Google This is a digital copy of a book thaï was prcscrvod for générations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's bocks discoverablc online. It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose légal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. Marks, notations and other maiginalia présent in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journcy from the publisher to a library and finally to you. Usage guidelines Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we hâve taken steps to prcvcnt abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automatcd qucrying. We also ask that you: + Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use thèse files for Personal, non-commercial purposes. + Refrain fivm automated querying Do nol send aulomated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machine translation, optical character récognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for thèse purposes and may be able to help. + Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each file is essential for informingpcoplcabout this project andhelping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. + Keep il légal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is légal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any spécifie use of any spécifie book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite seveie. About Google Book Search Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps rcaders discover the world's books while hclping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full icxi of ihis book on the web at |http : //books . google . com/| Google A propos de ce livre Ceci est une copie numérique d'un ouvrage conservé depuis des générations dans les rayonnages d'une bibliothèque avant d'être numérisé avec précaution par Google dans le cadre d'un projet visant à permettre aux internautes de découvrir l'ensemble du patrimoine littéraire mondial en ligne. Ce livre étant relativement ancien, il n'est plus protégé par la loi sur les droits d'auteur et appartient à présent au domaine public. L'expression "appartenir au domaine public" signifie que le livre en question n'a jamais été soumis aux droits d'auteur ou que ses droits légaux sont arrivés à expiration. Les conditions requises pour qu'un livre tombe dans le domaine public peuvent varier d'un pays à l'autre. Les livres libres de droit sont autant de liens avec le passé. Ils sont les témoins de la richesse de notre histoire, de notre patrimoine culturel et de la connaissance humaine et sont trop souvent difficilement accessibles au public. Les notes de bas de page et autres annotations en maige du texte présentes dans le volume original sont reprises dans ce fichier, comme un souvenir du long chemin parcouru par l'ouvrage depuis la maison d'édition en passant par la bibliothèque pour finalement se retrouver entre vos mains. Consignes d'utilisation Google est fier de travailler en partenariat avec des bibliothèques à la numérisation des ouvrages apparienani au domaine public cl de les rendre ainsi accessibles à tous. Ces livres sont en effet la propriété de tous et de toutes et nous sommes tout simplement les gardiens de ce patrimoine. Il s'agit toutefois d'un projet coûteux. Par conséquent et en vue de poursuivre la diffusion de ces ressources inépuisables, nous avons pris les dispositions nécessaires afin de prévenir les éventuels abus auxquels pourraient se livrer des sites marchands tiers, notamment en instaurant des contraintes techniques relatives aux requêtes automatisées. Nous vous demandons également de: + Ne pas utiliser les fichiers à des fins commerciales Nous avons conçu le programme Google Recherche de Livres à l'usage des particuliers. Nous vous demandons donc d'utiliser uniquement ces fichiers à des fins personnelles. Ils ne sauraient en effet être employés dans un quelconque but commercial. + Ne pas procéder à des requêtes automatisées N'envoyez aucune requête automatisée quelle qu'elle soit au système Google. Si vous effectuez des recherches concernant les logiciels de traduction, la reconnaissance optique de caractères ou tout autre domaine nécessitant de disposer d'importantes quantités de texte, n'hésitez pas à nous contacter Nous encourageons pour la réalisation de ce type de travaux l'utilisation des ouvrages et documents appartenant au domaine public et serions heureux de vous être utile. + Ne pas supprimer l'attribution Le filigrane Google contenu dans chaque fichier est indispensable pour informer les internautes de notre projet et leur permettre d'accéder à davantage de documents par l'intermédiaire du Programme Google Recherche de Livres. Ne le supprimez en aucun cas. + Rester dans la légalité Quelle que soit l'utilisation que vous comptez faire des fichiers, n'oubliez pas qu'il est de votre responsabilité de veiller à respecter la loi. Si un ouvrage appartient au domaine public américain, n'en déduisez pas pour autant qu'il en va de même dans les autres pays. La durée légale des droits d'auteur d'un livre varie d'un pays à l'autre. Nous ne sommes donc pas en mesure de répertorier les ouvrages dont l'utilisation est autorisée et ceux dont elle ne l'est pas. Ne croyez pas que le simple fait d'afficher un livre sur Google Recherche de Livres signifie que celui-ci peut être utilisé de quelque façon que ce soit dans le monde entier. La condamnation à laquelle vous vous exposeriez en cas de violation des droits d'auteur peut être sévère. A propos du service Google Recherche de Livres En favorisant la recherche et l'accès à un nombre croissant de livres disponibles dans de nombreuses langues, dont le français, Google souhaite contribuer à promouvoir la diversité culturelle grâce à Google Recherche de Livres. En effet, le Programme Google Recherche de Livres permet aux internautes de découvrir le patrimoine littéraire mondial, tout en aidant les auteurs et les éditeurs à élargir leur public. Vous pouvez effectuer des recherches en ligne dans le texte intégral de cet ouvrage à l'adresse fhttp: //books .google. com| •~ 4. 1 «' CHARTES K-D. DE BERTAUD SECOAD limSTÊR! DE FEIUES DE L'ODDRE DES OiriRTDEl'X DIOCÈSE DE SAP LA SOCIÉTÉ DÉTCDES DES HAUTES-ALPES l'Abbé Paul GUILLAUME ChanDlDf hunDMlic de Cap C>>rrcs(uniliiil do ilJnsifri; de rinsLructiun puhlii|uf! et du ComiL^ des Beaui-ArU Arcliivisu? il.-airc-Èdite,ir bAtBI. DB la PBfrKCTlJIlE S2, Hl-E DONAl'AhTB. Si ■s HISTORIQUES lUTES-ALPES N.-D. DE BERTADD >. IMPB. lODCUHD PÈM IT 1 CHARTES DRBERTAUD DE PEinES, DI L'ORDRE DES CItRTREDX DIOCÈSE DE SAP ÉTÉ D-ÉTUDES DES HAUTES-ALPES 4bbé Paul GUILLAUME Cbinaim kmcnireile Gip HiniHIrc de l'inilnictioa piïliqie et do Csmilé det Bmu Artt Arehmilf ii» HuUd-AIpt* p PARIS [AT DB LA Alphonse PICARD ttHia Hhrairt-Èdiltur RtFBCTUM aess 82, BUB BOXAPABTB, 8 F'J^in L'BBARY SA GRANDEUR SEIGNEUR LOUIS GOUZOT ANCIEN ÉVÊQUE DE GAP ARCHEVÊQUE d'aUCH •HE DE LA CHARTREUSE DE VAUCLAIRE MEMBRE FONDATEUR DE LA É d'Études des hautes-alpes HOMMAGE DE .ESPECTUEUSE GRATITUDE INTRODUCTION DAHB DE BEBTAUD *, le secoDd iDonastère de les de l'ordre des Chartreux, fut fondé vers la aiècle. n fut détruit « par fortane de feu » ea ■itère était situé sur la commuDe de la Rocfae- 3, cantoD et arrondissement de Oap (Hautes- leia de hautes et Apres montagues, qui dépen- issif de DéTolny, et précisément au pied du ise, circonstance qui lui a valu quelquefois le re-Dame cCAurome *. aîns qui ont eu à s'occuper du monastère de tertand l'ont souvent confondu avec d'autres diocèse de Oap qui portent le même nom. acent le monastère de Bertaud à Ventavon nettent sur la commune de Rabou \ Ce sont là -eurs. «Berthaud» de Ventavon* était simple- lan* les anciennes chartes, ert toujours Acrit sans h (Va;. &, 8, 9...) Ce n'est qu'au XVI' siècle qu'oD rencontre id qui, à mon sent, est fautive. On doit écrire BertaudM , de même qu'on écrit Antoine el non Anthoine. Tellt lograpbc aujourd'hui adoptée, par exemple par l'historien , P.-A. LefebTre (Soin t-firtwia «t Tordre da Ckan II, page 241). Bertaado, in elautlro, juxta reole quo intratur tccte- rarie da Attrota, 1Ï9B/1300 (n" 166. Cf. n*- 22, 29, M, !. HUt. da Hatita-Alpa. 1848, p. 305; Th. Gautier, cité et, MonOfitirei de Durbon et de Berthaud, Grenoble, 61], p. 73, etc. l, Diction, lopograpkiquedes Hattla-Alpittits-sar &che3 Htes-Alpes, au mot Berthaud. 'Ëtat-major, feuille d* SU. CiTRODUCTION maine, uno dépendance du monastère ([ni nous lant au petit village de « Berthaux » * ou « Ber- Rabou, bien que situé dans te voisinage du ie Bertaud, il n'en fut jamais le siège*, ement d© N.-D. de Bertaud est anjourd'hui très exactement déterminé par le hameau de ainsi nommé à cause de la voûte {crota) de église moDastiqne. Cette dernière subsiste peu près intacte, quoique elle soit, depuis près affectée à dés usages tout à fait profanes *. rendre de Gap à La Crotte, il faut passer par it le seul chemin à peu près praticable^. Mais ni... €Si le site de Bertaud est terrible, dit n du XVII" siècle, le chemin gui de Bertaud irs Gap est bien plus terrible encore ! ' ». les centaines de pas de Rabou, le sentier, à tier, s'engage dans les flancs d'un haut rocher pied duquel, à environ 150 mètres de profon- mt les eaux du Petit-Buëch. C'est à force de l'aide du fer que ce chemin aérien a été taillé, t, Monaitiru de Durban et de Berthaud, p. 73. 'Étst-major, n« ÏOO. :BS9mi, Q> 152. de mâme de « Borland ea Vaai > (com» de Vaynes) , e ua inventaire dos Arcbivos des Hautes-Alpes de 1S41, s loin. C'était simplement uno dépendance du monastAre (Cassini, o" 158}; La Ctvtle (Ét.-major, n" ÏOO). ints de La Crotte, de même que ceux de La Grangette, ieoant A la commune de la Roche-des-Arnauds, i. cause cernent de [a paroisse de la Roche, dépendent, au spiri- aroisse ds Rabou. ait se rendre à Xo Crotte, en partant de la Roche-dos- Matacharre et par le col de CoQode (1650 m. d'aitilude). a, fort long et fort difScile, est pou suivi. etii locu3 Berthaadi terribilti rit, terribilior tamen est ne lendit ceriu* Vapincum-a (D. Nicolas Molin, mort Ivebénite en 1638, BUtoire manuterite de Tordre des Jotes Mis. de Mgr Depéry (aui Arch. des Hautei-Alpfi). DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. IX crensé, pour ainsi dire, à travers le rocher, et ce n'est qu'en tremblant qu'on le parcourt, car le moindre faux pas ou le vertige peuvent vous lancer dans l'abîme. Des accidents mortels ont rendu ce passage fameux. C'est ce que rappelle une petite croix en bois scellée contre le paroi du rocher des Bancs, Au sortir de ce passage dangereux et qui n'a pas son pareil dans les Hautes-Alpes, le spectacle est tout à fait grandiose. En face, se dresse majestueusement le mont Aurouse, dont le pic le plus élevé est connu sous le nom de Pic de Bure (2,712 mètres d'altitude). A droite, on voit la montagne de la Plane (2,354 m.), le col de Rabou (i,893 m.), qui permet de se rendre en Dévoluy, et la gorge profonde au bout de laquelle est Ghaudun, Tune des plus pauvres communes de France (112 personnes). A gauche, sont les montagnes de Moussière (2,037 m.) et de Loubet, qui séparent le territoire de Bertaud du chef-lieu de la commune de la Roche-des-Arnauds. L'en- semble forme un vaste cirque, d'environ cinq kilomètres de diamètre, complètement entouré de montagnes élevées et dont le fond est très accidenté. C'est vers le milieu de ce cirque qu'était le monastère de Bertaud. Mais toutes les difficultés ne sont point vaincues. Pour atteindre les ruines du monastère, il faut descendre un escalier très raide et en forme de tourniquet, taillé, lui aussi, dans le rocher ; traverser un large couloir, extrê- mement pentueux et très dangereux en toute saison, car il est exposé aux avalanches de neige et de pierres qui roulent des hauteurs voisines; puis, descendre encore jusqu'au Petit-Buëch, que l'on franchit sur un pont en bois, souvent emporté, et, laissant à gauche le village de Bertaud (com* de Rabou), dont nous avons parlé, s'élever péniblement sur un plateau qui porte les masures de la Pousterle * et derrière lequel, à l'extrémité d'une nouvelle et longue côte ravinée, coule le torrent de la Latise ou de la Raymondîère. * Ces masures, d'après la tradition, servaient autrefois d'infirmerie aux religieuses de Bertaud. Le site de la Pousterle est gracieux. De là, la vue s'étend, par l'échappée de Rabou, sur une partie du bassin do Rabou. X INTRODUCTION C'est sur la rive droite de ce torrent, vers le milieu d'ane channante prairie, oagnère entourée de la belle forêt des Donnes^, que se cache La Crotte, amas assez confos de constructions modestes. Elles s'échelonnent le loniF du torrent, sur une étendue de 120 mètres environ. I est l'antique église du monastère des char- tyle roman du commencement du XUI* siècle. > est voûtée en berceau et divisée en trois sec- Dz arcs retombant sur des pilastres en saillie. t un plancher rustique, jeté en travers de peu au-dessous de la naissance de la voûte, église en deux parties : la partie supérieure on d'habitation ; la partie inférieures est con- urie. et en aval de l'église, il y a divers corps de ne maison fermière, des granges, des écuries, m ruines, etc. Les murailles de ces construc- nes, généralement mal bâties, reposent sur fondations qui sortent de terre çà et là, sur- du torrent. lison fermière quiserapprocheleplns du mont ste une petite chapelle. Elle e^t, chaque an- uin, le but d'un pèlerinage. Les habitants de Rabou, de Ghaudun et du Dévoluy s'y rendent our ycélébrer la fête de saint Jean-Baptiste, [ue la table de l'autel, énorme bloc de marbre sa légende : tJ'ai vu, dit l'historien du XVII' ité, fai vu, parmi les ruines de Bertaitd, la attre-autel, abandonnée, en plein air et sur neige ne séjourne point, ni aux environs * >. dont 1« nom rappelle les religieuses do Bertaud (domi- plètement di^vastés depuis queli^cs années. r ruinât Berth^tiU lapidtm principù altarù lub dio ■elictum, nqier qw> nec nlie swbnitere potett, neoprope in, loc. cit.). On se dcmaLde comment cette pierre, doat ne carrière dans los environs et qui a des dimensioDs 1 pu éiro transportée A Berlnud. Elle porte une inscription restauration do la chapelle actuelle, au commeacement DES CHARTES DE N--D. DE BERTAltD. XI aairement les quelques habitants de La Crotte it seuls cette solitude. Aussi le visiteur, isolé au des montagnes, entouré d'un profond silence, à la toutes ces ruines, au souvAnir des événements s rappellent, est-il bientôt saisi d'une tristesse in- stible '. dans cette solitude ont vécu plusieurs générations tes femmes, dont la plupart appartiennent aux plus is familles de la Provence et du Dauphiné. L'austé- i leur vie excita l'admiration de leurs contempo- et provoque encore la nôtre, ésir de connaître l'histoire des religieuses de Ber- n'a porté à examiner de près les documents assez eux qui les concernent. La variété et l'importance 1 documents, — tous originaux et parfaitement au- [ues, — m'ont déterminé à les déchiffrer et à les rire. La Société d'Études des Hautes-Atpes, frappée térèt que présentent ces chartes anciennes, surtout histoire de la région alpine durant la dernière pé- lu moyen âge (1188-1449), n'a pas hésité à prendre large la majeure partiedes frais de leur publication, érudits, je n'en doute pas, sauront gré à la Société les des sacrifices qu'elle s'impose pour sauver de et peut être de la destruction tant de documents s et inédits... Ce sont là, si l'on veut, des blocs de e encore bruts ou à peine dégrossis ; mais ils sont e la carrière et conduits à pied d'œuvre. Un archi- tiabile, des artistes vaillants, j'en ai l'espoir, s'en 3nt un jour pour élever un beau monument histo- i la gloire de nos Alpes. lesplusanciensdocumentsquimentionnentlenomde id est sans date, mais de la fin duXU* siècle. C'est une lure se rapportant à la délimitation des territoires B cet, du moins, l'impressioD que j'ai éprouvée, le 15 septembre rs d'une eicursioa faite k La Crotte, ea compagnie de M. David professeur su collège de Gap. ez, eu pBrticalier, la cbarle du 17 février 1S15 (a» 5). INTRODUCTION ■des-Arnauds et de Rabou. Eu égard à l'an- l'importance de ce document, je crois devoir uelques instant". L135, la Roche-des-Arnauds appartenait à tte {il20-64)' et Rabou dépendait du chapitre is an litige existait alors entre eux au sujet ) leurs territoires respectifs. Le différend fut Guillaume I", évéque de Gap (113049), et de Bénévent, dit de Gbâmpsaur, archevêque 35-68). Les deux prélats, réunis au lieu dit le oui*, axèrent les limites entre la Roche et açon suivante : Du sommet du Gros de Mois- Moscherîey à l'essart de Pons Convers, et sommet de Ilnfemet (Effemet), le confluent ie la Voucea* et de laLause', la ctme de pré itte est une des plus anciennes etdesplusUlustrosdeU ■ Bu égard aux nombreux rapports que cvtte famille a astAre de Bertaud, je crois devoir donner ici la liste de t plus anciens membres, presque tous seigneurs de la uds: Arnaud I", vers 1060 (Cart. deSt ?ieMr,II,B57)t 070: — Arnaud II, auteur d'un crime détestable, llS0-6i ., 0, afi); — Arnaud 111, vers 1115.88, ipoui d'Adélaïde laud IV, 1188-1215, qui épouse : 1* Béatrix de Ja;a7es, S" isasical", 1248-127£, qui épouse Sibjlle ; — Arnaud V, use: i" Agnès do Barras, 3» Laure N., 3° Philippine N.; s d'Arnaud, 1292-1310, qui épouse Béatrii N.; — Ar- I. qui épouse Bcatrii Alamand ; — Arnaud VII, 1350-6^ 03-86, qui épouse Matholine de Morges ; — Arnaud Vlil ■naud IX, 1396-1398 ; — Jean, 1398-1124, qoi époose ; — Socbon, H2i-të; — Claude, 1416-98, etc. (Cf. la 1 famille Flotte, par le M" de Boigelin, 1881, tas. ap- :de Flotte d'Agenton; RÎToirede la Ektie, Nobiliaire de , p. 236, etc. ■eut en fournît une des preuves les plus aneiennes. rEseout ou simplement lo Ptiy, montagne de la com* ritt voisine s'appelle encore VEaaout, trou de Moissière est fort remarquable ; il est situé au itagae de Moissière ; il parait avoir été formé par une as probablement, le nom ancien du torrent qni descend et se jette dans le Petit-Bui!cti un peu au-dessous du rthsun. Un lieu voisin s'appelle encore la Boucle. de la Latat, dit aussi de la RaynondUrt, passe à la DES CHARTES DE N.-D. DE BBRTAUD XIII LobeUy le Pin Autard, le chemin du Dévoluy, le sommet du château de Chamousset (CAa7no5cO\ jusqu'au Dévoluy. ~ Ces limites sont encore celles qui existent entre les communes de la Roche-desrArnauds et de Rabou. Dans la suite (vers 1185), de nouvelles difficultés s'éle- vèrent au si\jet de ces mêmes limites. Elles furent ter- minées à Gap, en présence de la femme d'Arnaud Flotte*. Dès lors, le chapitre de Gap demeura paisible possesseur de Rabou. Quant à Arnaud m Flotte, dit l'acte que nous analysons ici, longtemps après la délimitation susdite (de 1135 en- viron)*, il engagea [au chapitre de Gap] les bois et monta- gnes de Bertaud [obligavit... nemora et Alpes Bertaldi), à l'exception seulement du pré des Caslani ^. Voici, d'ailleurs, en entier le texte de l'acte lui-même. PROBATIO DIVISIONIS TERRITORIORUM RABONI ET DE RUPE. (vers 1195). G. Urseria jurato (sic) dixit quod vidit quod, pro contro- versia que erat inter Yapincenses canonicos et dominum Amaldum, convenerunt in podio de VEscout^ coram W., Vapincensi episcopo, et W., Ebredunensi archiepiscopo, pro tribunaU sedentibus ; et ibi termini fuerunt ostensi et probati, inter territorium de Rupe et territorium de Ra- baono. Et inceperunt in su[m]mitate de Crosi Moscherie et, recta linea, per ûnem pratorum, usque ad issardum Poncii Gonversi, et per cacumen de EfferneU ©t ubi con- *■ Ce nom existe encore et s^applique à une ëmînence située près du sentier qui conduit en Dévoluy par le col dit de Rabou. t ^ Adélaïde de Gomps, femme d'Arnaud III (1175-88) que nous retrou- verons bientôt. a Mais avant 1188 (Cf. ci-après, le n« 278). * L'acte cité ne parle pas du chapitre ; mais Tinventaire de 1694 (n* 278) ne laisse aucun doute à ce sujet. Quant aux Caslani^ c'étaient probablement des « tenanciers libres et privilégiés... Us n'étaient pas soumis aux obligations les plus pénibles qui pesaient sur les autres pay- sans ». (Cf. Cart, de S. Victor ^ 1857, t. I, p. xxxvi). INTRODUCTION Lausa et de la Voucea, et inde usque ad >rato Lobeu, sicut fluit rivus de la Lausa, d amfractum pinl Autardi, et per viam 3lodio usque ad Antra, et inde, per mé- tis castri de Chamoset, usque ad territo- Et ibi facta fuit concordia. — Et exinde t infra [Iijujusmodi terminos, vidimus I canonicis ; et bene LX anni traDsacti postea, audivimus quod venerunt apud >i, iterum, facta fuit finis, présente etiam rnaldi, et plurihus aliis. — Scimus, prè- les terre que sunt infra istos termiaos [capituli Vaplncensis] et semper vidimus canonicis. — Et scimus quod, post Ion- ligavit dominus Arna)dus ea que reman- terminos, scilicet : nemora et alpes Ber- ato Caslanorum'. après les derniers événements rappelés qui précède, il fut sérieusement question ;aud un monastère de femmes, de l'ordre Cette fondation est d'autant plus intéres- elleestune des plus ancienuesde l'ordre*. I de la charte dite de fondation, ptembre 1188, à Oap, dans le palais épis- Alpti, série G, fonds du chapitre de Gap. lODBsUre de l'ordre des Chartreui. (Cf. Annala ... auctore D. Carolo Le Couteuli. Monstrolii, t. Il, luiv.) Suivant. Le Coutouli, le nombre des mon»* 'ordre des Chartreux Qe fut junais bien consîdcra- ron, et cela parce que, dit-il, ca genre de vie est I femmes : " Habentar decem dontiu monialium ;... •.oipere, qaia granit at fceminit vïtam talon du- i). En 1790, il n'eiistait en France que quatre 9 de l'ordre des Cbartreui: Prémol, au diocèse de I diocèse d'Année; ; Salettes, au diocèse de Ljrai, e d'Airas (Lefebvre, op. cit., t. I, p. 371). Actuelle- ddc plus que trois maisons de religieuses: Beaure- Grenoble ; Lu Bastide- Saint-Pierre, au diocèse de , du Gard, au diocèse d'Amiens (Id. ti.]. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XV copal, en présence de Pons, évêque élu de Vaison (Vau- clnse), de Ripert, chanoine de Vaison, de Raimbaud, archidiacre de Saint-Paul-Trois-Ghâteaux (Drôme) , d'Ar- mand, chanoine de Saint-Ruf \ de Bernard, prêtre du monastère de Saint-André de Prébayon', de Bertrand et Isnard, frères du même monastère, de W. (Guillaume), doyen du chapitre de Gap, d'Etienne, prévôt de ce chapi- tre, et d'autres personnages ; — Adélaïde, femme d'Ar- naud m Flotte, seigneur de la Roche-des-Arnauds (1175- 88), et ses quatre fils, Arnaud IV (1188-1244), Raymond, Raimbaud et Mainfroid, donnèrent solennellement aux religieuses de Saint-André de Prébayon, tout le terri- toire de Bertaud {territorium Bertau4i\ commune de la Roche-des-Arnauds [Hautes- Alpes). Les limites assignées à ce territoire sont les suivantes : la montagne de Moissière [Muscheria) ; les cols de Lou- hei {Lupetum), de Folliculus, de Pentacochium {Petra CuchaY ou Pierre-Pointue ; le mont Aurouse (ilwroMm) ; enfin les territoires de Ghaudun [Caudumi) et de Rabou (dont on connaît déjà les confins). Non seulement les donateurs ne se réservent aucun droit sur le territoire de Bertaud, mais ils ajoutent à leurs largesses le droit de pâturage dans l'étendue de leur sei- gneurie {pet totam terram nostramy. Toutefois, malgré son apparence de générosité, la do- nation de 1188 ne fut point entièrement désintéressée. Nous savons, en effet, grâce à un autre document (charte n"* 1 bis), que les religieuses de Saint- André de Prébayon furent obligées de racheter le territoire de Bertaud des mains du chapitre de Gap, moyennant la somme de 1150 sous de monnaie viennoise (environ, 6,355 fr., suivant le pouvoir qu'aurait aujourd'hui l'argent), et de donner à Adélaïde et à ses fils 350 sous de la même monnaie (1,995 francs). Ce fait s'explique facilement, si Ton se rappelle ^ Monastère célèbre, sis sur la com^ d'Avignon (Vaucluse). *- Dans Tancien diocèse de Vaison, près de la rivière de Trinion (arron- dissement d*Orange, Vancluse). s Cf. le n» 155, p. 163 ci-après. ^ Voir, ci-après, la charte n® 1. INTRODUCTION i l'acte transcrit ci-dessus, il est dit qu'Ar- {il20-64) avait précédemment cédé [au cha- ] les bois et les montagnes de Bertaud, à 1 pré des Caslani. ises de Saint- André de Prébayon (Vauclose), s une époque très reculée. Suivant leii bis- irdre des Chartreui, elles suivaient à l'ori- de saint Gésaire, archevêque d'Arles (502- li45, voulant embrasser une discipline plus se soumirent à la règle de saint Bruno. Le ean d'Espagne, chartreux, prieux de Mont- )n 1160, donna aux religieuses de Prébayon lions nouvelles '. ises de Bertaud, à l'origine, se confondent Prébayon. e de l'an 1694 environ, avec lequel nous plus ample connaissance, mentionne, à la une donation « faite en faveur des religîeu- bayon, spécialement celles de Bertaud, par jrmond et Baimbaud Flotte, frères, d'un pré Masso, pour y construire une église et une " y habiter > (Voy., ci-après, p. 297, n* 275). paroles prouvent, ce semble, que les reli- •ébayon, en 1200, étaient à peine fixées à ;ue à cette date, elles reçoivent un emplace- ' CQTtstruire une église et une maison piAtr , cependant, qu'avant IIKK) les religieuses de snt établies dans les Alpes. C'est ce que dé- larte du7 octobre 1198 (n" 2) et V Inventaire de 1199 (n- 294). ;te de nos, une dame du nom de CAauza, fils, Ribaud d'Agoût, Giraud, Bertrand, limbaud d'Oraison (de Aurasîca), donnent 3 de Bertaud, à Ventavon, la condamine de m homme appelé Michel et le péage du ), Saint-Bi-tmo et Vordre da Chartrewt, Paris, 18S3, ; — Dom Charles Le Couteuli, Annales OrdinU Car- 145; MomtrgUi, ISSâ, t. Il, p. 34 et suiv. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XVII Monêtier-Allemont {sanctimonîalibics de Bertaut, apud Ventaon, condaminam, etc.). En 1199, une vente est « faite, en faveur des religieibses de Bertaud, par Rodol- phe et Lantelme Ghabauds, frères, de Ventavon, d'une maison, seize au terroir [dudit] Ventavon, lieu appelle Berthaicd^, pour le prix de 6 livres viennois > (n° 274). Ces deux documents, à mon avis, sont relatifs à Ber- taud de Ventavon et non à Bertaud de la Roche-des-Ar- nauds. Ils sont antérieurs à 1200, époque où fut donné aux religieuses de Prébayon « un pré appelé Pra Masso, pour y construire une église et une maison pour y habi- ter », pré sis incontestablement sur la Roche-des-Arnauds. Peut être pourrait-on conclure de ces faits que les reli- gieuses de Saint-André de Prébayon, avant de se fixer définitivement à Bertaud de la Roche, résidèrent quel- temps à Bertaud de Ventavon *. Quoiqu'il en soit de cette supposition, dès 1200 au moins les religieuses de Prébayon sont bien réellement établies au pied du mont Aurouse. Cette année, Guillaume Oddon, son fils, sa sœur et son beau-frère donnent à « la maison de Bertaud » tout ce qu'il ont au territoire dudit Bertaud, € sçavoir : depuis le col d'Oddon et de Chamoicsset » (n** 276). Ces derniers mots, rapprochés de ceux de la délimi- tation de 1135 environ, publiée ci-dessus, prouvent bien qu'il s'agit ici de Bertaud de la Roche et non plus de Ber- taud de Ventavon. C'est également ce que démontre l'ana- lyse d'une bulle du pape Innocent III (1198-1216), dont le texte ne nous est pas parvenu. Dans cette bulle, datée de la S"* année du pontificat dlnnocent III (postérieure, par conséquent, au 22 février 1202 et antérieure au 22 février 1203) , et € adressée à la prieure et religieuses de € Prébayon , ordre des Chartreux », il est question de * Dans les chartes originales qui subsistent, on ne rencontre le nom de Bertaud de Ventavon qu'à la date de 1298 : grangiam de Bertattdo.,, in dicto Urritorio Ventaoni (n» 158, cf. n»» 164, 170, 175, etc.). Peut- être dans l'acte analysé vers 1694 le mot de Bertaud (de Ventavon) n'était- il pas même prononcé. « Cette hypothèse servirait & expliquer, jusqu'à un certain point, la méprise de Ladoucette, de Gautier et autres hisloriens qui mettent lo monastère de Bertaud à Ventavon. II m qu'elles avaient fait de la )roche de Gap, où elles avotent, ua monastère de leur ordre > Ignages, dous pouvons conclure marcIies pour la fondation du Qontent à l'année 1188, l'édiâca- de son église, et l'installation de Prébayon an pied du mont ment que des dernières années s premiëroa du XIQ* siècle, ment, la chartreuse de Bertaud au point de vue spirituel qu'au >e nombreux documents sont là s pas ici sur les divers actes échanges, etc., qui nous font ; le monastère de Bertaud cons- el. Un rapide coup-d'œil jeté BÎ-après ou simplement sur la 9ur fait suite montrera, mieux ire, combien pure fut la source ses richesses étaient situées un ssement actuel de Gap, surtout lies: la Roche- des -Arnauds, le, Pelleautier, Montmaur, la snne-en-DéToluy, Gap, le Mené- jazer, Upaix, etc. ertaud, acquis, ainsi que nous it déjà diatincls de ceui de Prébayon B^rcDger, un des blenfaiteura de la syoD U moitié de ses vaches et A Bor- trengarii, magnut btnefactor Majorit ;xiv concUto legavit domui Pratiba- arwn et doMui de Bertaud, alUan Luctore D. Carolo Le CouteiUi, 1888 DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. XIX i'arons dit, en 1188, et confirmé aux chartreuses en 1218 [n«9), ces religieuses possédaient encore, sur le territoire de la Roche, le vaste domaine de Quint ^ En 1226, Arnaud IV Flotte, du consentement de Raymond, son frère, et de ses fils, Lantelme de Jarjayes et Osasica I", leur en avait solennellement fait don, en présence de Guillaume d'Es- clapon, évéque de Gap, et de Lantelme, évéque de Digne (14). En 1257, Anselme de la Roche, chevalier, leur vend un champ sis entre la condamine de Quint et le torrent des Baumes, moyennant 1000 sous (5.700 fr.) et 30 toisons de brebis (74). En 1266, les chanoines de Gap leur cèdent tous les droits qu'ils peuvent avoir à Quint (87). En 1283, Jourdan deRosans et Ferrand, son fils, leur donnent, pour la ferme de Quint, le droit de bûcherage et de chauffage dans la forêt de Combe-Noire, h Manteyer (114), etc. Voici quelques indications relatives aux possessions que les religieuses de Bertaud avaient à Montmaur, lieux- dits les Sauvas, la Froidière, Brunsel, Rabioux, etc. En 1212, Guillaume Artaud et Isoard^ son fils, leur donnent de vastes pâturages sis dans le mandement de Montmaur, entre le torrent de Labéous, le Dévoluy et la Roche-des- Arnauds (nM, cf. 10). En 1244, Falques de Veynes leur fait don d'une partie de la condamine de Brunsel, dont Falques, dit Messer, son frère, leur avait donné précédemment le tiers (50). En 1247, Raimbaud Milon leur vend tout ce qu'il possède à la Freidière ou Froidière (55, cf. 58). En 1248, Haymond de Montauban leur donne le droit de prendre dans les forêts de Montmaur tout le bois nécessaire pour leur ferme de Quint (56). En 1251, le chevalier Odon de Montmaur et ses frères (67) ; en 1252, Pierre Constance (71) ; en 1255, les fils de Pons de Grimone (72) et d'autres encore vendent à Bertaud les terres qu'ils possèdent aux Sauvas. En 1260, Guillaume Grégoire (78), et en 1264, les fils de Bertrand Laurent (82) en font autant. Dès 1266, les ^ Cette localité, située sur une ancienne voie romaine, semble tirer son ^om de sa distance de Gap qui était d'environ 5 milles (7 kilom. 410 ^tres), ad Quintum lapideni, près de la* station ad Fines j que Ton idon- tifie généralement avec la Roche-dcs-Arnauds. INTRODUCTION i Rabioux appartient aux chartreu- c. ud possédait à la Cluse et en Dévo- nblahle. En 1200, divers seigneurs, ne de la Piarre, Guillaume de Pon- le, « pour le repos de l'àme do son res commises par ce dernier contre rtaud B, etc., font donation à ces droits qu'ils avaient sur les pâtu- de la Cluse (22). Nous trouvons erre Guilis (7} ; en 1223, Etienne , Bertrand de la Piarre et Guigues en 1237, Arnaud de Barras (26) ; en set (27), Arnoux Martre (28) et les Ualemort en Dévoluy (36) ; en 1243, r de Châtillon en Diois (33, 34, 45, it à Bertaud des dons plus ou moins rigine des possessions de Bertaud Guillaume et Hugues Chaînes, du lette, leur sœur, et en présence de I de Gap, vendent aux religieuses n sise dans l'enceinte de la ville de 244, Alaïsie ou Adélaïde de la Porte, lert, reconnaît avoir donné à ces sise au lieu dit Béai Jugeai (49, cf. femme de Lantelme de Jarjayes, 3itié d'une vigne sise à Gap, près de t leur vend l'autre moitié pour 50 iployer en bonnes œuvres (59), En las leur fait don d'une vigne sise au i, Jacques Margafava leur vend un îmbe (84). En 1270, Félicie Utri leur Pierre-Fiche et une maison à Gap ume de Beaumont, archidiacre de laison pour 50 livres (103), etc. aie BU N. de Gap, a oté démolie i-ers 1806. JUi-Al;pa, iSSb, p. 305, noie)- DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. XXI L'origine des domaines de Ventavon, du Monêtier- Allemont, de Lazer et d'Upaix est absolument la même. Nous avons vu qu'en 1198, les chartreuses reçoivent en don la condamine de Puy-Lunart, des pâturages à Ventavon, et le péage du Monêtier-AUemont (2). En 1214, Raimbaud d'Oraison leur confirme tous ces biens (6). En 1215, le môme personnage et ses frères donnent aux reli- gieuses de Bertaud la seigneurie de Guillaume Hugon (5, cf. 17). En 1220, Guillaume de Moustier et Rostan d'Agoùt donnent ou confirment divers droits de pâturage. En 1232, ledit Guillaume de Moustier, conformément à la coiUume de Ventavon, adjuge aux chartreuses une vigne sise à la Palud, attendu que le propriétaire était mort sans héritier (19), etc. Après avoir dit comment s'est formée la puissance tem- porelle des religieuses de Bertaud, il nous semble utile et intéressant de faire connaissance avec les personnes qui habitèrent le monastère et de rechercher quel était leur genre de vie. * * * Le personnel du monastère de Bertaud, comme dans toutes les autres maisons de femme de Tordre des Char- treux, se composait de nombreuses religieuses et de divers religieux. Le nombre des religieuses de Bertaud ne nous est pas exactement connu. Nous savons seulement que 45 reli- • gîeuses étaient réunies, en 1297, dans le chapitre du mo- nastère (156); 27, en 1299 (161); 33, en 1323 (185); 11, en 1365 (225); 13, en 1432 (260); 12, en 1435 (262). Ces religieuses appartenaient ordinairement aux famil- les des plus considérables de la région, telles que les fa- milles Flotte, de Montorsier, de Laye, de la Roche, de Morges, d'Avançon, de Barras, de Bénévent, de Jarjayes, de Montauban, de Pontis, etc. On trouvera à la table al- phabétique le nom d'environ 150 religieuses ou moniales de Bertaud qui nous sont connues d'une façon certaine. Telles sont: Dragonette d'Auriac, Marguerite Aurouse, Marguerite d'Avançon, Alaïsie de Barras, Alarde-et Alaïsie de Bénévent, Jeanne de Die, Anne d'Embrun, Arnaude, ^ INTRODUCTION ipine Flotte, Béatrix Foulque, Catherine Bénaustine do Grenoble, Catherine de ae et Mar^cuerite de Laugelas, Lamberte Montauban, Antoinette, Guigone, Mar- .e et Raymonde de Montorsier, Aynarde linotte Moynier, Anne de Neffes, Antoi- mbaude de Pierrevert, Béatrix de Pon- ^nier, Garcinde et Eléonore de la Roche, it-Marcel, Aynarde et Isoarde de Sigoyer, n, Roseline d'Esparron, Guillelma, Lan- le de Gap, Alaïsie de Varces, Guillelma ieuses de Bertaud célèbres par leur sain- r ici sainte Roseline de Villeneuve, née profession à Notre-Dame de Bertaud au u XIV' siècle et, plus tard, devint prieure au diocèse de Fréjus, l'une des colo- éressantes de Bertaud '. Grâce à son l'illeneuve, grand maître des cheyaliers Jérusalem (13iC-46), elle fit restaurer, itère de Celle-Robaud *. Sainte Roseline Qvier 1329. ;uments, les dignitaires du monastère de 1 prieure, la sous-prieure, la cellerière rait la direction intérieure de la commu- autorité n'était pas absolue ; elle devait de ses religieuses et, dans les cas de Qce, du vicaire du monastère. Elle était I des suffrages par le vicaire et les religi- u bien, dans certaines circonstances, elle rie chapitre général de l'ordre. Suivant elle devait avoir au moins trente ans. N.-D. de Cdlle-Robaud (Var) était, à l'origine uses b^nédictioei. Il passa, lo 3( mars 1360, aiu id, par la cesùou qu'ladja, abbesso do Sourribes, a Gt alors, avec l'approbatioD d'Othou 1", évdqae oin, le n= 77). , t. II, p. E57-258. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. XXIII Voici les noms de la plupart des prieures de Bertaud, du XU* au XVI» siècle, avec les dates certaines de leur gouvernement. Ces dates, sauf indications contraires, sont fournies par les chartes publiées ci-après. Kaymondo de Mesara, 24 juin 1209«. Agnès, 23 nov. 1212-17 févr. 1215. Serra ou Sarras, 18 juil. 1218. Raymonde de Mesara, 24 juin 1219 "-27 juin 1222. Serras ou Sarras, 1223 ^nne(labienh.)» 1231-11 févr. 1232 ». Stophania ou Stéphanie, 1237-sept. 1240. Rambaude, 12 mai 1241. Agathe, l«mai 1242-22 avril i245. Jeanne. 23 mars 1248-29 nov. 1250. Elisabeth, 31 mars 1260. Petronille Regarde, 22oct. 1270-23 nov. 1281. Rambaude, 25 févr. 1284. Flotta, 19 févr. 1297. Raybaude de Montauban, 16 oct. 1297-12 févr. 1303. Raybaude Vert, 7 déc. 1323-20 avril 1328. Barrace de Barras, 7 mai 1335. Alaïsie, 20janv. 1351. Philippine Flotte, 13 juin 1356. Bertrande, 5 janv. 1365. Isoarde de Sigoyer, 13 juin 1391. Antoinette de Montorsier, 18 oct. 1432-10 avril 1435. Marguerite d'Avançon, 3 avril 1446. LsL Sous-prieure remplaçait la prieure, en cas de néces- sité. Elle était spécialement chargée du soin de diriger les novices et les jeunes professes. Voici les noms de quelques sous-prieures de Bertaud : ^ D' L. Barthélémy. Invent, des chartes de la maùon de Ba%iur Marseille, ISSS, in^», p. 38, n« 141. « D» L. Barthélémy, op. oit,, p. 53, n* 193. •Cf. n« 20. — Beata Anna, priorissa monialium Berthaudi, prophe- tia dono et miraeulorum gloria ooriucans, etc. (Dom Nie. Molin, op. cit.). La date de sa mort est doaaéo d'après VEphemeris Cartusiana^ dtéo daas les aotes mss. de Mgr Depéry (aux Arch. des Etes- Alpes), INTRODUCTION XXIV as, 7 déc. 1327(185). ierrevert, 7 mai 1335(192). 5 janv. 1365 (225). tte, ISoct. 1432-10 août 1435. )ntorsier, 8 août 1517,f à 100 ans ». s'occupait spécialement du matériel du I était Antoinette Moynier, çu'on trouve et. 1432 (260) et le 11 août 1435 (264). ainsi que son nom l'indique, était plua chargée de soigner les ornements de noms de deux de ces dignitaires : ivier 1365 (225). Marguerite de Montor- (260)-H août 1435 (232). 1 de Bertaud étaient soumises au chapi- irdre des Chartreux. Ce dernier, dès le ècle, nomma, pour les diriger, un reli- d'abord, le titre de prieur et, ensuite. C'était ordinairement un des person- ninents de l'ordre '. de quelques d'entre eux : in, 1276 ; — Bermond, 1277-79. rre de Grenoble, 1284-86 ; — Jean de - Guillaume de Termiafo, 1323-28; — rimisini, 1334; - Guillaume Laffredi, ent Amat, 1387-94; — Jean Volaire, 1432; E, 1446. mt les premières années de son existence Bertaud fut soumis à la direction de r leur profession monastique, apparte- méme. Ainsi le prêtre Jacques, qui était son de Bertaud en i2l2 [J., sacerdos, gui ius predictae âomus, n" 4), apparaît, nt longtemps (1212-43) dans les chartes, re de prêtre de Bertaud {sacerdos de t avec celui de chapelain de ce monas- de Bertaut). On trouve pareillement, DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XXV comme chapelains de Bertaud : en 1228, Michel de Mairi- gas et Pierre Reynier (17) ; en 1248, le frère Giraud (61) ; en 1271, le frère Pierre (95), etc. L'administration des biens temporels du monastère de Bertaud, ét^it conflée à des frères convers. Ils étaient profès de ce monastère, comme les chapelains dont nous Tenons de parler. On connaît les noms d'un assez grand nombre de frères convers de Bertaud. Voici ceux qui figurent le plus sou- vent dans les documents, surtout comme procureurs : Durand Clari ou Claris, 1212-74 ; — Etienne de la Chau [de Calma), 1218-32 ; — Pierre Dubois, 1241-44 ; — Du- rand Escoffier, 1242-46 ; — Pons Marcellin, 1255-74 ; — Guillaume Orcel, 1268-96 ; — Jean Sarrasin, 1276-96 ; — Guillaume Lautier, 1275-77 ; — Pierre Clari, 1277-93 ; — Giraud Martin, 1277-90 ; — Jean Aurouse, 1291-1309 ; — Amoux Aurouse, 1278-1323 ; — Humbert Bech, 1350-58 ; — Durand, 1370 87, etc. Au moyen do la table alphabé- tique on pourra dresser une liste des frères convers de Bertaud comprenant environ 110 noms. — Le costume des convers était blanc, comme celui des pères chartreux. Çà et là, on rencontre des frères donnés [donati). Tels sont: Pons, 1252-66; — Pierre Jacomini, 1327-28; — Etienne las ChièreSy 1335 ; — Jean Reybaud. Antoine Marin et Guillaume Sarrasin, 1432, etc. — Le costume des donnés était de couleur marron. Le prieur ou vicaire, les frères convers ou donnés habi- taient à Bertaud un bâtiment séparé, appelé le quartier des religieux *. Le monastère de Bertaud proprement dit se composait de l'église, des cellules des religieuses, de la salle capi- tulaire, du réfectoire et de Tenclos. Le tout était entouré d'un mur d'enceinte dont on distingue encore des vestiges en divers enJroits du hameau moderne de La Crotte, sur- tout le long du torrent de la Raymondière. L'église de Bertaud, au moyen de grilles ou cloisons cor- respondant aux pilastres qui se voient encore dans cette * Cf. Lefebvre, op. cit., t. I, p. 369. INTRODUCTION 1 trois parties, savoir: le sanctuaire, peux pendant les offices ; le chœnr gieuses ; enfin la portion de la nef ui assistait aux offices, les diman- gieuses de Bertaud était A peu près es chartreux : une robe de laine avec scapulaire, mais sans capu- ait remplacé par une guimpe, un oir qui pouvait se rabattre sur lo religieuses portaient, de plus, un ie l'Ordre, les posttUantes ne pou- lans le monastère, avant l'Âge de l'babit avait lieu après un ans de on, après une année dite de pro- lent solennels. Bs religieuses se faisait après quatre l'âge de ^ ans au moins. toujours la solennité de la con- t lieu au milieu de cérémonies Dt leur origine de la règle de saint ie anciennement par les religieuses rtaud était la colonie la plus ancien- jn avait toujours lieu pendant la le l'arcliidiacre du diocèse. Une cir- ile mérite d'être notée. Lors de sa pieuse recevait l'étole, le manipule, a croix sur l'épaule. Aussi aus mes- .ait une religieuse qui chantait i'épi- rsqu'il n'y avait pas de diacre ou de •re une religieuse qui chantait itation, le chant solennel de l'office e partageaient les journées des reli- Sur environ seize heures de veille, nze heures de prières, savoir : trois DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. XXVII heures d'office canonial chanté en commun ; quatre heu- res de prières récitées en cellules et quatre heures de lectures pieuses. Les religieuses gardaient le jeûne et Tabstinence abso- lue, de la même façon que les Chartreux ; mais elles ne mangeaient pas, comme eux, en cellule. Matin et soir elles prenaient leur repas au réfectoire en commun. Deux fois par jour aussi leur récréation était commune. Un silence absolu était gardé depuis 9 heures du soir jusqu'à 9 heures du matin. C'était ce qu'on appelait le grand silence. L'office de chœur des reb'gieuses était le même que celui des Chartreux. Elles avaient, comme eux, au milieu de la nuit, le chant des matines et des laudes, puis le petit office de la Vierge et les prières pour les bienfai- teurs et pour les morts*. On conçoit sans peine qu'une discipline aussi sévère n'ai pas pu être suivie par un grand nombre de personnes, surtout dans le désert de Bertaud, aujourd'hui encore à peu près inaccessible et perdu au milieu de hautes et froides montagnes. Aussi n'est-on pas surpris de voir, dès 1215, une religieuse, Emm. Montaygline, sortir du monas- tère, à cause de l'austérité de l'ordre : propter asperita- tem ordinîs egressa (n** 9) . Les religieuses de Bertaud jouissaient de divers privi- vilèges et de nombreuses exemptions. Parmi les privilèges, il faut mentionner en premier lieu ceux qui étaient contenus dans les bulles pontificales d'Innocent ffl, de 1203 environ(n*» 277), et de Clément IV, de 1266 (n° 310), par exemple « l'exemption des décimes dans le terroir de Berthaud et dépendances d'iceluy, avec excommunication contre ceux qui voudront présumer les exiger» (n*'278). GitoDs ensuite les exemptions de tout droit de péage, accordées par une multitude de princes et de seigneurs, tels que Bertrand II, comte de Forcalquier, et Raymonde, * Lefebvre, loc, cit. IKTRODCCTION nnée 1208 ; Raymond I" de Baux, , en 1219 ; Raymond Bérenger IV, en igues VI, en 1234 ; le sénéchal Barrai ) Frédéric II, empereur d'Allemagne, de Mévouillon en 1247 ; le dauphin et en 1^6; Charles I", roi de Naples, Baux, seigneur de Meyrargues, en ce de Saleme, en 1203 ; le dauphin I et en 1306, etc. '. les documents originaux qui conte- i, précieux à plus d'un titre, ontà peu disparu. Nous n'en avons plus qu'une rès laconique, dans l'inventaire de té de ces sommaires nous est attestée analyses de ce môme inventaire qui 3cuments parvenus jusqu'à nous. évêques de Gap se montrèrent, dès î à l'accroissement de Bertaud. Aussi ^quemment leurs noms dans les char- i. Ces mentions sont précieuses, car r la liste chronologique des nos évô- ici les noms de quelques uns d'entre 180-88) ', qui est présent à la donation în 1188 (n° 1) ; — Guillaume m (1199- ns la charte de 1208 (n" 3) ; — Hugues à la date du 17 septembre 1215 (n" 8} ; I. qui, le 18 juillet 1218, est dans la :>n épiscopat (n" 9, cf. n° 155, p. 167) * ; clapon [1219-35), qui, le 8 octobre 1220» i année de son épiscopat ' ; — Robert 8 et suivantes, les a"' 879 à 331, passim. I. 552], do Fisqiict {Gap, p. 57) et autres histo- . 2, n. 1) que Guillaume II fut évéque do Gap '4. Mai», d'après l'auteur du Tableau hlilori- , Goillaumo 111 était dijjà évéque dp Gap on 1199. ffacpr la note 2 de la p. 169, comme inoiacte. ilait encore 6v*quedpQap(Cftarti! de Durbon). patu doin" VilUlino Clapon, rpiseopo Gapi- DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XXIX (1235-51), qui est à Bertaud le 4 avril 1244 (n* 50) et siège encore le 18 mars 1251 (67) ; — Eudes ou Othon de Grasse (1251-82), qui, dès le 20 juillet 1251, est mentionné dans une de nos chartes (68) ; — Raymond de Mévouillon (1282- 89), encore évêque de Gap le 25 juin 1289 (1351, transféré peu après (8 octobre) sur le siège archiépiscopal d'Em- brun ; — Geoffroy de Laincel ou Lincel (1289-1315), cité à diverses reprises ( n~ 143, 146, 154, etc.). Rappelons encore qu'on rencontre dans nos chartes : en 1188, Pons, évêque élu de Vaison(n» 1); — en 1214/5 Godefroy, évêque d'Apt (n° 5); — en 1226, Lantelme, évê- que de Digne, 1210-32 (n*» 14) ; — et en 1248, Amédée de Genève, évêque de Die (n° 57). Les trois premiers de ces prélats peuvent être considérés comme des bienfaiteurs du monastère de Bertaud ^ L^extention des domaines des religieuses de Bertaud et surtout Timportancé des vastes pâturages qu'elles possé- daient aux environs de leur monastère, ne tardèrent pas à être . pour elles une source de difficultés, non seulement de la part des seigneurs du voisinage, mais aussi de la part d'autres maisons religieuses, telles que celle des Templiers de la Roche-des-Arnauds et, — qui le croirait? — celle des chartreux de Durbon. Dès 1222, un accord intervient entre les religieuses de Bertaud et les chartreux de Durbon au sujet des pâtura- ges de Montmaur, de la Cluse et du Dévoluy {n? 13). Mais les difficultés recommencent peu après. En 1245, une sentence arbitrale rendue par Robert, évêque de Gap, fixe, d'une façon précise, les limites entre les possessions de Durbon et celles de Bertaud (n° 52). * Des notes manuscrites, laissées par Mgi» Depéry, évéqne do Gap (l844-6i), et tirées d'un « ancien nécrologe do Bertaud >>, qui no m'est pas autrement connu, mentionnent encore, parmi les c bienfaiteurs de Bertaud >» : i*» « Guillaume Etienne, évoque de Gap » (1318-28) ; 2° Dra- gonet de Montauban, autre évêque de Gap (1328-48), « qui a un anni- versaire le IV des ides de juillet » [le 10 juillet] ; et, de plus « Bertrand d'£sparron, évêque de Senès » (1326-58, d'après Gams, p. 627). — Les notes do Mgr Depéry, mentionnées ci-dessus, se conservent aux Archi- ves des Htos- Alpes (série I). empliers semblent avoir été mpliers s'étaieat établis à la Xn* siècle. Ils y avaient un ée d'un cimetière, qui était Marie - Madeleine, et divers la Condamine '. A la suite, jui) dispute entre les bergers menaces et même des injures es chartreuses de Bertaud. ient à ce sujet, en 1220, entre Ce qui confirme, ce semble, une ordonnance du juge d'Ar- 6 même année (1220), porte lucun droit de faire dépallre -oir de Berthaud et que les sont communs entre eux • » le les mentions relatives aux Ipes, surtout à Gap, à Tallard sont assez fréquentes dans le ud. Elles le seraient certaine- ■tes regrettables qu'ont subies ^euse depuis moins de deux lents perdus, nous citerons : Î30, qui mit probablement fin } Templiers et les chartreuses ar lequel les Templiers cédè- deux maisons qu'ils avaient à ange de celle que les cbar- isons sises dans la rue Saint- Bultés que les religieuses de , leur vinrent des seigneurs ,76, 127, 167,168,171, eU. 6i, p. 65) semble le confirmer. Se cotre l'ôrêché et l'hAtel de la piEaliera de Sùnt^ean de Jérusa- 11.99). DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XXXI de la Roche- d es- Arnauds ou de la famille Flotte. La famille Flotte, à qui Bertaud devait sa fondation et des donations sans nombre, fut aussi celle qui lui causa le plus d'ennuis et de préoccupations, pendant toute la durée de son existence. Nous n'en citerons ici qu'un exemple. Suivant l'inventaire de 1694, en 1317, Arnaud Flotte, € assisté de ses domestiques et sujets », se serait rendu coupable de voies de fait et de violences sur la personne du vicaire de Bertaud et des religieuses. Il « battit outrageusement » ledit vicaire, t jusques à le lais- ser à demy-mort, les religieuses estant contraintes d'aban- donner leur monastère >. Pour obtenir justice les char- treuses durent recourir à la cour royale de Sisteron et même à la cour pontificale d'Avignon (n** 333). Très proba- blement le point de départ de ces violences était encore une question de forêts ou de pâturages. D'après un acte de 1321, Armand YI Flotte avait fait couper une certaine quantité de bois dans les forêts de Bertaud, € se fondant sur certain accord fait avec son père, que Berthaud dit n'estre bon » (n® 338). Les difficultés duraient encore en mai 1348, époque où une requête présentée au sénéchal de Provence mentionne de nouveaux actes de violence com- mis par Arnaud VI Flotte (n^ 194-197) *. Mais la paix ne tarda pas à se faire. Dans une charte en date du 17 juillet 1352y Arnaud YII Flotte confesse solennellement qu'il n'a aucun droit sur les pâturages de Bertaud (n'^ 200) *. * * Je ne m'arrêterai pas ici à rappeler les autres divers incidents de l'histoire de Bertaud, plus ou moins intéres- sants, auxquels nos documents font allusion ou dont ils nous ont conservé le souvenir. Ces détails nous entraine- f C'est à ces faits sans doate que se rapporte la tradition, « assez confuse », d'après laqueUe < plusieurs seigneurs, entre autres les mem- bres de la famiUe de Flotte et ceux de la famille de Moustiers », au- raient pris d'assaut le monastère de Bertaud et se seraient souiUés de i: crimes infâmes » (Gharronnet, Monastères de Durbon et de Berthaud, p. 81). * Cf. encore les chartes no* 93, 155, 194. PRODUCTION oin '. J'en arrive tout de suite aux stère. ament de la prieure Marguerite icendie qui fut l'occasion du départ ud et, indirectement, la cause de Cet incendie, que divers écrivains nt en 1446, après le mois de mai n" 265-206). Les religieuses se lans une maison qu'elles y possé- elles implorèrent la protection du lé contre les diSprédations dont l'objet, surtout de la part du séi- de la Roclie-des-Arnauds. Cette rdée, le 13 juillet 1446 (n' 267), gouverneur de Dauphiné, sur le an Baile ' et de Jacques de Saint - âelpMnal (n"'267j. Un des ancêtres le Lesdiguières, noble François de de Montalquier, fut cbargé d'en n°268). Mais, la protection delphi- lissante à défendre les religieuses mtre les attaques de leurs trop i47, le 6 novembre, le gouverneur d'une seconde requête des reli- e nouvelles lettres de sauvegarde. I meilleur résultat que les précé- ilesupovres religieuses du mo- présenter au dauphin Louis (plus u'il se trouvait à Gap, le 7 juillet plication t contenant que... na- ravail de Ghaironnet, citii ci-dessus. éfauls, est souvent parlialo et doit élre lue ■êterai pas à relovtr ici par le meuu lus de dat«!, etc., qu'cUo renferme. 5, ot tous les auteurs qui l'ont copié, sans lu paclenieut do Dauphiné, do Ht& à i46i. irchevéque d'Embran (141)7-34). près à Embrun ; il s'y Irouvait on août Jcj IIautci-Alp')>, 1882, p. 29-35J. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XXXIII çvères led. monastère, par fortune de feu^ ait esté l^rulléj art et destruît, avec tous leurs meubles qvce dedens estoient ». Le dauphin enjoignit alors aux tenan- ciers des biens des religieuses de leur passer de nouvelles reconnaissances et de leur payer exactement les pen- sions et autres redevances qu'ils leur devaient, « afin que lesdites povres religieuses se puissent entretenir ^ faire réédiffier led. monastère et y faire le saint service divine ainsi qu'elles ont acoustumé faire ou temps passé. » Mais le monastère de Bertaud ne fut point « réédifié, » et après quelques années d'une existence très précaire, à Gap, les religieuses furent transférées à Durbon, dans une maison voisine de celle des Chartreux. Elles y étaient fixées en 1453*. Peu après» en 1463, le chapitre général de l'ordre unit et incorpora les biens du monastère de Ber- taud à ceux dé la chartreuse de Durbon V Dès lors, l'in- dépendance du monastère de Bertaud n'existe plus. Dur- bon administre les biens de Bertaud comme les siens propres. On peut dire que, sous ce rapport, il n'y a plus de distinction entre les deux monastères. Toutefois, au point de vue monastique, les quelques religieuses qui avaient survécu au désastre de leur mai- son, et celles qui, par la suite, leur succédèrent, conti- nuèrent à former à Durbon une petite communauté reli- gieuse. Voici les noms de quelques unes des prieures qui la dirigèrent : Guigonette de Montorsier, 1462 ; — Mar- guerite de La Font de Savines, 1478 ; — Georgette de Saint- André, 1482-97 ; — Judith, 1513 ; — Huguette Pu- train, 1515-16; — Jeanne Marquet, 1531; — Claude Guiflfrey, 1532 ; — Artaude Grinde , 1573-83 ; — Jeanne Franc,1583-92 '. Mais, à la fin du XYP siècle, le nombre des religieuses était fort restreint et, en 1599, on n'en trouve plus que deux *. En 1601, il ne restait même plus qu'une seule reli- * Gharronnel, op. dt.^ p. 86. ^ Invent, de Durbon (de 1694 environ), ms. aux Arch. des Htes- Alpes, in-f», n« 484. > TfibUau JUsU des Htes-Alpes, p. 105. ^ Gharronnet, op. et t., p. 88. m )DDCTrON rfts une décision de l'évèquo , transférée, le 4 mars 1601, au 1606, elle revendiquait contre irtrense de Bertaud. Suivant irut à l'âge de 87 ans à Prémol, la dernière représentante des ce monastère appartiennent se de Durbon, ^i les conserva suivirent le sort pendant la artruse le Durbon », rédigé re Jean Roumane, géomètre , décrit avec soin la plupart des religieuses de Bertaud. ! les biens de la chartreuse de leuf sections ou « cartiers ■ : Bertaud en Vaux, Brurutsel, ement dit, qui comprend deux sommaire de chaque section, i ne se rapporte pas directe- transcrivons, autant que pos- . nous respectons scrupuleuse- n' de Vaulaaveys (Isère), avait été X, ms, cité par Mgr Depér;. . Cf. Charronnat, Montutèit) de Dur- papier, relié en basane (Archiva dei 1 cadastre a étâ acquis eu même temps Dufbon de 1664 environ, et dans les iSO«S.p. ILV). iiscssions de Ventavon et lieui voi^ns idaslre de ilGS, C'est, crojons-nous, à la suite d'uD arrM du parlement de II37, qui prescrit la confection du ca- reuse de Durbon « qui ne sont point •e ces biens <> distincls et soparés ■ de chc-dea-Amauds ((° 1). DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. XXXV ment l'orthographe des noms de lieu cités. Cette ortho- graphe a son importance, surtout pour identifier les noms de lieu anciens avec les noms modernes. CADASTRE OU PARCELAIRE DE LA COMMUNAUTÉ DE DURBON divisé en neuf parties. f 1*^. — DuRBON proprement dit. « Cette partie com- prend le Monastère, les domaines de Les Gros, VEstrech, Riaufroy, Chabotte, Recours, la Lause et trois domaines qui se trouvent dans Tenceinte du valon de Recours, appartenant à des particuliers, lesquels trois domaines n'étoient cadastrés nulle part avant le présent; compre- nant encore lad® partie les bois, qui sont en sapins, fayards et autres, comme aussi les pasturages » (f^ 23). § 2. — Vaux. « Cette partie est composée d'un château, forest, régale, jardin, pré, terres cultes, devés, bois et terre gaste ; dans laquelle sont les habitans de Pommaret, Saleton, les Turins, le Coussac, les Bernards, et grange de Jaques Lachel, lesquels se trouvent cadastrés à Mont- maur... Cette partie a, au levant, la rivière de Labéoics et la partie affittée aux habitans de la Cluze et des Garcins, dans lequel affittement sont Manibou, les Plaines et deux autres habitans qui font écard avec la communauté de la Cluze ; du midi, lad« rivière, en pointe, et le rif de Fon- tainil qui sépare le présent de la partie de Tonibay^el du même terroir; du couchant, led. rif, le col de la Sou- chière, cime du Cournel, col des Amezuras, col de Maie, mort, col de Lautaret, Agnèles, col de Jajenel et la cime de Freidier, qui séparent la présente partie de celle de Durbon ». Principaux lieux-dits de ce quartier: le Grand- VauXy près du béai de la Firminouse ; Liaugière, près du béai Ricoux\ champ des Èguilles, le long « du béai mort de la Chanau » ; « le croze de Jean Vaux, le Grès, la Valantine et les Routes > ; bois de la cosie du Talus, bois des Aunes et de Chauvet, etc. Contenance, « 3.511 INTRODUCTION nés 3 civlers '. > AlliTrement, 55 1. 1 s. 4 d. LREL, où < sont les habitaDs des Constans, ssions sont cadastrées à Veyne ». Cette î: à l'est et au nord, < le rif Fontainil et ichière >; au midi, « la jer/^^e qui part [ontmaur, passant au col de Olaize i; du EToir i'Açnielle, séparé par le rocher dît rouirand et de Ckalajaye. Contenance, eyminesO civlers. Allivrement, 9 1. 10 s. 8 UD £N Vaux- <> Cette partie confï-onte : du ' de Butrix, midi, Rif-Froid, qui la sépare Rabioux, laquelle, quoyque du terroir du astrée et fait écart avec la communauté de luchant, la rivière de Labéoux, et, du sep- 1 de Maubec qui la sépare du terroir de la ance, 402 charges 4 ey. i civ. Allivrement, irs (f 36). INSSEL. Cette partie, où cinq habitans ont il et leurs domaines, qui se trouvent cadas- r >, n'est pas délimitée. Il y a le a bois dit Ongle ». Contenance, 1.448 charges 2 ey. nt,31. 4 s. 6d. (f36v). lAUViâ. « Cette partie, composée de plu- s >, est limitée i au levant, par « la roche sépare de la partie de Bertaud suivante, felte, et le pont Oouirand, qui la sépare Roche n ; au midi, par Montmaur; au cou- :maur et Brmnssel. Principaui lieux-dits : e; champ de Burbe, le long du béai de col la Croix et le serre de Pidance, le stes, la Chaumasse, et à Ouauran [Goui- Tres-Aubins, des Manettes, du Chevalet, serre la CuUlière, au pied de la roche de charge, mesure agraire, valait à Vef oes et lieux ull. de la Soc. d'Éludei dtt Sauta-Alpa, 1886, p. divisait ea buit eyminiet ou héminées, et rhéminéo DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XXXVII Burre; pâturages « de la Sigouste» sous la roche de Burre, des Testes, des Pesses, et soies le gros Rocher ». Ck)nteDancey 2.953 charges 1 ey. Allivrement, 154 1. 4 s. 9 d. [f 38). § 7 et 8. Bertaud. € Comprend les domaines de la Grangetteei de la Crotte. Confronte : du lovant, le terroir de Rabaud (Rahou), séparé en partie par le chemin de Chamousset et par le n/ de Reimondière ; du midy, le beat de Loubet ; couchant, la roche Aw*ouze^ qui sépare le domaine de la Grangette de la partie de Sauvas et de la terre de Dévoluy ; septentrion, le rocher dit Burre et Fouasse, qui séparent le domaine de la Crotte du Dévo- luy, et le serre dit Château: ayant arrêté nos opérations audit Château, nonobstant que, suivant les titres de la Chartreuse, cette partie deut s'estendre jusques au terroir de Chauduriy attendu que cet entre-deux est en litige entre la Chartreuse et la communauté de Rabou ». Le domaine de la Grangette est « séparé de celuy de la Grotte par le serre les Donnes i. Il y a: le Grand-Champ, Champ-Froid, les Pranos (Prés-Neufs), béai de Loubet, celui de Connodou, VAdrech et lubac de Faucon, champ la Coste, le vallon de CEspaute ». Contenance, 249 char- ges. Allivrement, 42 1. 9 s. 8 d. (f* 38 v**).— Le domaine de la Crotte se compose de terres sises : à Vadrech et à l'ttôac de Serre-Jourdan^ au champ les Donnes, à Rei- mondière, près le béai du Gravaison, à Pra la Lauze, à Cham^ousset, à Pinolard, devant Bertaud, au champ des Auragniers. Contenance, 71 charges 3 ey. 6 civ. Allivre- ment. 23 1. 17 s. 9 e. (f» 39 v°). — Bois « de las Aies », et c les Donnes, en fayards et sapins » ; pâturages et her- mes. Contenance, 2.104 charges 3 ey. 6 civ. Allivrement, 10 1. (f 41 v«). J 9. — Domaine de Quint. « Confrontant : du levant, le béai du Gravai, qui sépare led. domaine de la terre de Saint- André ; du midy, le terroir de la Freissinouze et celuy de Manteyer ; du couchant, celuy de la Roche et dud. Manteyer ; [du] septentrion, led. terroir de la Roche, séparé en partie par le chemin bas de Courrier [Corréo) ; INTRODUCTION omaine par le nouveau grand chemin ', du hant, duquel chemin a été fait détraction ;e totalie », Contenance, 407 charges 2 ey. !nt, 162 1. 7 d. (f" 41). ion généralle des neuf cartiers dont le pré- est composé. » Contenance totale, 20.043 ) civier. Allivrement total, 844 1. 12 s. 1 d. [ANE, géomètre {C 42) *. astes domaines, le monastère de Bertaud l'Air jamais joui d'une grande opulence. Au le XIII' siècle, nous le voyons eu butte à i difficultés pécuniaires et même obligé de brtes sommes à ses créanciers. Le20juia Merle, marchand de Gap, par acte public de l'évêque de Gap, Geoffroy de Léoncel îonnatt avoir reçu tout ce que la maison de aitjusqu'àcejour(147).L6 14 octobre 1306 r, de Gap, fait une déclaration semblable icembre 1309, Gilles rfe Comittibim, jar'is- ip, passe quittance à Jean Aurouse, frère 'lerre Jacquemin (/acommï). donné, de la livres de petits coronats de Provence, va- i de petits viennois ayant cours à Gap, ,u blé acheté par le frère Pons Michel au LStère de Bertaud (180). Un document du 7 atteste que le monastère de Bertaud devait rs créanciers diverses sommes d'argent {di- >-ibus et in multis quanlUatibus peccunie que ces créanciers pressaient vivement les asse k Quiat suit de près le trscé de Is voie romaine e {cf. ci-dessus, p. six, noie). La " nouvelle route » i, 9ur l'ordre de l'inteadant de La Porte (1744-61), par t. Elle était en construction en 1747. (Archives des e C, 121. lavent, sommaire, t. I", 1887, p. 116). ou parcelaire de la communauté de Durbon ■ fut parlement Je Greaoblc le 16 décembre 176S (ibid. f DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. XXXIX religieuses de les payer. Celles-ci, pour se libérer, ne trouvent iden de mieux que d'aliéner, moyennant la faible redevance d'une émine de blé et 4 deniers de cens, une propriété qu'elles avaient à Riou-Froid, quartier de Mont- maur (185). Le 3 mars 1327 (nouveau style), Pierre Jan- vier, de Gap, se déclare satisfait de toutes les sommes que le monastère de Bertaud lui doit pour achat de blé, de lé- gumes et autres obligations {ex caixsa emptionis bladi tel ex causa emptionis leguminum sive ex quocumqiœ alto contraciUf n® 187). Pour semblable motif, sans doute, en 1340, le monastère aliène plusieurs immeubles sis aux Sauvas (103) ; en 1351 [N. S,), il en en aliène d'autres sis à Rabioux (108), etc. La pricipale cause de ce malaise venait de la grande difficulté de nourrir et d'entrenenir convenablement une nombreuse communauté, surtout dans un désert tel que Bertaud, situé loin de tout centre d'habitation, dans un lieu reculé, très froid, d*un accès extrêmement pénible et même dangereux. Le tome m des Annales de l'ordre des Chartreux, qui vient de paraître* , confirme pleinement notre manière de voir. Parlant de la donation en faveur des religieuses de Bertaud, d'une maison, sise à Romans (Drôme), donation qui fut approuvée par le chapitre gé- néral de l'Ordre, en 1250, les Annales ajoutent : t Quoi- qu'il en soit de cette maison, sur laquelle nous ne savons rien de plus, il est certain que les religieuses de Bertaud n'en retirèrent pas grand avantage, parce qu'elles vécu- rent toujours dans les plus grandes difficultés domestiques. En 1336, en eflTet, certaines requêtes de la prieure de Bertaud ne sont pas exaucées, et, comme les religieuses de cette maison sont accablées par une pauvreté exces- sive, elles demandent que le nombre des personnes soit augmenté. Toutefois (ajoute le chapitre général), ce n'est 1 Nous avons reçu ce nouveau et beau volume des Annales ordlnis CarttisiensU en septembre 1S88, quand déjà les pages précédentes étaient imprimées. Aussi Ton comprendra pourquoi certains détails que nous empruntons aujourd'hui à ce volume, et qui auraient dû figurer plus haut, sont renvoyés à cette place. 1 INTRODUCTION que leur misère a été jusqu'ici secourue, iminution du nombre des religieuses » '. hrase explique pourquoi les religieuses aient d'abord relativement assez nom- izn (n" 156) et 33 en 1323 (185), — di- rapidement, pour n'être plus qu'une 12« t en 1432 [n- 225. 260 et 262). jrécaire des religieuses de Bertaud peut r un autre fait : la tendance qui se ma- eurs ctiartes du milieu du ziV siècle, de sconnaissances en faveur du monastère 1 des biens de ce monastère (n" 201-222, est fort naturel. D'une part.les largesses ors moins fréquentes ; de l'autre, les re- L religieuses sont payées moins exacte- ! soient plus nécessaires ; de là le besoin par des actes authentiques la nature lant au monastère et la quotité des rede- eut lui payer, chaque année, ceux qui biens. s préoccupations journalières relatives rie matérielle des religieuses, survient lie du monastère de Bertaud. Nos chartes luettes sur ce point, et nous ne saurions les Annales de l'ordre des Chartreux^ ous apprenaient qu'en 1376, pendant le istère de Bertaud fut incendié. Nous !50, dirUnitoros coQfirmsDt quamdam doaatioaom cUudi : " Donationem domvj de Romanis guœ trlaud opprobat capilulatngennrale et confirmât, od dicta domut de Bertaud inveatiatur de domo jure eamponideat... « Quidquid vero sit do illa ijusmajorem aoUtism non hab«mus; consital dos- ;Duni isde porcepissc cmolunietiluni, cuni aemper iea diffleultatibus cixerint, ul ei chartis capllu- Anno siquidem 1336, « PetilioDes Prioris«n de 1. non eiàudiuntur ; et quia, cum lint nimiapau- ml augmentari nunierum personarum, ewn non ter diminulionem earam conaueverit paupertatU !. (.4nn. ord. Cart., l. III, p.6i-5J;. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XLI ignorons dans quelles circonstances cet événement se pro- duisit. Le chapitre général des Chartreux enjoignit alors aux visiteurs de Tordre d'obliger les maisons qu'ils étaient tenus d'inspecter de faire une aumône en faveur du mo- nastère de Bertaud*. De son côté, le pape Clément Vn s'in- téressa aux religieuses de ce monastère et chercha à leur procurer, « par l'entremise de l'évoque de Gap, l'aumône de 300 florins, applicables à la réparation de leur monas- tère, un peu auparavant brûlé *. > Grâce à ces puissants secours, le monastère de Bertaud se releva, pour un temps, de ses ruines. Il continua, sinon à prospérer, du moins à vivre encore, pendant un peu plus d'un demi siècle. Mais, en 1446, survient le second in- cendie dont nous avons parlé plus haut (p. xxxii), qui fit pour toujours du monastère de Bertaud un monceau de ruines*. Toutes les chartes publiées ci-après se conservent en original ou en copies anciennes aux archives des Hautes- Alpes (Série H, fonds de Bertaud^). La plus ancienne date l'an 1188 et la plus récente, de 1449. ^ « Anno 1376 ad oxtremas fere angustias dovenerunt ex incendio gê- nerai!, quod passffl sunt in quadragesima ejusdem anni. Quapropter per chartam capituli generalis injungitur « Visitatoribus, ut secundum siue discretionis arbitrium faciant fieri olccmosynse suffragium a domibus Ordinis quas visitare tenentur domui de Bertaud, quse tota est combusta, casu adveniente in iata quadragesima transacta. » {Ann. ord. Cart, t. III, p. 66). > Prière au lecteur de se référer au n® 346, ci-après, et do remplacer les dates u 1308 à 1352, » par celle de « 1379 environ, » car en juin 1379 le pape Clément VII (1378-94) se fixa à Avignon (Dict. de stat. rtli- gieuse, par M. X. [de Mas-Latrie], Paris, Migne, 1851, col. 89), et c'est peu après Fincendie de Bertaud qu'il donna la bulle analysée ici. * Parmi les premières religieuses qui firent profession à Bertaud, ci- tons ici, puifique nous n'avons pas pu le faire ailleurs, Girarde de Elteno (Ann. ord, Cart,, t. III, p, 67). * N»" 221 à*224 bis, comprenant en tout 273 pièces, savoir : 217 piè- ces sur parchemin et 56 pièces sur papier. Plusieurs de ces dernières sont des copies d'une époque très postérieure^ ou des documents sans grande valeur historique. [HODCCTION iS de Bertaud se compose de 27â es 272 actes, 71 ont été passés à S, à Bertaud ; 28, à la Roclie-des- :; 7, à Montmaur; 5, à la Cluse ; t ; 4, à Quint, et une 60' en divers ulce, Veynes, Aspres-sur-Buëch, -Dévoluy, Lazer, Upaix, Orpierre, n, Thèze, Sourribes. Entrevennes, ruiniaise (Drôme) ; Grenoble, la ïre) ; Aix en-Provence (Bouches- ttte seule indication il est facile 1 s'attache à notre publicfttioa et voir pour chacune des localités ette utilité et cet intérêt eussent core si la publication des chartes te il y a cent ou deux cents ans. iver de l'oubli et de la destruction le documents précieux qui, très imais perdus pour notre histoire, ample, que vers 1694, il existait dont nous n'avons plus qu'une iconique ' . pas inutile de dire ici quelques lui m'ont guidé dans ce travail. is appliqué à reproduire scrupu- chartes que j'avais sous les yeux. a pas des fautes de latinité qui trer, fautes qu'il faut attribuer, à l'inadvertance qu'à l'ignorance yen âge, on savait aussi bien que rai da archiva de Durbon de l'an 16(>4, <, l'uialjrse de ces cbutes (p. 297 «l suiv., re M. Laudy, ancien archiviste des Haules- Térealï papes « eiistaienl il y a peu d'aa- {Procét-verbata: du Corueil général da ( 1373, p. 132). Elias ae i'j tiouTent plus DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD XLIII Bien que l'éditeur d'un cartulaire soit uniquement tenu de fournir un texte fidèle à ceux qui s'occupe)it d'histoire, — et on ne saurait raisonnablement exiger autre chose de lui, — je me suis efforcé de leur en faciliter, le plus possible, rintelligence et Tusage. Tous les textes présen- tant un intérêt quelconque ont été transcrits en entier. Mais, pour les actes de même nature (achats, ventes, reconnaissances, etc.), dans lesquels une formule sem- blable revient constamment, après avoir publié les plus anciennes et les plus intéressantes de chacune de ces formules, j'ai supprimé toutes celles qui étaient posté- rieures, afin d'éviter des redites inutiles. Trois points (...) tiennent la place du passage supprimé. Toutes les abréviations ont été résolues. Je n'en ai remarqué que peu d'insolites ou d'extraordinaires *. — Les additions faites par moi au texte ont été placées entre crochets [...]. Les suppressions qu'il m'a paru utile d'opérer, suivant une excellente méthode usitée depuis peu, sont entre parenthèse (...). Les e cédilles ont été tra- duits, d'après l'usage, par œ (cf. n'* 4). Chaque document est précédé: 1° d'un n* d'ordre ; — 2® des dates topographiques et chronologiques relatives à ce document ; — 3** de l'analyse ou cote la plus ancienne fournie par le document lui-môme *. Déplus, il est suivi: i<> d'une description très sommaire du document, du sceau ou des sceaux qui peuvent y être appendus, et de la signature [signum maniialé] du notaire auquel on doit la rédaction de l'acte ; - 2** de la transcription, complète ou abrégée (suivant l'intérêt qui s'y attache), des anciennes analyses qui se lisent ordi- nairement au dos de l'acte ; — 3*» de la collection des variantes qui peuvent exister entre l'original et la ou les copies anciennes, surtout lorsque ces variantes présen- tent quelque intérêt linguistique ou topographique ; — * TeUe est, par exemple, Fabréviatioa des mots : diclus ou mieux (2o- minviSy figurée ainsid* (qo 54), et Gali^ figurée à peu près ainsi G.'.li (n<» ' Cette cote se trouve presque toujours au dos du document; eUe en fait connaître, eu peu de mots, l'objet précis. Les autres cotes ou ana- lyses anciennes ont été renvoyées après le texte du document. "ROOrCTION des n" d'ordre inscrits sur le do- eavi des inventaires, anciens on cuments ont été l'objet, indiqués sommairement par une itaire du XIV* siècle, aujourd'hui )s documents étaient cotés par une l'alphabet'. également perdu, du commence- iprès lequel chaque document est ou membres de phrase tirés du del'Aee Maria '. u XVI* sif^cle. perdu, comme les *, en chiffres arabes, se font remar- démesurée '. ènèral des Archives de Dwbon î -vers 1604 ; il en sera question es sommaire, des ArchiTes du ordre des Chartreux », rédigé, aud, ancien chef de bareaa de la Mpes iMs. petit-în-P, de 56 feuil- , 90d documents ou dossiers, parmi is les chartes provenant de Ber- is sommaire, des Archives de la , rédigé, en 1^3, par M. Charron- tes- Alpes (1853-63), en 581 numéros 'euilles volantes, papier) '. JS6, IM, iil. 4. 9\ 103, ii^-T, lH-3. iS, 1«, H9. 152, ^ W. 19. 47. 4S, 49. 50, 51. 5i fie. >ric H. in /tne. DES COURTES DE N.-D. DE BERTAUD. XLV Le plus important de ces trois derniers inventaires , à mon avis, est celai de 1694 ou O. II forme un gros vo- lume, relié en basane, in-f*, de 392 pages, papier. Il a été paraphé, le 22 novembre 1790, par Lombard, commis- saire du district de Serres, et par Provensal, son secré- taire. Il était naguère la propriété de M. Lacbau, ancien conseiller général ; j*ignore à quel titre. Il a été acquis, depuis peu, par le département des Hautes-Alpes ^ Il renferme l'analyse de 974 pièces, dossiers ou articles relatifs aux documents appartenant indistinctement aux monastères de Durbon et de Bertaud. Les documents pro- venant de Bertaud y sont classés sous les rubriques sui- vantes : Sauvas, Bertatcdy Quint et Mantèyer, La Cluse en Bèvoluy^ Montmaur^ VentavoUy Oap, n«« 286 à 333, cotés MM-TT. » 407 à 496, 1 563 à 632, » 633 à 686, » 687 à 711, f 840 à 887, > 933 à 974, 9 AAA^FFP. » ZZZ-GGGG. » HHHH-QQQQ. » RRRR-VVVV. » BBBBB-GGGGG. > YYYYY-GGGGC* i En mars 1887 (Voyez Prooés-verbaïue du Conseil général des Hautes- Alpesy session d'août 1887, p. 107). ' Voici quel est le cadre de classement adopté pour les documents ap' partenant exclusivement à la chartreuse de Durbon : Durbon^ n" là 95, cotés A-Q Si-Julien['en-Bochaine] ,— 96 à 165, — X-DD A spres[-s ur-Buëch], — 166 à 285, - EE-LL Vaux, — 334 à 404, — YY-&A Recours, — 505 à 527, - MM-000 Lus et Rioufroid, — 528 à 563, — PPP-XXX Tombarel, — 905 à 932, — 00000-XXXXX De plus, quelques documents, presque tous relatifs À Durbon, sont classés do la façon suivante : Décimes, Privilèges, Franc-salé, Herbages, n« 497 à 504, cotés GGG-LLL — 712 à 839, — XXXX-AAAAA — 888 à 902, — HHHHH-LLLLL — 903 à 904, — MMMMM-NNNNN INTRODUCTION le voit par le tableau qui précède, les chartes ?ers la fin du xvii» siècle, étaient mélangées e la chartreuse de Durbon, et c'est avec le )on que la plupart d'entre elles sont parve- chives départementales des Hautes-Alpes. mo fait partie du fonds de Durbon jusque Mais, M. Charles Gharronnet, archiviste des (1851-63), frappé de la différence profonde intre les chartes de Durbon et celles de Ber- ces documents et en forma deux fonds dis- ids de la « C/tarlreuse de Durbon, » qu'il les archives appartenant aux ordres reli- les, et le fonds du « Couvent des charireu- 'Ihaud, » qu'il mit parmi les archives des eux de femmes'. Dans V Inveniaire-sonv- fchives départementales des Hautes- Alpes, ,863-64, par M. Gharronnet et par M. Bing, ir {1863-68), — inventaire condamné, depuis, I pilon, comme incomplet ', — le fonds des es de Berthaud » est partagé en quatre ar- à 224), comprenant i8i pièces, savoir : 141 rchemin et 40 pièces sur papier •. Ce classe- été, dès lors, sensiblement modifié ' ; seule- ) de Bertaud s'est augmenté d'un petit lot de Cest M. Robert Long, mon prédécesseur ni, le 9 juillet 1877, provoqua l'acquisition de ts par le département des Hautes-Alpes '. Ils démoQtroDt les invciotaircs do 1841 (E] et de IS'â (F) e-iommaire de» archives des Ilaucea-Alpet. Série II. > llets, grand in-f", comprcnaot 174 articles. Les urclùves ■ment les art. 1 à 120, et celles do Bortaud, los art. 170 se on 1873 à la suito du rapport prôscnli à M. le Préfet !s par M. Laud;, arcbirisle, {Pracis-nerbaux du C.oiatil uies-A Ipei, août 1873, p. 1Ï2 el suiv.) .'3 sont souvent dca copies faisant double emploi. Cf. Registre de chivet des Hautes-Alpes, 1877, n" 42. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAtJD. "XLVII appartenaient, à cette date, à la famille de Bellegarde ; ils sont au nombre de trente-six, tous sont relatifs aux pos- sessions que Bertaud avait à Quint et à Manteyer *. -* * Il n'est pas inutile de rappeler ici que Durbon, monas- tère d'hommes, de Tordre des chartreux, était situé sur la commune actuelle de Saint-Julien-en-5oc/2ame '. Il avait été fondé en 1116, et il subsista jusqu'à la Révolu- tion '. Les chartes de Durbon antérieures à l'an 1463, — date de la réunion des possessions de Bertaud à celles de Dur- bon, — intéressent tout particulièrement les communes qui forment aujourd'hui les cantons d'Aspres-sur-Buëch, de St-Étienne-en-Dévoluy et de Veynes (Hautes-Alpes), et aussi bon nombre de localités des départements voisins de la Drôme et de l'Isère. Ces chartes se conservent en original ou en copies anciennes aux archives des Hautes- Alpes (H. 1 à 48). — Le recueil des chartes de Durbon, que nous avons préparé naguère pour l'impression a ob- tenu, le 1«' juillet 1886, l'approbation et les encourage- ments de M. le Ministre de l'Instruction publique, ,à la suite d'un rapport favorable du Comité de travaux histo- riques *. Il sera très prochainement mis sous presse. ' Ces documents portent les no" 567-8, 571-3, 575-80, 582-6, 590, 593- 4, 596, 600-3, 605-7, 609-15, 619; no» qui se réfèrent à l'inventaire de 1694 ou D. * Canton d'Aspres-sur-Buëch. Je crois devoir adopter l'orthographe Bochaine, de préférence à celle de Beauchêne^ à cause de l'étyraologie Biocha^na {chKci. n*» 157, ci-après, cf. no80), mot qui dérive do Buchium^ Biochium, leButich, et qui signifie la région, la vallée du Bu((ch. * Voy. Ann. ord. Cart. 1888, t. I, p. 207 et suiv.; Charronnot, Mo- nastères de Durbon et de Berthaudy p. 3 et suiv., etc, * Voici la lettre que M. le Ministre de l'Instruction publique et des B«^anx-Arts a adressée, à ce sujet, au président de la Société dÈtudes des Hautes' Alpes : Paris, le 6 juillet 1886. « Monsieur le Président, le Comité des travaux historiques et scien- c tifiques a examiné le c Beciteil des chartes de Durbon » qui accom- tt pagnait votre demande de subvention en faveur de la Société d'études 9 des Hautes- Alpes. Il a rendu hommage à l'intérêt que présenterait la mTRODucriON chartes de Bertaud, ainsi que nous l'a- sLi), comprend des documenta de l'an — tous antérieurs, par conséquent à l'u- Bertaud à, ceux de la chartreuse de Ces docnments n'ont rien de commun ncernent Durbon. Hs ae rapportent sur- es qui composent présentement les can- allard, deLaragne.de Serres, de Veynes. Dévoluy et de St-Bonnet-en-Champsaur. précède, il est facile de comprendre que irtes de N,-D, de Bertaud est absolument de Durbon et que l'un n'est pas l'autre, iliquer la confusion qui s'est produite, na- ', c'est que les biens de Bertaud furent urbon en 1433 et dépendirent, dès lors , de cette chartreuse. Mais il est essen- ■dre de vue qu'antérieurement à l'année des deux communautés étaient séparés propriété parfaitement distincts. Le re- de Bertaud ne doit donc pas se confondre bon. 'ques, relatives surtout à la chronologie, état des personnes, à la langue, aux mesures, etc., en usage dans le recueil rtaud, ne seront pas déplacées ici. lents le commencement de l'année est >cuments,et j'encourago voIoalicrs.cDcDaséquence, suite au projet qu'elle a formd de Ic3 faire împri- vail sera commencé et qu'une première livraison, j, j'aurai l'honneur do proscrire, au nom do cette ge de 25 exemplaires des Charles de Durbon, I'df- sommc de 600 francs. Voua trouverez, ci-joint, Je avez bien touIu me communiquer. r le Président, etc. Signé : ( René Qoblgt. > lu Conseil général det Sauies-Alpu, août 18B7, DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. XLIX ordinairement pris à l'incarnation^ c'est-à-dire au 25 mars'. C'est le comput connu sous le nom de système Florentin ou de Provence. C'est celui qui est em- ployé ordinairement, de 1188 à 1449, à Gap •, à la Roche- des-Arnauds ', à Bertaud *, à Ventavon •, au Moné- tier-AUemont S etc. \ On trouve, cependant, çà et là, trace du style delphinal, qui faisait commencer Tannée à Noël (a waWt?/tote) •, et peut être du style français, d'après lequel l'année commençait à Pâques *. Les jours de chaque mois sont ordinairement désignés au moyen des nones, ides et calendes *^. On trouve, toute- fois, l'usage du mensis intrans " et exeuns^^y et l'emploi, à une date relativement très ancienne, de notre manière moderne de compter les jours du mois *'. Je signalerai en passant deux exemples remarquables de l'emploi deTindiction, en 1264 et en 1279 *^ Les noms de famille sont généralement au génitif, c'est à dire terminés en i ou en i^ : Achardi, Amaudi, Blan- ^ Je ferai remar(iacr ici que, par suite de la difficulté de connattre a priori à quel moment précis Taonée commençait autrefois dans nos pays, et pour d'autres motifs (cf. la note du n» 22, p. 5), le classement chrono- logique n*a pas toujours été rigoureusement suivi, surtout au début du recueil. Je le rétablis, autant que possible, dans la Table chronologique. « Voyez les n- 1, 3, 11, 123, 147, 173, 180, 198,201,215-8,220-1, 239, 235, 247, 256, 257, ^8. 3 Voyez les no» 1 bù, 4, 21, 51, 94, 121, ia3-4, 137, 142, 155, 159-60,etc. * Voyez les n*» 5, 7, 32, 38,47, 56, 118, 166, 219, 225, 260, 262, 264. . B Voyez les n»» 12, 46, 66, 91, 96-8, 176, 178-9, 182, 226, 229-30, 248-9, 254, 259, 263, etc. « Voyez les no« 228, 232. ^ Cf. encore les n<»« 8, 13, 64, 81, 108, 110, 112, 172, 184, 188, etc. — Par suite, j'ai cru devoir modifier la date des n9* 67, 73, 74, 75, 79, 86, 187, etc. 8 Cf. les no» 148 (Veynes); 168, 223 (La Roche); 253 (Orpierre). * Cf. les no> 52 (La Roche-des-Amauds); 161 (Bertaud). 10 N" 2, 3, 4, 6, 9, 14, 18, 19, 24, 30, 31, etc. t' No» 81, 92, 108, 117, 119, 120, 128, etc. « No 21. « No» 8 et 14. 1* No» 82 et 112. IV 1 INTRODUCTION Corlesii, Fabri, Giraudi, Ruffi, Ri- expliquer cette forme, on sous-enteod Guillelmus Achardi, soit âuillaume, tefoi3, on traduit Giiillaume Àchard >. itême les plus fréquents sont: Albert, Antoine, Bertrand, Barthélémy, Etienne, •ierre, Raymond •. Quelques uns sont )le Tcaiaràus{^], Ventaonus [i^i, 2^2). i A'Ebredunus, si fréquent, au moyen tes de l'Ëmbrunais. noms de baptême donnent naissance à linés en ETUS : Albertetus (47), Amai*- us (i66), Drevetus (235), GuiUelnietus tô), Hugonetus (147), Johanneius (129), intelmetm (118). Odonetus [82, 148), . — D'autres diminutifs sont en INUS : i), Johanntnus (il6), Perinus (127), lanynus (06), T/iomasinus (212). n rencontre des diminutifs en ONUS ' : , Chabotonus (208). [ns les plus fréquents sont: Alaysia, a, Beatrix et Beatrtsia, Berengarta, ma, Johanna, Maria, PkUîppa, etc. t naissance aux diminutifs suivants : Hugeta (80). t des noms de famille en us, c'est-&-dire an noroî- rtUi et Ge. Maurellus, filius tjut (n" 36). Quel- il n'esl pas facilo de disliuguer les noms do fa- leat ta professioa, lepajs d'origino, etc., commo I], de Rabaan (43), de Petra (passim), etc. noms de bapUme no sont indiqués quo par la pro- 1 par la seule lettre initiale du mot. 'S'oici qucl- ;enFe d'abréviations usitées dans le recueil dos ' 1., Albertus; — Du., Doraudus ; — G., V., W., ou Willelmo! ; — Oi., Oiraudus; — Jo., Johan- s; — R., Rajmuadus; — Ro., Rodulphus, etc. s, notons : Ugoi (30); Gaigos (31). lui àiminudf! modenios eu ON: Guswn, Joaé- Mion, Suton, etc. 11 no faut pas les coofoailro OD péjoratifs des Italiens on ONE : Giannon^, DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. LI Beaucoup de familles existant actuellement dans les Âlpes sont mentionnées dans le recueil des chartes de Ber- taud, et les représentants modernes de ces familles seront agréablement surpris de retrouver les noms de lears ancêtres à six .ou sept ans de distance. Parmi ces familles citons, au hasard, les suivantes : d'Abon, Arnoux, Eymery, Bonfils, Bontoux, Chassagne, Fabri ou Faure, Gautier, Genevés, Giraud, Gras, Isnard, Moynier, Odon, Dupuy, Reynier, Raymond, Richaud, Rolland, Ruffi ou Roux, Sarrasin, Valentin. Plusieurs familles mentionnées dans notre recueil ont fourni des notaires. Yoîci quelques uns d*entre eux : Pierre d'Abon» de Gap (260) ; Lantelme Arnoux, de Ven- tavon (231) ; SiffriJ d'Arzeliers, d'Orpierre (253) ; Antoine Autard, de Ventavon (259) ; G. de Bonne (14, 16, 17) ; Lantelme Eymeric, deGap (193); Etienne Borel, de Mont- gardin (131-172) ; Guillaume Fabri, de Serres (166-167) ; Pons Fabri, d'Upaix (238) ; Hugues de la Fare (73 à 92) ; Jean Vachon, de Gap (235); Raymond Garcin, de Ventavon (251) ; Jean Grégoire, de Montmaur (264) ; Bertrand et Jean Moynier, de Gap (231) ; Pierre Patras, du Dévoluy (262) ; noble Lantelme de Pellafol, de Montmaur (188) ; Antoine Dupuy, de Gap (271) ; Raymbaud Pugnet, de Gap (119 à 154) ; Pierre Reynier, de Ventavon (91) ; Pierre Raymond, de Ventavon (98); Guillaume Richaud, de Lazer (230) ; Guillaume Rolland, de Ventavon (141 à 179) ; Jacques Roux, d'Aspres (263); Guillaume Valentin, de Barcilonnette (252) ; Isnard Isnard, de Gap (256), etc. ». La noblesse est également représentée par un grand nombre de ses membres. Nous avons dit déjà quelques mots de la famille Flotte, de La Roche-des-Arnauds. Men- tionnons encore les familles : de Manteyer et de' Rosans, seigneurs de Manteyer; de Montauban, seigneurs de Mont- * Il a*est pas sans intérêt de nolorici que bon nombre de ces notaires furent nommés par les évéqnes de Gap. Ils rappellent souvent, dans leurs actes, celte nomination dont ils étaient très tiers (n*" 84, 87, 89, etc. Cf. aussi le n9 95, où il est fait mention d'un notaire nommé par Osasiche 1«', seigneur de La Roche-des- Arnaud s). n rNTRODDCTION ; de Moustier, seigneurs de Ventavon, alphabétique, od pourra retrouver leutants de ces familles et de bead- oinsillustresetquioatjouéuncertaia endant la seconde période du moyeu 1 chapitre de Gap apparaissent soit . comme parties dans les actes relatifs remarque : des doyens, des prévôts, in grand nombre de chanoines '. rès les chartes de Bertaud, on pourra l'état des personnes et des terres en XII' jusqu'au XV siècle. Par eiem- . prises en corps de communauté par loche-des-Arnauds (157) nous initient lales du XIII' et XIV" siècles ; les fente, d'achat, d'échange, de dona- ues, témoignent de la grande liberté msmission des propriétés ; ils font charges qui en étaient la consé- leraières, la plus fréquente est le correspondant à peu près à ce que de mutation. D'autres actes attire- ion du lecteur, tels sont les actes 5), les sentences (n"" 8, 251, 357, etc.), i), les reconnaissances [n" 201, 238), [ues (262), les testaments (n° 224), etc. , sauf deux exceptions, sont écri- a langue officielle du moyen âge. On l'a remplacé le latin dans nos pays • siècle '. langue vulgaire dans la région des lent rares ; c'est dans le recueil de "abte alphabétique. uraiont dësird avoir une trsducliOD on Tranfais t nombre d'autres motifs, les ressources fîaau- iC pas permis de l'imprimer. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. LUI Bertaud que s'en trouve le plus ancien spécimen connu. Il date de Tannée 1218 environ (n*» 10). Toutefois on ren- contre çà et là un assez grand nombre de chartes qui contiennent des expressions vulgaires, souvent fort curieuses et qui ne sont point mentionnées dans les glos- saires que nous avons pu consulter *. Au nombre de ces chartes, connues sous le nom de chartes farcies^ je men- tionnerai en particulier les n**" 12 et 55. A la fin du recueil figure une pièce en français, du milieu du XV® siècle. Elle émane du dauphin Louis (XI), qui la donna à Gap peu de jours avant de se rendre à Embrun *. En général, on n*attache pas une aussi grande importan- ce que dans le Nord à Tusage des sceaux. Le signum du notaire suffit pour authentiquer un acte*. On trouve cepen- dant, jusqu'à la fin du XIV» siècle, l'emploi des sceaux ; ainsi en 1212, Artaud de Montauban fait appliquer son sceau à une donation de pâturages (n<* 4). On rencontre encore des sceaux ou traces de sceaux en 1226, 1228, 1231, 1232, 1235 et autres années suivantes jusqu'à la fin du Xni* siècle. Pendant le XIV» siècle l'usage des sceaux est moins fréquent. Nous ne connaissons -que quatre sceaux relatifs à la chartreuse de Bertaud. Ils sont appendus aux documents datés du 27 juin 1222, 11 et 12 avril 1245 et 17 mars 1288 (1289) *. Ces sceaux appartiennent a deux types tout à fait distincts. * Tels sont les mots : atesegni, 241 ; — barletum de doa, 39 ; — co- nalloloTB, 131 ; — chinoatrix^ 101 ; — cluerio^ 85; — correolum, 223 ; — escharena^ 52 ; — lavor meyteherius, 262 (cf. 199, 240) ; — nos- eerium, 153; — ney2a, 185; — prexsones^ 169; — reale, 166; — sera- ctunif 31, 44, 76 ; — tremoi, 26, 27, etc. ' Voyez le n® 272 et conférez, ci-dessus, la p. xxxu. * Les signa mcmiMlia des notaires sont décrits à la fin de chaque do- cument. L'étude de leurs transfonmations successives serait intéressante à faire, car ils sont l'origine des signatures modernes et des paraphes qui les accompagnent. * Chartes no» 13, 51, 52 et 131. ■JmJ s trois sceaux les Itum sancte Ma- 'ie et A V de Bcr- ittée '. lar un seul sceau, [ôerjTAVDO: Au ttée que celle du le second au COB- :ès bien conservés. Do COnCKHllM, il faut lire lire ^u BE BTAVBO (u. gr«vo ; c'e t le mioui DES CHARTES DE S.-D. DE BERTAUD. LT C'est M. Laugier, coaservateur du Cabinet dos médailles de la ville de Marseille, qui a bien voulu dessiner exacte- ment, à notre intention, et faire graver sous ses yeux ces deux petits monuments intéressants. Je prie M. Laugier de vouloir bien agréer ici mes vifs remercie- ments. La monnaie ordinairement en usage est la livre vien- noise et quelquefois la livre provençale. Suivant les recherches de Leber et de Guérard, la livre viennoise au xm* siècle avait une valeur absolue de iô francs environ et son pouvoir était de six fois celui de la monnaie d'au- jourd'hui : elle valait donc environ 114 francs de notre monnaie actuelle. La livre se divisait en 20 sous, valant chacun Ofr. 95 cent., soit 5 fr, 70 c., de notre monnaie. Le sou se subdivisait en 12 deniers, valant chacun fr. 08 c. environ, soit 42 centimes en monnaie d'aujourd'hui '. Les mesures les plus usitées sont : la setérée (sexta- rlala, 67j ; t'hémine {emina, ii&j ; le civayer [civaerium, 146) et ta toise [lésa, 181). La mesure de capacité pour les grains et liquides est le setier {sextaria bladt, 86 ; sexlaria vini, 146). Afin do faciliter les recherches, je fais suivre le recueil des chartes de Bertaud d'un double table : i' Table chronologique tini est, en même temps, une table analytique, aussi précise et aussi complète que pos- sible. 2" Table alphabétique des noms de lieu, de personnes, etc. Cette table qui m'a coûté beaucoup de temps et que je me suis efforcé de rendre complète, j'en ai l'espoir, sera, à l'avenir, de quelque utilité aux travailleurs qci auront à s'occuper de l'histoire des localités et de l'his- toire des familles du Gapençais. ' Cf. Pohiptyquc dlrminon, X. I, 1844, p. 109-58 ; Nalalis de Wailly, iiémoirt sur Ui variations de la tiare tournait depuis le règne de laint Louii jutqu'à l' ètabliatement dt la monnaie décimale, I8j7, in-4o, pat- lirn; E. do Laplano, Histoire de Siateron, iÈii, t. I, p. 117, 321; t. II, p. 496; De Coston, Hùtoire de Montélimar, 1878, t. I, p. Ï20; t. II, p. 577, n.; D' Chevalier, Bull, archéolog. de la Drame, 1888, p. 129 ; Jules Cbevolior, i6id.,p. 163, etc. INTRODUCTION artes de Bertaud, je le sais, n'est pas irait avoir la prétention de l'être. Du possible pour surmonter les obstacles 1 que j'ai trouvés sur mon chemin. Je ines ni soins pour atteindre ce but. ame celui-ci, hérissé de difficultés pa- storiques sans nombre, rempli de noms ionnes qu'il n'est pas toujours facile içon satisfaisante, bien des erreurs ont 'en ai relevé un certain nombre à l'er- eteurs de vouloir bien être indulgents )utefoi8 ces erreurs eussent été plus le secours qu"à bien voulu me donner îse Chevalier, correspondant de i'Ins- igneux de tant de précieux cartulaires ivalier a pris la peine de revoir minu- uves de ce recueil ; en outre, il l'a fait înce diplomatique si étendue et si sure. vénéré et éminent confrère l'expres- e reconnaissance. et j'ai terminé cette introduction, déjà , — jour pour jour, — la charte de fon- juse de Notre-Dame de Bertaud était ite à Gap, dans le palais épiscopal, en stance d'élite, par commandement de n, de l'ordre aimé de saint Benoit. . . ; deux pas du palais épiscopal, — veuf, Bnt de son évêque, — que je termine u'un autre évêque de Gap, Mgr Gouzot, ffêque d'Àuch, grand ami de l'ordre des ! encourager et bénir. . , Puisse ce vo- itt aujourd'hui sous les auspices de des Hautes-Alpes, — contribuer tant IX connaître le glorieux passé de notre itôt suivi de plusieurs autres volumes •iques des Hautes- Alpes. 6 1888. P. Guillaume. ■7^^ CHARTES DE NOTRE-DAME DE BERTAUD (diocèse de gap) f. Oap, jeudi, 29 septembre 1188. FUNDATIO MONASTERU BeRTAUDI "^. QuoNiAM labilis est hominum memoria, et cito labitur quod scripto non fuerit comendatum, iccîrco notum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod ego Adalay- Dis, uxor Arnaldî Flota, et âlii mei Arnaldus et Ra[imun]dus et Raibaldus et Maifredus, donamus et concedimus, pro redemptione animarum et omnium parentum nostrorum, sanctimonialibus Sancti Andrée de Prato Baione [terri- trijum -B^iî7!A C7i)/, quod ita terminatur : acapitemontis qui dicitur Miùscheria, quemadmodum cacumen ejus di- rigitur per collem qui dicitur Lupetum ; inde, per col- lera q[ui dicitur Follîcu]lics, et per collem quem incole Yocant Pentacochium, usque in Aurosam et usque ad territorium Cai^umi, et usque ad terri[torium Rabaonis, 8i]cut declivia montium dépendent et aque defluunt versus Rabaonem ad meridiem . Omnem, inquam, terram quam ego Adalaydis et âlii mei infra [termines isto]s habemus, cultarasiveincultam, cum pascuis et alpibus, et arbustis et saltibus, et memoribus et venationibus, et rivis et fonti- bus, et piscationibus et rupib[us; sinej omni fraude et dolo prenominatis sanctimonialibus donamus et concedimus. Preterea, per totam terram nostram, eis pascua similiter CHABTE8 DB H.-D. 1 Vapinci, j[us3]u W[illelmi], episcopi{'}, in es hiyus rei fuerunt : Pontius, Vasionis pertus, ejusdem ecclesie canoiiîcus,etRai- )conu3 Sanctl Paul[i], Armandus, SancU i, et Bernardus, sacerdos Sancti Andrée, et Ysnardus, ejusdem cenobii fratres, )inci, et Stephanus, prepositus, [et] Petrus \ et W. Borellus, et Rotlandus de Sancto do Jordani. runtetjurejurando Qrmaveruiit, in Castro idis et predicti âlil, et Ouilinus, cognatus us de Veene, et Artaldus Maifredi et Pe- t Chauvinus, et Barnerius, villicus ejus- ites fuerunt: Petrus Grafinels, Guiraldus 1 Boneti, Bernart Gavaler, Etaimbalt Polla, dos de Rocha, Rostagnus Martelli, W. Odo, et Andréas, nepos ejus, et Bernardus Mar- ina, Petrus Artaldi, Quiraldus Fornerii, r et Petrus d'Esparon. ure :) — Nos vero, ad preces utriusi^ue im cartam âeri jussimus et sigilli nostri niri, in testimoninm rei geste. Ego B[er- , notarius dom. epîscopi, rogatus scripsi. oorps de l'acte.) — Anno ali incamatione OCX» VIIJ", mense septembri, luna nu, ,e Frederico roni[an]o imperatore et sem- [roDgd, vers le milieu, par les rats), d« 15 Ug. 3/4, écriture. Au commencemEDl, lettre Q ornée. Aubas, fil blanc et rose. Au dos: Alura litUra anti- monatterii Berthaudi {xn* s'). Coté : D, 408 ; le l'ordre de saiot BeaoU, évâque de Qap depuis (Cf. Hitt. litt. de U France, t. xiv, p. 373 el ivif. ; lu Bauphiné, t. 1, p. 433-4.) de VaisoD n'est point mentionné daa» la Seriei I eatholiei» do Gama {p. 617). DE BSRTAUD. 3 l bis. La Roche-deS'Amauds, 29 septembre 1188. LiTTERiE DONATIONIS BeRTAUDI *. NOTUM sii tam prescotibus quam futuris quod ego Adalaydis*, uxor Amaldi * Flota *, et filii mei Arnaldus * et Raymundus et Raym- baldas ^ et Mayfredus donamus et concedimuSf pro redemptione anima- rum nostrarum et omnium parentum nostrorum, Deo et b^tc Marie et * sanctimonialibus Sancti Andrée de Pratobaione t, terri torium Bortaudi *, quod ita terminatur : a capite montis qui dicitur Muscheria *, quemad- modum cacumeo cjus dirigitur per coUem qui dicitur Lupctuniy et inde per collem qui ôicilur Follicules et Cabruna »8, p, Artaldi «*, G. Fomerii, G. de Mantier «« et P. d'Es- parron *«, G. Ju., Ponciua Varii, Pon. de Bulco *', Pe. Guigo, Guigo- nstus, filius Poncii Varii, Ar. Bruneti, B. de Secureto *', Is. Ma. fra- très, Bernardus, sacerdos et frater ejusdem domus,quiboc donumaccepit et scripsit. §. Preterea sciendum est quod monasterium Sancti Andrée hune territorium redemerunt a canonicis Vapinci mille centum quinquagenta " sol. monete viannensis, bone et probate ; et predicte Adaladi " et filiis ejus GCG°*. L. sol. ejusdem monete iterum donaverunt. Hoc autem factum est anno ab incarnatione Domini M* G** LXXX* VIU*» , mense septembris, luna quarta '*, feria v», régnante Frederico iraperatore et semper au- guste. Littera ista sigillata est sigillé lato et quadrato ceroo, habensy in una parte, militem sedentem super equum, te- CHARTES DE N.-D. 1, et, ex altéra, militem sedentem super a avem in manu ; et llttere simili sunt, ex SiGILLUM ARNAUDI PlOTE. 3 similem Iitt6ra[m] de ipsa donatione, si- episcopi Vapinci (1). !•., d'un original perdu, différent du o" l ; pareh. de ia non aignata (iv s").— Vidimua du 19 «nier i2«¥7 irisntes : ' Adasaljdia ; > Arnaudi ; ' Flote ; ' Aroau- I» [ * ac ; 1 Pratobayone ; " Berlaldi ; • Mujssiera ; tago^um : (i Chauduinii ; " Adalaidia ; " Richaudua itangni ; '• Chauïiniis ; " BelTeer ; i» Gra&nelli ; rallerii ; S' Pulla de Rocha ; »> MarceUini ; •' Sca- ; " Maateerio ; *• Sparono ; »' Bulgo ; *• Sccreto ; aidis; " luj. —Autre copie du iiv* s"., parch.de S7 a donationu Bertkaudi, videUoet nemoris «e faot m dictus conctnlua eum luù limitaHonibus, mtdianu oté: F, 161. mprimé ci-desnu. Ventavon, ? octobre ÏI98. RO GRANGIA DE VENTAON *. processu temporis obsciir[ar]i ' négocia, memoria perhennentur '. Notum ergo sit 1 quam faturis quod ego Ckauza dono, con- tuum laudo, absque omni retencione, Deo t saDctimonialibus de Bertaut, apud Ven- im et atesegne de Podio Lunart, et quen- lem, Michaelem nomine, de Maîrigas*, ilidos censuales. Et dono eciam pascua de idagiutn del Monester. Hanc donationem juramento confirmaverunt fllii mei, vide- : d'Agout, Giraudus, Bertrandiis Ribaudi, Aurasica, qui sigillo suo precepit pre- roborari. Supradictam donationem do- lata Chauza, pro salute mea et predeces- ut in exlremo judicio justum Judicem DE BERTAUD. 5 propiciom habeamus. Actum in castro VentaoniSy anno Do- mini M. G. nonagesimo octavo, nonis ^ octobris. Testes : Ber. Tronelli, Gi. Aymarius et plures alii. * Copie duxrv* siècle; parch. de 14 lig. 1/4. En tète de l'acte et en marge : Copia. Au dos : Ventavon (xvi* so). De pedagio apud Monasterium de Vmtavono etpascuit, etc., 1198 (xvii« s«). Cotée: E, 31 ; F, 174.— Autre copie, du ZYUE* 8«, papier. Cotée : D, 30 ; E, 233. Variantes : * obtturi ; • preserventur ; « Murigcu ; ♦ mense. 3. Oap, P^juin 1208. De domo Vapin[cï] *. NOTUM sit omnibus tam presentibus quam futnris quod Vilelmus Chaisnes, pro se et pro fratre suo minimo Ugone nomine, et pro sorore sua nomine Angeleta, vendi- dit dominabus de Bertaut domum cum parietibus, que domus est sita inter domum P. Berout et domum R. Bonfil, et quiquid juris in ea babebat, precio decem et octo libra- rum. Tamen ibi retinuil vi denarios annuales, et promisit quod, cum dictus U. frater suus et A. soror sua pervene- rint ad etatem congruam, quod ab eis vendicionem laudari faciat et absolvi. Et ut quod promisit future laudationis adimpleat et ab omni bomine dictis monachabus empta do- mum deffendat, juravit nominatus W. super sancta Evan- gelia, et insuper Vilelmum Rostagni, etW. Guinossa posuH fidejussores, et pro eadem securitate pratum suum de Aloia nominatis sanctimonialibus obligavit. Hec venditio facta fuit in domo picta domini episcopi, ; et ibidem fuit supradicto W** de precio satisfactum. Hujus rei testes sunt : Rolandus de Manteer, Jaucbadus, P. Maurelli, Ra- dulfus Bonsfil, R. de Nefls, R. de la Mota, W. Sti Egidii, Jacobus Borelli et frater suus P., S. Nicolai, P. Giraudi, P. Faiola, B. Eschalons, Vincenciius {sic) de la Porta et filius ejus L., P. Chavallers, P. Berors, S. Olivers. Actum boc in presencia dom. W[illelmi], Vapincensis episcopi, qui si- CHARTES DE N.-D. lentem paginam rôborarï, anao ab [» ce VIII", kalendis junii, luna xiii, g. 1/9- Traces de sceau sur double queue. Au nu aujutdam domui apud Vapîncumjuxta ia03 (ivn* s«.]. GoM E, 42 ; F, 1*5- tes-A7-nauds, 83 novembre 1212. IS MONTIS Macri, etc*. minum labilis est et de facilicorruit, obscuri temporis négocia traduntur lemorise comendentur. Ego W[illel]- lus, filius meus, donamus et conce- 1 laadamus, sine aliqua retentione, ate Marie et sanctimonialibus Jhesu siaa, pascua per totum maDdamen- iri, tam in vallibus quam in rupibus, in montants, sicut dividit aqua que définit de Voloio, «sque in teratorio , que infra istos terminos juris nostri lentia, sicut superius dissemimus, sponsis Jbesu Xpisti. Et hoc facimus Ire et pro redemptione animarum ut Deus et dominus noster Jhesus osina et pro precibus sanctimonia- e cetero caritative associant, nos sui. Item promittimus defensionem m et peccorum et animalium et om- rint, ubicumque habuerint, nos de- imore Dei et pietatis Intuitu, et cus- ita babeantur in posterum, dicta et -um Rupis, in domo Raibaldi, Ûlii de m presentia virorum nobilium Arnal- ti interfuerunt ; et ipsi, sub quorum m, domus fundataest, tenentur qua- slemosina in perpetuum observetur. DE BERTAUD. 7 l^omet Y. Artaudi et I., filius meus, sumus datoreset concessores istius doni et testes, et domînus A. Flota, et dom* R. Flota, et dom* Rai. Flota, et L. de Jarjaia, et Osaseca et Ar. de Laia, et R. de Petra, et Ro. Gaiart et V., ejus filins, et P. Rostagni, et V.Rostag. et Asselmeit Rostag., ejus filius, et V. Airaudi, et P. Artaudi, et G. OU- verii, de Argenzone, et Po. Gonterii, et Calandrea, Po. Manganella, et J. sacer[dos], qui tune erat novicius pre- dictae domus, qui, jussu priorisse domine Agnes, in manu sua, ut ratum et firmius habeatur donum istud, recepit, et Ste. Agulos, frater, et Vincen. Arnaldi, frater, et Du., sutor, frater. Hoc factum est anno ab incarnatione Domini M" CG" xn% mensenovembrio, viiu kalendas decembris, feria VI, luna xxv«. * Orig. parch. de 36 lig. 3/4. Sceau rond de 52 mm., en cire brune, suspendu par des lacs de soie blanche et rose : -f SIGILLVM VILLEL . . . BANO, chevalier à gauche, brandissant une ëpëe et portant un écu en cœur. Rev. Trois châteaux à trois tours, dont celle du milieu plus élcTée que les autres, posés 2 et 1. Coté : E, 1-2 ; F, 148. 5. Bertaud, 17 février 1214. De facto Ventaonis transcriptum ^. ANNO ab incarnatione domini nostri Jhesu Xpisti mille- simo ducentesimo quatuordecim. Ego Raibaldus de Aurasica et fratres mei, Rostagnus de Agohut et Guiran- nus de Simiana et Raibaldus de Agohut, sabbato post capud [sic) jejunii,divino ducente spiritu in cenobio domus Bertaudi venire festinavimus, in die dominico divinum officium audituri. Sane in eodem monasterio audivimus et Yidimus sacratas virgines vitam monasticam sub duro et aspero habitu ducere, die nocteque, per horarum spacia, laudes Dei remissis et altis vocibus glorississime decan- tare. Dum in eo cogeremur morari asperitate temporis, ab eodem stricto loco et ab anfractis rupibus et ruinosis montibus didicimus quanta corporee necessitatis inopia, CHARTES DE N.-D. G inmoderati friguoris coharcentur. ipuDcti pietate et misericordia, remini- gelii dictum : « Beati miséricordes, » et H Qui vident fratrem suum necessitatem jtera ; ad relevandam sanctimonialium iii penuriam, dignum duximus de nos- ppulentia aliquid impertiri. Cum « fldes rlua sit, > et beata vita voluntate et ac- adipisci : Omnibus notum sit quod nos, 'es, in XIII kalendas marcii, cobadunalis bus, infra claustra earum, pro redemp- aostrarum etparentum nostrorum, et pro istris, eis concorditer dedimus et con- :astrum Ventaonis, universam miliciam ;onis ; s[ciiicet] possessiones omnes quas et omnes census et redditus, et omne lia jura quecunque habebat, vel alius ab itro vel ejus mandamento ; ita ut nullum schas, neque chirogrillorum venationem, icum in eisdem possessionibus requira- sque nos, ncque nostri successores ; neque possessionibus, quas propriis sumpti- wluerint prefate moniales. Et hoc totum, is ËvangeIiis,no3 promisimus observatum quam subsequentibus earum,bono animo ne aliqua retentione et exactione ex ensuales redditus, cartones, taschas, vin- )priis laboribus, arbores, ates^gnes, chi- ationes, tactis sacrosanctis Bvangeliis, in pace et quiète in perpetuo possiden- am autem que adjacet citra rivnm, ante ;abur Condamina, nobis retinuimus, et et arbitrio Berirandi Tronelli et P. Bru- ^m sumus ex integro reddituri. Bamus iem pacte, casalem cum pariete mûri qui im Sancti Laurentii, cum libero introitu n concedimus eis et annuimus quicquid : in nostro dominio, dono vel precio, ut DB BERTAUD. hoc eis liceat absolute : plura volunt et plura petnnt qui- bus instat egestas. Actum est hoc Bertaudo, in loco et in die qua supra diximus ; in presentia sanctimonialium et plurium testium, qui subrogati hic fuerunt : Jauzaudus, miles, qui jussu priorisse domine A. jusjurandum a nobis firatrihus accepit ut donum ârmius habeatur in posteris, est testis ; Radulfus Bonusfilii, Bertrandus Tronelli, Gau- letus, Vincencius de la Porta et L. de la Porta, Petrus Be- rolfi, Pc. Manganelle, Po. Scabiosus, fratres ipsius domus, Pe. sacerdos, Ta. sacerdos, frater Vincencius, frater R., frater Durandus, frater Pe. Folco. Verumtamen, si aliquis ex nostris heredibus vel successoribus contra presentis ^cripti statuta eis infestare presumpserit, vel auferre nec expaverit, tradimus eum tortoribus Sathane, donec ablata resarciat universa. Item concedimus, per totam terram nostram, omnia usatica, pedagia, pascuas (sic) que a do- mina matre nostra Gauzha, pro helemosina eis, cum con- damina Podii Lunaris, comprobantur esse data. Et ne posterorum vel presentium oblivio bec supra scripta tollat a memoria, censuimus impressione sigilli nostri et domus Bertaudi banc cartulam communire, et sigilli domini Va- pincnis (sic) episcopi, pro magoris certodie {sic) muni- cione sanciri, et domini G. Aptensis episcopi (*) similiter. ^ Copie du xni* siècle, parch. de 28 lig. Au dos : « N. Raibaldut de Auranca dat quedam bona et multa privilégia domm Bertaudi ; ettpulchrum instrumentum 1214. Coté : D. 841, F, 151. — 4 copies du XYii* siècle, papier, coiëes : D, 44; E,229; D,84; E, 232, et une traduction française. («) aodefroy, évoque d'Apt (1211, f^l février 1229). 6« VerUavon, 7 mai 1214. [Pro GRANGiA DE Ventaone] *. SCIANT présentes et posteri quod ego Rambaldus de Au- rasia dono, concedo, laudo in perpetuum, et absque orani retencione, Deo et béate Marie et sanctimonialibus de Bertaut pascua^ pedatica et omnia usatica, per totam CHARTES DE N.~D. :, ut ïioc ratum in perpetaum habeatur, lli mei impressione confirmo. A.ctum in aono Domini millesimo CC Xnil°, nonis ncia testium subscriptonim, videlicet : aone, Maslonis ' Janzaudi, militis, Gi. di Aymaris. ;1«, à la 8mt« du n» 2. Parch. de 5 lig. — Autre pier. V'arUote : < Jtfiulontt. lertaud, vendredi, ? novembre 1214. ; PàSQUERlIS Devolodii *. s ac posteri quod ego Petrus Gnilîs dono ro redem[pjtioDe anime mee et parentum Aurosîe pascua de Devolîo que parti mee [de et sine fraude. Hoc fuit factum anno -ia VI, luna i', mense novembrio, in c1au3- ium, in conspectu omnium earum, exis- orissa A. , que hoc donum recepit et dato- ationibus domus in perpetuum sociavit. ïuilis, dom. priorissa A, banc cartulam sigillé suo voluit roborare, Hujus reites- Humbert Caiart, P. Gontar, Jacmet Piot, de 9 lig. 1/8. Restes de tresse en fil ronge cl bien. Devolûdio. 1214. Coté: D. T33 ; E, 45 ; F, 146.— ouve, mais sous des tunnes différents, au dos d'un • 22 ci-aprâs). 11 est UDSi conçu : , anno incamatioQis ejusdem M' CC XUIJ», ^ensa eseutes et posteri quod ego P. Guelts, non dcceptus lulo seu fraude seductus, sed spootanea voluntate 0, pro redemptiooe anime mee et plrenlum meo- Uaiie de Bertaut et sanctiinonialibus ejusdem loci, de pasquerio de Deaologio que mihi a[tjtînet. Be- [>mni jurï caDOnico et cirili et omni consuetudi e( I vel per quam cousue tudinem et racionem ego su- Tel alius. Domine meo, leaire possemus coutra pre- Acium in claustro dictarum sanctimoaialîum, in rbs, priorisse ejusdem lod. Testes : Imbertus Cha- is, Jacobus Pioti, Alexis. DE BERTAUD. li 8. La SaïUce, 17 septembre 1215, Reservatio quarumdaii possessionum que condam fuerdnt domine montagline *. NOTUM sit omnibus, tam presentibus quod futuris, quod controversia vertebatur coram domino Hugone, Va- pincensi episcopo, inter sanctimoniales et fratres Ber- taudi, ex une parte, et dominam Montayglinam, ex alia. Domina Emm. Montayglina, de monasterio Bertaudi, in quo babitum monialem receperat, propter asperitatem or- dinis egressa, intendebat revocare universa que monas- terio Bertaudi donaverat, volens contradicere ab eodem monasterio condaminam de Soleras^ et tenementum quod fuit Wi. Abelliti, et quod ex isto tenent Wi. Gauf[rjedi, et Bonifacius, et pratura quod est r^etro podium Engilbaudi, cum vinea de Petrosa, et serviciis de Bonifacior^m, Item petebat sibi restitui mille solidos el xviiii modios, tam vini quam annone, et unum mulum et duos boves, et quedam alia. Que omnia sibi donata fuisse a domina Montayglina, et ideo se ad restitutionem non teneri pars adversa aile- gabat, petens ipsam dominam Montayglinam sibi reddi, 60 quod se Deo et monasterio Bertaudi, nulla conditione adjecta, donaverat, et babitum in eodem monasterio rece- perat monachalem . Tandem vero dominus Hugo, Vapin- censis episcopus, sub cujus examine causa ista tractabatur, eam sicdeffinivit. Adjudicavit enim monasterio Bertaudi condanimam de Soleras et tenementum quod fuit Wi. Abelliti, et quod ex isto tenemento tenent \Ve. Gaufredi et Bonifacius ut, sicut tenere consueverant pro domina Montayglina, ita de cetero teneant, pro domo supradicta. Preterea, eidem domui adjudicavit pratum quod a^i rétro podium Eyigilbandi, cum vinea de Petrosa et serviciis Bonifaciorum, que sunt II s'extaria] et emina vini et IIIP' de[narii] deprato Crucis, quos facit OliveriusStephanus; super omnibus que domina Montayglina petebat a domo Bertaudi, eidem domine perpeluum silentium imponens. CHARTES DE N--D. monialâs et A^trea dedemnt licenciam dicte 'gtîne ad aliud monasterîum convolandi. beralitate sua, eî donaverunt XLII libras UDum mulum ; de quibus sibi in alîquo mo- ïret. Ipsa autem domina Montayglina cor- it, super sancta Dei evangelia, hanc diffl- maiium domini episcopi factam, se ratam petuum habituram, et nunquam, per se vel ■aventuram. Actum fuit hoc apud ScUsam, queestpropeviam, in presentia testium ssbiteri Bertaudi ; Ste. Agullo, Vincen, I Bertaudi; Pétri Barrels; Ja. de Vitrola alveH; Wi-tprioris de Anlonavîs; Jau- Leonoardi, Raymbandi Garcini, Rostagni de Chames, Bonifacii de Ulcio, Pétri i. Anno incamatîonis dominîce mîUesimo lie septembris. .Ego Alamaunus, clericos episcopi, de mandate îpsius, hoc instni- , et, ut major ei fidea in posterum habe- illi sui impressione communivî. liicle, pirch. de 24 lig. 1/4. Au doi : Oap, I9U »iD, «4; B. « : F, IM. Bertaua, 19 juillet 1218. lOHATIO ArNALDI FlOTA] *. )d, anno Domini M" CC* XYin- », xnu igusti, donavi sanctimonialibus de Ber- dora* Serre, ejusdem loci priorisae, ego . cum coDsensu et voluntate hominum m somina sunt subscripta, quicquid juris meihabemus infra terminos de Bertaudo ; s [de] Bevolodio non habeant aliquod jus, }upaticum,iDrraterminospronominatos.B)t erpetuo habeatur et teneatur, ego Amau- , et mecum isti qui subscribuntur, ad quos DE BBRTAUD. 13 mominata Jure hereditario pertinebat, Isti suut, : Pe.», G. Audemarii, Poncius Trons ', Jobannes ii*, Claris, Ste. Quigo,Ste. MarceIli,Usanna. Unus- pro se et pro suis jurant. Sanctimoniales autem laudo, gratis et ut firmiusista teneretur doDatiOf ras viannensium ' donaverunt. Huic douatiooi in- Dt isti : Odo de Rocba ', Pe. Rostangni ', Pe. Ate- Arnaudus, frater ejus. Barba, Pe. Pelliparius et ronus '", Ste, Ni&lay, Pe. Girardus ", Bonifacius Pe., presbiter, Jacobus, presbiter, Duraodus, fra- Fulconis ", Jobannes de Molandino, frater, Ste. tmauro, frater, Ste. de Calma, Trater, Raymundus frater, G. de Bertaut ", frater, G. Rostangni ", nilia doinus ", Jobannes Boneti, Jordanus PelU- Arnaudus Pauchetus'*, G. Moreta, Guigo Ba- . Factum est in capltolo Bertaudi, vacante im- et " Fpoderico rege Alamanyenco '* régnante, Vapincensi *^ episcopo régnante, pontiflcatus sui imo. Ut autem ista donatio Ôrma maneat et in- I, ego Arnaudus Flota cartam iatam Qeri Jussî et 3i impressione muniri. dn 19 fdTTÎer 1^6^. — Autre copie du zvii' a'iiele, papier, topte d* Caott 4e 1318, informe. Nota : ne faut pat oiytnmv- iti: E, « ; F, 158. Variantes : ' miU'o duccntcsimo octâvo ' P. Argcrii ; » Tros ; ' Oarclous ; * ïigeati ; ' Viennence» ; Rostagni ; * Ataaols ; t* Ja. CbalaDCOus ) <■ Qeraldi ; ■> Ful- de Bertau ; >* W. Rostagai ; « dominui ; >' Rochetni ; ; " et; >* Alamanico ; '• Vapiend. !URTA DEL PASCER DE HONTE MAURO *■ [uers de Mont Maur fait xii parties. Li Dio nene s set, e les set tomont en cinc. De les ciuc sont les 1 Per Rainier, de Mont Maur ; li terza, d'en Per e est de Bertaut ; li quarta, d'en Aut de Benevent, Bertaat ; 11 qainta est deuz Alberz, et sont les does lUt. is ciDc parties, est li una parz d'en Palco de rïmonehs, e est li meita de Bertaut, e li au- ■nos ; e li autra, d'en Oliver ; e li autra, de I d'en Odo Baudemar, e li partia d'en Odo de Bertaut ; e li autra est de na Blandina, e , Een Oiiichart donet a Dieu e a ma donna '. e a las donnas de Bertaut la soa pari del jnmaur e de Devoloi (1); e aquest do' fez 1 de la donna prioressa na Sarras (2) e de tôt e 8 lig.. d'une grosse écriture, tracée ait moiaii à trois s. Au dos : Monlmaur...(iiv« s*.) Colé : C, 3 ^ F, 141. le ce document se trouve dans le Recueil de l'École petit texte a été publié dans la Rev\u da langues ro- 31, t. iix, p. 53-56). ilignés soDt d'uDe encre différente de relia qui a servi s de Taele. ement la même que domino Serra du n" •. [Gap,'\ 14 octobre 1220. FACTA INTER NOS ET PRIOltEH STI MARTINI E VeNTAOHO super DECIHIS *. lium habere memoriam et in nullo errare divinitatis quam humanitalis, imperatore inperiaiibus conslitutionibus atestante : e fiunt inter homines pcr literarum testi- tantur. Notum itaque sit omnibus homi- esentibus quam futuris, tenore presentis controversia movebatur inter priorera de una parte, et dominas de Bertaudo, ex decimis possessionum illarum quas possidet rtaudo, de gaballaria Willelmi Hugonis. prior dicte domus quod décime predic- ionum ad suam ecclesiam pertinebant-, non privilégie, cum post concillium acquisis- vero predicte domus dicebanl se predictas DE BBRTAUD. 15 les ante coDcil[i]uiii acquississe ; unde, propter mi privilegii, se non debere prestarepredictas rmiter asserebant. VertebRtur autem predicta sîa in manu R. de Valse^'os, sacriste Vapin- ai, auditis et intellectis utriusque partis allega- conseosu utriusque partis, de jure predictam siam fine dehito terminavit, sub hac forma ; [uod predicte domine quatuor partes decimarum iim possessionum in pace et quiète, omni tempore, Dossidere ; quîntam vero partem habeat dictus ai autem lata predicta sententia in domo in qua T sacrista , testibus presentibus infrascriptis : js, judexin causa illa dominanim de Bertaudo ; s, StepbanusNicliolaus, Arnulfus de Nore, W. de 1, Jacobus Sti Arigii, Lanbertus, Launardus, Oliverius, Arnulfus Americus, Lantelraus de , P. Berols, Amulflis Rufus, Jacobus Pétri Gi- etrua Miles, Petnis Fresget, frater Vincentius, [lus,RaimundusRobertus, Odo Garcinus. Factum it boc anno ait incarnatione Domini M° CG° XX°, mensis octubris. larch. de IS lig. Ijl. R.!stcs de lacs ea fil brun et blinc. Au Us dixmti de Ventaoon (xvii" s'). Coté : D, 84i ; F, 230. Ventavon, jeudi, 8 octobre 1220. ENTAVONE SUPER PASCUIS, ET DE ALIIS. . ■ *. icia posterorum depravari valeatbene gesta prio- dignum duximus notum facere omnibus, tam uam presentibns, quod dom» Villelmus de Mos- anime(^^o}usoris sue Beatrisce, dédit et concessit Eibitatoribus domuiSancte Marie de Aurosa, pas- mni terra de Ventaion, et pastoribus eoruin, uni- astorum, videlicet trigenta ovium, et si plus ha- n ipsius voluntate erit. Similiter hoc donum fecit us d'Agent, pro anime sororis sue Beatrisce. Hoc CHARTES DE N.-D. rernnt filii doinai Gninando (stc). De it : Raimundus de Yitrola, qui hoc ro mandato domno Rostanni Agoudo ; lus, abbas de Luira ; et donûnus Vil- ausonna ; Jacobus de Ventaion, Maa- Ventaion, fiertranz Tronel, Ugo dé Dalier, Bertranz de Ries, Oalvaaz en us.Petrus de Ventaion, Villelmus Tas- :ns, Bertrandus Sufet, Petrus Airaaz, Poncius, Bertrannus Aimars, Stepha- tDU3, sacerdos, Lombardus, medicus, ; fraterVincentius, et frater Durandns, it Trâter Stephanus Espérons, et frater )t frater Johannes, et frater Johanoes renauz, e[t] Umbertus Au. Factum est rota Sancti Laurentii, anno secundo lelmo Clapon, eplscopo Gapicensium. pore, qnaDdo donatio ista facta fuit, domui Sancte Marie de Aurosa dom* L, cum magna deTotiooe et bumilitate. ne Dominl millesimo ducentesimo et ise octobris, feria quinta, luaa sep- g. in d'uoe belle dcriture. Coté : G, 13 ; D, Col dv Lautaret, 27 juin 1923. Bertaddordm de pascois *. ghiklmnopqr. ne Domini M" CC» XX" II", tercia die sancti Johannis Baptiste, présente i, cum pluribus mouacbis et quibus- am loci, et, ex parte sanctimonialium irie de Aurosa, présente Jacobo sacer- oaTersis ipsius loci: £acta est compo- DE BERTAUD, 17 querimoDia que inter ipsos Durbonenses et illos a Maria de Aurosa flcbat, super pascuis Mentis super pascuis de IKcoloi et de la Clusa, et super im robus quas ipsi de Aurosa iofra terminos Dur- i habebant et possidebant. Ad banc eniin compo- faciendam duos ex una parte et duos ex altéra it. Ex parte Durbonis, Lantelmum de Lus, mona- t Oarnerium, tune procura to rem, et, ex parte psum Jacc, sacerdoteni,et Durand um, conversum. niserunt enim se in istos IlII", ut quoquomodo ipsi nt et inter eos amicabiliter componerent, ab utra- e ratuni et inviolabiliter in perpetuum observa- ir&nierunt ergo isti ut preacmlnata pascua Montis . de Devoloi et de la Clusa, tam Durbonensibus lis de Aurosa essent communia, et tanquam boni labereut ea quiète et pacifice invicem possideiites. ant eciam quod dicti fratres de Aurosa possent e pecora sua in pascendo usque ad terminos Dur- s; ita quod nichil eis nocecentinecquicquani inju- vel dampnosum circa ipsos terminos penitus in- Dixerant eciam quod si ipsi fratres de Aurosa ne- bebant induccre pecora sua in pascua que habent ts, et aliter transire non possent, quod per ter- turbonenses transitum haberont, sod non antea ata essent seccata et fena collecta; uec in ipso , pernoclemaudurentjacere.nisi furto imminente rgente alicujus perversi tcmporîs manifesta ne- :. Ob boc enim et quia, ut dictum est, usque ad 1 Durbonensium accedere possunl.quod facerenon □ec debebant, cum consensu et voluntate Rai- iriorisse, et ceterarum sanctimonialium,dederunt 'es de Aurosa monacbis et fratribus Durbonensibus juris habebantinfra terminos eorum, quoquomodo t vei possiderent, ut, sic illi habcbant et possi- ita et Durbonenses, bono fidci tituio, hnberent in im, et jure bereditario possidoront. Cum hac onacione dederunt eis XX" solides viennonsium LseruQt se, ut si quis in eis que dederan t Durbonen- CHASTES DE N.-D. îbat, tanquam sibi ipsis omnia illa îr&- lua testiScarentur ; ita tamen quod pensis, si forte âebant, mittere tene- sitio facta fuit in colle de Lautarét. Et . Gebelinus, prior Durbonts, Thomas, ■s, Lantelmus, Garnerius, hi raonachi ; Durandus, Vincentius, P. Fulco, Ste- 13, Giraldus Audemars, W. Bontos, Ugo onversi ; W. de Boissét, Ugo de Boissél, Gi, Rogers, Vincencius Joco, Radul- P. Amarz, Raimberz, Gaillardus, P. ezos, et multi alii. ig. 1/2 d'uQc belk écriture. Sur attaches de peau, :t, da Borlaud : -|- S . . . CO/ivenlus de 6ER- — Autres attaches de peau. — Au dos : Carta Inter doinos DurbonU et Berthaudi [ly' s*J. 'le-des-Arnauds, t7novembre 1236. CONDAMINE DE QUINTO *. sseratione Dei minlster humilis Vapin- , et Lnnt'elmus', Dei misscratione Di- oranibus hanc cartam conspicientibus, utem. Noveritis quod, anno Domini M" sFIota, intuens comodiim et utilitutem itum suorum, cum consensu et volun- te, fratris sui, et filiorum suorum, Laii- donavit inter vivos et consensit et tra- ibiis domus de Bertaudo condaminam it absolule habcndam, tenendam ac per- 1. Hanc donationem Armani tenere, et dicti Rayraundus, Lantelmus etOsasi- evangeliis, juraverunt. Kt dom' Arnau- oniales do ipsa condamina sollempniter est hoc in castro de Rocha, in caméra Araaudi, XV kalendas decembris, ia DB BERTAUB. 19 i aostra et testium aubscriptônim, videlicet : loris Dignensis ; Bertr., canonici Sancti Ruphi ; Giraudi Ebred. ; Durandi, canonici Vapincensis ; irii, presbileri, et Pe., prioris de Veeneto; Ar- oetti, Ste. Nicolay, Bonifacii Nicolay, Ysoardi de .uterii, V. de Fonte, Pe. Artaudi, Calandre Arche- adi Rîcbauvi, Jac. Schaloni, Raymundi de Petra, 1 Ruphi, G. Raymundi, — g Nos vero prenomi- 3opi, ad perpétuant habendam memonam et &r- presentem cartam, ad precea utriuaque partis, imu3 et sigiUorum nostroruni, cum sigillo preno- rnaudi, impressiono muniri, in testimonium rei go Giraudus de Bonna, notarius dom. episcopi i3i3, banc cartam compossui et bullavi. lans le transumpcitm du 19 février 1296^; lig. U-^l. [Bertaitd,] vers 1226. [DONATIO APUD CASTBUH DE ROCHa] *, universi, tam présentes quam futur!, quod dom' natus [ArnaudusFlota] et uxor ejus Sibilla dona- ■eo et habitoribus Sancle Marie de Aurossa, omnia habebat dom" Albertus Richaudus apud castrum a, pro animabus suis et antecessorum suorum et pro anima ipsius dom' Alberti. Et, ut imper- istam elemosinam, sine ulla [bis] privatîono, pre- litatoresdomus possiderent, juravit ipse et uxor er sacrosancta Dei evangelia firmiter tenere, et ■are Petro Garrello, de Montaiin, et Ricau, de .. Et de hoc est testimonium Pe. AguUerii, de Factum est in capitulum, in presencia conven- dBDs le iransumptunt du 19 Téirie ;. 51-54. CHARTES DE K.-D. lDIS de Lava, i» ca.5tro de Rocha *. ne Vapincensis ecclesie minister hu- s hanc cartam inspicieutibus in vero 'loveritis quod aniio Domini M" CC* ais de Laia et ejus fliii, Lantelmus et baudus, recognoverunt, coram nobis, îisse et tradidisse habendum et per- amore Dci et pro ledemptione anima- lin quam habebant in Castro de Roca, domum G. Fabri, et totam terram et in terrilorio ejusdem castri; exceptis 1, quarum una est prope malapteriam u monasterio [sic] de Bertau, in manu 0. Et in presentia domine B. de Jarjaia, et Guigoni, sacerdotibus, hoc donum de Bertau, xiii libras. Facta fuit illa ate Vapinci, in caméra nostra, juxta intia nostra et tesliuni siibscriptorum, curaloi-is, W. Brachetî, St. de Chalm, cea, W. L'tris, Paratgii, P. de Clau- j. PoUis. Nos vero, ad preces utriusque cartam fieri jussimus et bulle nostre i. Ego G. de Bona, notarius domini epis- 5si. lig. Lacs en fil btuu i:t bisnc. Au dos : Doina- naudi (ïvu> s'). Cul* ; C, H ; D, 563 -,V.Z\â. Thèze et Gap, ...et 25 juin 1238. LELMI HUGONIS, DE Ve[n]taOSE *. one Vapincensis ecclesie minister hu- 'US hanc cartam inspicienlibus in vero Noveritis quod, aniio Domini M" GC' ;) controversia vcrteretur inter domi- DE BERTAUD. SI riaul, ex nna parte, et Rostagnuni de Qulnçone 3UOS, ex altéra, videlicet Feraudum et Tasilum, ninio Wi. Ugonis, de Ventaone, sopîta fuit ipsa sia, de mandato nostro, conposicione amicabili, s Olivarii, Chardaonensis prepositi , et Ëstablerie, i Tesa, in hune modum : quod dicti Rostagnus ' i, spontanei, non coacti, ex mera Uberalital B Dei et pro redempcione animarum suarum suoriim, libère et absolute, donaverunt, cooce tradiderunt dictis doniinabus de Berlaut qui s habebant vel habere poterant in domiiiio sup nato, et domine de Bertaut in omnibus bonis qi fient in monasterio de Bertaut, et in raembt Ds Rostagnum et fratres suos constituerunt pari onsortes. Preterea eisdem prenominatis fratribu i^ienn. sepedicte domine donaverunt. Ëtipsico: m factam inter eos et dominas de Bertaut, sic îontinetur, Srmam tenereetsecontranon venir :ros3nctis evangeliis, juraverunt. Factum fi laustro de Tesa, in presentîa testium subscri] idelicet : P. Rainerii, Michaelis de Mairiga i Albassana, capellani de Bertaut, R. Bos: mo, fratrum de Bertaut. vero anno, proxima die post festum san( Babtiste, in civitate Vapinci, in parlatorio nost preces et instanciam Feraudi, superius nomina m ob hoc, pro se et fratribus suis venerat, et j iminarum de Bertaut, ipsam conpositionem co us, et presentem cartam bulle nostre munimîi Ti fieri jussimus.intestimonium rei geste. Actu n civitate Vapinci, in loco superius nominato, I testium subscriptorum , videlicet: B. Macei ia, P. Porte et plurium aliorum. Ego G. de Boi iomini episcopi, rogatus, banc cartam scribt f( ropriis manibus bullavi, irch, de 18 lig. 9/3. Traces de cceBU. Au dos : Cotnpoii lirtio W. UgonU, de Ventavone (xvn" s'). Coté : D, 8^ CHARTES DE N.-D. Aspres-sur-Buëch, 8 mai 1231. QDERIIS DE ClVSk ET DEVOLODII*. resentes quam posleri quod, anno Jhesu SJ', viij idus madii, G[re]G[orio] papa nos- t Frederico, Romanorum inperatore, ego etra, conflteor et recognosco, coram Po. ire ecclesie de Petra, quod Lantelmus meus donavitet concessît ecclesie de Ber- iscua que habebat vel habere confidebat in ar Devotodium et in ejusdeni terre raan- castro de Clusa et in ejusdem castrî manda- donationem Ja,, capellanus de Bertaudo, iore, nomine dicte ecclesie de Bertaudo, vit; dicto siquidem prlore, cura de supra- er dictam ecclesiam de Bertaudo et dictum ta controversia, ab utraque parle arbitre a, sciendum est quod omnia jura que habe- i confidebam in dictis pascuis, pro redemp- ee et animarum parentum meorum, dicto nomine iirefate ecclesie, boua fide et sine concedens dicto Ja. ut autoritate propria 1 ecclesie, possessionem predictarum rerura îrporalem. Item, sciendum est quod Jor. I, filii mei, mandate meo, dicto Ja,,reci- prefate ecclesie, supradicta laudaverunt et js contra, per se vel per alium, dicto Ja. Prenominatus vero Jacobus, de mandate rtaudo et ipsius loci conventus, me et ani- et successorum meorura de omnibus bonis iverso eorum ordine vel fient in futurum participes et consortes. Acta fuerunt bec in domo P, Gutturis, sacerdotis. Testes ad )cati sunt : P. Guituris, Herbertus de Spina, de Ciguterio, Jo, de Asperis, Guitfredus, lo, P. Borrel, Stephanus de Cbalmis. Ut >m supradicta firma et inconcussa pennaneant, dom" Vapîncensis episcopus, rogatu meo, presentem pagi- I bulle sue munimine roboravit, rig. parcb. de 17 lig. 3/4. Traces de sceau. Au dos : lÀtttre çuad nut pascua per total» terram Devolodii (svi* ■'). Colé : C, misi quod fliiis meis facerem laudare ; 31 Lantelmum Rainerii, ut ipsi laudarent n salvam facerent et tenerent. Testes :erdos , Raimundus Buos, Ste. de Mon- demars, Jo. de Treiininiz. Coloms, fraler bo, frater Galterius, de Valle béate oror, et quidam alii. Et Ego Arnaldus riores ut eorum sigîllis hec carta miini- l die dominico in octabis Pentecostes, s lig- 1/4. Sur cordelettes de chanvre, scean ovale lonne debout, avec légende indistincte S. . . .■Qllo scenud'HumbfL't, prieur du Val-Ste-Marie, ■ômc; ; traces de dcui autres sceau». Colé: 0; DE BERTAUD. 25 SI. La Roche-des-Arnauds, 31 mal 1241. Carta W. de Ponticto et Friio suo [aie] pro pa schero Devolodu [et] de Clusa *. NoscAXT présentes atque futuri quod epo W. dePontis, et filius meus W. dedimus domui de Bertaut pascua in territorio de Devolou et de Clusa, pro anima patris et ma- tris mee, et antesesomm nostrorum. Testes ibi erant pré- sentes : dom" , W. Brus, "VV"', monacus, G. Baiu., Ar, Flota, fllius dom' O. Agouts, 0. d'Argenso, Pe. Talars, Lantelmus, filius Ra., B, Brus, Milos, Ar. Ripers, Pe. Galina, Sfefhanus Rolandi, 'n Achars, Pe. Serasii, W"' Seraut. Et donatio istafuit faclajuxtasementerium Sancti Pétri de Roca Et Durant Claris et Pe. del Bots Oronas receperunt pro dominabus do Bertaut hoc donum. Et sa- cerdos de Rocha, Jacobus Frescheti, fecit cartam pre- septo dominl W. de Pontis et W , filii sui, et dederunt istos prenominatos proteatimoiiiis. Anno Domini M° GC XL [1°], ab incarnatione Domini, die martis post penlecfis- tes ; lune erat septima, undecimo die exeunte madio '. ' Orîg. parch. de H lig., d'uop mauvaisi! écrilurc. Rpflcs d'allaches en peau. Au dos : Donatio depascuis d'. Deoolodio et de Clusa (ivii°s'). 22-34. La Cluse. JicHaud, Agnières, 1200-1243. Instruhentum pascayragioruh de Devolodio ET DE Clusa *. Nota. — Les a"' 22-34 qui suivent se L-appnrtnnt Cous A un iupitir objel. nous n'avocg pas cru devoir Ees H^parev. ToutefoiB il nous a semblé ulilc du les classer chronologiquomeDt. Grâce au cIilTl'c qui précède le signe §, il sera facile do voir dsDs qiicl ordre chacun d'eui figure dans l'original. Celle remarque s'applique également aux n" 35-44. »». La Chm, 1200. 12. g. Item, anno Domini M' CC". Pateat cunctis au- dientibus quod Lantelmus de Petra et W. de Pontiz et domiLombarda, mater ejus, Pon. de Petra, vêtus, et Pe. CHARTES DE N.-D. i, etLantelmus, priorde Petra.qui fecit Isnelli, militis de Petra, et Guitfredus andus, filius ejus, et Agnes de Petra, t Milos da Petra, et Poncetus de Petra, aa, W. Jordans, Imbertus Ghanardus, i la Balma, fecit donum, pro anima sua iii, pro injuria quam ille filius fecerat lut; Isnardus Carcers, Odos de la Clusa, )s isti aupradicti donaverunt Deo et irie de Bertaut et sanctimonialibus ejus- jus et totam senorlam, quod et quam re debebant in pasqueriis de Devologio salute animarum suarum et omnium Actum apud castrum de Clusa. Teste-^ : ellanus ; Ainardus Pareti ; Yincencius Devoloia ; Rogerius Guelis ; Pe. Gon- Devolois ; Oliverius de Boiset ; Ugo de Berlaud, 1223. ) Domiiii M" CG" XX' IIP. Pateat uni- ephanus Mauda, de laGlusa, dono. . .('] pasquerio de Devologio et de la Clusa... Q ecclesie de Bertaut, in presencia dom* ejusdem loci. Testes vocati ; Ugo del ., Ge. Boiset, Pe. Devolois, Pe. Gonters rtus de Monbrant, Pe. Bonetus. , et. les numéros 32, 29, etc., ci-après. La Cluse, 25 fuîn 1230. } Domini M" CC» XXX", tW kalendas manifestum quod ego Bertrandus de ), dono etconfirrao... totum Jus quod erio de Devologio et de la Clusa, sicut onaverat. Renuncians. . . Juro in manu ,eor me habuisse a dicto Du. XL sol. in a ante ecclesiam Sti Mictiaelis de la ti : Garnerius, prier de Durbone ; Pe- DE BERTAUD. 27 Pe. Goirandî ; Arnaudus àe Cornanz ; Qe- Milos; is de Trisoaut, preshiter Raembertus ; Ge. Lage- :> Dellala ; We. Boissetz ; Lantelmus denz Milos. La Cluse, 25 juin 1230. [tem, eodem die et eodem anno. Notum sit om- ninibus quod ego Ouigos de Trisoaut . . . dono . . . • me habuisse... XX et V soi. in laudimium. nie ecclesiam de la Glusa. Testes vocati : Goi- Pe. Taters ; presbiter Raembertus ; Guigo Milos ; I Petra ; W. Boiaet ; Ugo Boiset ; Andréas Aidos ; ellus ; Pe. Jarentes, qui erat tune bajulus de la Bertaud, 1237. tera, anno Domini M" CG" XXX» VU». Pateat ! quod ego Arnaudus de Baraz... dono,.. jus eo... inpasqucrio de Devologio et de laCIusa. ins . . Et hoc dono pro me et pro fratribus meis, îtota ereditas raichi obvenil, et hoc juro super ji evangelia, ego Arnaudus ; et Jacobus Espérons is Devolois [juraveruntj. ex precepto nostro, ad- Bt nunquam contravenire. Et insuper confiteor a dom' Stophania, priorissa ejusdem loci, XX et et unas sabatas et I caseum et I It'ernoi. Actum lam ecclesie de Bertaut, in presencia dicte prio- dom» Raembaude. Testes volcati] : Jacobus, ejusdem loci ; Du. Claris ; Du. Scofarius ; Ste- alba, de la Clusa ; Gui. Pelosa ; Stephanua Sperons, Bertaud, 21 mai 1239. jm, anno Domini M" CC* XXX° VIIU, in jejuniis :en ('). Noscant présentes etposteriquod nos W. et Oliverius, filius meus, non decepti, sed in H nostro, donamu«. . . quod haberaus. . . in pas- Devologio et de Clusa. , . Renuncîantes. , . Gon- os habuisse a dom* Stophania, priorissa ejusdem CHARTES DE N.-D. et I caseum et I iremot. Actum ante 1 Bertaut, in presencia supradicte prio- iati : Jacobus, sacerdos de Bertaut, dom» Raembauda, Goirandus, Pe, ardus, de la Clusa, Garcinellus, sutor, Ht le jcÛDe desordioatioas qui suivent le diman- précèdent celui de la Trinit4. Agnières, 24 juin 1239. Doraini M° CC» XXX" VniJ«, viij )ertum sit omnibus quod ego Arnulfus . jus quod habeo... in pasquerio de ^lusK. Renuncians. , . Juro super sancta nanibusDurandi Clari, msgistri ovium, ie de Bertaut, accepit jusjurandum ; et me babuîsse a dicto Du. V sol. et I ca- i ecclesiam Sancte Marie à'Annera. 'e. Truchetus, capellanus Sancti Desi- dus, presbiter ; Utbaudus; Guîgo Milos ; t ; Pon, Lom. ; W, Gros, Beriaud, 6 nov. 1239. o Domini M* CC XXX" YHU", viu teat cunctis videntibus, quod ego G[u]igo , non deceptus, sed bono animo, dono et na mea et parentum meorum, Deo et irie de Bertaut et sanctimonialibus ejus- s quod habeo vel habere deheo in pas- io et de la Clusa, quod michi contigit ad i cum fratribus meis. Et hoc juro super evangelia atendcre.. Benuncians. . . isse a dom» Stopania, priorissa ejusdera jquarum, valentem LX solidos. Actum sie de Bertaut, in presencia dicte prio- embaude. Testes... Jacobus, sacerdos irandus Claris ; Pon. de Treuas ; Pe. i Brunera ; Ge. Espérons ; Lantelmus de ., et Bemardus, frater ^us ; Pe. Jaren- DE BERTAUD. 29 La Cluse et Bertatid... et 1" mai 1242. n, anno Domiai M" CC° XL* II ('), kalendis um sit UDiversis quod ego dom* Gan mea, et W. Rollandus, de Petra, genei I, sed bono intellectu donamus. . . totum iam... in pasquerio de Devologio et de 1< ù'Aunas. . . , pro salute animarum nos a nostrorum. (Et hoc idem concessit Rai itostaniBaiiierii, queni aportavcrunt Ira 3 Camposauro, de piano de la.'i Bannas 13 super sancta Dei erangelia atendere ... Actum antejanuam eccleaio Sancti [usa, coram Stephano de Gtialms, fratre ' ecclesia de Bertaut recepit hoc donui >3, capellaaus de la Clusa ; Pe, Devoloi agerii ; Ugos Boisetz ; Stephanus Devoloi Rochaz; W.Galardus;Ge.Balbs;Gc.(;arc icut superius dictuni est, juravoruiit Ste acobus Balbus, fratres, filii dicte Alasii januam ecclesie de Bertaut, in prcseiie Tiorisse ejusdem loci, et dom'Raembaui us, sacerdos ; Guigos Milos ; Durandus iûlz; Lantelinus de Trisoaut et Guigos isuper liabuerunt isti duo a dicta priorii intenarium de lana ('). porte M° ce» XXo XII. Tiès probable roc al ces pista pour M" CC" XL»JI (124Ï). car Agatha,m prieure, — aprèij Uaembauda ( 12 mai Ifil), — <1< ta entre parcnlhâse ont dlà écrits par une autre m dire la toi^oo de 15 brebis. Bertaud, 1" nov. m, anno Domini M' GG" XL" secundo, 1 I. Pateat cunctis audientibus quod nos Q B. Garcinus et W. Garcinu s, fllii raei, non aude, sed ex mera liberalîtate nostra doi quod habemus. . . in pasquerio de Bevc CBABTES DE N.-D. . RenunciaDtes... Conâtemur nos babnisse a dom' Âgatha, priorissa ejusdem loci, V sol, !t I seracium, Actum ante januam ecclesie de resencia dicte priorisse. Testes To[cati] : Du. Riperti ; Pe. Benedictus; Lantelmus Gallar- isa ; P. Goirandus; Pe. Milos; Pe. Rainaldi ; Bertaud, 21 futn 1243. 16 Domini, amio iocarnationis ejusdem M'CC a kalendas juliî. Noverint uoiversi et siu- m cartulam înspecturi et audituri, quod ego etra, filius coadam Rai. de Petra, dono et lute anime mee et parentum meorum, Deo et ite Marie de Bertaut et sauctimonialibus ejus- iDijusettotam senonam quod et quam babeo ibeo in pasqueriis de Devologio et de la Clusa ; •iuDi michi contigit ad partem, cum divisi ere- rnam cum fratribus meis. Et bocjuro super 'angelia atendere et nunquam contravenire, •er aliam aliquam interpositam personam. iusuper omni placito et omni legum et cano- et iasuper confiteor me babuisse in laudi- Âgatba, priorissa ejusdem loci, nij" libras. auuam ecclesie de Bertaut, inpi-esencia dicte dom' Raembaude et dom' Marie de Moq- vocati et rogati Tuerunt : Jacobus, sacerdos Ge. Bonusfilius, de Vapinco ; Dura. Claris ; Pe. Benedictus ; Stephanus Espérons ; Ge. usejus; Arnulfus, faber; Lantelmus de Tri- o, frater ejus ; Irabertus Ghavaller, de Va- de Monte Mauro ; Odos, frater ejus ; Gu[i]g03 s Gallardus ; Stephanus Balbs. Bertaud, 28 iuinl243. ■ anno Domini M" CC XL" tercio, iiii" ka- Noverint univers] quod ego P. Mescla, de na. mente mea, dono jus quod babeo... in DE BEBTAUD. 31 3 Devologio et de la Clusa. . . Juro super ùei evangelia. . . Renunciaas. . . Con&teor me laudimium a dom' Âgalha, priorissa eju3dem idos. Actum ante januam ecclesie de Berla"' a dicte priorisse et dom' Borelle. Tes :obus, sacerdos ejusdem locî ; Du. Claris ; 1 Pe. Gras ; Lantelmus Isnardi ; Pe. Comt W. DomniQus, d'Upays ; Ge. Rogers, de ilaurinus ; W. Masoerii ; Jacobus BorioDus, Vers 1243 i Isoardus d'A.ys, sub cujus dominio et seno ipradicta constant, ut presens cartulam n ateiihabere valeat, sigillum nostrum in ij sonendum. . de 79 IJg. 1/2. Sur double attache de peau, sceai cire jauQo, de 50 mm. t SiyiLLVM ISOARDl D'^ i trois tours, avec porte à pleia cintre, posés ! )... 0. .. Cavalier à gauche, teaaal la brido de la n Ht la main gauche. Au doa : De facto Devolodii <( 1* et païqaeriU Devolodii (iiii' s"). Donations du pa >ia tt la Clute, 1213 (xvii* s*). Coté : B, 13 ; D, 613 Bertaud, 1237-124: 3e PASciiis Devolodii et Clusa *. Sept. 123'. û, anno Domini M° CG° XXX* VU", mt Cunctis ait manifestiim quod nos Pe. Jarei nus et W. Berengarius, fratrea . . ., donamn et totam senoriam.. . de Devologio... Go labuisse : ego Pe. Jarentes, V sol . et I caseï ludons, Il sol. et I caseum ; et ego W. Be m denarios. Actum ante januam ecclesii presencia... priorisse [Stophanie] et d estes.. .: Jacobus, sacerdos de Bertaut, ~is, Jo. del Molin, Arnaudus Ricaudus, d ligo Pabaus, Arnulfus, faber, Vincenciu CHARTES DE N.-D. 22JuU. 1239. lomini M» CC° XXX° VinJ\ XI kalen- sit... quod nos Imbertus Chanardus lardiis, fratres, filii condam Robert! nus... omne jus et omnem seno- n habemus... in pasquerio de Devo- Dos habuissc in laudimium. . . XX et tl tremoi. Actumantejanuam ecclesie Bsencia dicte priorisse, et Marie de acdbus, sacerdos de Bertaut, Durandus o., Uonodictus, Stephanus, murator, de Rabaon, et Ge. Maurellus, filius laura. 25 Juil. 1239. Doinini M'^ CG" XXX" VIIIJ", viu ka- um sit ., quod nos W. Bernardus, de , et Guigo Bernardus, filius meus. . . in pasquerio de Devologio., , Confi- n laudimium : ego supradictus W. Ber- Ouigo Bernardus, filius meus, unas sjanuam ecclesie de Bertaut, in pre- lie, priorisse ejusdem Ioci,et Alasie de :ati] et rofgati] fuerunt: Jacobus, sa- ; Durandus Claris, Pe. Tatins, Ge. 38C, Pon, de Treuas ; Jo. Dousans, de tor ; Garcinellus, sutor ; Willelmelus 'j, frater Ospitalîs [Sancti Johaanis Juil. 1230. li. Anno incarnationis ejusdem M" CG" 3 julii. Noveriut univorsi et singu'li inspecturi et aiidîturi, fjnod nos Im- etus, do castre Malt; Moi-fi.s, et Jau- iion deeepti nec convicti, nec dolo donaraus, laudamus et coiiliniiamus te Marie de Bertaut, et siinclimi>nia- omne Jus, omnem seuoriam, quod et DE BERTAUD. lere debemus in pasquerio de I srtinet ad nostrum dominium. , prosalute animarum nostran , Renunciantes iaauper omni ipto et non scripto, et omni coi juod jus vel per quam consue supradictus Imbertus et Jausai venire possemus contra predi ationem ; et hoc juramus supra ai itendere, et uunquam contra ve aliquam interpositam personar auile. Et confltemur nos habui orissa ejusdem loci, et a fratribi it I cftscum et I tremoL Actum an lut.iupreseiicia supradicteprio restes vocati et rogati fuerunt : . rtaut ; Durandus Claris ; Dura lis, de Mata Morte ; Ge. Syi lauters, A'Anera ; Pe. Julianu JuiL 12. i et eodem anno. Pateat cuncti n. Anielis, de Castro MaleM< luctus aliquo pravo inlellectu , dono et coiicedo Deo et ecc lUt et sanctimonialibus ejusdem !e et parentum mcorum, tolun re debeo in pasquerîo de Dévot 30 dominio. Renuncians ins legum et canonuni auxilio, et .s evangeljis atendere et nun( e nec per alium, remoto pe tr conQteor me habuisse a do sjusdem loci, XX sol. in laudin et I barletum de don. Actum srtaut, coram supradicta prio 3t omnium testium supradictoru CHARTES DE N a die et eodem s lai. Furgons, ir et ecclesie Sani 3jusdem loci, pi ijtotumjus qund evologio, quant clans., . Confite ssa ejusdem loc , . {ut supra). Ge. Simon et s et laudamus. squcrio de Devo lium X sol. et I huit ultra uxor Doraini M° CC" im quod ego Mi la mente iioslr -e debemus in j ostram . . . ConI et 1 caseum e' e Bertaut, in pn Marie de Monbi Lut, Durandus C ioirandus, Pe. Dominî M" Cl niversi hec om et Pe., fratres > de Devologio. lenibauda, priori m anto januam î priorisse et do DE BÉRTAUD. 35 cerdos de Berlaut, magister Jo., ;i, Durandus Claris, Jo. del Molin, s, faber, Pe., Benedictus, Filolus. inus do RabaoD ('). 4 oct. 124i mini M' CG" XL° secundo, i . Ego Jaiisaudus Chanardus, m lo,.., dono... totum pasqueri Ltenulfis, quod est in Devologto icclesic de Bertaut, in preseï i ejusdem loci, que hoc sacram ■ conflteor me habuisse a dicta p 1 et I senicium. Testes vocati I auda, magister Jo., capellanus aris, Ge. Torquais, Lagerius Vers 1243 d'Ays, sub cujus dominio et r hec omnia supradicta, ut près tis robur obtineat, ipsam fecii Ro-Bo-Ra-Ri. longui; tresse Iriculoi-e. Au dos ; Pascu rtaudo a inuttU particularibus. Cote .— Copie du Icraps, (Voir la auto ci-npré ycnt, à l'exception du n" 44 qui suit, icmin du temps, de 42 lig., nou aulhcol ''i-aruei-iptum de pascuU Decolodiî (xv Ventacon, 5 mars 124'. APUD VENTAONO *. ano incarnationis ejusdem M' mas marcii. Noverint univers! 'tulam inspecturi et audituri q lomlnus de Ventaon, non coac CHARTES DE N.-D. lec dolo seu fraude Jece aéra lîberalitalc, et sauf »>nGrmamus Deo et ecc sminabus ejusilem loci ■ predicte ecclesie et pred i facore fui-num in doin doinu3 sita est in t( juo furno possitis coque; s, sine fornagio.Et hoc ce ime dom'Beatricis.matr m Qostrorum. Henuncia abuisse a vobis x iibr. v .s et confirmamus tibi Di te ecclesie et predictai quid predicta doimis d( rrltorio nostro de Vent; ) condam h;ibuerit vcl U )dire et salvare, sicuti 1 de Ventaon, in tcrraci: capellanus de curia ; V. ; Bornus, bajuius ; Be, ulfiis Chatbaudi; Pe. G Rosseili ; Jaufredus Viv ellinus, et Ugo Riperti, lia, diacoEUs, qui, de vi losteriis, feci hanc cari présentera cartolam si^ de le lig. Rustes ll'attaclics l itione /■«(■ni [de) Bisriaud! de — Quati'i! copies on papier (i Bcrl î FACTO DE (iLUSA ET H{ oiiiiui. Anno incarnatio X kalendos julii, Nove m cartulam audituri, qu DE BERTAUD. 37 :eptus seu circumvetitus, sed bona 10 pravo intellectu, vendidiet titulo bilis vendicionis tradidi vel quasi priorisse domiis de Bertaut, nomino mctimonaliuni et ftatrum iii eadem ' Hs et racif>nem quod et quam habe- lam in campo de Rocos ; qui campus mis usque ad Pratum Rotundum ra passum d'Aunas usque ad rochain ?« Léchas ; et dominium prati quod urat in iatus et iDlongum, cuUum > CCCGCtorum solidorum viannen- igentossolidosconfiteorme habuisso ntenarium de lana. Renunctans.. . go dictus Milos et Villelmetus, filins ctis evangeliis corporaliter. . . Pro- :oncessî... Et hoc idem concesse- finierunt Ste. Balbi et Ja,, frater dedi...: Osasiccam, tune bajulum t receptus inpomerioSancliMartini îTrîsoaut, et Bertrandus de Petra "a sua; Gui. de Trisoaut et Ja. de nie Mauro, et Odo, frater ejus, et Castro Vcteri. Actum in domo de inte occlesiam. Testes vo[cati] et m' Raembauda et doin' Maria de .lasia de Petra ; Jacobus, capcllanus s ; Hugo Riperli ; Ste. Espérons et duâLan[telmi] ; Johaniies del Molin ; ;. Goi[randi] ; Pe. Benedicti, fj-atres dus de Pctra, nepos dicti Gui. Milo. ; li., frater ejusdem; Lan, et Jarentus, jtra ; Albortus do Ghastilone ; Im- mbertus, filius ejus, et Dius et Odo, très ; Rai-, de Castro Vcteri ; Paris tor; Pe. Frcscheti; Ste. Balbi et Ja., Iardardi{^/<")et W., frater ejusdem ; 'ius ; Pe. de Alodio, de Asperis ; "VV. CHARTES DE N.-D. Martinus )Je Furno ; Guic itancius Vacheiii ; Viviant Balma ; Alberletus; W. ( h. de 39 lig. Au dos: De Sa! : G, 8; 0, 506; E, 1111 ; F, 135. ;rie de l'hApital de Saiut-Joaa de I Coiiiiiiandcrie de Gap. 1881, p. La Roche-des- Arnaud LU PRATA DE LECHAS SUM CUU OUNl DOUINIO ' iniversi présentera pagin; ■omini M° CC' XLIIJ" , u' i d'Ays, dominus de Chastt non decepttis. neque dol( Toluntate, donavi et conc , et Duraiido Clari et Du imdomus, recipientibus m a anime meo et parentum liberura ab omni servitule Li alia exactione : quicqu 1 alius, nomine ipsius do ), vel posset juste acquin ) Monte Mauro et in ten in quantum protenditu ndamina de Borna, usque sunimitatem rupis do Se li et conccssi ad haben d in perpétue pactflce et i incessio'iem ego dictus Iso lenere per mcetRaimundii I, et heredes meos sive su letno, et ullo jure vel oi venire, in tolo vel in aliqi mus Militic de Rocha, in DE BERTAVD. , videlicet: Ossasicce, Lanteltni de Jo 3, juvenis, Odonis de Rocha, Lanteli li do Fonte, Lantelmi de Trisoaut, mil i, clerici ; Aruaudi, filii dicti Ossaf Clusa. £t ad majorem hujus rei ce etuam flrmitatem, et ad preces dici 1 de Bertaudo, ego dictas Issoardus pi jssi sigilli mei munimine roborari, in dis. : EQ lig. I li. Traces du sceau sur double queue, j onmmauro, i2a [xvii's»). CoWr C,32;D, 4W Bertaud, 3 avril li ENEA IN RlVO JUGALI, APUD VaPINCU )i gratia Vapincensis episcopus et don iresentem cartam inspicietitibus in im. Noverit unîversitas vestra quod, imo duc^ntesinio quadragesimo quar domina Alasia de Porta, uxor quo , modo vero monialis de Bertaudo, eoi ■vit se dodisse et concesisse quondam, oiuntate, Deo et Béate Marie et don ua vitam ducit regularem, causa he deraptione anime sue et parentum sui îam in territorio Vapincensi, sitam juxta viueam Alpechinl, ex una par li, ex altéra, francham et ab omni ser am vineam prefata domus de Bert) propriam teneret et possideret in p ît quiète. Quam vineam Jacobus Boi tus suus, eidem Alasie roddiderat, p ura vienn., quas, cum ipsa, recepei 1 superius norainalus. Prefatam vero .lasia iterum, coram nostra presentia )avit, et se perpetuo firmiter servatupj jm, nulle tempore, contra venturam quo vel aliqua ratione. Actum apud 4RTES DE N.-D. m. Testes sunt isîs ; nobiUsTir 0; t. de Pelra, Gi. tostagni, clericus aïs, Ste. EsperoB , Pe. de Bosco, P. res dfi Bertaudo. ] item habendam, im carlam jussi ■atam, intestimon races de scenu. Au di iaee. apui TajiiKcuin rnfs-).Golë:C, 104:1 DONAVIT TERRAS )NTIS MaURI *. a Vapincensis épis îm cartam inspic itis quod Ffalco (si ntia coiistitutus, n nccssit, intuitu p ie et domui de Be , recipienti nomi ;ondamine. que sji '(onset, juxla corn iuro,quam Pitiit ; îlrccognoscetidos ticeriiim, dediss le, prefate domui le superius nomii: afarii quod habe ibcl, et duas se' am Jacobi Espero jnero et pcr se ve 1 dictus Falco, i DE BERTAUD. poraliter prestitit juramentum. Actum ap xla ecclesiam. u nonas aprilis, anoo Dom centesimo quadragesimo quarto, Tesl ihus], arcbidiaconus Vapincensis ; nobilis ' rnaudus, ejus filius; (ii. Arnulphi ; P. R< s; Lum, de Laia, miles; Du. Claris, H i. Torquais, Ste. Espérons, Johaniies Colu irandi, P. do Bosco; P. Benedictus, L; es de Bertaudo. Nos vero, ad majorem hu lin et ad precos utriusque partis, presenli lussimus si^illi, nostrl miinimine roborata a BEI G E S T da 18 liR. d"iino jolie dcinturc. Traces de sceau. Au d ilco de VenetQ dédit nobis terras in terriiorio Mo Briunceiluni, ante Rabiaiis (nv' s"). Apud Brio 'louic (ivi= a"). CoW : G, n ; D, 381 ; E, 105 ; F, 2*; La Roche-des-A^-nauds, 11 avril 1245 CtOKES DORBOn[i]s ET BfRTAUDI SUPER PASCUA ET TERRITORIA. )inine, anno incarnationis ejusdeni M° < io idus aprilis, comparuerunt coram dora iscopo Vapincensi, Guarnerius, prior dor mine suo et nomine conventus et fratr una parte, et Petrus Rostagnî, de Roc ndicus domus Bertaudi , nomine Aguat us domus, et nomine conventus et fratr Bertaudi, ex altéra, pro querimoniis is inter se habebant vel habere poten de pascuis quam injuriis et dampnis b aou aliis juribus, quocunquo nomine c mpromiserunlin dictum dominum opiscop de omnibus supradictis ; promitentes q 1, sub pena cenlum librarum vionn,, d lanli, dictus prior, prose, conventuel] nis, et dictus syndicus, pro se et pro di CHARTES DE S.-D. et fratribus ipsius ( tactis sacris euvai . ex parte domus supradictorum omi 1 et fratrum dicta ctis, mandato et ma ictis de jure, sive p is,etipsius dominie a attendere perpeti uit etiam et exprès nque aliqua dicton id supradictorum ■ 13 dominus episco ■ssit haberti et reçu ipsius mandamentui icta pena recuper ninus iu suis viribus ecclesiam Sancti a testium subscrij ichi Durbonis ; Rai ini episcopi ; Dur te domus Bertaudi ; et multortim testiu 13 Vapinceûsis, ad r LCtorum omnium, el ta omoia in scripti leroborari.Nos dici et fratribus Durt )ro nobisjconventu a omDia approbau :arte slgilla nostra s. l/£. Sur flcelles dû chat le l"' cl le 3", savoir : millim. : S. ROBERTI. revêtu dos habits poul la msiu gauebe une cr m hétuisphiSi'iquc, co c IIE DE BERTAliï. Cvc DE BEBTAUD. La Roche-des-Ai'ïiauds, 12 avril 1244/5. DURBONIS ET BERTAUDI DE PASQUERIIS liversi presentem paginam înspecturi qu Dini M° ce XL IIIJ" ('), u irtus aprilis, c liiim, prioremdomus Durbonis, Cartusiei ine ipsius domus, ex una parte, et Petr Rocha, clericum, sindicum domus Bertat s (loraus et nomine Aguathe, priorisse di idi et conventus ejusdem loci, ex altéra, v roversie seu rancure, super pascuis, inju itiic Inde illatis, et alUs jurlbus quocunt antur; tandem compromiserunt para utrai R[C)bertuml, episcopum Vapincensem, iradictis, tanquam iu arbitrum, sub pi mm vienn. ; quam penam stîpulatus episcopus sibi reddi, ita tamen quod i ■us dîctam penam sibi valeat retinere iius mendamentuni seu maiidaiiienta integ iti; et generaliter de omnibus querimoi juas dicte domus interse ad inviccm fac •e poterant, tune temporis, promitendo ] pena predicla et sub pena prosliti juranie ) Bacbaza, nomine et mandate dictlGuarni periculoanimarura ipsius prioris et toc rbonis ; et a diclo Petro Rostagni, sind Sertaudi, oomine ipsius domus, et in peric guathe, priorisse dicte domus Bertaudi tus ejusdem domus : attendero et inviols ■e mandamentum seu mandamenta que in dictas donr episcopus faceret amicabili Itfuitactum sperialiter et expressum qi mtum librarum t'jciens comitatur, quocif ;ium centra mandamentum seu mandamei ipiscopi ventum fuerit, in totovel in aliq ndato sen compositione facto vel facta j episcopum Inter parles in sua finnitate rduraute. Mandamenta vero que interpar :hartes de n.-d. s promulgavit sunt qi V'oluit et mandavit qu : înde illatis, et ques ; conconlia inter part iom« episcopus de pj ordinatiom dicti Pe dicte domus Bertai ictunivel facta per die '.ait sivc ta!is„ videlicE itioni tantum, a loco aqua versus Vallès, uod tota condamina lis ; et sicuti pendet [ versus Vallès, nsqu xaliolatcre, sicuti ■ iiide vertit se ad nu n fuit ecclesie do M id cacumen montis dt alies et, ex altéra pf ''eeneto et de Durbone uo fratres superius ntiqui termini: Dur! ^ iisqiie ad pratum d strictus de Aunas ; il . Escharene de Auni esiiras, et exiiide i isque ad montera Ci m, superius nominatu piscopus arbitratus ue ad rivum de Labe it precepit quc'd amoi m rivum de Labeos ssiones adquirire, e: nec (h)odi[iciuin fabri audi, infra dictoa teri îs ipsam domum Bert :cepto tamen affairio [uisierat a Guigone 1 3d afTairiuin alienari DE BERTAUD. 45 piscopus voluit et precepît. Voluit, înauper, U3 et mandavît quod, si fratres seu mercen- m domorura Durbonis et Bertaudi, cum suis animalibus, uni alteris dampnum infferrent ravamen, sine contradictiime aliqua, pigiius it, quousgue passis dampnum [') osset pleiiarie Hec omnia supradicta, univcrsa et singula, superiu3 declurata, dictus dom" episcopus epit, sub dicta pena centum librarum et sub juramenti ab utraquo partium, Brmateneri inviolabiliter obserrari. Actum in virgulto iara Sancti Pétri de Rocha Arnaldorum, in tium aiibscriptorum, videlicet : Wi, Perrocha, Arnaud i de Gornans, fratrisDurbonis ; Rai- lalmis, capellant dictidora' episcopi ; Oiraudi eregrini Burriani, jurisperitorum; Ossasicce, Rocba, Uiraudi Arnulphi, Pétri Guarrelli et 3 Laia, militum ; Arnaudi Flota, de Baliiia ; îlii dicti Ossasicce ; Giraudi Torcais ; dicti 1, Poncii, Marcollini, Ilonorati et Poncii Tre- m dicte domus Bertaudi. Dictus vero dom' d majorem habeodam supradictorum om- linem et perpetuam ânnitatem, et ad preces flis, presentem cartam jussit fleri, bulle sue i dictarum domorura Durbonis et Bertaudi borari, in testimonium REI GESTE. Ego vero iptor dicti dom' epiacopi, qui présentera car- in VI linea istud omisi : « ad cognitionem rum dictarum domorum communiter elec- loc circa linem carte. de 31 lig. 1/3. Jadis trois sceaux ; lu premier a èlé uiièrau, orbiculaifo du 4ï mm, do diamètre, polie ; ■BONIS, buste de saiol Bi-uno, détérioi-é ; j>our le ti-oi- i" 61. Ces deui sceaux sont sur tresses en fil blanc. Au dos : . . ibi Miiiii aiitiqvi leriiii/ii Durboiiit [xvM" ; F, 159. ■btemeot le comme Q ce ment de l'année est pris à l'A- 15, tombait le \à avi-ll (Cf. leii^Sl). utcr ici lp passage d.mt il est question à In fin du docu- CHARTES DE : ATA IN FAVORE VINEA, CONTRA Ihesu Xpisti,qu iomiptam, ani is in oclabis nai judex curie Va :sie que vertel de Bertaudo, i .mundum Utrl, Pe. Rostagnus, )sius domus, de :ri, procura tor domum spoliai 1 libello contint 3 vidi et audivi jestione, et res istata, prestito t intetlectis po s, testibus su ique parti publ , facta renuncti dicti syndici, d ïoraparente dit re volente, hal co et pronuni dictum Ray. p lertaudo, ad n am possessione ;oPe.,syndico, )erceptis ipsura super crotam. irs, Petrinus f întem cartamj ■borari, in testii • lig. 1/8. Traces d« i^. Colé : C, 33 ; D DE BERTA.TID . 47 Manléyer, S novembre 1245. De Ouinto *. ratione divina Vapincensis episcopus et libus hanc carlam inspecturis in vero 'Joveritis quod, anno Doraini M'CC'XL" is, Lan. d[icl]us Manterii, miles, et Roi., nostra presentia constituti, spontanoi, cepti, neque dolo inducti, vendiderunt, ienr.., sanctimonialibus de Bertaudo et irî, récipient! nomine ipsarum, quicquid •A habebant vel habere debebant seu eis ladani parte lerritorii Sancti Andrée DQ. Que pars infra hos confines conti- IX parte orientis, sicut fluit aqua de loco s, et tendit recte usque in via que venit i meridiem. et tendit apud Manteerium, ifra hos terminos omnia prata usque ad ecclesie Sancti Pétri de Rocha, versus lendit recto juxta condaminam Ar. Flrjte condaminam que fuit Pétri do Raibaut, !nt dicte moniales, usque ad Nigt-um. e septemtrionis, sicut dividitur terri- cum teiritorio de Manteerio, usque ad nas. Dequibus dictivenditores devesti- et ipsum omptorem, nomine quo supra, lique dederunt pleuariam potestatem hendendi, auctoritate propria, posses- jrum venditarum. Et, si ipse res plus ipradicto, valens plus dicti venditores ictimonialibus, ob remedium anime sue m libère et soluté ; et de precio fuit eis lenarie satisfactum, ita quod se tenue- jt ipsum et domum Bortaudi quitios cla- ûando, . . Item promiserunt. . . Preterea îssum quod dicte sanctimoniales possint ntradictione dictorum fratrum vel hore- matione, eraptione, perrautatione, vel 48 CHARTES DE N.-D. quocunque modo alio, res seu possessiones ab omnibus illis qui infra dictos confines aliquid possident ; eo tamen excepto quod si emerent possessiones Guascheti, ibidem positas, ipsarum precium dicto Guas[cheto] solvere nulla- tenus debuerunt, sine consensu et voluntate Roi. superius nominati. Et hec omnia... rata habere. .. venditores in manu nostra, corporaliter tactis sanctis euvangeliis, jura- verunt. Actum fuit nichilominus in contractu, quod dicte sanctimoniales debent semper recognoscere supradicta empta fuisse quondam defeudoetdominioManteeriidomi- norum. Actum in Castro de Manteerio, in caméra dicti Lan[telmi], juxta domum Foinam. Testes interfuerunt : Algoudus, capellanus noster, canonicus Ulciensis ; Lan- [telmus], capellanus capelle dicti castri ; Roi. Bonifilii et Rairab., fratres, et Falco, de Podio Lauterio, irilites. Umbertus Ghavaillers, Pe. Becheti, Roi. de Rocheta et Rod., fratres; Martinus Jancelmes, Ja. Bailles, Henricus Lombard us. Nos vero dictus episcopus, videjites supra- dicta omnia justa fore, ipsis auctoritatem nostram prebui- mus et assensura. Et ad majorem certitudinem et perpe- tuam flrmitatem et, adpreces utriusque partis, presentem cartamjussimusfieri, bulle nostre munimine roboratam, in testimonium rei GESTE. * Orig. parch. de 2dlig 1/8. Sur tresses de fil blanc, jaune et rouge, buUe en plomb, de 40 mm. : SIGILLUM ROBERTI. Évéque debout, mitré, revêtu des ornements pontificaux, bénissant de la main droite et tenant de la main gauche une crosse dont le sommet est tourné en dedans. Rev. : t EPISGOPI VAPINGENSIS. Bras de saint Arnoux bénissant. Au dos : Instrutnentum de Quinto.quomodo dominus de Manterio non habetjus in quodam campo, prout patet infra (xv« 8«^). Le seigneur de Mantéier ve?it le droit qu'il a sur certain terroir^ y désigné^ à Bertaud (xviie se). Coté : G, 37 ; D, 567. 55. Gap, 18 février 1246. VenDITIO TERRITORII DE FrEARDO"^. R[oBERTus], miseratione divina Vapincensis episcopus et dominus, omnibus hanc cartam inspecturis in vero salutari salutem. Noveritis quod, anno Domini millesiino DB BEBTAUD. 49 calendas martii, Raibaudus Milo, de Boram nostrà presentia constitutus, ■actus, non deceptus, neque dolo in- imui de Bertaudo et Durando Clari, ipienti nomine ipsius domus, precio quicquid juris ipse Raibaudus habebat uasi, vel aliua aeu alii pro eo, in terri- to infra territorium Montis Mauri, ubi- vel possit loco aliquo reperiri in dicto j,8ive sint terre culte vel incolto,prata, iche, serricia vel jura alia quocunque . Quod territorium de Freardo pro- Imts Frigtdm a rupe de Buire usque ' ; et, es aliolatere, sicutfluit rivus de 9, usque ad rivum de Labeos superlus vero jus ipse Raibaudus vendidit, ut et liberum ab omni servicio et servi- I solidis censaalibus, quos facit de lomui de Guiniaisa. Et promisit ven- uod ipsum jus'venditum laudarl faciat mui de Bertaudo vel alii, recipienti , canonicis et aliis fratribus Quiniaise ; juos ipse venditor devestivit et ipsum '. , nomine domus Bertaudi , sibique «statem intrandi et apprehendendi nomine prope dioto, possessionem lis valebat precio supradicto, valons tor et concessit pure, libère et soluté, sue et parentum suonim, Dec et ipsi Et de precio fuit eidem venditori ab rie 3ati3factum,ita quod ipsum et udi clamavit quitios et solutos, et se enuntiando. .. Item promisit. .. Pre- us venditor acquitiare et reddere omni servicio et servitute predicte terras et possessiones quas Johannes um territorium de Freardo. . , Gor- Is eurangeliis Juravit; daudo insuper 4 ITES DE N.-D. e Sancto Man ûilites, pro s vitate Vapinci presentia tes uarda, canoni îni, de Rocha, laudi, militis ; Vi. Macellarii , Guigonis de ictus episcopi di Milo, per na âde dicto im RaibauduE ïficerent in p; isuram ecclea gorem habeni et perpetuam is, presenten line roboratan i. Restes de lanièi Milo, et de dm iabioio. (xlv° s*) LTU> S']. CaU : D CALFAGIO 11 lONTE MaURO resentem cari te Albano dedi domus de Berl am de Gint e as, in neniorib lilia qui pro lietis nemorib ine contradic bE BERTAUD. ^* ifulurum firratter [htabeaturjjuravit ipsa ctis evangeliis atendere et non contravenii 1 ante eeclesiam domus de Bertaudo, in pi priorisse dicte domus. el testium subscri ab incarnatione Domini M. C. G, XL. Vil irilis. Testes suntisti : Jacobus et Giraudi dicte domus; Odo, miles,de Roca; Durand nus, converai ojusdem domus. Quam doE ctus R. pro elemosina, et pro redemplio. parentum suorum, flrmam spem, ûducia r hoc et alla bona que fecerit, Deo insj nam possint beatitudinem pervenire. le 16 lig 1/2. Traces do sceau. Au dos : Quod don jalfagium in nemoribus de Monte Mauro et oin arias (iiv* 3"), Qaint a son okaufage au boia de Mo k.M : C, 55 ; D, 568. Die, 29 mars 1248. ATio Raymundi de Uonte âlbâno] *. unini nostri Jhesu Xpisti. Anno incarnatioi iill° ce XLVIIJ", quarto calendas april antbus presentibus et futuris quod, cum naturali scilicet, canonico, [et] civili, is' moribus, sit retentum ut fllii, ex jus reati, subjaciantur * patr.'Ee potestati, sit ut, per idem jus, iidem Slii a pâtre s istatis jugo, per queudam emancipatio sneflciumrelaxentur' : idcirco, ego Isoarc inus Castillonis ', non errans. nec in alit de benoplacito meo " et voluntale sr.ontao' ditate,te,llemundum de Monte Albauo, fili ntem, volentem et humiliter lioc petentc Lmedeo, Dieusi episcopo ('), judice ordinal ribunali et authoritatem praestanto, legili emancippato, et a manu et potostato mea ■ sacris juribus patei'nis te liberum et ah CHABTES I il fado, atqi nilias et hc tliberam fa me patrise p !ri et expei stère et te ia, et omnes ler, omne ( ustineadi, e erfamilias f patione pn ea ToluataU j'mundo reci erpetuum, ( jere et înte da et domin oinâmque ai -um, que ha la. de Grim< \£onibrant, luro et de 1 munitionib Tineîs, Eedif iragiis ; cui 3 mihi in { is seu dis tri ptionibus, r t eorum m; s castris el i contra qu omnibus ji i, raandame labeo in ho< mihi comp' es actiones Lias, et te, i > in rem tua DE BERTAUD. 53 (piaai ; et quicquid, post mortem meam, dibus sive successoribus in porpetuum retento tamen usufructu omnium pre- ixero, exceptîs castris de Devotoi, de nauro, et eorum mandamentis, superius us nihil mihi retineo, sed in te transfère, n donationem et quas donatienes, et itomnia supradicta, unirersa et singula, edes et successores in perpetuum Qrmam 1 tibi Raymundo , filio meo ", legi- er emancippato, stipulanti et recipienti, 1 contra supradicta universa vel contra ictis, aliqua ratione, alîquo tempère, o super sancta evangelia corporaliter, nento. — Nos vero prsedictus Amedeus, tes pro tribunal!, coram que prœdicta issio et donatio sen donationes, et ipsius bnationum insinuatio seu insinuationes niter facta vel factœ fuerunt, cum, tam [uam dictus Raymundus, ejus Slius, nos ;um magna instantia rogaverint ut prae- oni, remissioni, donationi seu donatio- ithoritatem impertiremur ; eorum pre- lerevolenteSjDaaxime cuma juris tramite irfedictis emancippationl, remissioni et lationibus, et ipsius donationis seu dona- mi et insinuationibus nostram authori- iU3 ac interposuimus, prout juris ratio :e. Actum apud Dlam, in Castro epi- stibus, vocatis et rogatis : Arberto de a Dien8i{s), Odone de Maensarco >■, As, Fromondo ", W et Petro Ruine ", tius, Rodulpho de Vado, W de Vado, ", Sismundo Palliza, Potro de Vianos, limonis ", Rostagno de Saillas ", Pciro ire Diensi, Hugone '* de Sto Laureiitio, lille •', domicellis, Petro Alvernas " et majorem autem supradictonim omnium RTEa DE N.-D. . momoriaTd, nos pi preces prÊedictorui raesentem cartara f iri. de 1608. — Autre copie le la fin du xvil° s'. Varj lioardas d'Ays ; ' CaslU "> modo quolibet ; '> dd! " RujQC ; " Avdulpho ins. Theilogo (?) ; 'i Po) t succédé à Humbert II temps imi). Suivante e:lis>^ qu'ea 1S51 ; mais c't lent. Il mourut le 23 jau* MAUBI, de RA4UBi (sentem cartam ins nversus domus de '. ■îsse et conventus i Liod vocatur FreaH, : ipincensis diocesis, e î vocatur Rabios, e (t, ex alla, contigual qlue addictam rupi iam publicam que vi n Maurum ; a Ranli 1., ut plene palet pe episcopi Vapincensi: ,m. El cum in illo i os soldos sensuales ci conventus haber ^one, priore, et conv ijabila deliberalione eilietiim affare eîs possidendum ; rcn Bota ", vol quolibet î DE BERTAUD. 5o tentis quod « una ecctesia non possit is que sint de dominio alterius » ; 'ario n sol. sensualea. Et, quod dictus predictum affareeisconsessit et autre- iorissa et ejusdem loti coiiveiitus dicto i ejusdeni X libras viann., quas frater :to priori exsolvit. Fratres autem qui et suum coDsonsum prestiterunt sunt , Jo. Arco, Jo. Paia, Petrus Ricaudl, harena, Gauterius, Ste., capellarius. nno incarnationis Domini M" C C endas madii, in claustre ecclesie de tia supradictorum et testtum subscrip- isti: Raimundus Michael. , frater Joanes leures, W. Malcur, La. Beinet, W, de îus, Andréas Michel. Et, ut presens i sit, dicti prior et ejusdem locicon- ) suorum sigillorum sigillaverunt, in 3te. . lig, 2/3. Deuï doubles lacs en QIs de chauTro ar le premier, un fragïaent de sceau en cira diam., Ogurant ud buste indistinct, avec ^iNIA- (u Guinaaie apud Rabioa (iiv" s'). De qiiodam art in territoHo MomU Mauri apud Rabios , Î9l ; F, 129. [Gap], IS mai 1248. VINEA ; EST AD PORTA» GaRCENAU *. eratione divina Vapincensis episcopm imnibus banc cartam inspicientibus in em. Noveritis quod, anno Domini mille- quadragesimo octavo, iii° idus maii, Lantelmi de Jarjaia, iii Ifcto egritudinis Len sana et spontanea voluntate, dédit 8 virginis et domui de Bertatido, medie- _ - J^ 1 '• 56 CHARTES DE N.-D. tatem vinee Vallete, que sita est ad portam Garcînam, juxta vineam Ganonie, ex una parte, et juxta vineam Petri de Monbonout, ex altéra ; et hanc medietatem dicte vinee dicte domui et dominabus ibidem Deo servientibus donavit dicta Dulcialiberam, quitiam et solutam, pro sue anime et parentum suorum remédie et salute. Item, ven- didit dicta Dulcia dicte domui et fratri Durando Claris, recipienti nomine dicte domus, aliam medietatem vinee supradicte, precio quinquaginta librarum viennensium, quas voluit et precepit dicta Dulcia ut in piis locis, pro sue anime remédie, solverentur, sicut ipsa distribuerat et reli- querat in sua ultima voluntate. Et dictus Durandus Claris, nomine dicte domus, dicte Dulcie de dictis L libris plenarie satisfecit, ita quod ipsum, nomine sepedicte domus, cla- mavit quitium, et se tenuit pro pagata. Renunciando . . . Devestivit se. . . Precepit quod dicta domus totam dictam vineam haberet. . . Juraverunt dicta Dulcia et Lantelmus et Raymbaudus de Sancto Marcello, filii sui ; item Raym- bauda, filia sua ; item Rodulphujs Bertrandi, pro uxore sua Flota ; item et W' Odo, pro viliis (sic) suis quos genu- erat de.Lantelma condam, filia Dulcie sepedicte ; tactis corporaliter evangeliis sacrosanctis. Insuper fidejussores fuerunt omnes juratores, quilibet pro tanto quantum sibi de tota hereditate dicte Dulcie eveniret. Actum in domo dicte Dulcie, in carreria m^jori, coram Raybaudo Mau- relli, gerenti vices Heme, judicîs nostri ; in presentia testium subscriptorum, videlicet : Giraudi Sancti Marcelli, Stephani de Podio, Petri Porte, Raybaudi Odonis, Petri Bodo, Bartholomei Sancti Giraud[i]; fratris dicte domus, et Wi., cappellani et notharii curie nostre. Nos vero, ad preces utriusque partis, presentem cartam fieri jussimus, bulle nostre munimine roboratam, in testimonium rei a — E — S — T— E. * Orig. parch. de 19 lig. i/S. Traces de sceau. Au dos : Instrumen- tum donationis et vendiHonis cujusdam vinee apud Vapincum^ sitam ad portam Garcinam, 1248 (xviie s«). Coté : G, 80; D, 935 ; E, 124 ; F, 230. La Cluse et..., 19 el 34 septembre 1S48. GUIGO DE ClUSA, miles, VENDIDIT NOBIS ERVICIà CENSUALIA ET QUEDAM PRATA APUD ClUSAH *. rersi présentera paginara inspecturi, quod ni miUesimo CQ° XLVIIJ", xrij" kalendss Milos, de Clusa, luiies, spontaneus, non lit domui de Bertaudo et fratri Durand» ipsius domus, recipienti nomine ejusdem andato ejusdem priorisse, Johanne nomine, rarum et dimidle viennensiura, et uniua et pro una emina avene censuali, quaœ Lim eidem domui W. Rayberti, de Clusa ; I denariis de^ervicio, quos faciebat ipsi Ï3 Pe. Albi, de domo guam habebat ipsa apud dictam Clusam ; item, et pro nu" e ipsius domus Bertaudi, sitis in territorio locum qui dicitur Chaleei: omne affairium I babebat, tenebntvel possidebat seu quasi, e debebat seu ei competebat, vel posset hturum, infra terminos subtus scriptos, loSQ usque ad Rioum Frlgidum, ex una ia, a via publica que est subtus grangiam -taudi usque ad Labeosum. De quo affairio i venditor devestivit... Valena plus dédit 3, . . Promisit. . . Juravitcorporalitertactis crosanctis, et cum ipso juravit simi- ius. . . Actum in quadam area, sita juxta declaratam. Testes interfuerunt : Gi., 3 dicte ; Michel Bruneta, Pe. Dio, Pon. ;. Faber, Pe. de Bosco, conversi ejusdem ) Rocha, jurisperitua. — Item, eodem anno ' kalendas octobris, dictus Guigo Milos, n dom' R[oberto], Dei gratia Vapincenai tutus, spontaneus, non coactus, confessus CHABT ad req mnia ve n de Ve< lis. Act onis de ridelict cbipresl rito ; Gv pincensi Jmberto ■ episco Lctorum , et ad I âeri, bu tESTE lig. 3/4. I Rabioi (m 1 F, 824. De i ratione i ibus haï Noveriti octobris lïauri, c non coa I et gral im vient iverso i] d hoc re domus : dicti ca^ vel habt are in fu DE BERTAUD. 59 sessiones, terrse cultse et inciiltie, prata, nontanea, alpes, rupes, Uischee, servitia, >cuaque Domine censeantur; sitam inf^a itos, videlicet : a rupe Aurosa, sicut fluit iackarrum de Monte Mauro, quae est în et descendunt per Fontetn Aribaul, et ^ntii Goirandi.et percacumen monlis us- '■finîWB'.sicut dividuutur territoria de Ro- iauro, et descendunt per las Mnnjas, sicut m qui vocatur Stgosta, et protenduntur :A * dicti rivi, et vertunt se usque ad ui dicitur Boîani ^ et usque ad montent uunt aquœ versus rivum de la Higosla, UftennP, vertunt se usque ad rochas- Bt protenduntur per serrum dicti rochas- tm qui vocatur Claret, sicut flult rivus , et vertunt se dicti terraini per rivum e ad rivum de Rabeoso et sicut descendit le Buiiri '. De qua parte vendita et aliis suos dictus venditor devestivit, .. R*- .aimundus. . , Valens plus dédit. . . Item itnr, et Odo de Chéris, Lantelmus de igo, ejus fllius, Odo de Rocha, et Dios ', ', milites, de speciali mandato ipsius iliter tactis sanctis e vangeliis, ju raverunt- dejussores ipse venditor : nobiles viros '"] Augerii, dominum de Yitrola, Ossa- le Rocha, etLantelnium de Jarjaia ", dictis omnibus attendondis. Actum apud in virgulto, rétro ecclesiam Sancti Pétri iresentibus teslibus vocalis et rogatis^ ) de Montbonout ", archidiacono Vapin- nrchipresbitero de Camposauro ; Petro :lia, jurisperito ; Arnulpho, priore de ■inteimo de Sancto Marcello, milite ; ipincensi ; Chavalarmato, albalisterio ; de Rocha, jurisperito ; fratre Giraudo, orquatio, fratre Lantelmo, texlore, et CHAKTES DE Bruneria ", con anno et die, et eis incontinenti dici m omne dubitati mdl plenariam ] n Tirum Iscardum ra nobis quand an bulladom' Aniede: lae taies sunt litter ÎDIENSIS EPI; ( ITAE MARIAE. prsemiam émane jmundo dederat d [voir le n" 57). Q Montis Mauri sui iclesise Vapincens ioram quo facta fi litio supradicta, i[ iusque parti a, au Dsum, et, ad in^c 1 certitudînem ei tam jussimus fieri testimonium rei g< •iginal par nou» tout' nastère de Duràon, o> La Roche, auquel coi •ar-dtcant la cour, ei aulfi à exhiber icell\ lart 1608. K. — BonPFlBB. d* 1608, papkr, in-A" atiqu [■ de n(B, aignéa uœ : 1 l'EslPCch 'B, udo « Dious ; MoDtemMa > Me ùardum d'Ajf. - Aul éDis, vers 1680. DE BERTAUD. [Oap], 13 décembre 12 LCO ET FaLCO. milites DE VENETO HDERltNT. .. INSALVAS*. iratione diviha Vapincensis episcop ibus hanc cartam inspiclentibus, in Noveritisquod, anno Dominl mille ragesimo octavo, idus decembris, 1 mus, et Falco le Meçers, milite! am curiam constituti, spontanei, :i, neque dolo inductl, vendiderun erso domus de Bertaudo/nomine i uris babebant, tenebant et possldt iminii^utili vel directe, vel alio i . Qui termini iacipiunt ad rupem Ai r fontem AribaiU, et per collem tenduntur et diriduntur territoria Mauro et de Rocba Arnaldorum, i le, et descendunt usque ad estre cendunt de dlcto loco usque ad caci icut âuit aqua yersus rivum qui d > monte usque ad rochatium do litur usque ad rivum Claretum, : 1 Labeos, et ascendit per dictum r d rivum qui dicitur Rabios, et a3Ci usque ad cacumen montis Bulri, isus, serritia, usagia, terras culti ornera, pascua, rupes, montana, e :poralia vel incorporalia, quocu r, et atfarium specialiter quod es id quod fuitChaberti, et atfarium M Xlllibrarum viennensium. De quo p lore dictis venditoribus plenarie ! }sum quitium clamaverunt, nomioe do. , . Et si plus valebant. . , vendi et inde investivemnt. . . Promisem lilites veuditores, et Bosius, Sllus CHARTES îtis corpora antelmum ( de Monte M oram Rodul gerenti tui ium sutscri Umberti ( nis de Tris lei Sanclii'W Fabri, baj arii curie n< preces utri is bulle nos E I î lig. 3/i. Tra 'Jttera quod i " fl«). Gotâ : l .NTELUUS Dl ieratione di luset domin utem. Novt quadrages lus {sic) de ' endidit Dui ) ipsius doiti 103 ; qui iU' fontem Ari ur et dividu de Roca A idunt usque ( dicto Ioc< it aqua vers DE BERTAOD. 63 ite usque ad rocatium de MaWorget, et pro- mue ad rivum Clarelum, sicut fluit rivus eos e[ ascenclit per diclum rirum de Labeos im; sive sinthomines.domus.casalia, censua, 3a, cartones, terre culte et inculte, prata, ua, rupes, montana, alpes, seu jura alia cor- corporalia, quocunquo nomine censeantur ; ibrarum viennensium. De quo precio . . , Re- Promisit... Juravit... Dédit fldejussores : ignum, jurisperitura ; Falconem de Veneto et Guigoaem de Trisoaul. . , Actum apud curia uostra, super crotam, cora[m] Borrello ibus, procuratore nostro, et ia presentia criptonim, videllcet : Pelri GoQstantii, de ', Pelri, conversi de Bertaudo, Johannia ,capell[an]i et notarii curie nostre. Nosvero, iusque partis, preseiitem cartain fleri jussl- ostre muQimine roboratam , in testimonium meDcemcat du xvi* a; papier, 40 lig. 1/1. Cotf e : D, 126, teyer, 30 juillet 1348. — 22 ianvier QDERIIS] DE MaNTEERIO ET QUINTO *. liversi preaentem paginant inspecturi, quod nini millesimo duceatesimo XL VIIJ , ih fusti, Lantelmus de Manteherio, miles, et [très, domini de Manteherio, non coacti, non lolo inducti,vendiderunt,precio VI mil. solid. i de Bertaudo et fratri Durando Clari, con- u.accipienti nomine ipsius domu3,a Johanna, onventui dicte domus Bertaudi ad hoc recl- icialiter destinato, pascua totius terrîtorii nteherio et terrîtorii Sancti Andrée, juxta to tamen quadam parte dicti terrîtorii, qui CHABT minos ansit im, et ïlendi: li, usi s supi ir iscl 1 usqi Ckatb terme :i Loa li ex V ra, vei est de erent. lales ioni, ' 3à in deindt lartes omus cuis c lumenl ieiisea a nec( c, sine tantn Mantt idem averîD pressu pascu let mo' domui baber DE BERTAUD, ft Dspitale Sancti Johannis Jherosolimi Yapinc impli de Rocha, et hoc tantummodo haben TÎtorii dicti castri. Item, et quod dicti fratre; s dicte domus Bertaudi, cum predictis, liberun abeant per isclam superius declaratam . Item pecialiter et expressum quod , ai esset evïden. diquibus amicis ipsorum dominonim, oves e rumdem possint habere reffugium et pascer supradicto, dum tamen sine dolo ipsius domu. sque fraude, et hoc rotento quod ititer isto: debent intelligi religiosi seu aliqua personi i, nisi superius declarate. Actum fuît etian ratres et nuncii domus dicte lingna {sic} eis aria ad opus averis ipaius domus, cum in dicti erint,possint accipere pascifice{^îc)et habere ascuis dicti yenditores disvestierunt se et suos ;et exceptioaibus supradictis, ipsumqueemp line dicte domus investiverunt, sibique dede iam potestatem iDtraadi et apprehendendi jropria, possessionem ipaorum pascuorum. E haut precio supradicto, valons plus dederunt runt libère et soluté, ob remedium anime sui 1 suorum, Dec et domni memorate. Et d< eis ab ipso emptore plenarie satisfactum, iti lerunt pro pagatis, et exinde ipsum et domun laverunt quitios et solutos. Renunciantes. .. 1... corporaliter tactis sanctis ouvangeliî! Actum subtus serrum situm inter castrun m de Manteherio. Testes vocati et rogat t : Pe. de Valserris, prepositus Ebreda ). de Miravalle, jurisperitus ; Umbertus jardaonensis ; Agerius BoniSIlî, Raiber. Bo b,, de Podio Lauterio, Rod, BoniSlii et Falco uterio, milites ; Stephanus de Podio, Umber- jrii, Guillelmus deMontbonot, et Petrus, fabei , Pe. Rostagni, de Rocha, clericus, Raymb de Luuis ; Mat. Janselmes et Pe. Bocheti DE BERTAUD, 67 Qap, 21 septembre 1250. De Salvas *. leratione diyînaVapincensis episcopus et libus banc cartam înspictentibus, tnvero Noveritis quod, anno Dumini tnillesimo quagesîmo, xi kalendas octubris , Beatris " Gaudemars, frater auus, et Raymundus dicte Beatrix, in nostram presentiam llderuQt fratri Duraedo Clari, converso do, recipienti nomine ipsius domus, quic- it... infra boa terminos. Quitermini mci- i Aurose et descendunt per fontem >Uem Goirandt, sicuti protenduntur et ,oria castrorura de Monte Mauro et de im, usque ad castrum Venne, et deacen- '.reçl de Monmaur, et ascendunt de dicto icumen mentis àHAlben, sicut Huit aijua i dicitur Çigosla, el a dicto monte usque e Malborjet, et protenditur usque ad , sicuti âuit rivus usque en Labeos, et um rivum de Labeos nsque ad rivum qui et ascendit per dictum rivum usque ad 3ulri; Videlicet tascbas, census, servitia, ultas et incultas, prata, nemora, pascua, alpes, seu jura alia corporalia vel incor- [ue nomine censoantur, precio VIII libr. a precio fuit a dicto emptore dictia vendi- • ' satisfactum , îta quod ipsum quitium Renuntiando. .. Devestîverunt... Promi- jrunt... Doderunt fidejusaoros : Petrum isperitum... Actum apud Vapincum, in per scalerium, ante crotam, coram nobis, n presentia testium subscriptorum, vido- Maurelli, judicis noslri, cappelani Lam- i ; Pétri de Goneves.capfiïlani de Saysino, ito, cappellani sancli Honorati, Stepbani cti Juliani, clerici. Nos vcro, ad preces CHARTES DE N esentem carti )orataai,in tes . Trac«<' de sceau. rdcman vindidm 'abioi (xiii's'), et I01M!(XV11»S'}. C I*, papier, cot^ : (idh possessi ohni serviti Ventaonis ■ iQQo incarnat! mbris. Nover , presentem Ouilldlmus d niuus de Vent seu Traude s ■eralitate, et i nostrarum, qu isores nostri im animarum ;, laudamus e lUt et conveni enti nomioe d im vocabatnr i is In vineis, c 3US pertinent! itrum de VenI ituipurumet : us. Et si qua f Lostri, per noa i, illi renun( defifendere d cessoribus no 1 petimus et n conTentua ah DE BBRTAUB. 60 animas nostras et ancessorum nostrorum, lossuDt et debent, ab omnibus peccatis, inju- is, quas olim fecimus no3 vel dicti ances- lupradîcte. Rogantes dictum conventum quod oneiQ tnittant nobis sigilatam, quam possi- successoribua nostris, in oastro nostro de mdiu viïerimus, reservare. Et supradictus ris, mandato etvoluntate supradicte priorisse iventus, nomiae Johanna, dédit et tradidit Uosteriis supradicto II puUoa equinos, non ]icle donationis, sed sola gratia, quam nobis *unt. Actum infra castrum de Ventaon, in ta fornellum vêtus. Testes vocati et rogati Enjelbaudus, sacerdos et prier de Ventaon ; I cappellanus ejusdem loci ; Laurencius , . Jauù'es et Boneracius de Consta, milites ; i'Aurayson, fllius Jacobi d'Aurayson et nepos Mosteriis ; Rostanynus Augerii, b^ulus de uterius Guilini , Pe. Durandi ; Mi. Faber, (ala Musca. Et ut bec omnia supradicta iversa plus flrmitatls habere valeant in per- supradictus G. de Mosteriis aigillum nos- fecimus presenti pagine, in memoriam rey Is, diacoDo, bec omnia faciente. de 30 Hg. 1/3. Traces de sceau. Au dos ; Quod dom' {d€dit] jura que fertinere sibi in ponemionibut nottrU lo omnium eemuvm, lerBÎtiontm, tto., que bona Ber- ino faeiebant domino dicti loci, i350 (ivc* t>]. Venta- fidum (iTii> B>]. Coté : D, S47 ; F, 2*6. — Quatre n xvn" 8», cotées : D, 136; E, 247. Oap, 18 mars 1250/1. Honte Mauro, hiles, et sui fratres r quitquld juris uabebam in territorio ) ET DE SaLVAS, SICUT INFRA CONTrNETUR*. , miseratione divina Vapincensis episoopus lus, omnibus banc cartam inspicientibus, in i salutem. NoTeritis quod, anno Domini mille- CHARTES DE N. juinquagesinK I, miles, et ^ 'iam constituli pienti nomine ont, tenebant < nitii incipiunt BmAribaut et et dividuntur I Kocca Arnald( iint usque ad cto loco usqi qua versus riv que ad rocha' ad rivum Clar . ascendit per ( liciiur Rabios ad Combam sque ad dicta 1 mcridiem ; j ennen. Deqao I, dictum fuit i ssidebat aliqu ; erat aliquid bat in pignore jnditorum, prc risorum, quibii lîtio debui't re 1 inpedimentc e et facta fui luerunt tantun clament quitl L juxta condan s ipsius, ex uni ex altéra. Itei orporaliter ei m Rostagnum, I, de Veeneto. nostro picto.c DE BERTAUD. t in presentia tastium suscript< canonici Ulciensis, cappell , diaconi; Umberti Cavallerii, ] icobî Tremerii, Poncii de G )ellani S. Honorati. Nos vei is, presontem cartam fieri jus; Qe roboratam, in testimoniur 1/4. Restes de lacs tricolores, en fll quUition de Rabioitx (xvi" s«). Limi ;vii« B=). CoW: G, 6 ; D, 295; F, 2î6.- , 126, n" 8. Quint, 20 juillet 12 SSEHOSA ET QUINTO*. Tina electus humilisecclesie V anc cartam inspicientibus, in eritis quod, anno Domini milU lesimo primo, XIII kalendas auj io, coram Giraudo BoniBlii, ji itus, spontancus, non coactua ) inductus, vendidit fratri Dui sic] domus Bertaudi, récipient sre condatn Galcheto)-nim, de ritorio Sancti Andréa. In p possessionibus venditis conda condam, ex iina parte ; ex al nîs Ruffi, de Roccha. Item, alU coheret campus qui fuit Hu, i parte, et, ex alia, campus qu tenct modo domus Bertaudi. rra que fuit condam ecclesîe S m lenet modo domus Bertauc i, campus domino W», filie Ros em.alii possessioni sive prato i ;um Richeri de Roccha, et, ex .udi Umberli. Item, aliî campo [ABTES DE K. X una parte, >do tenet don Donnarelli,sf session! cob dit, inquam, ictum est, | i et duarum I :to Durando i tisfactum. .. dus, venditoi sacerdos, ei Gascheta, Il eti, tactis co apud graQg: temporis jud uhscriptorun: Boniâlii , m li], Hugonis udo, Rodulp irentio, Arni nos, ad pre tri Jussimus itimonium re sur tresjes trii le W 1»« : SIC revêtu d'un h poitrine. Rev,; I isssnl. Au doa I [IY« 3"}. Coté ; 1. DE Monte H rinaelectusV tan) inspicîe )d, anno Do primo , x 0, corain Gii DB BEHTACD. T3 atus.sporttaneus, non coactus, non decoptas, ductuE, vendidit fratri Durando Clarî, admi- ms Bertaudi, récipient! nomine dicte domus uid Juris habebat, tenebat et possidebat, cultas et incnltas, prata, nemora pascua, census Tel alia quocunque nomine censean ho3 confines continentur ; et incipiunt ips e Aurose et descendunt par fontem Aribaw ur territoria castri de Rupe Arnaldorum e te Manro et protenduntur usque ad castrur jscendunt per locum illum qui vulgarité injas usque ad rivum de Cigosla, etdescen oco usque ad cacumen niontis Alben, sicu irsus dictum rivum de Gigosta, et vertunt si ad rocacium de Malborjet, et protenduntui tur cacumen dicti rochaceti usque ad rivun 2ret, sicut descendit ipse rivus usque et it ascendit dictus rivus de Labeos usque ai itur Rabios, et sicut ascendit ipse rivus di ad cacumen montis Butri, et protenduntu ;ut fluunt aque versus meridiem usque ai n coherentiam rupis Aurose ; precio tri librarum viennensium. De quo precio.. Juravit... Actum, coram nostro judic< ite portam grangie de Quint, et in présent!: Tiptorum , vidclicet : RoUandi Bonifîlii e ifllii, judicum ('], magistri Elici, flsici ; Petr jonis Ripert, Pétri Beroni, conversorun ai; Rodulphi de Rocheta, Laraberii (•), dt itio, Arnaudi Richauvi, de Rocha.Nos ven 'apincensis electus, présentera cartam, af ;u6 partis, fieri jussimus bulle noslre muni ra, in testimonium reî geste. Il* a*., papier, de 3£ lignes. 1/3. Au dos: De Salva* 10. ibablemcat crreui', pour nUlitum (et. n* 68) . lanteUiii {cf. le a* cité I. :ha vendidit m i IN LOGO QCI DICI atione divina V inibus hanc cartî n. Noveritis quoi linquagesimo se' miles, in nostn ûurando Clari, re audo, quicquid h irio de Monte ] sive sint terre 1, rupes, alpes, n etomoiaalia qu( sita sunt infra c< ipiunl ipsi conS fontem Aribaut s î Amaidonim et r usque ad castn 1 qui vulgariter josta, et ascend s Alben, sicut fl ita, et Yortunt S' borjet et proten rochaçeti usqut sceiidit ipserivui rivus de Labeos icut ascendit ip: pis Buiri, et pri e versus meridi iam rupis Auro im viennensium, ■ . . Renuntiando irem... Petrum te Vapinci, in ci lUa, jiidice curit iptorum, videlia ! BERTAUD. 75 i., cappellani de Rometa ; Marini ci ; Pétri Abonis, et Wi., fratris lolomei Sancti, fratris Pontiide , de Rometa, et Johannis Chasa- ices utriusque partis, présentera u)le nostre muiiimine roboratam, ;e. lestes de laça multicolores, en fil bleu, ; Odo de Boca (xv" s.)- Coté : B, ^ Et Ll ; F, 175. — Copie, du ivi* t', cotie : Gaj), 7 novembre 1252. CONSTANCll, DE MOHTE MaURO, ID HABEBAT A ROCHA AUROUSA S IN Rabios *. leleetus Vapincensis et domiDus, [1 inspicientibus, in vero salutari anno Domini millesirao duct^nte- undo, vu idus novembris, Petrus Mauro, coram nostra presentia ratri Durando Clarî, administra- ecipienti nomine ipsius domua tenebat et possidebat, scilicet s, prata, nemora, pascua, rupes, ilia quacunque Domine censeatur, infines que secuntur. Et incipiiint Aurose et descendunt per fonlem itur territoria castri de Ruppe ! Monte Mauro. et protenduntur î et descendunt per locum illum IV Manias usque ad rivum de )C0 illo usque ad cacumen montis ( versus (bis) dictum ruflfum [sic) directe usque ad rochaçelum de ntur sicut protenditur cacumen rivum qui dicitur Claret, sicut CHARTBS DE rivus usque en i Labeos usque a( lit ipse rivus de et protenduntnr leridiem usque ai urose; precio X\ , . . Renunciando ;ti8 corporaliter ici , iii domo ne vase, coram w a testium subsc ibonout, decani \ ide Podio, Johai; omus de Bertaud I Bellomonte, ca et ad preces u a mana scripsit e a rei Q le ii lig. Tracas de '. orit (xvi" S"). A Sah ndit de ceiUs ; C, 9<, cotée : 0. Ii6, n° >E Monte Maur :ione divina epii nibus hanc cart jm. Noveritis que lii, Umbertus, Ra ontii de Qrimon: derunt, , . fratri Bertaudo, quicq t etpossidebant, teratin futurum, lomus, terre cuit s, alpes, monteE DE BERTAUD. 77 Qssiat aud (sic) quocunque nomine censean- ' librarum viennet monete currentis ; item, equini. Termini vero sùnt isti, et incipiunt î, et descendant per fontem Aribaiitet per ndt, sicut dividuntur territoria castroruc lorum et Montis Mauri, et protenduntu nm Venne, et descendunt ûsque ad esirs^ tBt ascendant per montem /ovinum usqu Dontis Albenni, et protendunlur usque ai tur rochatium de Malborjet, et descendun dicitur Clareti usque ad flumen qui dicitu «ndit(ffc)perdictum âumeo usque ad rivun bios, et ascendant per dictum rivum usqu< upis Butri, et jungunl se cum primo ter unt aque veraus méridien). De qua peccuni; y fuit a dicte fratre Durando, emptore, dicti jlenarie satisfactum, ita quod ipsum clama m et solutum. Benuntiando... Et si plus.. . Juraverunt... tactis corporaliter Dei eu osaactis. Âctum Vapinci, in curia nostra coram Bertrando Maceya, gerentl vice n testibus infrascriptis. vocatis et rogatia lujido, capellano de Sancto Euaebîo ; Petn Rocha, fratre Poncio Marcellino, de Ber le Ghayne, Stéphane MaceUario, Sacheto iiesio et me W de Bellomonte, notarii episcopi, qui, Jussa dicti dom' episcopi e ibus, hanccartam feci et in ea, ad majoren predictis habendam, sigillum predicti dom ui, in testimonium rei GESTE. SO lign. ili. Sur double Iresse de fil rouge et blenc cire brune, de 41 snr 30 mm. : *- OTONIS' D'I. ORa Si». Érêque debout, mitre, ro Têtu des ornemeot: lot de la main droite et tenant de la maiu gauche iui< amet ust tourné en dehors. Au (loi : FUiot^ta Pond • B*). Limites d« Sauvai et Rabiout (svi' ••>, Cold ^ 169. — Copie du xvi' s", coléu : D, 126, u»*. laii Bar Jud aie ada rtai Uai nsii ivit Jur ido. s[e] ictî m. oini tam 1183 ?ati ■e a DB ËERTAVD. 78 bus ioterfuit et, mandato nostro, ad preces Us , presentem cartam scripsit et bull< ine roboravit, in tâstimoolum rei geste. ie S6 lig. 3/4. Traces de sceau. Au doa : Iiutrumen ijuidam domiu apud Vapîneum, jtucta domum Bei sdam parHculara (ktii* s<). CoW : C, 43 ; E, 145 Qap, 26 fanvter 1256/7. lmsglhus, miles, de Rocha.vendit nobis f JUSTA CONDAHINAU ET JUSTA BaLHAS * [ione divina Vaplncensis epîscopus et domi bushanc cartam inspecturis.iti voro salutai ,'erilis quod, anno Bomini millesimo CC 10 sexto, vu kalendas februariî, Asselmu! icha, in nostram curiam, coram Nicbolac , constitutus, de mera et spontanea sua [tH[}5 BeRTjI ne divina nibtis hanc I. Noverilis simo sext< apinco, de ■atri Duran i, recipienli s.quoshabe sila in ci )dii, ex un; altéra, pre( I precio... um Vapinci, 0, conreari< scDicet : Hi iraei Sancti tus ab utrat dicti domin rei geste. . 191ig. \I2. Sun : 40 mm. : SU .:EPlSCOPr:\ In dos : Xnicr dam domtim ti ; E, 223 ; P. ■ Gaj), 5 novembre 1257 . [ DE ROCHA VENDIDERUMT EA QUE HABE- )Rio Bertaud], videlicet duo prata" e divina Vaplncensis episcopus et doi hanccartam inspecturis.invero salul tis quod, aono Domioi millesîmo i îeplimo, nonis novembris, frater Ros receptor domus milicie templi de Roc 3rit, utilitatem dicte domus, de mert taie sua, -vendidit fratri Pontio, conve Bertaudi, recipienti nomine dicte don iiD unum situm est in costa de BrancT. lie d'Ennodo, retinendo dictus precep ilibus Templi usque ad dictum collem n dicti collis fuerit secatum annuati jita OTium et viginti agnorum et sepi luobus seraciis. De quo precio. . . Reii :tus venditor. . . devestivit se et suos Lgando etiam bona dicti Templi. . . '. firmiter attendendis , nos supradic dîcto preceptore rogante nomine d tuimus nos âdejussorem pênes dict ientem nomine domus Bertaudi, supet u Vapinci, in curia nostra, in cam umello, in presentia nostra, et testi ilicet ; Bertrandi Maceya, canonici Va[ istangiii, prions {bis) ecclesie de Rocl , Johannis Douçani, Johannis Goqui, ^ !i Hugonis de Fara, notarii dicti d preces ntriusque partis présentera cart iicti dora' episcopi raunimine roboravi geste. Nec est pretermittondum qy confessua fuit predictaa oves,cumagi 1, fore versas in utilitatem domus Tem^ !3 iig. Traces de sceau. Au des : Dt Rupe {xiv» CHARTES DE : DE SALAROBJt nosiri Jhesu [• ce sexage Notum sit Cl dia, abbatiss9 consis diocesi ■ie de Salaro nonasterio n tatis pretextu tam, que in ( pientes eamd ïntur in ips; se poteruiit i nvertantur ; ■ ia proprie nol iesia a dicto predicta Iii[d [ion coacta, i consilio et va et sororur de de Rochal t de Massilin, menjarde , f ; et de coq! lis, episcopi conferimiis e ostram supr oniDibus suis : oblationibus ieu deffeiisis, alibus, quam i tibus, ad bon dini Gartusie Berlaudo, ord curaturi gène et récipient DE BERTAUD. inpradictam, ul per dictiim ordinem et dof" Bjusdem ordinis Cartusiensis, in dicta ecc .m monialium sui ordinis construatur et hi 1 ipso regulariter vivant et gratum Deo va famulatum. Retinemus tamen in dicta e pertineatiis V< solidos, annis singulis, in n bis et monasterio nostro imperpetuum £ Ivendis et reddendis, nomine pensionis c acto specialiter et expresse quod, si a ingeret dictum raonasteriura de Satarob sum V'solidorum non solvere perbienniui vel ultra, non ob hoc incideretur in comis îeretur aliquid de predictis nec infrascri aodo teneretur wolvere censum tune tem um expensis, daropno et interesse. Item i retentionem censiis V* solidomm, monaste ri de Subripis non possit nec debeat hs 'a dictum censum in dicto monasterio do ec in rébus seu juribus ejusdem, nec obe udimium, nec visitationem,nec aliquod ( sennoriam, nec aiiquid quocunque modo ri possit ; salvo eo quod de duabus domii um est, quibus débet, quanidiu vixerint, di im de Salarobaudo in necessariis providei ia, rébus et juribus, et predictis omnib ilvo dicto censu, devestimus nos et moÊ rum et que futuris temporibus loco r nt, et inve3timu3 imperpetuum dictum D ine domine Helysabet, priorisse, et conv de Bertaudo, et dictum monaslerium e im que futuris temporibus successerini em licentiam auctoritate sua aprehendere vel quasi dicte ecclesie, rerura et juriun omnium et singulorum ; et constituimu! pro ipso Durando et dicto monasterio de ec possessionem vel quasi aprehenderii Et ex certiorata et ex certa scientia, m conventus et monasterii nostri et earum IIS, loco : «donat et legi di nec inn leiictum n coadit: s in itit liâm fon Lli, quo D us dicei 1 manda ochabru us conv( ivit prec 'ma et i , tRCtis >aatJonei lostre di sis, rece st , prioi ventus e ia comp! camus et e nostrc D sollem] icclesia i noaiales valeant rio vest n turone 1 suprad et ad I iido prec hoc su adictum DE BERTACD. tia testium subscriplLiium spec ■X rogalorum, s[cilicet] : Durandi nonasterii, Antonii, diaconi, Job laudi, Arnulfi, Poncii Yvandi. et perpetuam firmitatem haben la sigillum nostrum apponi juss licando rogamus venerabilen um Otonem , Vapîncensera ej trum, et venerabilera patrem uliensein(>), in cujus diocesidict sita est, carte présent! et sigîll i, ad majorem firmitatem et tesl sua apponant. s lig. Trace» de 4 sceaui. Au dog : 1! vdo, diocesis Forjulicnsis, remittiiur ■ ^andum aiiud moncuUrium, tub regi ,mdeSubrtipe{xvn' &•). CoW : C, 78 ; irjue do Fréjus (1256- Iî67?). Oap, 10 sepiembr Wi. Gregorh, de Monte Màui ae dlvina episcopus et dominu bus hanc cartam inspicientibu: . Noveritis quod, anno Domini ? seplembris, W. Gregorius, i it et titulo perfecte venditioni; lari, administra tori domus de '. 16 dicte domus , omne et totu bat vel habere debebat infra te] cialiter illiid affare quod habel Bi'ionçello, inter duas vias ; [ 1. De quo procio,,. Renunciar si plus... Promisit... Juravit euvangeliis sacrosanctis. Actun Bellomoute, capellani et nota: CHARTES DE tibus testibus et i Johanne Coterio ; et mo W de Belli iupradicti, qui, ro] ajorera firmitateir ilom' episcopi cun i GESTE, t- .13 liç. 1/3. Signum as tresses de fil blsDi 28 mm. .■ »■ OTOXIS- M : D, «8 ;E,)59; 1 DE QUADAM VIKE IN Castellap ^ne divina episct libus hanc cartan Q. Novcritis qiiot dendas februarii, )us... dédit..., pn im,Deoet béate M fratri Durando Cl iin quamdam, sitar Monte Bonoudo, indi de Sistarico < lem flrmam tener im Vapînci , in ( !ra cum furnello, s tibus etrogalis, vi Jacobo Fiiemia ; monte, et me W i doni. episcopi, q ad niajorem lirmi idam, sigilluni ip; îsui et in testimoi : 10 Ijg. 1/3, avec UQ }ions. Sur double Iresi nE BERTAUn. n cire brune, o»ale d« li sur 3 ) mm. : 5. OTONIS ■ DT. PINCENSIS. (Cf. n" 72). Au dos : MagUiH Nioolay n donationit cujuadum vinee apud Vapineum, Veniawn, 27 oct. 1263. et 30 mars 4363. De Vehtai'no sivb [de] venatione *. lini millesinio CC L xn, vi kalendas novei otum sit cunctis quod, de questione que vert • fratrem Durandum Clari, nomine donius îx parte uns, et Andream Doni, ex altéra, sup îirrogrillorum et possesaione venandi et quf ^ampi, siti in terrUorio de Ventaone, qui co lit una parte, cum terra Bor, Tronelliet.abali Pe. Celati, corara curia Guillelmi de Mosteri nt {sic) se partes predicte ordinalioni, mand cognitioni totaliter Ponftii] de Mirabcllo. Q 'on[tius], visa inquisitione super hoc facta ipecta, de consilio Guillelmi Oaufridi, milit Crlna, prout parles pecierant. talem dei iseumandameiituminter partes predictas.Quf seu mandamentura vim sententie diffiniti uit et maudavit. In primis, voluit et manda' : et jus venandi cirogrillos sit dicle domus et illud seu illa sibi adjudicavit, et quod j reas habebat venandi seu capiendi cîrogrill mpo, quod illud dimiteret, cederet et confei dicte. Qui quidem Andréas, de mandate di icontinenti conccssit et fecit et etiam promi et ratificari fllie sue Hugete. Item, voluit quod dictus frater Durandus , nomine di( •et et solveret dicto Andrée XX sol. viann. cli Andréas [sic) proxime venientibus, ratione 1 venandi et cas^e quod habebat in campo pi mandamenta partes predicte aprobaverunt îrunt(sïc) et rata et Arma tenere promiseri um. Actum apud Ve[n]iaonem, infra curia CHARTES DE N.- I testium subscriptonii rmundl, Ber. GauMdi ri, militum, ctmei Pe. mo dom" Karullo, comi mite Folqualcarii, insti Durandi, hanc cartam lini millesimo GG' LX n sit cunctis quod Hug romisit fratri Guillein ine dicte domus, omnia L tenere et non contra' Dei evangelia atende a ecclesiam Sancti Lan : Pe. Rostagnus, Ber. me, et ego Pe. Penna,! ogatus banc cartam le ISlig. Double signum. Au rillot rtlieto domiti Bertaut , US. — Copie du ztu* s', pt Maletnort QUARUHDAH TERRAR ne Domini nostri Jhesi i ejusdem miilesimodu ione sexta, dieveneris, rii. Notum sit cunctis :-andus Glarius, frater nfiteor et in veritate re lomine dicte domus, ab bii sive permiitationia terras et posseasiones, 1 rationes, et actiones i ït quas dictua Olivarii territorio de Glusa, . î confrontantur vie pul Vapincum et sunt usq DE BBRTAVD. 89 S terris et possessionibus, cultîs vel incultis, us, omnibus et singulîs, que et quas prediota Brtaudo sive conventus ejusdem habebat ve' laturin territoriis qui dicuntur Calvetus et Pla uDt a castre de Glusausque ad Petram Talla eosego dictusDurandus.perstipulâtionemso] omine dicte domus de Bertaudo et tocius eju ibi predicto Olivario, aoUempniter atipulanti imbia sive permutationes arma tenere per Jbiâdejussorem dom" R. de Uonte Albaao s R. me coQstituo Sdejussorem tibi predictc indato dicti Durandi et nomine dicte domn! ... Et ego dictU3 Olirariua predicta scambii K) et recipio et concède et ea promito per mi b ypotecha renim mearum, perpétue flmii jrosanctis evangeliis carporaliter manutactis Btrocognosco mehabui3se...inpecunia nume ïlioramentis dictorum scambioruin, sezaginti leiiuncians...Promisit... Laudavit et concessi >m* R. de Monte Albano. Âctum apud cas a Morte, in furnello dicti dom' R., in presen 1. Chays, cappellani, et Pétri Raynerii, Petr lli Armati, bajuli, et aliorum plurium ibi at ,ium vocatorum et rogatorum. Et ego Auma leriis , notarius publions a dont' Henrico elli, pro dom" iraperatore, constitutus, pre li : qui, de mandato dicti dom' R., rogatus ; bus , banc cartam scripsi et signavl mei . de 37 lig. Au commeQComent el à 1i Ad, tignwn pi 1 cinq ra;oD9, termio^s par des boules. Au dos ! Fti f). CoM : C, 54 ; D, 64»; E, 108 ; F, 192. Montmaur, 7 février 1263/4. [Venditio] de Salvas, etc. *. , présentes pariter et futuri, quod mini millesimo ducentesimo sexagesimo ter ydus febroarii,indictionevi*{'),AlbertuaLau- CHARTES DE : )ncius et Oliveritis et 1 fuerunt Pétri Lai 'endideruntdomui sei alebant aut habere i terii de Bertaudo ; qu en de Vena usque . dicta Gardiola usqui ulmen del Poellar, ( tendit usque ad rivui reto usque ad rivum •îtorio de Monte Mau 1. Dequo precio... Re t... Juracerunt supe ■ et tacto iibro... Actu: torum fratrum, preseï priore de Mo[n]te M jiB^Guicbardo, milite Grimona ; Guillelmc neto Chagnardi. Et oi prout superius sunt cartulario Hugonis de :hîl addito Te! dimini Guîllelmus Barballi 1 dom" G[uigone]. d< omite,constitutu9, et i episcopi et dominî, magistri Johannis ienne et Albonis, scri; ■edigi ; et, ut presen nitateiD, sigillo dicti d i. de 15 lig. Signam forn ■n% et d'un dauphin. Surdr blanche, de M sur 30 m i. (Cf, no72). Au dos: j nendunt domui de Bfta le, aurait dû Ur rcnouvelei- qu'avec l'année de laSfract, 1386, p. i). DE BERTAUD, La Roche-des-Amauds, 2 mai 1264. NCESSIO DECIHARUH DE ROCHa] *. liversi presentem paginam inspecturi qu( QÎni M" GCLXini, \'i nonas madii, aobi sicha, de consensu et assensu venerabi litonis], Dei gracia episcopî Vapincensis tssit..., pro remedio anime sue et pareoti et béate Marie et sanctimonialibus de B( i Durando Clari, presenti et récipient! ips présente eciam et consenciente Arnau >bilis predicti, omnes décimas bladi, vi : agnorum, de quibus percipiebat decin ^sasicha in Castro de Rocha. Item, dédit tiam contulit dictus nobilis dom* Osasic 0, sollempniter stipulanti nomine que supi Q jus quod habebat ve) liabere debebat, s lebat vel competere polerat in decimis f Dunciando prcdictus dom' Osasiche... Acti 1, in domo milicie Tenipli, scilicet in porti< I ; vocatis presentihus et rogatis, vldelict [■6 Durbonis ; fralre Raymbaudo Pulla ; ] ico Vapincensi ; Odone, do Rocha, et Jo[c as ; Guillelmo, filio dicti Odonis ; Talai In cujus roi testimonium et tlrmitatem londam, nos prcdictus episcopus et domic )resentcm cavtam jussimus fieri, bulle nosi toratam . ! transumptum do 1396/7, 19 février, lig. 60-G6. Oap. 10 juillet 1Î64 emuu empttonls cojusdah cahpi âpud Vapincum, in Mala Cuhba *. liversi presentem cartam visuri qnod, ar lillesimo CC- LXIIIJ, vi'" idus julii, Jacol e Vapinco, de mera et spontanea volunt Aboni, de Vapinco, precio duodecîm libr DE BEETAUD, S3 I omnibus suis pertinentiia, et pascherium Sancti Saturuini, in quantum pertinet ad m Bernardum, excepto Cluerio , scllicet 1 mensem madii tantum in proxime fu > et in pactum expresim deducto Ie Qum défendant Ciapelosiera, sicut prot de Litis, ab omni avère, exceptis bob ut usus est et consuetum per dicta tei tîam salvo quod avère quatuor homin 1 solomodo stare et habitare et pascen s debent, scilicet : avère Pétri Gonterii .es ubique per dicta duo territorla deb e ; item, et avère Woni solomodo de 3 in dicto territorio Sancti Xpiatofori;iti malbertis, de Ruastrelio, aimiliter de e solomodo in dicto territorio Sancti X{ actum quod planum dividant sicut cens lit, inquam, dictus W* Laugerii, proi lomine quo supra, ut predictum est, di iti nomine dicti monasterii de Bertau >a3cheria, scilicet precio Lxlihrar, tu tiumper Provinciam. De quo quidem pre ;atore R[aymun]do Julliano, pro paga pra, setenuit., Renuntiavit... Promiten ajulus dicti dom' Bernard!, in Castro Sai poraliter tactis sacrosanctis evangd tit fidejussor, scilicet W' Manenc, c ^oluit et concessit dictus procurator di si sibi omnia et singula supradicta : rout supradictum est, quod bajulus d icie, qui erit in civitate Aptensi..., po Q ad predicta omnia et singula observât lom' Bemardi ; protestando quod sibi, n' Bemardi non posait esse aliquod prt dictioQera dicti dom' Bemardi, ubicun cta Tuerunt bec in civitate Aptensi, in d( lide Castello.presentibus: dicto Raymu UQdo deAssinello, Aptensi b^julo, Ayca CHAR' i, Petro Cu arîo et Simei )bus Porcha ancie, comiti îatus, interf jnavi. de 35 lig. 1/S. iwrfo, pro poici KpUu>phori et 6 ■t.... de St-Sao .]. Coté : D, a > DE DECIHI lONTIS HaU ET DE ai millesimo idâs aprilis. lauro, Vapi iina parle, e ^iose domus se, rancure ventilari sp ;te eccleaie, fonte Aniba indum,etAe enna, et de licto cacumi ctum Duoru 3 viri R. de ] lium ascendi ne ad cacum cendit usqut licto rochaç et de dicto aret, et de abyos, et ai DE BERTAUD. Ltratam Chauchaycii de Clma, et asc lumen de Suyre : hoc salvo et retento ur in predictis aliquid de décima parr Ldem de dictia causis, rancuris vel ques itis, prefati W, prior dicte eccleaie de B ne ipsius ecclesie, cura consensu, assen pressa dom' Raymundi, prepositi eci j, oui dicta ecclesia de Monte Mauro si :andus, nomine dicte domus, spontanei ecepti, neque dolo inducti, pro bono pa e predictis decimis, contentis in dictis auctoritate, assensu et voluntate ezp Dei gratia episcopi Vapincensis, sic am trunt : quod dictas frater Du., nomine udi, promisit, auctoritate et voluntate i, sollempni stipulationo intervenienti, am et solviturum de cetero , pro dictis 8 in dictis tenementis, dicto W, prie mbus post ipsum in dicta ecclesia de I ne jam dicte ecclesie, quadraginta se: Sancti Micliaelis archangeli, annuatii iti sestaria meliorisannone que in dictis at, et viginti sestaria irenisaUe. De g tentis in dictis tenementia, dictus W] 1 ecclesie, auctoritate dictî dom' episci oluntate expressa dicti dom' R., prei ) et dictam ecclesiam de Monte Mau mis investivit dictum Du,, nomine dict Fuit actum. . . quod, si aliqua diclarurapa lies conflrmationem a dom" Papa super ï voluerint impetrare , quod tam i t ejus capitulum, et prior dicte eccles 3, quam priorissa dicte domus Bertaudi ;tu debent affectuose scribere dicto di dserunt...quilibet3ub pena mille solidoi ici, in curia dicti domini episcopi, in cf ise, in presentia testium subscriptorum , cappellani majoris ecclesie Vapinci ; 1 DE BERTATID. 91 iirio publioo dom' 0[tonîd], episcopi Vapio- )gatu3 ah utraquo parte, presentem car im bulle dicti dom' episcopi et signi soravi, in testimonium rei geste. do 19 lig. 1/4. Traces de sceau. Au doi : Iiittru eujvidatn affare et omnii }ut guod eanonioi Va anthabere in toto ttnemento dt Quinta {i\n* »'). C ' Copie, papier, du xvi* e', coUe ; D, ISA, d° 1. Ventavon, 18 avrU 126^ QUADAM VINEA APUD VenTAONO *. il millesinio GC LXVin°, xiiu kalendas mj it cimctia presentibus et futuris, quod I lardi, de Ventaone, per [se] et per «uos, 2 coactus, vendidit, tradidit etconcessit I ino et Ouillelmo Orcelli, fratribus de ] :entibu3 et presentibus, nomine domus lomine fratrum qui pro tempore fuerin ita , omnia jura et ratiooes que seu c habere posset in dictam vineam sua[ ritorio castri de Ventaone, versus Rocket I W Dalmacii, ex una parte, el juxta vim 5, ex altéra, jure vel facti vel alia ratl suis pertiûere posset ; precio LXXV precium confessus fuit se habuisse... Rer nitens. ,. Juravit super sancta Dei evang liter manu tacta... Actum apud Ventaon am Sancti Laurentii... Testes... dom» ] e. Rostagnus ; R., suffetus capellanua i ilomeus, sacerdos , Pina, Ber. Iterius ; et iblicus notarius ab illustrissimo dom" Kan ncie , Andegavie et comité Forcalcarii, d institutut, qui, a partibus rogatus et re irtam scripsi et signo meo signavi. -J-. de 23 lig. Signum en forme da double croix de S lé» et ornée. Au dos ; Apud Vtntaoti, pro t D, 619 ; E, 177 ; F, 9Ce. 1 CHARTES DE T De Babios et <^ univers! présentera omini millesimo CC le Glusa, miles, et Alt nejudice civitatis Va t, perfecte vendition , converao domus B u3...,precio centum •e et omnin jura et •■ I habebantrel eis cou liquo jure aive causa audl, silos in territori iint nemora, pascua, quo precio... Renunc ... tactis corporallter ( >iaci, in curia , supi [cilicet] : Jacobo , pi abaudo Pu lia, convers iva, Bertrando de San Hugone de Fara.notai pincensis, qui, rogatu: am scripsi et eam bul unimine roboravi, in t h. d« 24 lig. Signum (toîi ato de Clusa (xui* s'}. Ae MilonU (iTii> ■•]. Cotd : C G B ROCHA VEKDIDITINT uniTOrsi pre.mu3 Bertaudi. , . que ïrritorio Vapinci, ad . am ; item, quamdam i ijuxta domum Peregr ^nerii... Renuncians i imisit... Juravit.. . s DE BERTAOD. 10 raliter tacta . Actum Vapinci , in curi m, presentibus testibus...: Marcella, uxt ■di condam, W» de Bos, Petro Corneto, Pel Stephano Sancti Marcelli, W Sacheto, ■" et Hugone de Fara, notarié publiée do opl Vapincensis, qui, ad preces utriusq ntem cartara scripsit et eam bulle dicti do signi sui munimiTie roboravit, in testimonii I. de 30 lig. Signum (voir n» 84). Tracds de ta ii : Inîtrumentum donationii eujutdatA eampi k, et cnjutdam domtu apiul Vapincum, juxta dom ]berti (iV s'). CoW : D, 98B ; E, 185 ; F, 138. Bertaud, 8 octobre 1270. De Qujnto *. niversi... çuod, anno Domini M" CC LX octobris, dora" Ozacica ', dominus de laRoi vocâbili et mère donationis, donavit, ces ù et conventui de Bertâudo, pro ejus anii suorum, et antecessorum suorum, et ett£ 1 illatia et datis, in quibus dampni&cav«i m et pro quibus ohligatus erat dicte domi lod ejus coDscrSncia ipsutn reprehendel^f et teiritorium de Quinte, scilicet :. a terni '.rerium ', et descendit par rivuni) ■ jus mplariorum ' , usque ad lapidem magni] !i ', et inde protenditur usque ad teiritQtit î', et inde protenditur sicut diriditur terrij teerioet de Rocha' usque ad balmam Bon eut balme tendunt usquo ad caminum im tendit ad Pererium, Item, eodem mo donavit dictus dom' Ozacicha', cessît oraui et conventui tenementum quod inci] que est ad collem de. Nodo* , et protE id collum Seilanendum' , sicut via tendit, litur usque ad territorium Uontis Mau CHARTES DE I tenemeato die erencie dictis t la et aingula die Icto, donavit, .. Petronille, prio îlo usque ad ab De novo confir s dicte domui d« essores ipsius.. rissa et conven ialîum quam fra nium voluntate lUS dampols et ui et pro qaibii isolverunt et q ■edictus conven 1" Ozacicha, noi enssu predicti d domo Bertaudi :oges " et dom" , milite, et fratn ni , et fratre Orssi ", conver ecepit d ictus d< nota, filiisui, m otarius sacri pal is omnibus intei nomeo signari. La Roche-des-À irsi. . . quod, ani sti M" ce» LXXl , filius dom' Oza l approbavit oi dictum dom" ( tui de Bertaudo ir.Actum apudR dom" Jac. Acar' et dom' Rod[u]lfus de Nephis, et R. Oronatus, et Jorda- nus, Slîus condam Odonis de Rocha ; et ego Jo. Gaulterius, notarius sacri palacii. . . 95. La Roche-des-Amauds, 23 nov. 1 Noverint uaiversi... quod, anno ab incarnatio: mini nostri Jhesu Xpistî M° CC" LXXI, ix kalendas i bris, dom' Ozacicha, dominus de Roca, promiait dere et observare.. . que supra inslrumento contii tactis corporaliter euvangeliis sacrosanctis. Actur Rocham, in dorao Pétri Talardi. Testes : dom" Milo, dosde Balcio, et frater Durandas Glari, et frate lelraus Orsselius, et Pe. Talardi, et Jaussaudus Gin nus, et Robertus Peletus, et frater Pe., sacerdos t tando; et ego Jo. Gauterii, notarius sacri palacii et viri dom' Ozaciche, predictis omnibus Interfui t cartam rogatua scripsi. * Copie du temps, parch. de 47 lig. 3/4. Au do) : Domintu Oii Otaàaa, iomfniu de La Boca, donaoit domut Btrtaudi tent dtQuinto, oum mixfo imperio, anna 3270. Non est jignatvm{. Cot^ ; D, 576. — Copii en partie dana le tranaumpttim de IS Bïrier, Vig. 63-fô. Variante» : ' Osasicha ; • Pirerinum ; » ' rarlomm ; * Suavi ; > Mautheerio ; * La Roca et Haniheerio ticha ; * d'inodo ; > Sculchaailuni (mot d'une lecture dirScile deux texict) ; <* Ces quatre mots manquent. <■ Après ces mots et Dom' Chavatere, milite. <* Ces deux mois manquent, ** H I* Uni i t> Gallerii; " Amaudus ; " Le reste manque. 96. Bertaud, 5 sept- 1 TRANSCRIPTUU CARTE VENTAONIS DE PASQDERIIî N[oT6rint] universî ... quod nos Pe., prions Bertaudo, de voluntate et expresso consensu tocii ventus nostri capituli, constituimus, facimus et cr nostrum certum nuncium et procuratorem frati Massoerium, conversum nostrum, ad tractand; compositionem super questione pasquerii quod à nos habere in territorio Ventaonis ; de qua qulden ufridum ( ratrem G comprom ic littere in Bertai tmbris. Ve stri Jhesu nillesimo ecuada. C r Dobilen im de V' Uasoeriui 1 procurai videlicet , . et]l rritorio < cora quat landocuDi erîis peni omiserum i, et dicti t pro ea, iom" aui in Ascel irbitrator icedentes ît. . . inquirend B predict te ommisf is feriatis sedendo, m absente ts partes ] apud Vei DE BERTAUD. 105 tes... dictus Pe. Gipberti, [ ] ) Baudimento et Bertrandus Gauterii et Pe, Durandus Claris, et G. Rebolli, fratres dicte ;o Pe. Raineril, de Ventaone, publicus nota- Ventavon, 5 fév. Î873I4 Domini nostri Jhesu Xpisti, amen. An ejusdem millesimo GC LXX" m», indictic no die aonarum februarii, pateat omnibus [uestlo . , . verteretur inter nobilem vir [osteriis, dominum de Ventaone, nomine i dicti castri de Ventaone, ex parte nna, isoerium, donatum seu conversam et prot us de Bertaudo, [ex parte] altéra ; de eu )curation6 constabat per quamdam litters isse dicte domus , in quo stijello crux re in circuitu dicti sigilli, taies : S. DOM TDO. C^jus litere ténor talis est {voir le n" £ seu questiones taies erant. Dicebat die quod dicta domus de Bertaudo habebat ad opus avens sui, tam animalium qu territorio de Ventaone, et quod, ex cai d pacendum poterat et, debebat dicta don et mitere in dicto territono dicta anim; a, ex donatione dicte domui facta olim ' dominos condam castri de Ventaone ; di [osteriis penitus hoc negante. De question romissum per dictum dom" G . de Mosterii: a fratrem G , prociiratorem.. . in dom" militem, de Ventaone, et Ascelmum, cl ha, tanquam in arbitros. .. Qui predicti petitione dicti procuratoris, et responsi . . , vissis instrumentis sive donationibus us dicti pasquerii factis domui supradii iata, ob reverencia religionis domus predt cis et concordie, habite tractatu cum prei et idem concensu ipsarum, mandame; CHARTES DE N.-D. 36U ordinationem et sei Tint... ut inferius... Qi ejus priorissa et ejas si ère et mittere. . ., tam i itorio. . . de Ventaone. . uniter pascit, V trentei as 6t capras, sine ullâ r >mnium Sanctorum usqnn [uas...,de predicto festo Bstum apostolorum Phil [ue... in tempore messii cnm ipsia equibus dicte aa coroata calcandi tem nus de Bertaudo predicta m est, de cetero ait C' no sibi concederetur per vet alio modo, per quem uirere posset in poatei .. etc. Juraverunt, scilic et dictus frater G. Massi terPoncius Marcelini, et Bbolli, ex parte dicte d Lctum infra fortaiicîum s. . . dom" Guigo Aymari tes, et Sadaronus et Ysn coQus Pellegrini, de Âi li, gêner dicti dom' Pe is homo, et Ponc. M[orJ< ïrii, ejusdem loci, Pon^ igo Petrus Raymundi, n ècle, parch. de 48 Ug. 1/10, lai B lignes, k droite, sont ea pari i,...(iT>B>J. Cotd :0, B51; E, DE BERTAUD. 101 TcUard, 17 mai 1274. De qdodau prato ehpto apud Quintuh '^. Domini M GC LXXniJ, die jovis ante pentecoste idictione secunda. Notum sit. . . quod Umbertus alomeas, de Manterio, . . . vendidit . . . Stepha sonerio et suis heredibus in perpetuum et â 1 Ste[phani] Johanni Gruel , et suis post îpsu lam pratum suuni, situm in territorio Sancti Andn )it)iiJba8 juribus, actionîbus, ralionibua et pertine lis ; cui coheret pratum railicie Templi, ab una par tenet Relocius, de Rocha, et, ab alia, pratum Oirau li; precio ixv sol. viann. De que precio . nciando.. . Deveatiendo... Promisit... Cui veni interfuit presens Raymbaudus dom' HenricI, erio, bajulus dominorum de Manterio, qui, nomi 3e dictorum dominorum , dictam venditionem la et approbavit, et inde laudimium habuit et recepil Q apud Talardum, in domo Boniti Scoferii, presentib ns . .: dicto Raymbaudo dom' Henrici, Petro Ros1 'e. Rufer, et me Roberto Ambianensi, publico notai nalls aule, qui. . . hanc cartam feci et propria ma si et signe meo consueto signavi, in testimoniti (3te. f . l- parch. de 36 lig. 1/4, Signvn su forme de fleur de lis coach I : D« Podio Loterio (ivi* %*). . . Pratum apud Quintum. . . in batur ettmprato Sanati JohannU Jenuolomiumi [m* s*). Ce D, 516. 4t. Qutnt, 9 mn 1276. E Petro Macellabio, de Podio Lauterii *. Domini millesimo ducentesimo LXXVI, quinto id inii. Notum sit... quod Petrus Mazelerii, de Pod irio, et Johanna, ejus soror,... vendiderunt... fra undo, proouratori domus de Rertaudo, recipiei le domlnarum et fratnim dicte domus de Bertau ), presentibus fratre Guillelmo Urserie, fratre Ri itrc pel ter ) b .Cl !Sâ Pod » B > F Ma un opi loc mil tum icti ilid 9« len DB BERTAOD. 1( omine suo proprio et per ipsam, quandai scitam Iq territorio de Roqua, ad a Longa, ila videlicet quod dictus Mi leus, possit, nomine meo et pro me, ] mdere. . . Promitens. . . Qui dictus M: )r. . . promisit predicte Alasacie r iitum et légale. Àctum in predicta in! de Berra condam, in presencia Pétri A reti, testium. . . ; et mei Guillelmi Ri nsule et comitatuum Provincie et Folo me cartam scripsi et signo meo signa' de 19 lig. Sigmtm figurant un Q daas un le daas un carré, accosté d'une croix. Au do vcot'r vendre une. . . terre tue en Sagna Lon S ; D, 5T7. , HiGHAEX ÀRNEUDI, DE BaUCIO, V] CAHPUM m Sagna longa *. iniversi,.. quod, anno Bomini mi I", die XVII meusis a[u]gU9ti, Mich^ ritus Alasie Javaudane, habitatoris Genesii, procurator ipsius Alasie, \ am publicum instrumentum, factum t Ouillelmum Regardi, notarium pu ino Domini illius instrument! mi VI kalendas a[u]gusti, nomine suo et sue, procuratorio nomine et. pro ea,*i fratri Guillelmo Lauterio, nomine pro ea ementi et recipienti, quamd. dtam in territorio de Quinto, ubi di< a ; cui coberet terra dicte domus Bert is'Galandrie, de Manteerio, et pratni nteerio ; que terra vendita erat d< le Bertaudo et faciebat dicte domui m, tascbam. Vendidlt, inquam, dictus & DE BERTÂUD. frater âulUelmus Lauterius ; iconus, Guilletus Troletius, do ' Imus de Cario, auctoritate Imp 16C non et venerabilis patria episcopi Vapincensis et demi at meo signo signavî et sigîUa ri, in testimonium sic gestonim. 5t^uTn[Cf. DO 102J. Cordons enOljau [( in toeo Vapinei [ira« a*). Bnptio i mopruptdomwmBeruntdi (xrii*s>J. C< : S, 195 ; F, 178. Oap, 22 mai îi PHI Regaleh de Monte Hau jimo ducentesimo LXXVIJ, xi 1 1 ait. . . quod,cum questio sive c lUt verti speraretur inter Arn ) Mauro, ex una parte, et fr m domus de Bertaudo, nomine , ex altéra ; que quidem que3ti< im dom' Arnulfus a dicto dom° ; sdatn possessiones, quas dictu ifra terminos dicte domus, in ten possessiones dictus dom' pr s dicebant dictum dom" Arn radicte : quod predtctus Ajt. p i de predicta questione dicte are non possent, compromiser ArnulS , fratrem dicte dom in arbitrum, arbitratorem seu t 1. Dantes et concedentes dicte iberam potestatem dictam quesl Ifflniendi simpliciter et de plan< absque sollempnitate juris. Ë «s, sub pena centum soUd. a promissa, sententiam seu mand DE BERTAUlt. 113 I in présentera diem, per se et heredes prestiti juraraenli, dictam domum et seu dominas ipsius présentes et futures 'H et quitios, quitiasque clamavil, et non petendo de cetero aliquid tribus aut ej us rectoribus occa im eodem die, loco et testibus. upradicto.. , f. 9 lig. Signwn (voir n° 99). Au dos : auro (zvi< s°). Colë: C, 18 ; D,305 ; B, 1 ïtéo ; D. IM, n" 5. Oap, 6 juin De Salvas *. lilleaimo ducentesimo L'XXVl itumsit... quodRaymundusOoZi li Galitz, de Monte Mauro, . . . y< et fratri Petro Clari, fratribus à mtibus et recipientibus nomit do et nomine fratrum et soroi 3 loci, medietateœ c^jusdam pec ;tu3 Raymundus cum Petro C lù-a termines de Bertaudo, in t [parte sibi contingente de fruc a tribus partibus terra de Ber a medietas Pétri Qalitz, precio icio. . , Renuncians. . . Juravit. . in domo de Bertaudo ... ; tei Oliverii, priore de Derbono, 3, W Pistore, fratre Hugone 8 de Derbono ; et me Roberto Ad nporialis aule... f. '\Sg. Signum (voir n" 99]. Au dos : Di B( reiurftBit ; C, 14 ; D. 337 ; E, 200 ; ■ ou GaliU ; comparei, quatre lignes [ r Pétri SaUt*. DE BSRTAUD. ictus venditor. . , Renuncia Evangeliis corporaliter ir :rota domus episcopalis, i iint testes — : Guillelmus s, Guillelmus Brlcius, Gir mus de Cario, imperialis n . Signum [roir n* 102). Au dos : itum m Saleatii (iV s<). Coté : > ; B, £04 ; F, 206. Montmaur, 13 av E Honte Hauro "^ . ;iune Domini nostri JIu tXVniJ, indictione septim! ili. Noverint univers! et si; Monte Mauro, Vendidlt... i nus Bertaudi, recipienti uq m, situm in C/iavaleto i larum de Bertsudo, Juxta ] iiod quidem pratum asseï pro domo Bertaudi, et i] uatim, serviebat vj denario ita quod dehinc in antea d it dictum pratum, et de i îrit. . . Devestiens se dicta G .. et confessa fuit... se h )...pro precio dicti prati, ;t renunciavit. . . Et magis )ud Montem Maurum, indi . , : Stephanus Berjonus e irinus Francia ; et ego ' lie imperlalis banc c ignavi.. . f . J. 1/1. Signum en Torma de car lelma Loba vendidit in Salnal r in Chaealo (xvi« s')... Lieu dit ; C, 17 ; D, 308 E, 203 ; F, 160. DE BERTAUD. 3 Templi mîlicie (51c) et n( parte, et inter W" Podii La le fratruni suorum, ex altéra e la Rocha, precio XXV s i^odii Lauterii et fratrihus su; impum suuin, scitum in territ 10 qui appellatur ad Sagnar. Rupe et juxta pratum Girai Stepbani Gascheti ; qui camp ie (sic) ; et, cura fuerat vendii abuit laudimium nec servîci apsi, nec coram preceptore is dom* preceptor dictum car i Podiis Lauteriis et dicto B lUS et rancuris dictus dom» pn ;us Guillelmus Podii Lauterii, m, et dictus Relosius, exaltei olaum et in Ambrosium A« itibus, tanquam arbitrïs, arl jompositoribus, sub prestîto na L sol., compromisenint, iverunt et mandavenint quod us et Petrus Podii Lauterii, ibus, dent et solvant dicto do libus predictis, VIU" sol. vi Bermondo, unum caseum VI s Podii Lauterii, pro dicto c; , nomine dicti Templi, servi lervicii annuatim et singulis i 7îtts, onine(m) jus, si quod in c LCm, precio predicto XX" V ; teriis et suis, in perpetuum t. Qui predicte pari,es ea emi sacramentl eorum confirmai suo nomine et suorumque [sU 'ationem, si quod et quam in < 'odiis Lauteriis recipientibui precio predicto. De quo prec DB BERTAUD. leis sitis in dicto Podio et serricium et tascam con 0, in futurum percipiant, ilestatione dicti dom' eph 1, pacifice et quiète. Item e site in dicto Podio, in quil has seu servicia percipere < assensu nullatenus ad vin' idamentum seu difflnltion« ) domus approbavit et etii brtalicio dicti castri, in cai as : dom» Anselmo de Roc illelmo Çocha, capellano d< et Lanteimo Bonifacii et 1 rei testimonium, dicto pi testimoniale m d ictus dom' :illi munimine roboratam, QJ, die XII menais julii. lig. 3/1. Sur lanières de pesa, fr. e. de 3S sur 30 mm. (. olONi'i. c sis, revêtu des omcmcnls po&tiflcai um (iv« »•). Servelar, forsan utile ,87. Montmaur, 19 septembr r Bertacdi, de quadau pe( AL BORGETB * . tesu Xpistl. Anno Incamati< IX, indictione viii' ('), die de lis. Noverint univers!.. . qu 1 Mauro, vendidit... fratr tro Arnulpho domus Berts icte domus, quamdara terr di, in loco vocato al Bot idi et de alius [Sic] partib ■ecio quidem vm» librarum DE BERTAUD. n Bontot, cui coheret, ab una part ba et, ab alia, terra Agnetis Forrin o, quamdam aliam vineam, sitan ime dictuin, rivo medio, et, ab alij eti et juxta vineam âlie Johannis □3 aliam vineam, sitam ibidem, juxta e dictam, via média, cni coheret, dicte Agnetis Forrinie et, ab ali . De quibus bonis et possessionibui lillelma, devestiens se et suos, inves dum Eraudi et fratrem Guigonem, fr tedomus deBertaudo, présentes etr ricedom* Petromlïe Regarde, priori! tâudo, et totius conventus ejudem lo dens dicta Ouillelma quod dicta di eat, teneat et perpetuo possideat supra scriptas, et quod de eis, omi [uam de suis propriis, suam faciat ( tem. Quam Agnetem supradictam idus Eraudi et Guigo, Domine et vi iusque conventus dicti loci, in son conversam receperunt. Dantes el Quillelme, nomine quo supra, in die beDeScium sp[irit]uale et temporal conversis seu donatis fleri consuo it religio dictarum dominarum pos ùit actum et expresse concessum nine supradicta [sic] et a dicta Gi instrumentum possit refici , ren< lel, secundo et plunes, cum consili npientum. Actum Vapinci, in domo d 6 Bertaudo, presentibus tpstibus . . , ilplio Umberti ; et me Roberto Am! io iraperialis aule. . . f. le 26 li^. Ifi^Signum (voir n" 991. Au dos : \es donate domui de Rtrtaado; inqulrat^'r cm :.9ï ; D, 418 ;F, 195. DE BEBTAUD. nperialîGtdicti Jor. publî Fratris Guillelmi, procurât et Fer. et Beren. predi( ignomeo infra posito sigi rum, et eam sigillo dict igillavi, ad majorem âr t. . Signunt eu forme de carr^ lOQ étoiles A huit rttyoDS. Sur ficell IX morceaux, enfermés daas un 17). Au dos: ... DeComba JVye lo (iif s'i. CoW : G, 56 : D, B88. Manteyer, 15 DE ROSANS, DE ELEHOSl S Bertaudi, et QUODDOM TOBIUH MâNTIÀHJI, ET QU< )EBET LXX LIERAS*, d, anno ab Incarnatione D is madii, frater Quillelmus nomine procuratorio ( jdi, ex una parte, et n( , nomine suo et nomine et Berengarie, uxoris du ii de Manteerio condam i dom" Ciprïanum Augeri a dom" Laiitelmuro de San Vapincensem, et in dom' :ensem, et in dom"" Alber , tanquam in arbitros... .. plenam... potestatem lorum viennensium,. . Fi( tris Guillelmi. s[cilicet:] L >IIandus Goliardi, Lanteli licl. . . ; item, . . . pro parte DE BEBTAUD iriretur, dicebat illud jus cecidîsse in coi le census seu servicii, quod fieri consui ) pasquerio, non soluti per XVUJ annc 'acti3, eodem anno et die, et loco qu ti arbitri, . . . visis petitlonibu9 et respoi :ripti8, et diligenter examinatis ; visis ef :ere et proponere voluerunt, liabito am Qter dictas partes, unaDimiter et concor< unt, arbitrando, et mandamenta tulerunt, ntur. tla phmls,... quod predicta de conventus dicte doraus habeat jus paso dicti castri de Mantbeerio, cum ovibi uis, et quod dicto jure posait uti liber lactenus consueveruat, sine contradict ir[dani] et Fer[randij predicti et Berengi Fer., et auccessorum ipsonim ; solvt B seu servicium quod pro dicto pasqu uevit et prestaro tenetur dictus conver nento, quod dicte partes dicunt super i, plenius continetur. Item, . . . quod dl 3t et solvat, per termines infra scrii îrtaudo seu ejus procuratori. .. LXX li bonorum vel equivalentis monete, occasi X jure institutionis relicti dicte Giraude m* Roi. de Mantheerio, scilicet: X libr. num Omnium Sanctorum et, a dicto féal X libr., et sic de anno in anaum, in d 1 Sanctorum... ; hoc tamen acto expn is partes quod, si dictus Jor. vel dictus 1 ., in supra scriptis terminis donarios >d possint denariatas sufficientes usquc im X librarum, quolibet termino, tradi em duorum proborum virorum commun uas denariatas extiraatas possit dictus . r. seu dicta Ber. tradere infra duos < irint requisiti ; alioquin procurator t issit âdejussorea predîctos, sub quocao DE BBBTADD Bertaud, 25 février 1383/ ' Arnaldus Flota, dominus Rdpi! bmisit de voluntati convehtus, mJURHS ILLATIS ' . lesimo GG" LXXXIIJ', indictione su februarii. Noverint universi. .. ( ir dom' Arnaudus Flota, miles, dom a, ad domum sive monasteriumde artusiensis, ad presentiam venera Raimbaude, prioresso ejusdem me aouacharum dicti monaslerii, circi Grati[a]nopoli,vicarii dicte domus aliorum fratrum dicti montisterii rotestatus fuit dictus dom' Aruai nabus et ipsis fratribus, qiiod si re] " Arnaudum, s[cillcetj personam ij 'el dixisse aliqua gravamina vel ali {uriam contra dictas dominas mena 1 predictos dicte domus sive monas liam ipsius monasterii. sive res et : quod paratus erat illa et illud gi 1 siveinjuriam revocare, juxta voli lionem ipsius dom» prioresse et alij fratrum dicte domus sive monai m' prloris Gartusiensis vel conv* episcopi Vapincensis ; et quod de ■e mandatis et cognitioni dictarum d mouacharum et fratrum sive convi vel dicti dom' prioris seu dom' epi iredictis omnibus dictus dom' Arnj blicum instrumentum. Et dictus vicî nde sibi fleri publicum instrumer îertaudOjSilicetinfra ecclesiam dict rfuerunt testes...: dom' Raymundi iUelmus Odo, de Rocha ; Lantelmet Pe. Agerias, de Valoio, et Hugo CI CHARTEI vis ; et ego strissimi dora' comitls Provin ufui, et hanc •3 Ug. l/S. Si, .Au dos : £ St-André de h DeFra unirersi . . qui nij", die V inti or condam Ber mine dom' Ra; •sGlli, procurât m , situm in m Bertaudorun i alla, precio x luoprecio. . . B evangeliis sa R apud Sanctu ïus infrascripl Anglico et d 1 ; et me R[a] lia nolario pul copi Vapincen; num meum ap . de 17 lig. \ii. Si posant Im-mémo si ■) Champ titui â A, A, -^ B ; C, SI DE BERTAUD. idré de la Freitsinouse, 5 juin li 0»[S FACTE DDORUH CA.UPORUH k H TERRITORIO SaNTI AnDREB * . si... qvoà, atmo Domini millesim die iotrante mensse junîi, Gi. Al ,... vendidit... fratriQuillelmo Oi i3 de Bertaudo , ementi nomine >08, sîtos in territorio Sancti Andr 1 tenemento domus de Quinto , ïrtaudi, ab una parte, et juxta càn , precio XXX sol. viann. vel eq > quo precio... Renuncians .. P euvangeliia sacrosanctis corpor o quibu3...'complendîs, extitit âd ^lnius Alaudi, cappellanus de Fra Rai[bau]da,uxor condamdora' Falc Falcona, et Richauvus Malaura, ni! )ud Saoctum Andream de Fraisseg : Anrico Anglico, Guîllelmo Père a, fraterJo. Serrassent; et me R.P jle iniperialis notarié publico ne< indam episcopi Vapincensis. . . f . ig. Signum (voir a" 1 19). Au do9 : Quint I lUréde la Freissinouse, 5 juin 12 ÏNDITIONES. . . APUD QUINTCM *. si..-, quod, anno Domini millesimi die menssis junii, dom> Raibauda, oni[3] Autrani, de Podio Lauteri idi , ejusdem loci, ... vendideru i, procuratori dominarum et fratr de Bertaudo, omnia jura..., omn< !t quas habebant. . . infra confine 130 CHARTES DE N.-D. termines domus de Quinto; precio XL sol. viann. vel equivalentis monete. De quo precio . . . Renundantes . . . Promiserunt. . . Juraverunt , euvangeliis sacrosanctis corporaliter manu tactis... . Exstitit fidejussor... dom' Guillelmus Alaudi , cappellanus de Fraissegnosa . . . Actum apud Sanctum Andream de Fraissegnosa... coram testibus...: Anrico Anglico, Gui. Peregrini, Guillelma Ariberna, et frater Jo. Serrasseni ; et me R. Pugneti, de Vapinco, aule imperialis notario publiée. . . f. * Orig. parch. de 20 lig. Signum (voir n« 1 19). Au dos : De Quinto (xive se). JEmptio terre apud Quintum (xviie s*). Coté : A, L ; C, 10 ; D, 585. 199. Gap, 25 novembre 1284. Cârtà de terra de Frayssenosa, empta a Guillelma Ariberna *. No TU M sit . . . quod , anno Domini millesimo CC** LXXXIIIJ*», indictione XIIJ», die xxv mensis novera- bris, Guillelma Ariberna, de Podio Lauterii, et Poncius, ejus filius, . . . vendiderunt... fratri Johanni Sarraçeno, presenti et recipienti nomine et vice domus et monesterii de Bertaudo , quamdam peciam terre culte , sitam in territorio de Fra^r^eno^a, videlicetinfra confines territorii de Quinto ; que terra confrontatur, ab una parte, cum via publica et cum terra dicte domus Bertaudi, a tribus partibus; pro precio et mercato XX sol. viann. De que precio... Renuntiando. . . Promiserunt... Gui venditioni interfuerunt : Bertrandus Artaudi, pro se, et Richauvus Malaura, nomine dom® Raimbaude, uxoris condam dom* Falconis ; et omne jus, si quod habebat dictus Bertrandus et dicta dom» Raimbauda, racione segnorie vel alio modo in dicta terra, dictus Bertrandus, per se, et dictus Ri- chavus, nomine dicte domine Raimbaude, donaverunt ad presens, inter vives, eidem fratri Johanni, recipienti nomine dicte domus de Bertaudo. Actum est hoc Vapin- ci, in domo Pétri Laydeti, ubi interfuerunt testes vocati : DE BERTAUD. rracinus et ejus filius Guillelmetus, et Alb 13; et ego Jacobus Jamba, notarius aule i itus, banc cartam scripsi et meo signo sig ircb. de 25 lig. Signum eu forme do carré surmonti s : Quint. Bmptio Urre in FraUïnota {itii* b"). Coté p i G, 30 ; D, 683. Gap, 14 avril m DE EHPTIONE PREPOSITI VAPINCENSIS IN R GUGALI *. [T univers!.. . quod, anno ab incarnation M" GG" LXXXV, KviiJ kalendas madii, do shoDoudo, prepositus ecclesie Vapincens . . fratri Pelro de Orationopoli, vicario c , recipienti nomine suo et nomine dicte d nos censuales et tascbam, quos dictos dei .m percipiebat annuatim dictua dom" prep de Rivo Jujal ; qui campus sitas est in ten iuxta terrara dicte doraus Bertaudi,ex irna ; vias publicas, ex alia ; precio XL sol. vlen itis raoneto cuirentis. De quibus... Renunc . . , Actum Vapinci , in domo dicti pre estibus infrascdptis, s[cilicot] : Guillelmc intelmo Alardi et Jacobo Saureti, clericia ; Ëdulphi, aucloritato imperiali publico n( gnum meum, una cum sigillé curie dom' idi] de Medullione , Vapinconsis episcc apposui, in testimonium veritatis. f. larch. de 11 lig. Signum en forme d.i double carré en [uadriloWe. Traces de sceau. Au dos : Inttï-u>nentu I" deaar. cemualiuni, cum taohia, aiipef guodain %ei, in rivo Jugal (xvii" a>J. Coté : B, f Crtio ; G, CHAHTE Ol OUOD DOH'Al VENDIDIT HOB PHECIO XI liversi quod, indiclione XII n' Arnaldus f suosque herec Taterio, proc Bertaudo , . . Rupis Arnak ab una parte, lUS, cum pratî! it mercato di . RenuDcianc indomo Guille rinus, deRup< mbaudo ; et \... banc car jrie Vapinci ; iversiquod, ai icembris, nobi lupe Arnaud Q ■atri Jobanni înere et facen im seraper, in psius dom' An Tab illi3 qui i ■Cto prato, sic nmiterent ad rnaudi. Actum :i. Testes...: 1 iido, et Dîu., c 40 lig- Doiibl [ueue. Au do3 : j '). Col^ : A. L ; du 2Ci d^. 1S7Ï, I DE BBRTACD. 1! Oap, 5 mat 1286. rUSDAU CAMPI m OUINTO*. — (juod, anno Domini raillesimo Ci a die mensis madii, Petrus Aj/ier, i . . fratri Pe-, vicario domus seu rai ram mooialium de Bertaudo. . . quen 1 in territorio de Quinto, juxta can .. et juxta campum Ste. Auross nu. vel equivaientis monete. De qi ipinci, in domo Odonis de Vapincc Alberto Gocelenc, Guillelmo Ghati Boyeri, fratre Jobanne Tatier ; et ir de Vapioco, aule imperialis notar ig. Sigman (roir n" 1 19). Au dos : Apiti Qvii Rtum venditionU uniui eampi in Quinto, (ai ds BcUoû (lY* B»). Coté : C, 26; D, 593. Roche-des-Amauds, 14 Juillet 1286. IDITtONIS UMDS TERRE IN QuiNTO I To a[d] Serrum Bexuh *^. >ne Domini. .. millésime GC LXXXVJ , indiclione xiiii» exeiinte. Noverîi go Ghalandria et ejus frater Ouille tquandam teiram domui de Bertau< presenli et recipienti fratri Johan cte domus et ejus conveutus ; sita da terram Agerii... et juita terra . precio VII librarum et X sol. viani , . Actura apud ecclesiam SancU Pet iltu. Testes...: Arnaudus Cbalandri Pertanayra, Oto Opilionis ; et e( ueu, notarius publicus aule inperial DE BERTAUD. edit. . . quatidam peciam t ' Rupe , in loco vocato terrain et pratum dicti juxta terram Pétri Borrell ngelia {.lie) predicte part* erunt dictatn permutati abere. . . Et, cum dicta p* Ime, uxoris dicti Guillelit dicta terra erat de dot< uit, laudavit. . . Renuncii tiilia virdom' ArnaudusFl . . . laudavit et investivi nenti fuit confessuâ. .. dicto Castro de Rupe, e: eriu ecclesie Béate Mar irionim, ubi fuerunt te; )iter et capellanus dicti raudi, presbiter et capi 3 Ossasecha , Petrus i. tria, homines dicti castr Lidi, aule inperialis notar i lîg. Signant en forme d'orif au terroir de la Roche-det-Ar. prêt U pred de Quint (xïll" s' i-des-Amauds, 3 et 5 noi SRRA. EHPTA AD NlGRUU DE KUPE * . IlesimoCCLXXXVJ'.ten ° nonas ejusdem mensia, aunes Arvey et Giraldus 1 terram, et quilibet in s ejU3 convenlui, fratribu; nventus , presentibus el tam nàPerlusumNigrun DE BERTATTD. Oap, 28 rév RAMCHIVIHUS QUAHDAH V l A GUIUELMO OdONIS ^ . . . quod, anno Doinini m ua die mensis Tebroarii, ^uillelmî Odonis, militis, t... fratri Petro Meleti, vi ertaudo,... très denarios d am eminnin civate rasar o,comolam et cartonem.ci quod et quam habebat.. e Bertaudo, sita in territo Ineam Gi. Salvati. . . etjï adam... et Juxta viam m. De quo precio... Rei . euvangeliis sacrosanctis tum Vapinci, in orlo si dam ; coram testibua... Benedicto, Ouillelmo d( Bill et fratre Toferii; et me iperialis notario publie© Q episcopi VapinceDsi3, isi et signum meum aposu 3ra' R[ayraundi], Dei gra moDlum rei geste, f . os t« bas, de tl lig. Signvm ( Au do» : Littera afranguUation î, ioeo dhco in Paiiuello [xia* Gap, 17 m Erigii [et de DKABUS \\\m\ apud Vapincum '' . . . quod , anno Bomini CXXVIIJ , die xviJ men )rselii, de Bertaudo, ord ut asserit, domus Berta DE BBRTAtID. )3ervare. . , De quibas. . . Ai dorura, testibus presentibi ino Brunardi, Aaterio Soi llo, de Monte Gardino, no >t reverendi patris dom' R gratia episcopi Vapincens : cartam scripsi, signumqut uUa plurnbea pendente pr monium rei geste, f. 31 bg. Signum D forme d'échiqu ;« du milieu plu s grande que les îlmnvre, bleu, bUno et rouge, deu ire. 1° Bulle en plomb de 45 mi S ; RÀiiiivoi Evâque debout inisaant do la naiu droilo et tel ont le sommel e st tourué en ded) : VAPINCEN. Main de saint a orbiouUire en cire blanche, de STUS DE B'TAVDO. Croii palée, l'un pré au lieu dîl ad Sanetum 1 num, terroir de Gap [ïï[i« s«). C 38 1 F, 953. re douteuse : canaliser, drainer? PEH'URUU PRATI AD PASS LONGA *. illesimo CC° LXXXVnJ', cl li. Notumsit... quod Ouil) Aniaudorum, ot Marina, "ratri Johanni Sarraceni, de enti ut converso domus de ni, franchas et libéras,... orio dicti castri de Râpe, ac iuxta pratum Pétri Richei . et hoc, precio et nomine i ilentis monete ; alia veto pe DB BBRTADD. '^alleni. . . ActumRupis Ar stes.. .: Stephanus Fabri, de Devolodio ; et ego ) publicus aule inperiali m' R[ayfflun]di de Medul t. 1/4. Signum (voir d" 126). Au sndi4U quoidam pratum n'iun M giK le iey mentioni ut à Qt Roche-des-Amauds, 22 m UUDUS CT PETROS PODll UODDAH PRATUH IN TERRi: Fretxohosa, afud Quir ne Domini millesimo GC L ! madii. Noverint univeri [^auterii et Petrus Podiu! iiterio, et quilibet eorum i mineJohannis Podli Laute mnt. . . fratri Johanni Bertaudo, presenti et eme esterii de Bertaudo, quodd . . situm ÎD territorio San oco Tocato in Sagna Loni rra dicte domus de Bert lynaudi, de Mantsrio, et. . , le Manterio, et hoc, precio rancorum. De quo quiden Promîserunt. . . Juraverun ictam frater Michael T' pli, vice et nomitie domu ilicie, ut preceptor et adi Tte domus, precibus et ma m, eidem emptori présent estivît, salv t inde laudini te domus die in festo san ;a domo die AuFosa, Pet Des dicti ca nie inperialii 1. da 39 Hg. l/L ■ ad Sagnam j 8 ; D, 600. 'ENCE ARBirP UGE DE Ou ? universi , Auagesi[m]o seocia mel i dom' Rayba te dicti castr rdinîs Cfian memliroruiii I quod, cum ictos dom" elmum, proi lictus fr. a imbrum dicti ■Uphagium, \ 1 incisiones ii aimalibus dl< •io dicti cas 3mini dicti c; ant ; ex ad 'baudum quo< pro parte dîi DB BERTAUD. 14£ predictis , moverat questionem et , exinde lamdam peccunie summam predictus dom detur sibi quod concessiones facte, si reperi- factas per dictoa predecessores suoa e' tî castri, nonvalebant, ideo, quia dictus dom' abuerat illam peccunie summam. Tandem icte, videlicet predictus dom" Raybaudus pei tieredes, ex una parte, et frater Guillelmus .. ex aUe;ra,... sponte compromiserunt, U' )niinain Dulciam.uxorem dicti dom' Raybaudi ndum Giraudi et in fratrem Johannem Sarra s predictî Gardossensis, ut in arbitros... Qu )mmunes amici, ut dicebatur, ibidem, visise istionibus, responsionibus utriusque partis ites pre oculis, dixerunt, pronunciaverunt e lento dederunt quod dicta domus de Quinte labere debeat perpetuo suum acalphagium. um, lignaragium, mahayragîum et incisiones rum boTum dicte domus de Quinto, et omnU irint oecessaria dicte dbmui , in nemoribuj ;ti de Manthedo, et paschayragium omnibui ibidem moraturis, vacbis, equabus, porcis aliis, si que ibidem permanserint, quocuuqui acuoque et quocunque iiomine censeri possint ictu et territorio ejusdem castri de Mantbe . quod dictus frater Guillelmus,procurator,... acis et concordie det et solvat ipsi dom' iredicto quatuor libras viennensium vel equi' aete, XL soi. in presenti et alios xl sol. hini sati Juliani proxime venturum ; et sic sit per- t finis inter eos de predictis questionibus., , e predicte partes... predictas pronunciationei imenta. . . approbaverunt . . . Juravit dictu; ludus,... sacrosanctis euvangeliis corpora' actis ; et incontinenti , de dictis quatuor librii fratrem Quillelmum, procuratorem, . . . fui isfactum. . . Actum Vapinci, in domo Bertau itibns presentibus : Rodulpho de Rocheta 144 Johanne Frecheta, Lagerio Arnulf Borrello, de Monte Gardino, notari rialia et reverendi patris dom' R[ayn Dei gratis epiacopi Vapîncensis et haiic cartatn scripsi, signumque me bulla ptumbea pendent! predicti doi cereo pendenti predicti dom' Bayli veritatis. ' Orig. pBrcb. da 40 lig. 1/3. Trtcei de deax 136. Oap, 2 Instrchentuh prati sm juxta f( NovEHiNT unîTersi. . . quod, anno I LXXX nono, die nu kalendas Uaurini, de Rupe Àrnaudormn,. .. Stephano de Bosco, ementi nomine ( quoddam pratum, situm in territorio dicitur ad fontem Aribaut, juxta pi et juxta pratum Girardorum. . ., prec: quo precio. . . Renunciavit. . . Pro Actum Vapincl, in domo Pe. Barb testibus...: Stephano Àlardi, Onillel baudo Pugneti, de Vapinco , aule publico, nec non et dom' 0[toni8] cond eensis. . . f . * Orig. ptrch. de 23 Ug. 1/2. SigtMm (voir n venditionit tmjuidam prati ajmd Quintam, in Mm Aribaut (iTt* »•), Quint. Binptio prati i (iTO* !•). CoW : G, î ; D, 595 ; F, 849. 131. La Roche -des- Amauds, 37 Ehptio cmnsDAH prati apu ANNO ab incarnatione Domini millesi die martis, xxtu mensis aepteni quod Esmenjarda, nxor Stephani Blac! DE BERTAUD. Blacha, filius dicti Step] /ca.uxorOddonis Episcopi , silicet dicta Esmenjan t eorum in solidum pro i consensu et voluntate di< done, marito suo, présent Falc/ie, uxori sue, preslî pro indiviso, vendideru i, converso domus seu m i et ementi nomino dicte dam pratum,. . . situm sloném territoyioruni ci n et de Manleerio, ad La rato dicte domus seu m im prato Jacobi Sarracei ieni... et cum quodam b( :,., ; et hoc, precio.. . li luidem precio. . . Renun raverunt. .. Actum est h itri de Rupe Arnaudorum ; lohannes Taterii , conver lertaudo, frater Petrus, m lausani, homines [sic) die rgiua Giraudi , aule inperi lig. i/Z. Signum (voir q" 127). . }oa ubi dicitur ad Laui. einpu tum (iiV 5")... Pri titai au tei ! la Roehe-da-Ai-naudet de Mai Montmaw, 7 N(BUS EHPTISAB HCHINIBU. AURl, APCD SaLVAS *. illesimo GC" LXXXXIX", igusti. Notum sit... que coadam Viuceatil Gualici Qui LU ulc •0 ( Q>i, {lia! iacl fr ■1 > d< jui mm iris. e c C DE BERTATJD. leria, Jacobo Umberti, Lagerio de Azn[( ni ; et me Lagerio Ghassagnas, aule imj t- .0 6i lig;. Triple lignum, ca forma do carié, oilc A 8 rayons et surmonté d'uDO croix. Au dos: ■ntnt quaranviam terraruni enptarum apud (ivi« s»). Coté : G, 80 ; E, 241; F, 212. VerUavon, 8 avril li HBIUU TERRR LOCI DE VENTAONE *. L M ce LXXXX, die vi» mensis aprili! qiiod nobilis vir dom" G. de Mo3 s Ventaoni, convenit et conventionem 10,... ex una parte,... cum dom" 3 domus de Bertaudo,... de conci Tis Giraudi Martini et fratris Gui itilitate et profectu doniinabus de Beri mutaverunt. . ., videlicet.. . dictas r )sterii3 dédit, nomine et ex causa escb lis terre dicte domus de Bertaudo, : itaoRÎ, in loc(c)o qui dicitur ad Pi îira confrontatur, ab una parte, cum i ur versus Monasterium Alamonum, e ligonis Aymarii et Mal Rivo, terram labet. . , in dicto territorio Ventaoni, î d Sanclum Maximum, que confro itaoni Rome et cura terra Lantelmi Gi condamG. Jaucerandi. De cetero habi ine de Bertaudo, ... et terra Podii L . dicti nobilis viri doni' Guillelmi.. . B 5t corporali juraraento vallaverunt : aimam suam, et dictus vicarius, in ai nas dictarum dominarum... Actum luper terraciam Guillelmi Arnaudi . Te: Grinba, Jurisperitus, dom* Bertrant .om* Guigo Aymarii, dom' Pe. de C DE BBRTÀUD. Qap, 19septei ICQUISITIONE VI DENARIORCM R QUODAH CURTILLO SIVE C4SA NiCOLAO, APUD VaPINCUM *. aiversi... quod , anno Domii no nonogesimo primo, die xi3 laus, filius quondam magislri dit... fratri Johanni Aurose e nore, presentibus et recipien Rse ordinis et conventus de nann., suos, quos habebat et p ^rricio in quodam casali domus tum est in civitate Yapinci, j . et domum Rolandi Goluardi. ti quinque sol. viann. . . De q . Promiait... Juravit. . . euv; u tactis. Actum Vapinci, in d s. . . : Slephano Sagnerias, Pet hano Oay, de Rabahono, Steph ino Borrelli , de Monte Gare imperialis et reverendi patri sdullione, Dei gratla olim epi nini , qui rogatus hanc ca eum apposui, una cum bulli [aufridi], Dei gratia episcopi V lo 33 lig. Signum (voir d° 131). Sur ■ et bleu, sceaa en plomb de 44 mm. RIDI : DE : LAVSELLO. Évècpjedel caui, bénissant de la main droite et t sa dont lo sommet est louroé en dec ■ DEI : ORA : EPI : VAPINCEN. Main Coté ; B, t E< in «num ; G, 1! ; D, ! Bertaudi "si . . . quod lagesimo p ;cu questio: ena , de 0, et nomi , ordinis, i parte, e; |uod d ictus andi et (h )d negaba' tiannea . . , 1 debebat c lod ipse R( gabat dict do habebs tem ipsiu! l juxta orti 3ue domiia domum L; landi ; et co, juxta n ipsius I a dicti Roi era loco , juxta don istri Nicol; idem loco, parte, et im, ex alto liserunt om" fratre dom" Guill ui quidem : quod d< diare ot . DE BERTACD. tiRolandi, etedificare in pariete que est contigua versus occidi quandocunque et quecunque volu atem parietis ipsius Roland! ; il 3 non assendaQt parietem ipsius icidium ipsorum super domum s tus Rolandi cadat super tegulas se Q ipsorum de Bertaudo. Item,., lomus de Bertaudo, in toto orto, edirScent, unde aufferant vel au lario et domui ipsius Rolandi ; ne publica super usque ad domum possit edifflcare unde aufferal. . . lo. Item,. . . quod domus de Berta 'hjonerationis parietis predicte, indo, hinc ad festum sancti Ar inlentis, XX sol. viann. Item,... t predicta domus de Bertaudo, t cti Rolandi, a via publica usqu intrandi a parte superius in ( intendunt predicti fratres de Be m et integrum ; etdeffensiones di e remaneant salve et intègre, si uod... sit perpétua pax et âni Âctum Vapinci, in domo de Berta 3 : Guilleimo Rayberti, Giraudo G o,Guîdo[ne]Oiiverii,liantelmoJord Albasagna; et me Stephano Born lotario publiée aule imperialis ' episcopi Vapinconsis qui. . . sign . cum bulla venerabilis patris do episcopi Vapincensis et domini, . . :h. de 61 lig. 1/2. Signum (voir n- 131). ] \\i dos : Littera cujuadam compoiitioni imonaliaia (itv» se). LiOera quod habere tndi de T'apînco (xv> s°). Itutrumentun lertaudo apud Vapincum (ivii' s"). Co ; D, 153; E,257 ;B,lffT. CHARTES DE N RTAUDO, DE NON SOLVEP DE RaBAONE r univers!.. . quod, ani nonogesimo IJ, die ti u questiones essent int tellanum Rabahonis pi Ose domino ac Mantehe lis, nomino dicti dom' ( lartinutn Lunelli, vicai siusdomus, ex altéra, c< I Cigoterio, judice terre tebat dictus Henricus, c aynerii, decani ecclesi [ue et quas avère seu a rajigehat in territorio R :er Martinus, nomine àl Judex, visis, auditis ( icte partes coram eo dici endo pre occulis, sedent xit quod avère seu an ion debebant dare bann' i penam aliquam habet aententiando pronuntif audenses nec aliquid ip: borare nec aliquid faccn Bstiono, sub cujus domir ruerit sub cnjus dominio debeant et sint. Et d :edictus frater Marlinui nomine dicte donius , to, sibi fieri et reddi [ lud Robahonem , in te- resenlibus ; dom° Pom ilpho de Serre, presbitei Andréa Bella; et me DE BERTAUD. rio publitfo aule in aymundt] de Medull censi8 et domini, q imque meum apposu g- i/4. Sigr um (v oirn» i'a>).Litlerd {sic) denarii et tascham ' pei in terra Pétri Garnerii ; et m clapis dicte terre quando veni .erritorio de Chassaniis '' et ra Pétri Feraudi et... cum n, (hlobolura" et tascham" < mdi Poysa", in territorio de ( atur. . . cum terra Pétri Gai Feraudi. Et in predictis vin li et XII denariis et sex denar Lsualibus. . . instituo micbi ber ingularem, univer(s)salen) '* . E 168 CHARTES DE N.-D. plius dictum monasterintn de bonis me 3i qua alla bona mea reperirentur, que Et hoc voie quod sit meuin ultimura te: testamento. . . nos Bontozius ", notari Jâcobus et Franciscus et Pe. Auriples, lelme, présentes, conceaaimus, et om camus, aprobamus ; et, si quod jus »' competere poterat in predictis ordii dictam Guillelmam in monasterio pi cedimus et donamus et desamparamu etfratri Martine, vicarïo dicte domus et vice dictarum dominarum. . . Jurami euvangeliacorporaiiter manu tacta... I tum Vapiuci, in domo dora' Jacobi Pugr dom' Jacobi. Testes... rogati per di videlicet : dom' Jacobus Pugneti , ji phus de Noire '* frater Martinus , Parrocha, Jacobus Santelli, Jacobus lf< Ruffi, de Rabahono *", Guillelmus, de W et ego Bontozius *' Auriples, notariua i auleimperialis.nec non venerabilis pa de Launcello", Dei gracia Vapincensis ni,... banc cartam schpsi et signo cumbulla plumbea dom'episcopîanted ' Orig. parch. de S9 lig. 1/^. Signam fl^rant deui lignas diagonales ea quatre triangles, doi cercle et la quatrième ost occupé par uao croi: &1 rougo, blanc et bleu. Au dos : De quadam (iivi >■). Colé : C, 27; D,946; E, 262; F. 1%.— de 4! 11g. Audos: DonaHo dom' GuiUeim» Ari B, t Débita naîtra ; C, 28 ; D, 604 ; E. 189. ' ' loco ; ' Chabolooi ; ' censualia ; ' perciplt ] ■ SilvMtri ; ■ ta;cham ; 1° Chaasangots ; <' " tajcham ; " Pojssa ; " Chassa ognas ; " uu sius ; >• Nojro ; •* Mo^racs ; >« Rabaone ; »' B DK BBRTAUD. VenlavonlS novembre 129i OD GUU,LELMUS BORELLI VEMD1DIT [VINE HTAONO '*''', m LOCO VOCATO EH VOLONl. ni M ce nonagesimo quinto, dîe xiu me: As. Noverint unÎTersî... quod Guillelmua itaono. . . et Suga, ejusdem Guillelmi uxo ; . . . fratri Raybaudo âe Rivo , donato : onasterii de Bertaudo, Vapincensis dioce \ ementi nomine et vice dicti œonasterii domiDarum monacharum ejusdem monasti ineam, sitam ia territorio Ventaoni, in 'olona la Sobeyi'ana ; quam vineam pre tsseruDt, teoent, et tenebant sub domini :ti monasterïi de Bertaudo ; et ei[s)dem mo: a 3emeba[n]t, annis singulis, in festo nal 3lum de servicio, et tempore vendemia vendemie. Que quidem vinea confrontatu G. ArnulpM, et... cum vinea Raymi et... cum Tinea Bertrandi Bolo ; precii ilo sexagintasolidorumviennen. Qaodprec [tores confessi fuenint habuisse... Pro t ne dicta Huga contra presentemvenditio sumat , dictus Guillelmus dédit, tradidi licto uxori sue..., in tenezonem, quan am in territorio Ventaoni, in loco vocatc nbardam, et confrontatur. . . cum terra I ni, et. . . cum vinea Bermuudi Borelli, et J nnmus Bert. Laurencii ; item, quandam a m ad pedem Podii, Juxta terram Guill< jt. . . juxta terram quondam Durandi Celeo IVentaonem, in caméra mei notarii. Teste Gaufridu9,G.Sadaroni,.Sa2t;af de Baudumc I Lajardi ; et ego Guillelmus RoUandi, auc ialis publîcus notarius. . . f . )h. de U lig. ^3. Signum (voir n» 141). An doi 1* ■•). Coti : D, 8U ; B, S61 ; F, 171. DS BBBTA.UD. ibanni Sarraceno, sea convei iterii de Berthaudo, dioecesis L recipienti noinine dicti moi et dictarum domin arum mon ™m et conversorum pnedicta de Berthaudo, donatione mi 3cabili habita inter vivos, seu quaqunque alia donatione, prc intelligi, se et Antonium, SU monasterio et domui de Berl ilia et immobilia infrascripta. m, cum prato sibi contiguo, siti territorio de Rupe, juxta pn nta terram Arnulphi et Berti , campum liberorum Jossaudi < n Manteerii,. .; item, quoddai .0 Manteerii, juxta nasceriitm, Ltapratum Arnaldorum...et jiu ... et juxta pratum Petronill is oves, cum tribus agnis, qui c im Antonium et dictam Gireud iitœ, et, demum, omnia bona si mni,... quocunque nomine o ;oclearium, sive sint lecti seu seu quEecunque illa bona sint. it bsec quse sequuntur : imprim (t Beldisnard , scilicet unius Johannis Raynaudi , . . . et jui idi... del bas, et juxta campun item, quidam campus situs in ;et ad Arbores, juxta caraj juxta rivum de subter, et jux item, quidam campus, situs al inicm na Stisana, juxta camii campum Pe, Saraceni, combat m campus situs prope Pereri tieri[ne](')... et juxta campumd ■ibus et usibus et actionibus. . . )E BEHTAUD. ïoram testibus ... : dom* li, de Serro, Francone Gr me Raibaudo Pugneti, de V publico, nec non et dom' ncensis, qui... cartam se: ;uin bulla dom' episcopi Va reste, t- 3. Signum (voir n' 119). Sur c plomb, de 45 mm. de diamitre. ■{■. LO. Évéque debout, entre deux él ui, béoUsaot de U main droite ge dont le sommnt est lourné ej ;PI : VAPINCEN. Bras de saii La Rooht (ivc 8'). Coté : C. 85 rES DOHINI RUPPIS *. ino ab incarnalione Domii »simo CCXC sexto, scllicet is vir Osaaica, dominusR m dom' Arnaudi Plote, die lini, [certiûcatus per] revt Tirum fVatremNicolamn, i 'apincensis dyocesis, ac no! Plotara. priorissam monai onasterium seu domus do I t quoddam territorium, quo y'ium de Berlaudo, cujus t lunt : a capite monlis qu odum cacuraen ejus dirig ie/wm,et inde percollpm qi oUem quam incole vocai itorium de Devolodio et .1 et usque ad territorium F dependunt et aque defluui sm, [et fuit datum et coi 164 CHARTES DE N.-D. dictis monialibusper dominam Adalaysiam, dam dom' Amaudi Flote, et per Arnaudun dura [et] Raymbaudura et Malfredum, filios Adalasie, ut aparet per quoddam insti-ument sigillatum sigillo quodam cereo.inquo eratî militistenentis ensem et sedentis equo et, ymago militis sedentis in equo et tenentis t< dam avis in manu, et littere in circuitu taies ARNAUDI FLOTE {voir n* J et J bis, cl-d certiflcatus predictus nobilis Osasicha pt ft-atrem Nicolaum et per dictam dominam '. rissam dicte domus de Bertaudo, quod di Bertaudo habuerat et tenuerat, et adhuc ten débat quandam condaminam, vocatam coru Quinio, ex quadam donatione olim facta eid< dom" Arnaudum Flotam secundum, patren che condam, ut de ipsa donatione constat ; publicum iostrumentum, sigillatum sigillo ] G., epîscopi Vapincensis, et sigillo cereo de episcopi Digniensis [voir n" 14) ; item, cert nobilis Osasicha de quadam donatione olin domui de Bertaudo per predictum dom' patrem condam dom'Ar[naudi] Flote, 6l domi uxorem condam dicti dom' Osasiche, de dom* Albertus Ricbauvini babebat condam Rocha, et de quarta parte décime et vintena que aceipiebat in campo quem dederat Robe di dicte domui, et de questionibits que fs pastoribus ovium dicte domus, de qua dona per quoddam instrumentum publicum, sigl predicti dom' AT[naudi],patris condam dicti d {cf. n" 15) ; item, certificalus dictns nobi per dictum fratrem Nicolaum et dictam dom priorissam dicte domus, de quadam donatioi domui per predictum dom" Osasicham, pat dicti dom' Arnaudi, de omnibus decimis blat minis etagnorum, quas percipiebat et percij veral in territorio de Rupe, prout apparet DE BBRTAUD. nentuiD, sigillatum sigîllo plumbet Ltia episcopi condam Vapincensis, )r inferius continetur {voir n" 83) ; a Qobiiîs Osasicha per prediclum fi predictam Flotam, priorissam de latlone quadam, facta predicte dom Osasicham, patrem condam dicU B tenemento et temtorio de Quinto, onârmatione facta predicte donal ote, confrontatis et terminatis in ii itionis, ci^us Instrumenti ténor in n° 93); item, et de tenemeato a< {cf. n' 76) ; item, certiâcatus i ler predictum fratrem Nicolaum et Flotam, priorissam, de quodam coi predictum dom" Ar. Flote, patren et Perrinum et Petrum Sarraceni, ■ç os universitatis hominum de Rupe A ilciis, nomine predicte universitat r fratrem Pe. de Gracinopoli, vici fratrem Qiraudum , conversum st vice sanctimonialium dicte domu ïcretiim virum dom" Jacobum Pui nco.et in religiosos viros fratrem 1 ontis Riui, et fratrem Johannem, t i ordinis, tanquam in arbitres ar îles compositores, et de pena et compromisso contentis (') ; itei Qtis, arbitriis et pronunciationibi tis et prolatis inter dictas partei ;to3 et super omnibus aliis univer positis et scriptis et declaratis, t nisso quam in sentencia seu senteu s... prolatis per arbitres anted mpromisso,mandanientis, sentencii )ena et juramentis et renunciatic ipparet plenius per quoddam instri onfectum et scriptum manu Rayi DE BBRTADD. ctorum inslrutnentorum inferii ur. us successive dom' Arnaudus voluntate hominura suorum, d bat ipseet homines sui, infra tei t apparet per quoddam instrum psius dom' Aniaudi ; in qno q te, erat ymago militis sedentis in manu, et, ex alia parte, ymago enentis forma m ancipictis in ma :, ex una parte: SIGILLVA Cujus instrumenti ténor talis es naudusFlota], de consensu et vol :-atris 3ui, et filiorura suorum La siche, donavit predictis sanctii condaminam de Quinte, prout a trumentum sigillatum sigiUo pi , episcopi Vapincensis, in quo ma parte, ymago ipsius dom' ep ti, et, ex alia parte, élégies cuj circuitu ipsiiis sigilli : SIGILL EPI VAPINCEN; et sigiUo gnensis episcopi, in quo erat i II' episcopi , pontiQcalibuii ind laies : SIGILLViii- LANTELM. . sigillé cereo dom' Ar. Flote. !• talis est {rolrn" 14). lanctimonialibus et habitatoribus Aurossa, dom* Osasicba et ux< . omnia Jura que liabebat dom' A :astruni de la Rocha, et quarts ue accipiebat in campo quemd lus doniui predicte, et querelam, itores oviuQi, dimissit et dereliui )lius quererelur aliquid ab eis, mentum sigillatum sigillo predic tris predicti dom' Osasiche. Cuju '6). 108 CHABTE8 DE N.-D. Istam donationem concessît dom* Amaudt et doQavit Deo et habitatoribus doinus omn in doaationem istam, pro remedio aDime quartam partem décime et vintenarium, et in campo quem donavit Robertus Chanardi dicte, et querelam quam Taciebat super ] dimissit et dereiinquit, et promissit ne a quereretur ab eîs ; et, ut omnia predicta â rent supradicti habitatores domus, cart sigillo fecit sigillarl et conflrmari ; et de 1 ruDt : dom' Raymunda, uxor ipsiiis, et d Odo, capellaaus, et Odo, miles, et Raymba et Arnulphus Richauvi, de Rocha, et A. Rocba, et Barba, de La Rocba, et Bertrant La Roca, Aiigerius, de La Roca, et Jacobi Bertaudo, frater Durandus, frater Stephi Factum fuit hoc in Castro de La Rocha, in incarnations Domini M'CCXX (anno?),xk bris luna XV, tenente prioratu[m] dom* B rissa (*). Idemque dom* Osasicha, de coQsensu et rabilis patris dom' 0[toni5,] Dei gratia épis sis, présente eciam et consenciente dom" filio ipsius dom' Osasiche, donavit pure et lute Deo et béate Marie et sanctimonialib et fratri Durando, presenti et recipienli t et pro eis, omnes décimas biadi, viui et li rum , nec non et aliarum rerum omnii percipiebat dictus dom' Osasicha décima Rocha, et in dicti castri territorio univer ret per quoddam instrumentum sigiUatum dom' 0., episcopi Vapincensis, in quo sigil parle, ymago dom' episcopi, pontiGoalibu alia parte, quedam manus, et littere in SiaiLLVM- ODONIS- EPL VAPINCEb talis est {voir n° 83). Et subsequenter, idem dom" Osasicha, ii tione damnorum latorum per eum dicte do OE BERTAUD. to donavit, et conRrmavit doi 1 per predecessores suos factas out apparet per quoddam in nanus Johannîs Oauterii , p gillo cereo ipsius dom' Osa; dam clipei, et littere in cire TE DNI DE RVPE. Gujus da nu' s*. Première peau d'un i : de la S" pean. (En Ute :) Tramall e per don)" Oaaticham dominabiu t bitit Oituieha, dominus de Rooha, :uni d« Qutnta (xti« s*). Donationtt i ion est signatum (in' s*; : prouve Jinpiot. Coté : D, 602. ilement perdu. », pour GuiUtlmi, c'est-i-dire Oui le 1217 i 1235. ombre 12iO est perdu. Bertattd, 16 octobre 12 [0 DOHUS BeRTAUDI*] quod, anno Doinini M" GC i meDsis octobris, nobilis et reli jsa domus Bertaudi, ordictis ( lapitulo dicte domus, ut mori te expressa infrascriptarum < m' Garine, dora' Bonafemine, ivcnute, dom'Paule, dora' Flan bis) Raymunde de Monte Or hilipe, dora* Alaysie, deLaya, ne, dom' Sanze, dom' Gir; barde, dom° Alaysie, de La R )[lianne], dom° Manete, dom' mde, dom° Constante, dom' 1 n' Catorine, dom* Alinnes, dom' Jacobe, dom' Gaterine, dom' Margarite ymbaude Vert, lom' Johanne, d illelma; aUend< erlaudi et tolus iinavit, nomine ,os nuncios et p raies et spécial . deroget nec t ), vicarium ejus fratrera Guillel im l'tris, prese m Raymbauduc isens, ejusdera o lud Bertaudum, ydeti, Salva. Cl G. Ruphi, de Ra e Gardino, not li patris dom' B ;copi, qui rogal m apposui, una ratia episcopi \ 'itatis. uthenliquB du 1399 OCURATIO IIOHi: sit. .. quod, ai ntesimo non agi 1, quod, congrt laudorum et de curie dicti loc subtus capellan ue iuferlus conl lajor pars dictt DE BERTAUD. ines ejusdem universitatts infi line deffereiite, fecerunt.constit lius universitatis et homiaum sin ilatis sindicos, nuncios, actores 'um quemlibet in solidum, scili< i, de Balciis, Guigonem Archeri itephanum Gosseti, de Rupe i dum..., nomine dicte universitat ectoribus domus monasteriideBf onis et controversarum. .. terri 1 et pascuorum, et jure ligna} iccasione nemoruin sitorum infr i de Rupe Arnaudorum, infra I loci de Rupe. Quibus sindicii im potestatem.. . Promiserunt... ad sancta Dei evangelia cor et commissum supradictum, &d 'e, et légale computum reddere à lomina hominum dicte univers! )3 conséquentes in dicto sind (') G. Andrée, G. Genins, Jo. i. Celeiii. P. Oeleni qui dicitur uh. Laurentil, P. Maerie, Reboll Jo. Beraudi, P. Giraudi, Joh. ici,Jac.Marcellini, Joh. Neverie,. Gauterii, Joh. Tancii, G, Ri , Guigouis, Ard. Arnaudi, P. Pi . Arnaudi, Steph. Auroja, Dura udi, Ar. Romey, Ar. Rotberti, F Baudelus filius Gi.Raybaudi, Gi Manganella, Jac.Aynaudi, Jac. )ph. Geasii, Raym, Martini, Bet,' Martinus Payroleti, Gi Peyrole Pllegrini, P. Blacha, P. Viui, 1 , AudemarJi, P. Aurosa, Jo. I nt. Bertrandi, P. Vayseyr, fllius . l'iani, Artaudu3 Coceti, Beraudi Nicholaus Vialis, G. Ayrauili, ( >>- CHARTES DE N.-D. PoQ. Ciasci, Lageriiis Blacba, lyni, Ar. Gauterii, Pe. Rocha, Ar.M îorelli, G. Ghavallerii, Joh. Viui, tus Payroleti, Steph. Ayraudi, P. Ai >h. Coceti, Chalvinus Dalmacii, J< Ceascii, Joh. Balma, Gi. Saraseni, aroDi, Oi. Boerii, P. Chaloli, Gauterii lotus GarcinelU, G. AguUat, Step! ri, G. Moutonii, G, Corvi, Jac. Roll; Ricberii, Pon, Romey, G. Audeir Lynaudi, G. Grigo, Jo- Buyssardi, B. i Chivallerii. Item, omnibus predicti ilis Tir et potens Osacica, Rupi3 An linus, et dom' G. de Salice, judex o Dobili Osacica, predictis consenti] tem interposuit cum decreto. Actuin testes...: Ar. Sarasseni, sacerdos Roeti, 3acerdo3 milicie Templi ) )ne dicti loci, dom" Pontius Bem' , dom" Gaufridus Moutoni, fratris i Bert. Martini, de Monte Gluso, re auleimperialis. opie «uthontlipie do 1299 (Toirn"» 1S9-163 Quoique ce document porte que l'annae es Dars), je peuse qu'il est d« l'snDée 1.298 et n leat il faudrait dire que la procuration qu'il i l'acte (d' 159) en vue duquel elle a été pa Chacun des noms luivanls est précédé du m out pour abréger. lONATIO QUARUHDAH PÛSSESSTONUH jvERiNT uiiiversi... quod, anno Doir simo octavo, die xix* mensia nover , Raymondus Banbelini, de Ventaoi monasterio de Bertaudo, Vapincens DB BERTAUD. ito et procuratori, ut dicitur, d' ii, et dicto monasterio. . .: quaK iîtorio Ventaoni, in loco vocat campum Aenc, et confrontatu lua de Bertaudo, et... cum { . . cum via qua itur versus m terram, sitam in eodem tei ad Bertaudum, et confVontati s de Bertaudo, et... cum terra S Bertrand! Bernard!; item, quan sm territorio, prope domura et i uam habent in dicto territorio Radulphi et Lantelmi Chatbaul la qua itur versus Lazaro {sic), m terra Sancti Martini ; quam te mbelini, pacto promisit et con ni,... hinc ad proximum festum ï proprio et dicto monasterio dj (m tradere de eadem, aul ull alore et satisfactione dicte terre ,em, dédit, donavit... eidem a libras vienn., solvendas dicte lesinfra scriptas,yideUcet(z): a is denariis, in festo Pascbe prc bras Tienn. in festo Natalia D ; alioquin omnia dampna, ezpe !se, que, quod et quas dictus monasterium faceret... toti lundusBanbelini... plenarie re t concessit dictus Raymundus B n ejus juribas. , . Promisit. . , s cum eCTectu et sine omni def stum resurectionis Domini.quod Mosteriis, miles, dominus Ven laudabit... et in presenti instrui et, ad raajorem ârmitatem in pr( !.. . Promisit. . . Juravit. . . Exti [pales pagatores et quilibet in se fratrem Jobs ti Laure[n]ci Upertus Hei is dictus Gu ate impérial] 48 tlg. Si^nitw rtaudi [tv* s*). lONES SEU I DE ( lominl nostr is ejusdem , die septiins quedam que rse vertere mtilate intei Ttaudi,ab un } Arnaudon sasione nemi ^eriorum, le nunc per :ca3ione qua et arborai tis infra teri ictionis casti doniini : ta j et procurai lonialîum et ib una part lanus Coscet iQ hominum altéra, cujus ; volontés d DE BERTAUD. m et concordiam do omnibu: iradictis et de dependentib 1 discrètes viros dom" Ai m de Balciis,et Arnulphum d m Johannem Aurosa, conve um Arnaudi, de Balciis, tan es... I supra,... predicti arbitri "imis,. . . quod homines univ de Balciis. . . de cetero posse re et depascere, tam gros et ligna coUigere in nem de Lobelo, et jus pascend et ligna inscendendi et col um publicum qui dicitur (h ivo possint dicti homines i odem aquam accipeni, ad hoc possint facere et debeai rochassio qui vulgariter n.\ rivum de Rabaono, sequei seto, et inde usque ad crisl Bertaudi. Et idem precepei dicte sanctimoniales de '. [■cere, animalia sua depaso lalia, in predictis nemoribu ontationes. . . Item,... quod de Balciis, ultra dictum r im ipsius rivi et cristam sive us de Bertaudo, nuUo tem]: ua animalia immitere vel ill ;re vel inscidere in nemore i 0(1 jus pascendi habere pof i colligendi. . . Item,... quo 1 domus de Quinto, que d( alium de Bertaudo, remai dicte domui de Quinto, et dem domus, ita quod amodo . . . non possint nec debeant L 178 CHARTES DR N.-D pratis, terris et possessionibus, aliqi sua Immitere causa pascendi, nec il dictis pratis, terris et possessionibu confrontationes infra scriptas, silict Pertucz Nier et protenditur usque de Bertaudo, sita juxta combam qtie prout dicte mete âunt posite per not num de Rupe, fratrem Arnulphum , dum Sarrasseni, Johann em Bonifllii et dôBalciisj-et a dicto ioco de Com. rivum, seipjendo ipsura usque ad v versus Podium Lauterium, et a dict passaortum Sagne Longe ; et omn dictes confines sint perpetuum propi rum dominarum et fratrum de Berta quod homines de Rocha et de Balciis rare intra dictum defensum ; quod i bannum impositum per dominum d quod compositiones oliro facte inter Amaudum Flote condam et homines seu sindicos ilioruia, ex una parte, e les seu procuratores ipsarum, ex ait tis pasqueriis, boyssajragiis et deff in sua roboris firmitate... Item,.,, qu dictanim compositionum factarum [ naudum et dictas dominas de Berti predicti de Rocha vel de Balciis... rissent, quod ille pêne tam dominit quam hominibus remictantur et ex i Item,... quod omnia carta, instru sive alia scripta, in quibus contine cessionos, olim facte per antecess Osacicbe et per ipaum nobilem, sint petuo in sua roboris firmitate. . . Iten versitas et sanctiraoniales et convi dicta mandamenta... approbent et c jurint, hinc ad festum Pasche proxin ^uod... sit perpétue inter ipsaa partes DE BERTAfU. t, cum dicto uobili, Johani 1, Giraud is Arions. .laco lini, Guigo. . ., Ponciua E etrus SenasseQi {ootr 156 sripta fac.a et acta fueru in domn sive stagio milicie criptis ..: discr«lis viris ipiacensi ; Jacobo Pugneli, : Guill6]irio Rollaudi, no ifrido Moiiloni, milicie Tei laynerii, de Devolodio, Pet he-deS'Afnauàs, t" mai'S /9], die prima mensis marci )mines de Rupe de omnibui . . Et primo, Jacobus Viui, ina, P. Cbaloli, filius R. Cb li, filius D. Vallandi. Jo. I a, P. Bau33ani, P. Vayc G, Ghalnndria, Jac. Ber , Conreardi, Ar. Romey, Grigo, Jo. Garcinelli, Guig Cbanardus, Ar. Gauterii, G . Ceascii, Biganaus, 8t i !. Arrosa, St. Ruua, G. C( osa, Jo.SpitaleriL,B.Bononi Tob. Slius Job. Raynaudi, . i. Payroleti, L.^Boti, P. iieri, Jo. Mauroi. P. Roch; assi, G. Evesque, G. Fal udetus Arcberii, Jac. Mant ti. Cosceti, P. Amaudi, St. ,0, Jac. Lauterii, Ar. Mymi '. Borelli, Jo. Garcini, G. B lus Giroyni, Actum in loco coram Johanne Bonifilii, mundi, de Devolodio. )E BERTAUD. gillari aigillis dicti nobil: ïrcm rei firmitatem. Dpere, publico notario (sti reverendi in Xpisto pati iiic cartam descripssi et : ididi illù de Bertaudo, i: du 142 lig. Signum !uper patcuit c iragiis (iT* s')... vtl ligna s I rivum, tt aliot confina ib '\te ttntenct arbitralU entre i& Ift habitara de la Itoeke-de*- IX oonfédie pour U patturagi w4 1298 {ivm* B'). CoU; D, i 271 ; E, S31. Ventavon, 1" fui- : qdaruhdah terraruh Venton *. 3 [ducentesimo] nonagesi iunii, XIJ* indictionis, ulphus Cbatbaudi, de '\ di Cbatbaudi, nomme si latbaudi, fratris sui, ab: audo de Rivo, donatoet m, iVatrum et converser dam terram , sitam in ï ad Berlaudum, et con id domum de Bertaudo, . . oum terra de Bertau( Lazarum ;.. . precio et nenn. Quod quidem prec it se babuisse . . . Renur idilioneni nobilis vir de us Venlaoni,. . . laudavit uu babuisse a dictu em DE BEBTAUD. cum via publica gua itur âi . Actum in Bertaiido, in cl ■atur ecclesiani Béate Marie îentibus : dorn" Arnaudo Sa i , Raymundone Spate , de ipe ; et me Guillelmo Fabri, de inperialis ... t- 1/3. Signum en forme de croii dans u •aguod lieiibaudua, /lUus Guillelini ■um, vendidit [lis.m : donasit] guant 7 eanipujii Ptrerii (ivi» s"). Donatio oto in cainpo PtreHi (ivii' s'). Colé deS'Amauds, 12 décembre 13 \TIOHES APUD RUPPEM*. ... quod, anno ab incarnatic esu Xpisti millesimo treceni 1 mensis decembris, cum perr r esse contractus, ut vicemem 3 nexu religentur cont fratri Johanni Ai de Dertaiido, procuratori ... sterii de Eertaudo, ut de dicta î itiTrascripto notarié per qu um factum sub anno Doniini lonageainio septimo, dievideli manu Stepbani Borelli, de lici. . . {volrn'' 156): pro utilita ;ilio fratnim conversorum Ai Taterii, conversorum moneste: et Petro Andraci, de Rupe, ex riptas permutare interesse, : runt. In primis, tradidit... quandam terram ipsius mon 3 Rupe, loco vocato ad Peray istibus.. ,: dom" pe, Johanne Âgui ssardi, de Rupe ; iali supradicto... 'ignum ea forme d'aut mple queue. Au dos : , in laeo vocato .* tl c ;, 13 ; D, 807. l'année ïnt qui la prend od, anno Domiiii ie xiJ mensis febr ... per se et Johar utor est, et eonii sniidoni, vicario d procuratori ejusdi ementibu» nomim no, priorisse mon! i dicli monasterii, nés quecunqne si ekieures, sive pas dam prati siii, per ierritorio df Frays ga ; c.ui pratocohf ibus, et terra Gui taudi, ex altura, e udi, ex aliE, prec acivi et qiiinque ■ :apris se be le sol . . . Promisii... Jur tactis. Actrm Va[ )ria,canoni(i Vapi 0, Raybaudo Edo itabahono, '. tio Borelli, dalî3 et re" !, Dei gratij inc carlam alla veneral î Vapincen! h. ds 30 lig. 1 ept du prrf 01 roir de Fraici. D, 609. 1 [Dini milles Noverinl i ■osa, frater rum monia iresentia no is, militls, cl Q et ipsura Domine et monasterii dom" Guiltel ire et conflr lam terram, Bertaudum lesteriideBt .. ciim terr liayni undii! ivit. . . Trati licitur, doir lonesterio, . to... sub s DE BEBTAUD. î novembris , , . (voir n" !rii3,. . . inclinatus pre( ssa... pridem, ipsi do ; motus pietate dilectii tam terram. . . laudavil resa ..., per manualen tifessiis fuit laudimium 1 apud Ventaonem, in rietem fortalicii dicti < s,notariHsde Antravei is de Mes ; et ego Ou 309 (voir n" 178). ieS'Arnauds, 18 nover EKMUTATIONIS] CUJCSD ST ET LOCO D[CTO EN [1 • CGC* secundo, x» viu Arnulphiis Aurousa, ( iqaam procurator domi iu3cessoribus suis in d uratoribus , dédit in CiagaaH... quandam is'a terram Stephani j frinchiam et liberam. ih^nela, ejus uxor, cuj :nferin3 nominata est, n.in escambium, prop \o ... s[cilicet] (juan bïrara , sitam en Toi terram de Quinto , . . nnbilis vir Ozasica, Ru pirtibus laudavtt, tent us. Renuncians . .. aorum, in lumpnus F i, Stepbaoi :us auctori nobilis, pj , tradidi et licte curie. e 31 lig. De forme d'écu couché sur le dt Bertaud PIS Arnau mini nostri millesimo 1 l^olum sit,. et Bostang HT, omnes eruntfratri i blanc), ei lerii de Bei contiguam tutis, situ H ;o vocato a ertaudi,... ndi Valla: hoc preci 110 precio.. îorporalite: Quintum, lolomei Ph laruin, An DE BERTAUD. •■l ego Guillelmus Borelli, i î auctoritate (bis) impérial )ei gratia VapiDcensia ej presens instruoientum lig. 1/4. Signum en Corme do tls(»ii Borelli. de Monte Gardîn, jip un casqu?, surmoalé d'uut u Marcelli wndiUt ù 1 loeum qui dicitur Campiii I DONATIONIS StEPHANI MOL&TIO, APUD VAPINCUH Uone Domini Jhesu Xpisti îto, die XXII» mensis nove [1U3 Faber, de Vapiiico, pi ivocionom quam habet e Vapincensis dyocesis, et! et béate Marie Virginia, 13 sanctis Dei et moncsf 3uam, ut ipsa Rollanila p< rîo Deo et beaticimam g s aanctos Dei, orani hora ■io, deserrire. taliterut, p llande, ipsa Rollanda et pisti fidèles possint et val faudio paradisi gratulari. Johannes de GaelJeto, taudo, videret et intender inus et Rollanda predicti lictuni, ipsam RollandaDi ipsius monesterii, et ben ilem eidem Rollande, pre »r el dev()te recipienti, co inti predictus Stepbanus,.. atre ac monesterio predict im saorum, dédit, donavit. . . lephano Aymerico, notarioi: latuor sestaria vini censsi ilidos octo denarios de aerv lanus habet et percipit, et t, annuatim, tempore vinde , vineis sitis in terrilorio ^ olaciwn, iuxlA duas vias ] rnulphi Freyni.cum omni i )miDio et aegnoria ... ; retei dicta donatione dlctorum v cli vini, quatuor sextaria. ( Cta RoUanda, quamdiu vixe plat, et de illis facial ad su ne contradictione alicujus redicta quatuor sextaria dict bere devolvanlur. . . Reiiui t ad sancta Del euvangeli; ctum Vapinci, in donio dicti 18,..: Jacobo Merlle, Raybau aybauJo Johanm[3], Franci: tiano Aymerico, aule imperi . venerabilis patris dom' G însis, qui.., présentera car eum, una cum bulla plum 3iscopi, apposui, in testimo ' Orig. parch. de 4B lig. 1/J. Sigi irtanl une croii. Sur tresse» do OQib de 45 mm. (voir n- 154). Au aph.co, dédit coneentui dt Btri r(i( dtnariia et abolit (xv< s*). . •Ai «t ttrri ; D, 460 ; E, 288 ; F, » \ Oap, 14 octobre j soLviuus Stephano Cordeh , QUICQUIO SIBI DEBEBAUtlS*^. simo CGCVJ, die xiv niensis oi d Stephanus Corderii, de Vapi aisitionem religiosi viri donn Chayracii, pr^curatoris , . coi ertaudi, et mei Pétri Bonifacii, sientium nomine dicti convent fuît confessus... se esse et satisfactum de omnibus debiti ntus. . . erat. . . obligatiis pênes ique occasione seu causa, U3< enuncians. . . Promitens. . . Jur ! domum predicti Stephani ; tesl Raymbaudo Boetii; et me Pcti is notario publico, nec nun et i , Dei gratia episcopi Vapince Bntem cartam scripsi et in ea lia predicti dom' episcopi, appi is.t- ig. 1/2. Signum eu forme d'âchiquîci' . rea en flU bUnc, bl«u ot rouge. Coti Ventavon, 20 octobre l PER GUILLELUL'H ÀREri ET Cl. U, [in VehTAOWE, LOCO DtCTO tLONAH SOBEYRANAU] *. simo CGC* V[I],die xx mensis o i ('). Noverint universi... quod i aono, et Clara, ejus [uior],... v Qni Taterio, administratori dor 0, quam habet in castre seu te ndam vineam, sitam in territor 180 CHARTES DE N.-D. taoni, in loco vocato ad Votonam Sobey: neain Bert. Jobie condam, et juxta vinea rii, et juxta ermum condam Johannis Ber tenetur sub dominlo dicti monasterii et annis, I den. et [unam] saumatam rac< finito sex libr. decem sol. Quod precium confessi. . . fuerunt babuisse. . . Renuncii tentes... Dictus Guil., in conpenso, trai sue... quandam domum, sitam in cast: juxta domum O. Maurelli et juxta domii mundi Stephani, yidelicet totam obligavi Veataonem,in nperatorio mei notarii. T Raymundi, preabiter, Ramundus Oauteriî, guisii ; et ego G. Rollandi [cf. n° 179). {■) L'indictioa 4>iious engage * adopter la date 1 APUO VENT[a]ONEH, CONFlRHàTtO POSSESSIONUH *. ÂNNO ab incarnatione Domini millesin penultima mensis aprïlis, VU* indictic quod, cum Raymundus Banbelini, de V censis dyocesis, donasset... Deo et mo Bertaudo ac fratri Johanni Aurosa... qi sitam in territorio Ventaoni, loco vocato ad campum Aenc, et confrontatur. .. domus de Bortaudo, et. . . cum prato Pont cum via qua itur versus Alpum, una cum sessionibus aliis; et predictas pos^cssio mundus Banbelini promisit predicto fi laudari facere et con&rmare nobili viro de Mosteriis, militi, infra tempus j»m lap et quedam alia continerl dicuntur in instrumento, scripto sub anno Domini mil gesimo octaTo.die xix mensis novembris, )B BBBTAVD- l Rollfïndi, notarii publi lymundus Banbelini, re( im Aurosa et per fratre inis.et procuratores no ii, prout de ipsius pi am publico instrumenl sic) Fmyseti, notarii, et î ri, doin' Amellii Merle, um dicti castri, quate dictis fratribus... lauda , predicto dom° Amellio Icti castri, et nomine doi miVentaoai. QuiHaymu t ut eis, aotnine dicti doi 1 debeat laudare et confli ni et cujuscunque perso ;r/e, visa requisitione, ioni.Juxtapromissioneii icto fratri Jobanni, roi staricensis, consocii sui ' Ouillelmi de Mosterii: .molli us asserebat, sah terius cujuscunque pei !t confirmavit, et eos pe I quibus. . . Actum apud caméra pincta. Testes. erii, Ripertua Eme, Ro! Martini, P. Bernard! ; o periî notarius publicus. Signum eu forme de deur en nbelina [iiv< s>). Omnes iti Hure d'une lerrt donnée à Vi re [iirii> s«). Col* : D, 858 ; ! CHARTB8 DE N.-D. ITT. Knireve De tribus terris donatis mcnai in territobio vota FâTA UNA, et ALIE DUE PKOPi: [l OS Ouillelmus de Mdsteriis, miles, tonore presentiuni, iiotum :ier >d, certiflcati de qui dam donation a Banbelini, de Venaono, monisU idam terra, sita in lerritorio Teni Faya, scilicet ad camptm Aenc, n terra dicte domus de Bertai atîi Qauteril, et... cum via qua iti quadam alia terra sita iii dicto ;ato Bertaudwn, que confronta tur Bortaudo et , . . cuni terra San';ti i 'trandi Bemardi ; et de quadam lem territorio, prope domum et grj I confrontatur ... cum via quai cum terra Sancti Martini ; de q tat publico instrumente, scrlpto i di,notarii [voirn'' 158)... ;donatioi [1U3, confirmamus ac etiam aiirob firmam perpétue habere et ter lo tempore contra venire , ali( itate. In cujus rei testimonium illum nostnim duximûsaponendum secunda mensis maâil, YU' indi< lesimoCGC" IX". Orig. parch. d« 11 Ug. 1/1. Traces de 3C< : Litlera pra âomt 0. Lambtrthina (iir* 1T8. [Venlavon,] ^NO ab incarnatione Domini millt menais decembri. VIIJ' indictioni; ) Tibaudus Baudi, notarlus, recej DE 8ERTÀUD. de Alzona, judice castri d( pilas notas noQdum in f( reperire potero in cartu am fuerunt Ouillelmi RoU: ipsam et ipaaa in formam '6 âebeamjuxta formam i is Q. cbndara in aliis suis liqaidem in quodam cartuli •A scriptam {voir w 170). 1 ego Tibaudus Baudi, Ror ritate michi concessa, ut j mi Rollandi, notarii conds liai littera velsillaba, ext degi, scripsi et signo meo 65 lig. Signar^ (voir n" 176). - mtavon pour certaine terre doi Urroir d« Ventmoott... pour le vulgairement Berlaud (xvi* s [Ventavon,] ? de matione Domini millesim< embris. Notum sit... que :, recepi in mandatis a di judice castri de Ventaoi .. {voir n- 175). I ego Tibaudus Baudi le 44 lig. Signum (voir a" 176^ faeit monmierio Berlaudi unai udt Rolande{x\V s*). Cota ; C, i94 CHARTES BE N.- 180. Gap, Aquitiacio CUJDSDAH I Is nomine Domini nostri Jhesu Xpi demincamationiij Domini M** GC' sis decembris , ad instantiam et - Jobannia Aurossa, conversi monî Bertaudo, et Pétri Jacomini, dona^ confessas fuit . . . discretus vir doi bus, jurisperitus, habitator Vapinci gram solutionem récépissé, tara ab PoncioMichaeiis, procuratoreetcon terii, facto bono computo et iatercl nibus eidem doai° Egidiu, usque ad per predictos fratres Poncium et J mini, quara alîos quoscumque, noi facLis, octo vigintl Hbras coronaton cialiuni,pro estimalione, qiiantitate vian. parvorum, qui anno preterito pro denariis; in quibus XIIIJ"lib, vi fratem Poncium teneri, nomine d doni° Egidio, causa emptionis blat monasterium anlcdictum, extenore facti seu note facte manu Johanni blici. De quibus quidem VIU" libr Egidius se bene contentum tenuil Actum Vapinci, in domo dom' Jac ecclesie Vapincensis ; coram testib Bortranno Durnasii, Lonbardis ; < Cario, aule imperialis notario publi rendi in Xpisto patris dom' G[aufrii censis episcopi et domini, qui. . . hi signo meo signavi, una cum buUa pi episcopi, in testimonium veritatis. ^ * Orig. [larcli. d.; 39 lig. i;2. Signuoi carré, Ri-stos de tpfSios tricolore?, ea fils bleu, I LUfni solutiOfiù< fa^U p :r frali-es d<: lifrlh periio de I'i»^iïico(>Lï' s'). Coté: C, 'Jl ; D, k.. les-Amaiiâs, 5 mar& IN QumTO, ET L0( A PBATUH HONASTER >oiniiii millesimo tn i mensis mnrcii. N' Lgiiesia Peliegrina, ( icti Pétri, mariti sui, srnardi, procuratori i ac conversorum mo ensia, Vapincensis d notario pubtico infr: 3 coDventus ementil terram contiguam d I Arnaudorum, infra to a Serre Royo, ju: ta terram dictî moD le, uxoris Pontii Da ^a libr. et septem se I carreriarum quinqu . Renunciaverunt.. ' sancta Dei euvangi irum propriis. .. Ac omo dicte Agnesie, 11 , : dom" Poncius Bern Quillelmus Moliui, rocheriî, de Rabaoi tycheti, notariés, ichardi, auctoritate Xpisto patris dom' pi Vapincensis, Qotai i coDcessa per dis lodulphum do Fara 1 scripsi, et extrasi àicti Jacobi Freyche ntus, cam exlrahore er quod census vel DE BERTAUD. e canoni, faciendo quolibet 3, . tempore vindeniiarum, ( puri et franchi, et in festo Ni narlum de cervicio [sic}... Berlaudi, presentibus testibi > Bonifacii, hominihus de La olodio ; et me Jacobo Fabi blico . . . f . 43 iig, Signum en forme dVchiquiei ognoiitence d'une vigne au terroir (JlV' s'), Reconnainance d'une vig >té ; C, 19 ; D, 859 ; E, 309 ; F, M: Sisteron, Ï6 m< . Ventaoni, appelatio fact SlSTARECl *. ûillesimo CCGXVllJ,die xvi r 'rater Petrus de Valle Na ertaudo, coram nobilibtis vir o, et Rostagno de Mayronis, lit cedulam papiream, tenori is, quam legî. et pnblicari nici, notarium curie ibidem. "rater Petrus do Valle Nai lertaudo, in presencia nobi Penna, bajuli Sistarisensis, t 3is ibidem, exposuit coram ervenit auditum quod predii r suas litteras mandaverui rangia de Ventanne domini tibus, quateiius -vexillum sel 1 in dicta grangia Ventaoni, ixequendo iiltoras eisdem c ur, dcstinatas, ex parte drc 198 CHARTES DE N.-D- dom' Johannis Cabassole, militis, magne régie curie magistri racioniilis ; vel, si dîcti fralres causam preten- deant quare dictum pennonum sivo vexillumnondebeaDt amoTere, comparere deheant, hodierna die, coram domi- Dis antedictis, prout predicta et quedam alla ad predict^ pertinentia in liUeris antedictis latius contineri dicuntur. Prefatiis, inquam, vicarius, nomine et vice conventus monialium predictarum , dicit dictura pennonum seu vexjlluni regium apposilum in grangia supradicta non debere aliquatenus amovere, cum dictum monasterium de Bertaudo, cura membris et grangiis suis, exstal siib spé- cial! protectione et guidagio dcm' nostri Régis et ejua curie, ac in signum protectionis et giiidagiî supradicti, de mandate offlcialium curie régie, fuerunt appositi pennoni sive vexilla regia, tam in dicto monasterio de Bertaudo quam in dicta grangia de Yentaono et in aliis grangiis dicti monesterii, ad evitandas oppresiones, violencias et injurias, que inferebantur monasterio supradicto ; et per litteras viri nobilis dom' Johannis Baudi, Provincie ac Forchalquerii senescalli, officialibus curie régie Sistarici destinatag, preceptum et inhibitum fuit eisdem officialibus ne dictos pennonos sive vexilla regia aliquatenus amove- rint nec permiderent per quempiam amoveri, prout ipsi dom' bajulus et judex de predictis omnibus sunt et fuerunt, pro parte dicii monasterii, plenarie Informât! ; nec, pretextu liternrum predicti dom" Johannis Cabasolle, procedere debeant predicti dem'bajulus ac judex adamo- cionem dictorum pennonorum, cum predicte littere impe- trate fuerunt tacita verilate; que, si expressa fuisset, idem dom* Johannes dictas litteras nullatenus concessissot , potissime cum dicte littere de prioribua litteris dom' senescalli nullam faciant mencionem ; nec ad offlcium predicti don)' Johannis spectat quod in suis lit'eris man- dat Gerî : et ideo ratum habere non débet quod per ipsum mandatur fieri, [njec dicIi dom' senescalli, qui majus ym- perium in provincia sibi décréta post dom" nostrum re- gem babet,littera3 potuit aliquatenus revocaro. Quare dic- tusvicarius.nomine et vice conventus predicti, humiliter et DE BERTAUD. irencia débita, supplicavit predictis dom'* 1 quateims contenta in dictia lîtteris, fralrîl ngia Ventaoni coraorantibiis destmatis, toi "evocare nec ipsos pennonos sive vexilla it aliquatenus amoveri. Si vero postula per vicarium antedictum dicti dom' bajul iusaverint adimplere, seu sciens se dictus line quii.supra, et per Ipsum dictum convei tis in dictis litteris indebite agravari, i; et infra tempu-i legitimum, appelât ad d lescalliim seu ad sacrara regiam majest ppostolos sive litteras dimissorîas instant ime sibi, quo supra nomine, dari et tra( cipiendis soilempniter protestatur, dora' bajuluR et judexdicunt quod, facta Ci propositis per dictum vicarium, quod, si . riantur ipsos gravasse, parati suiit revocar dam lîdera de prediclis, concesserunt cis t ; ad iliem mercurii proximi et intérim, i fuerit de eorum juribus et alterius cujusci noluerunt quod dictum pennonum seu vex ir. Et de predictis dictus vicarius, nomiiu tiit sibi Qeri publicum instrumentum. Acti ■ia , presenlibus testibus : discrète viro arde, jurisperito, Jacobo Thoraasio, Ben 3, notariis ; et me Matbeo Dominici, n( dom° Karolo secundo, illustrî condam rege Sicilie, ducatus Apulie et principatus C. I ac Forchalquerii comité constituto , qu ris requisitionem, hanc cartam scripsi et ivi. f, rcb. de 5t lig. Signuin formé par des entrelacs flgura ■c dcslcltrjs initiales M et D. Au doi : L-- vicaire ■ !Kte que ledit Berlaud alant îouèi la protection di amie de Pi-ovenceJ, on ne doibt oaler sea armoiries t fenlavoH (ivu' s'). Coté : C, 20 ; D, 860 ; E, J17 ; F, 200 CHARTES DB N.-D. 184. Manteyer, 5 Janvier î 322 /3. De quodan prato, ad Segnam Longam, [apud] Quint "^ . Ave Maria, ANNO ab incarnatione domini nostri Jhesu Xpisti mille- simo CGC** XXIJ% die v mensis janoarii. Perhuj[u]s scripti seriem cunctis audientibus clarescat quod Jacobus Gayseli, de Mantherio, . . . vendidit. . . Bertholomeo Jaus- serandi, habitatori de Freysinossa, . . . quoddam pratum, cilum in territorio Sancti Andrée de Fraysinosa^ loco vulgariter apelato ad Sangniam Longam^ quod confron- tatur juxla terram et pratum monesterii de Bertaudo et . . . pratum Johanne, uxoris Pe. de Oza, bastardi, et . . . pratum Raybaudi Lonbardi,... precio et mercato quin- quaginta quinque solid. refforc. nunc currencium. Quod precium dictus venditor confessus fuit. . . se [hjabuisse... Renunciîins... Promittens. . . Et, cum dictum pratum teneretur et esset obligatus seu ypothecatus [sic) confralrie Sancti Spiritus de Mantherio, pro medietate pensionis unius f.. .(0» 8^nno quolibet, dicte confratrie persolvendo, ut est moris, dictus Jacobus Oayceti obligavit et ypothe- cavit, . . pro dicta dimidia pensione unius f. . .(*), anno quolibet persolvendo, videlicet Humberto Janselmi, bajulo et rectoris dicte confratrie, quamdam suam ter[r]am, citam in territorio Mantherii, loco Rétro Meanis, con- frontantem... cum ter[r]a Honorati Honorati et cura terra Jacobi Sysmondi condam. Quam terram ipse Jaco- bus dicte confratrie, pro predicta [pensione], perpetuo voluit esse obligatam et etiamypothecatam. Et de dicta venditione, cum juribus ejusdem, Raybaudusde Sparono, bajulus Mantherii, ad requisitionem dicti venditoris, dic- tum (h)em[p]torem, in possessionem dicti prati . . . corpo- ralem induxit, sine retencione alicujus servicii, et de laudemio se [hjabuit pro contente... Actum apud Manthe- rium, in domo curie. Testes. . .: Raybaudus de Rocheta, Bertholomeus Balisterii, domicelli, et Raybaudus Lon- DE BERTAUD. e Mantherio ; et ego Franciscus de Mai perii notarius publicus. . . -f. parch, de 50 lig. Signum en forme de carré qu ane croix pâtée. Au dos : Non pertinet ad not (iv* ' Jauaierandi, de Fraiiinosa. emil pratam ad Sagn l. guod ■ooaua dédit domui Bertaudi, anna 1355 : m (lïii* S'). Coté : C. 6 ; D, 612, _ ainsi figuré : fcua ; puis {>} fus ou fris. Bertaud, 7 décembre . 10 CWDSDAM TEBRE APUD ClUSAH, PRO I ÀNNONE ET IKJ DENARIIS * . )omini millesimo CGC* vicesimo tercio, sis decembris. Notum sit. . . quod, cum m' I Bertaudo , ordinis Cartuciensis , Vapî , esset dîversis creditoribus et in [multis qu ccunie obligatum et quia, urgentibus ipsis c ecessarium habebat idem luonasterium di vere ; ad ipsa débita per3olve[nda] seu I subscriptam concessioncm in empbîteos infrascripte , utpote expedientem et sam quam alterius rey vel pocesionis e irii ; ideo, pluries tractatu hablto , et co ipsius monasterii , de infraacripta corn ipto empbiteotario Taciendo, infrascriptis t fratribus dicti monasterii, ut moris est, : 1er in capitulo congregatis, scilicet : ver religiosa dom* Ftaybauda Vert, prioresa, i iro fratrc Guillelmo de Termi[at]o, vicari us, dom" Alaysia deBaracio ', subprioresa la dom' Katberina de Romanis, domi Ala] 3m*B6atrix de Ardisono, dom' Anna de N nna de Ebreduno, dom> Âlarda de Beni rdaiia Bertranda, dom' Margarita de Layt leta de Sigoerio *, dom'Beatrix de Raynerii de Barracio ', dom» Laureta de Baracio' 202 CHARTES DE N.-D. Mabilia do Terrusio*, dom* Benau^tina' de Gracionopoli', dom* Francisca • de Ancella, doma Alaysia de Sistarico, dom* Aynarda de Morgiis, dora* Lantelma de Vapinco, dom» Katherina de Vapinco, dom* Guillelma de Vapinco, doma Guillelma de Ventaono,dom* Aynarda de Sigoerio»", dom* Bruneta*-* de Ebrcduno, dom* Boneta de Romanis, dom* Alaysia de Bevenento, dom* Ronsolina dé Sparono *•, dom* Raynauda de Sparono, dom» Katherina de Sancto Marcello, dom* Lumbarda de Monte Mauro, doma Alaysia de Ancella ; fratro Ar J' Aurosa, de Rocha Arnaudorum, fratre Poncio Michaelis, fralre Pctro Geleni, procurato- ribus dicli monasterii ; fratre Petro Bernardi, fratre Jacobo Vitalis {bis), fratre G. Papani, fratre G. Maurelli, fratre Petro Faucherii, fratre Cristino, monasterii supra- dicti. Que quidem dom* prioresa et dictus vicarius, per se ipsos et eorum successores, vice et nomine ipsius menas ' terii, presentibus et concensientibus monialibus et fratri- bus suprascriptis, dederuntetconcesserunt Jacobo Aurosa et suisheredibus, recipienti nomine suoet Raymundi, fra- tris sui,de Glusa, in emphiteosym, quand am terram, fran- cham et nitidam, scitam in territorio de Glusa, loco vocato odRivumFrigidum, juxta viam publicam qua itur versus Montera Maurum, juxta (erram Bertrandi Devolodii, et juxta terrara dicti raonasterii de Bertaudo, et juxta dic- tum rivura : ad habendura, tenendura et possidendura et quicquid dictis fratribus et suis heredibus placuerit faciendura, salvo jure domini et proprie[ta]tis, et salvis conditionibus infrascriptis ; cura omnibus juribus etperti- nenciis que infra dictes confines continentur, cura omni- bus etiam accessibus et egrecibus suis, et omnibus et singulis que habet infra se, et omnibus juribus et actioni- bus, usibus, requisitionibus îpsi terre modo aliqup per- tinentibus ; pro decem et novera libr. bonorura Viennen- sium, pro investitura et nomine investiture. Quas quidem XIX libras predicti fratres Pelrus Geleni et frater Poncius Michaelis, procuratores dicti monasterii, et pro- curatorio nomine ejusdem, de concensu et mandate dicto- rum dom* priorise et vicarii et tocius capituli, fuerunt DK BERTAUD. 203 îsi et publiée recognoverunt habuissa et récépissé, iitilitalem et comodiim ipsius munasterii conversas . . . Promitentes. . . Quam quidem concessioncm seruDt et conveneruiit predicto Jacobo... raos facient ratifficari et aprobari per majorem priorem s Garluciensis ... et sigillarj magno sigillo dicti prloris, et dicta doirn prioressa, eonim propriis ,ibu8 . . Qui quidam Jaiiobus promisit facere, quo- inno, in festo sancti Andrée, pro dicta terra, unam am annone, boue, pulcre et nitide, sine joUo et i, et quatuor denarios bonorum viennensium anti- m, de servicio, monastorio predicto vel prcuralo- dicti monasterii sive domus de Bertaudo, Et fuit a inter partes predictas quod avère dicti monasterii lomus de Bertaudo non possint apategare dictam n modo aliquo, donec per .nlias personas fuerit apa- 1, prout moris est et consuetum apategare in terra ;ta. De quibus . . . Actum in dicto claustro de Ber- , in capitulo prelibatn, [ante ecclesiam dicti monas- ]. Testes fuerunt : Giraudua Clareti, de Sancto o, Jobannes Chaysii, de parrochia de Angneria, nés Mescla, de Clusa ; et ego Stephanus Basterii, us publicus, de Vapinco, auctoritate imperïali, et us reverendi in Xpisto patris dom' Gfaufredi], Dei episcopi Vapincensis, qui vocatus et rogatus banc n scripsi et signum meum apposui, in testimonium tis. t- f. parch. do -^0 lig. \ac&rn daus le haut, à gauche. Sigtmm ; un losange eafernic dans un carrû et reuformant lui-même lus STE[pftonu*]. Au dos: T)e Clusa : guedjm possessio ad Rimim itn amphitata (xiv» s''], late quai'U sunc de Cluta, Rabiot et [ti ; omnes utiles (iv s«). Affictemetit fait par te couvent de l d'une terre au terroir de la Clutt, lieu dît à RUufroid, 1333 : GoW : D, 66Î ; E, -135 ; F, 285. — Copie dans lo o' 189. Va- : ' Barrscio ; * Ncffis ; ' Cigocrio ; ' Cebilia de Barrossio ; ssio; « Terusio ; i Benesona ; > GrBcLna|*1i ; " Fiaociptia ; orio ; '• Brunelln ; '» Sparrono ; '' Arnulpho; " ces mots man- l'original. 204 CHARTES DE N.-D. 1 86. Sisteron, 8 févyHer 1323/4. MONASTERII DE BERTAUDO. DE VeNTAONO *. ANNO Dominimillesimo GGC^XX** tercio; die viu** mensis febroarii*, seplime indictionis (*). Notum sit...quod nobilis et potens vir dom* Raybaiidus de Mosteriis, miles, dominas pro parte castri de Antravenis et vallis ejusdem, tutor", ut asserebat, et tutorio nomine Guillelmeti, filii et heredis quondam nobilis Bertrandi de Mosteriis, domini Ventaoni, ac etiam tamquam» tutor, gubernator et admi- nistrator dicti castri de Ventaono ; nec non et religiosus vir frater Jacobus de Mosteriis, ordinis fratrum predica- torum, tamquam' exequtor^ testamentorum, ut asserebat, domini Guillelmi de Mosteriis quondam* et Bertrandi, ejus filii, et quilibet ipsorum, pro[ut] melius de jure potue- runt, pro remédie et salute animarum predictorum do- mini Guillelmi et Bertrandi, ejus filii, et predecessorum suorum, et in recompensacione, si qua de bonis menas- terii de Bertaudo injuste predicti domini Guillelmus et Bertrandus, seu predecessores ipsorum reperirentur habuisse seu occupasse, donaverunt, cesserunt, remise- runtet desamparaverunt, perpétue donacione,... fratri Petro Geleni, converse monasterii de Bertaudo, procu- ratori . . . dicti monasterii , quicquid jiiris et racionis dictus Guillelmus, dominus Ventaoni, seu dictus dom" Raubaudus, seu alter ipsorum habebant, . . . ratione comi- tionis*, seu occasione servicii non soluti, sive census, seu alia quacunque occasione,... in quadam terra, franqua et libéra ab omni servicio et servitute, excepte et reténto servicio unius galline, singulis annis, prestan- do domino Ventaoni, in festo Natalis Domini, et dominio et segnoria, laudimio et trezeno\ si venderetur. Que quidem terra sita est in territorio Ventaoni, loco dicte ad C/apere'o5, juxta terram dicti monasterii... et juxta viam qua itur versus eampum SecJierium, et juxta ter- ram Sancti Martini, quadam cumba média. Gedentes... nomine et ex causa donationis. . . predicti dom* Raybau- dus et frater Jacobus. . , in predictum fratrem Petrum. , . DE BERTAUD. ique actiones. . . Renunci o dom* Raymunde Bare archesii, ordinis predic itaono, Johannes de Mo , notarius publicus ab illi icia Jérusalem et Sicilii Pedimontis comité, coi signo meo sigfnavi. ■{■. i lîg. Signum ea forme do croi: dos : Les tuteuri du seigneur vrreiraga et droict de fideicot luelques terre* [au lieu appeU «1 ; E, 336 ; F, 2ie. — Vidim ■ fubrarii ; > lutorio ; * taDqi lii ; ^ tresieao ; ' Borérîe. auve que l'ann^o eat ici prise j Oap, 3 : Behuud *. lillesimo CGGXXVI, die 1 sit. . . quod Petrus Jan is fbit, ... ad instanciam t Dnati et procuratoris do âlium de Bertaudo, . . . et integram soIutioDem . contractibus et obligatîc sque ad presentem dieu Tel ex causa emptlonîs 1 coDtractu... erat oblij Vapinci, in domo dictl ;e3 . . . : Guillelmus Pelé Uoysii, de Vapinco, Guil di, de Annella, Lantelm ego Jacobus Sancti, no riall et notarius revert 206 CHARTES DE H.-D. patris dom' 0[iiilIel[ui], Dei gratia bone memorie episcopi Vapincensi3, presens instrumentum scripsi, et signum meum apposai, una cum butia plumbea pendente curie Vapinci, in testimonium veritatis. f, 'Orig. parch de 29 !i^. i/î. Signutn en forme de carre enfermaat quatre autres carrée partagés par dus diagonales et pointillés. Traces de ai-pau. Au dos : Quittance générale concédée par Pierre Januarii, citoyen de Gap, en faveur des religieuses de Bertkaud... (xviii* $•) . Coté : C, 8» ; D, 469 ; E, 343 ; F, 338. 188. Rabioitx, 20avril 13S8. Instrumentum de Clusa *. IN nomine Dominl amen. Anno incarna tioois ejusilem millésime CGC" XXVIIJ", videlicetdie xx' mensis apri- lis, Noverint universi... quod, cuœ questio verteretur et esset inter dom~ Guillelmum de Termiato, vicarium monasterii de Bertaudo, fratrem Petrum Bernardi, pro- curalorem dicte domus deBortaudo, ex una parle, agen- tes, et Jacobum Auroae el Raymundum, ejus fratrem, de Clusa, ex altéra parte, deffendentes, super eovidelicet quod, cum olim quedam terra, sita apud Rivum. Frigi- dum, justa dictum rivum et juxta terram dicti monasterii etjuxta terram Bertrandi Devolodii, data fuerit et con- cassa in emphiteosim dicto Jacobo Aurose, de Glusa, presenti et recipienti nomine suo et nomine dicti Ray- mundi, ejus frafre, per venerabilem et religiosam donù- nam Raybaudam de Vert , prioressam de Bertaudo, una cum dicto dom» Guillelmo de Terraiato, vicario dicte domus de Bertaudo etpluribus aliis conventus dicti mo- nasterii, francbam a feoudo, prout predicta latius conti- nentur in quodam publico instrumento facto, scripto et ^nato manu Slepbani Baslcrii, notarJi publici, sub anno >mim millesimo CGC XXllJ", dieviJ» mensis decenibris )ir n" 185];... et predicti vicariua et procurator pelèrent ichiam in dicta terra, nomine dicte domus Bertaudi ; ad 1 DE BERTAUD. î et Raymundus Aurose, fraires, di 'aiQ predictara tenent et possident ut continetur in scripto predicto : t ,e consilio saniori super predictis oi onibus, ... 9e coihpromiserunt . . . lilem Lantelmuni Pelafolli, notari ît Stepbanum de Cerro, parroci ,es et corapromiasum in se gratis n in arbitres, ... et in religiosum Jhayssii, priorena Durbonis, tie su videlicet quod nisi dicti arbitri < ent determinare .... quod dictus ti dictis arbitris, dictam quesUonera ad suam omnimodam voluntatem. 1 istatem ... et plénum posse li :hae]i3, . . . [ita] quod . . . possint usque ad festum Omnium Sancton 5uper sancta Dei euvangelta juravei sdicta in domo de Rabioys, ante i ...: dora* Rertrando Gaboelli, cap frescheti, notario, et fratre Petro ( Johanne Drogonis, Raynerio Me» it me Johanne Audeberto, notaric Vaux, S6 Juillet 1 no quo aupra, videlicet die xiri : n' arbitri, videlicet Lantelmus Pel nus de Gerro, arbitratores,. .. et m' Poncius Chayssii, prior domu: tercio. . . audttis petitionibus ps 1 deffensionibus, . . . mandamenta ; itur protulerunt. In primis, dixer is et Raymundus Aurose, fratres, pvire, et annis singulis, et facere im eminam anone bone, pulcre et denarios bone monete, prout coni ,0 manu dicti Stepbani Badterii, i 1 208 CHARTES [>E N.-D. publici, proprato et terra, sitis apud Rirum Frigidum : ita videlicet quod dictifratresde dictopratopossint facere terram.et e converso, sine licentia alicujus... Item,,.. quod dicta terra seu pratum, prout contiiLetur instru- mento facto manu Stephani Bastehi, ... sit quitia perpé- tue a taschia, ita quod dicti fratres, ab inde in antea, taschiam dare non teneantur ... et, si possessio vende- batur, teneantur solvere laudlmium et vendeam. Item, . . . quod, pro taschia quam dicti vicarîus et procurator petebant in dicta terra seuprato, quod dicti IVatres Jaco- bus et Raymundus teneantur dare et solvere semel domui de Bertaudo sexaginta solidos bonorura Tiennensium, solvendo per bunc modum, videlicet : tringinta solidos hinc ad Testum béate Marie septembris, et triginta solidos bine ad festum Omnium Sanctorum . . . Item, . . , quod ins- trumentum factum per dictum Stepbanum Basterii, nota- rium, incorporetur ad plénum in présent! compromisso, et quod dictum compromissum seu presens carta dictetur ad consilium et dictamen dom' Guillelmi de Sparono, ofQ- cialisVaplncensiSiSumptibus tamen fratrum predictorum. Item, . . . quod, hinc ad festum Omnium Sanctorum, . , . sumptibus domus de Bertaudo, sigUlari fecerit presens instrumentum et reddiderit sigillatum sigillo prions CAardomeet conventus Bertaudi, sic quod dicti fratres ultimam solutiouem non sint astricti solvere alicui, donec presens instrumentum per predictos fuerit sigillatum. Item,. , . quod dicte partes predictamandamenta attendent . . . Que quidem mandamenta. , . confirmaverunt et contra non facere... promiserunt . . . Inslmmenti facti manu dicti Stephani notarii ténor, de verbo ad verbum, sequi- quitur et est talis {voir n° 185). Actum fuit in domo de Vaiis, in fomello, lestibus presentibus. . . : âuillelmo Felistii, de Monte Mauro, Jacobo Rayhemberti, de Glusa, Andréa Vayser, de Veyneto, et Petro Qay, de Monte Mauro; "■ — " johanne Audeberti, notario publico, auctoritate ail constituto... f. DE BERTAUD. 209 iOO. i) Juin 1333. Et nos prior Cartiisionsis omnia .suprnscri[)ta, salvis libortatihusef consliliUionil)iisnoslri ordinis, approbamiis, ralificanms et confii-niamiis, por apposilionom nia-rni sigilli nostri, qiio in ardnis uliniur, in toslimnniiini vori- tatis presenciiim lilterarum. Datum anno Domini M*" CCG** XXX° tercio, ix» dio niensis jugnii. ^* Orijr. parch. de 09 lipr. Signum après lt> corps de l'acte rt avant l'approbation, on fornin de croix quadi'ilobéc dans un losanjxe, cnfennr dans un carré surmonté d'une autre crois. Traces d'un sceau sur simple queue et d'un autre sceau sur double queue ou sur cordons. Au d os In ùstis duobus inttrumentin continetur quomodo Martinua Aurosa débet dominabus de Bertaudo, quolibet anno, unam eminam annone et quatuor denarios bone monete (xxie t»';. Coté : C, 20 ; D, 005 ; E, 318 ; F, 3T.). 101 Vmtavon, 20 récrier 1331/5. Cessio et remitio cujusdam terre alz Clappiers, NUNC APELATE LO SeURE DE BERTAUX*. ANNO Domini raillesimo CGC XXX° IIIP, die xxa mensis febroarii. Notum sit... quod, cum per mortein Ferre- rii Salvelii, notarii condam de Ventaono, cartularia et protocoîla ejiisdem» michi Guillelmo Bonifilii, notario per nobilem et potentem virum Guillelmum de Mosteriis, doniinum dicii castri de Ventaono, et ejusdem domini lit- teras extraherentur coininissa, consignata, tradita in publicam forinam redigenda, ego dictas Gniilelmns. . . quandam notam inveni langentem monasterium de Ber- taudo, cujus ad instanciam donii fratris Guillelmi de Gri- miseni, vicarii de Berlaudo, in formam publicam redogi...; cujus note ténor lalis e^t (roir n"" IStj). Et ego dictus Guilielmus BoniOlii, notarius auctoritate inperiali.. .f. "* Orijç. parch. de -40 li-^. Signum eu l'orme d'étoile à 8 rayons sortant d'un petit carré et dont les extrémités sont fleurdolisée>. Au dos : De Ventaono : de remissione quat^indam commi8sionutn{\i\'^ s**). Aqui:iitio 14. ttrre Claperiorum piv Bei-laudo (x\' «•). Haut: trri-am unemuê ; apptl- latur Lo Soiro Je Bcrtaut (i»» a'). Cotû : B, t -Idvenial ; C,30; E,355; F, 3i!. toa. Bertaud, 7 mai 1335. Pratuu ad Sagnau Longah, in QUINTO*. ANNO Doraini miUesimo CGC» XXX" V, die vu mensis madii. Notum sit. . . quod existens Bartholomeus Jaus- serandi, habitator de Frayssenoza, juxta Podium Lauto- rium, Vapincenais dyocesia, infra monssterium de Ber- taudo, dicte dyocesis, ordlnis Chardoceiisis, in parla- todo dominai'mn dicti monasterii, congregatis et ad n vie cm ibidem a^^sistentibus religioso viro dom° fratre Petro de Bossozello, dicli ordJDÏs vicarioque ipsius monas- Icrii, et religiosis dominabus Barracia de Barralio, prio- ressa, Raybauda de Petra Veridi, subprioressa, Catherina de Romanis, Byatrice de Ardisso et Byalrice de Pontisio, Filipa de Monte Orcerio, Margarita de Laya, Aynarda de Morgiis et Laiireta de Barratio, monacabus ejusdem mo- nasterii ; idemque Bartholomeus. . . cum testimonio hujus presentis publici instrumenti, perpetuo valituri. . . dona- vit... amore Dei et in rode[m]ptione delictorum ejus et parentum suorum, affcctuosc et benivole, tam dicte dona** fratri Petro, vicario, quam dictis dominabus monacabus et michi notarié infrascriplo, tamquam persone puplice ... nomine predicti monasterii de Beriaudo, quamdam peciam prali dicti Bartholomei, francam et liberam ab omni honore (sic) servitutis, sitamin temtorio Sancti Andrée, loco dicto ad Sagnam ionjjflm, justa pratum dotale Ber- trand! Albaresterii, de Manlherio,... et juxta terram et pralum dicti ordinis, duabus partibus; cum juribus... Renuncians. . . Promitens. . . Juravit ad sancta Dei evan- gelia, manu propria sponte corporaliter libro tacto... Actum apnd Bertaudum, infra parlatorîum dicti ordiois- Toslibua... Stephano las Cftieras, donato dicti monas- terii, Johanno Praelli, de Pisansono in Campo Sauro, DE BERTAUD. 21i Guillelmi Pilati, de Mura Malaysina ; et me Poncio de Costa, auctoritato imporiali... f, Orig. pBi-cb. do 15 \iç. Sîgnum en forme do trois lames de caDÎS ouvertes, nccoslëts d'une laocctto. Au dos : Donatio Sartholomei Jaui- lerandi, de Fraùinaia, ct^jutdani prati ad Sagnam Longam (ivii" s'). Colé : C, E6 ; D, G13 bù. 193. N.-D. des Prés, 10 août 1340. Albergauentuh m Salvatis*. ANxo Domini millcsimo CGC* XL, die X noensis ai gusti. Notum sit. , , quod religiosus vir fraler Jacobi Tholosani, vicarius monasicrii de Bertaudo, Vapince: sis diocesis et ordinis Carlusie, cum licencia et auct ritatc et expresso concensu fratris Johannis Blache, pr curatoris, ut dicitur, dicti nionasterii, cum voluntal auctoritate et expresso conseusu dicti dom' Jacol vicarii monasterii antedicti, unanimes et concordf ambo simul. . . concesseriint et donaverunt in veram e phtteosim seu in acaptara perpetuamGuillelmoHymber de Castro Montis Mauri, . . . quoddam pratum et quandî [terram], contiguos, sitos in territorio Montis Mauri, lo dicto fld /"oniem na G îraudcria, ia^tn lervam heredi Guillelmi Hymberti,...ctjusta terram Alberti Mallafarri, et juxta terram Jacobi Arnulphi.... et viam qua itur v( sus Salvas : . . . ila quoil . . . teneat. . . faciendo tayschii dicto monaslerio de Bertaudo et dnos [denarios] de ser cio, et décimas; et eum fecerunt dominum et procurai rem et in rem suam propriam. . . Promitentes... Et ipsi per traditionem cujusdam calami de prcdictis, ut mo est, investiverunt . . . Actum ante ecclesiam Béate Mai de Pratis ; testibus. . . : Jotianne Humberti, Poncio Ami phi, et Jacobo Arnulphi, de Castro Montis Mauri ; et i Guillelmo Achardi, notario publiée auctoritate sacri B mani imperii... f. [Eodem anno et die, iidemj concesserunt iu veram « 212 CHARTES DE N.-D. phiteosim seu in acaptum perpeluam Guillelmo Hymberti, de Castro Montis Mauri,... quandam torram, sitam in terrilorlo Montis Mauri, loco dicto in adrecho de Clarefo, juxta terram monasterii de Bertaudo, prout aqua pendet et jQxta combam de Glarelo. . . et juxta terram Garcino- rum ; . . . faciendo dicto monasterio tayschiam et décimas, et, in festo Omnium Sanctorum, unum denarium de servi- cio. . . [ut supra), f. * Orig. parch. de 51 lig. 1/2. Signum en forme d'étoile à 8 rayons, accostée d'un G. Au dos: Tenet Arnulphus Arnaudi Nostre Domine de Pi'atiSj territorii Montis Mauri, et est dicta terra sita in Salvatis (xv* sc). Novel achcpt de quelques td'res et près au terroir de Montmaur à yostre-Dame des Prés (xvi« s«). Nostre-Dame des Pras (xv!» s«). Coté : B, t Et homofactus est; G, 16 ; D, 706; F, 303. 194. [1348]. Dampna ]llata peu dominum de Ulpe àrnaudorum DOMUI BëRTHAUDI *. Ténor supplicationis vobis dora^ Provincie senos- callo. Pro parte religiosarum mulierum, dominarum monia- lium monasterii de Bertaudo, exponitur, conquerendo super eo videlicet quod, cum muita gravamina monaste- rium de Bertaudo experiatur, (conquerendo super eo, videlicet) per virum nobilem Arnaldum Flotam, dorainum Rupis Arnaudorum, ac suos bajulos et homines ; et nulla inde satisfactione eidem monasterio facta fuerit, nec inquisi[ci]o, seu punicio per curiam regiam Sistarici, que pluries extitit requisita pro parte monialium anctedicta- rum, juxta formam littere procurationis et deffensionis a Regia Majestate eidem monasterio, jam est diu, concesse, facta fuerit ; et propterea, quia ipsa curia in deffensione et tuicione jurium dicti monasterii est ne[g]ligens et re- missa, prefatus nobilis, bajuli et homines sui non erubes- cunt ipsum monasterium et ipsius membra continue agra- vare et injurias, dampna et violencias inferre, in ipsius DE BERTAUD. 213 raonasterii grande prejudicium et evidens detrimentum. Et propterea supplica(n)tur, pro parte monialiumantedic- tarum, super predictis sibi de oportuno remédie provideri, facicndo fieri indagacionem super gravaminibus, injuriis et dampnis datis eidem monasterio per dictum nobilem et sues homines : que dampna et injurie in quodam cartu- lario contine[n]tur particulariter et distincte ; de quibus paratus est (facere) frater Pondus Michaelis, procurator dicli monasterii , fidem facere eidem dom° senescallo. Et, ni dampna et injurie illate reparentur per prefatos seu alios, eorura nomine, eidem monasterio restitui faciat indilate. f 05. Aix-en-Provence, 2 mai [1348] . Johannes Baudus, miles, regius cambellanus ,comita- tuum Provincie et Folchalquerii senescallus, bajulo et judici et clavario Sistarici, salutem etamorem sincerum. Suplicationem nobis oblatam pro parte religiosarum mulierum dominarum de Bertaudo, vobismitimus presen- tibus interclusam. Mandamus expresse quatenus super contenlis in supplicatione predicta contra predictum Ar- naldum Flota seu alios quoscumque culpabiles de conten- tis in ea diligenter inquiratis, et, si ipsum culpabilem invenieritis, puniatis eum, ideo rigorose quod pêne ejus ceteri cédant in exemplum ; ipsuraque ad restitutionem dampnorum illatorum dicto monasterio et rerum ablata- rum ei(s)dem per eumdem,mediante justicia,corapellatis; et monasterium ipsum, cum sit in protexionem regiam, non permitatis per quemquara indebite, nec moniales dicti monasterii seu eorum conversos vel homines agra- vari, sed tuimini et deffendatis easdem, remediis opor- tunis ; eumdemque Arnaldum, ad restitutionem expensa- rum faciendam ipsi monasterio per ipsum Arnaldum, cum citatus fuerit, et comparere non curaverit, visis presentibus, compellatis. Et reddite litteras presentanti. Datum Aquis, per virum nobilem dom™ Bonifacium de Para, majorera judicem comitatuum predictorum, die se cundo madii, prime indictionis. 214 CHARTES DE N.-D. Qua liltera presentata eisdem, litière et dicte supplica- tiones antedictis tenoribus, prefati dom* bajulus et judex preceperunt citari dictum [nobilem Arnaldum, ut super expositionibus et querelis, in dicta supplicatione conten- tis, in Sistaricensi curia compareat coram eis, de justicia responsu[ru]ra in forma subscripta. f 96. Sisley^on, 5 mai [1348] . Guido de Divione, bajulus, et Guillelmus de .Podio, judex Sistarici, nobili viro Arnaldo Flote, domino Rupis Arnaudorum, salutem et amorem sincerum. Pro parte monasterii dominarum monialium de Bertaudo fuerunt nobis noviter exhibite littore, directe nobis per dom" senescallum comilatuum Provincie et Forchalquerii, cum supplicatione quadara in eisdom interclusa. Quarum litterarum auctoritate vobis, prescnciura tenore, expresse jubemus quatenus, die xv raensis presentis madii , in curia Sistarici, coram nobis comparere curetis, super exposicionibus et querelis contentis in diclis litteris et supplicatione de justicia responsurum. Datum Sistarici, die V* mensis madii, prime indictionis. Reddite litteras presimtanti. iOT. Sisteron, 5 mai 1348. IN nomine Domini nostri Jhesu Xpisti, amen.Anno incar- nationis ejusclem M° GGG° XLVIIJ, die v mensis madii, prime indictionis. Notum sit . . . quod frater Pontius Mi- chaelis, procurator . . . monasterii de Bertaudo et monia- lium monasterii ejusdem, présenta vit nobilibus viris dominis Guidoni de Divione, bajulo, et Guillelmo de Podio, judici Sistarici, quandam litteram clausam, sigillo senescallie comitatuum Provincie et Forchalquerii sigilla- tam, cum supplicatione inclusa, tenoris et continencie subsequentis {voir n<>" 194, 195 et 196). Deinde, incontinenti, dictum fratrem Poncium presen- teni... requiesierunt [bajulus et judex] quod tradat infor- maciones quas tradere voluerit, nomine monasterii et DE BERTAUD. 215 monialium predictanim, per quas de querelis ot conques- tionibus per eum expositis, in dicta supplicatione conten- us, possit Veritas reperiri. Quibus receptis, si alique tradantur, et etiamsi non tradantur, prout eorum expec- tant officium, intendunt procedere ad inquirendum con- tra dictum nobilem, et ad comprobandum alla que per dictum dom™ senescallum in dictis litteris demandantur. Et, ad ipsas informationes tradendas , si quas tradere voluerit, diem predicto nobili Arnaldo, in litteris sibi missis, que est dies xv mensis madii, eidem fratri procu- ratori, nomine quo supra, assignaverunt. Ad que nobilis Guillelmus de Vau[m]ilio, procurator et procuratorio nomine dicti Arnaldi et pro eo, petiit sibi fleri copiam litterarum dicti domini senescalli et suppli- cationis jamdicte. Et dicti dom^ bajulus et judex eidem Guillelmo, quo supra nomine, et etiam dicto fratri Poncio, si habere voluerit, dictarum litterarum et suplicationis ac etiam omnium per eos proxime ordinatis {sic), concessa copia, et die xv presentis mensis madii, ad comparendum, dicendum et proponendum quicquid dicere et preponere voluerinl, dictis partibus assignaverunt. De quibus omnibus et singulis dictus frater Poncius, procuratorio nomine quo supra, petiit sibi fleri publicum instrumentum. Actum Sistarici, in capitule regio, in pre- sentia et testimonio dominorum Pétri de Alsona, Rosta- gni Guiramandi, jurisperitorum, et mei Gaufredi Monoi, notarii publici ab inclilo principe dom* Roberto, Dei gratia rege Jérusalem et Sicilie, in comitatibus Provincie et Forchalquerii constituti.. . f . * Orig. parch de 33 lig. Signum on forme de &o couché, accoste dos lettres G et M. Au dos : Quint {xv^ s«). Coté : C, 50 ; D, 614 ; F, 244. 108. GajJ, 20 janvier 1350/1. [ÎRANSAaio de] grangia de Uabiono •. IN nomine Domini, amen. Anno incarnationis ejusdem Domini millesimo tricentesimo quinquagesimo , die vicesima mensis januarii. ISotum sit. . . quod, cum questio 216 CHARTES DE N.-D. ot diverse questîones [verterentur] seu verti sperarentur intcr nobilem Guillelmuni de Serro, parrochie de Agneria in Devolodio, ngentem, ex una parte , ot religiosum virum di)ni" GuiUelmum Laufredi, vicarium domus, ordinis et coiivenliis de Bortaudo, ordinis Carlusie, in diocesi Va- piiicensi, deiTemlenfcm, ex altéra, super eo videlicet quod doni* nobilis Giiilleimiis de Serro diccbat et asserebat quod, cuin aiiiio Domiiii curronle millcsimo tricentesimo qundi'ai^psimo octnvo, die peiiuilima monsis marcii, nobi- lid Slcphaniis do Serro, pater dicti nobilis Guillelmi de Serro, arrondasset a dicto dom" vlcario domus Bertaudi, prodicle diocesis Vapiucensis, ordinis Cartusie, ot a dom Alay.iia, priorossia dicte domus, assG[n]ssantibus nomino dicio domus, quandam grangiani dicte dumus, scitam loco dicto apud liahyonum, nna cum suis terrilorio, pratis, terris, nemoribus, serviciis, taschiis, decimis et aliis dicte grangie pertinenciis, et cum pratis de Z-ec/iii's, ad t;cto anuos seu octo presi^is, adirtadie, penultima marcii anni predicU ciirreulîs millesirao III' XLVIII, proxima?>, continuas et complétas, precio undecim vigînti seplem florenonim auri, habitorum a dicto nobili Stephano de de Serro, per dicte domus Bertaudi rectcres et in dicto domus coiiindo positorum ; iu quo qiiidcni assessamento fuit bona liile de pacto expresse conventum et arrestatum, interdictos dominam prioressam et dom" vicarium, no - mine dicte domus, ab una parte, et diclum nobilem Sle- pliauum, ex altéra, quod, si conliiigehat dictani grangiani, cum suis nniiiibnn juribns ot porlincnlii.*, prevalcre dicto precio in fuluriim, quod dictas nobilis Stephanus vel sni lioredcs, cognitione voucrabilis et poloiitis viri dom' Gaii- cberii do Moute Albano, dccauo Vapinceusi, et nobilis Ilugouis Hogardi, plus valons dare, reddoro et solvere dirlodomui de B( riaudo toneroutur; si vero dictum prr- cium non valrret in futunun dicta grangia, una cum suis ntiis ot sociim assessatis, quod do dicIo procio, loriuu nobilium virnnim cngniliouom, diminuere- major terminus ot iongior poneretur, et tantum isessanicntum et presie teniporis assessnmenti DE BERTAUD, 217 valereiit precium antedictum . Nunc vero dicte presie non sufBclunt nec valent precium antedictum, tam per ma- gnam mortalitatem eventam ('), quam per superfluum precium positum in principio assesamenii supradicti ; et ideo petebat dictus nobilis a dicto dom** vicario sibi pacta premissa atendi et concedi facere conveniri domus Ber- taudi, et inde acta et agenda ratifficare facere capitulo Cartusie predicto ; et, ad reffectionem precii et assessa- menti predicti de novo, ut supra, asseruit et forcius, bona fide, teneri dictum dom" vicarium, nomine domus Bertaudi predicte et conventus ejusdem ; et plura alia dixit et asseruit dictum assessamentum tangentia. Dicto- que dom" Guillelmo Lauffredi, vicario, nomine dicte do- mus deBertaudo,respondente et asserente in contrarium, et dicente quod, licet rêvera dicta pacta bona flde sic acta et facta fuerint inter partes predictas, dicta grangia do Rabyonis, cum aliis suis pratis, nemoribus, devesiis, censibus, serviciis, pratis de Leschiis, et aliis quibus- cumque juribus dicte domui, racione dicte grangie perti- nenciis, excepto laudimio et Iresseno et potestate lau- dandi, que pcnes domum Bertaudi retinuerunt, prévalent precio supradicto, pluribus rationibus et causîs, borcthe- nus propositis et allegatis exinde, petensque, nomine dicte domus, sibi reddi ot restitui instrumenta debilorum que habet quovismodo dictus nobilis contra eosdom de Bertaudo. — Tandem dicto partes, videlicet dicUis nobi- lis Guillelmus de Serro, filius et hères dicti nobilis Ste- phani,. . . et dictus vencrabilis et r«îîigiosus vir dom" Guil- lelmus Lauffredi, vicarius domus Bertaudi,... volontés venire ad pacem et concordiam de predictis omnibus, et litium jurgia et expensas inhanes cupientos evitare, una- nimiter et concordi'.er, vicissim se de predictis questioni- bus. . . compromiserunt, alto et basse, in nobiles et dis- crelos ac sapiontes viros dom™ Guillelmum Galberti, in legibus liconciatum, tune Yapincensem officialem, Lan- telmum Avmcrici, Jacobum do Para et Guillelmum Valon- tini, notorios de Vapinco, .. arbitres,... communitor, elcctos per partes prediclas ; et eo quia prefatum dom" 218 CHARTES DE N.-D. decanum Vapinci, suis negociis occuppatum, habere non poterant, nec Hugonem Begardi qui dies suos clausit extremos... Quibus. . . Promitentes ... Renuiiciantes... Actum apud Vapincum, in domo heredum nobilîs et cir- cumspecU viri dom' Francisci Isnardi, jurisperiti condam, ubi tune babitabat nobiiis et circumspoctus vir dom* Guîl- lelmus Galberti, jurisperitus, in legibus licenciatus, ofB- cialis Yapincensis ; presentibus testibus ... : nobili Raybaudo Rodulpbi, de Mantheerio, et Humberlo Becbc, donato do Bertaudo ; et me Petro de Oschiis, notario pu- blicoauctoritate imperiali constituto. .. f . 109. Oap, 20 janvier 1350/1. Post quam, ibidem et inconlinenti, anno et die prodic- lis, nobtles et Oiscreti ac sapientes viri domini dom' Guil- lelmus Galberti,... Lantetmus Eymerici, Jacobus de Para et Ouillelmus Valentini, notarii, de Vapinco, arbilri ... pronunciaverunt. ,, quod... asscssamentnm durct .. spacio undccim annorum seu undecim presiarum conti- nuarum ; . . . omnla alla vero dicte grangie pertinenlia, infra territorium de Rabyonis et in mandamento Cluse existentia. . . remaneant dicto uobili Guillelmo de Serro, spacio supradicto triutn annorum lapsorum et octo anno ■ mm proximorum proxime venientium, pro precio supra- dicto undecim viginti scplem florenorum ... Item,... quod prefaUis nobiiis Guiliolmus de Scito.,.. in fine dictorum octo annorum, . . . omnia que in principlo asses- samentl accepît... reddero teneatur. Itéra,., quod In fucerln desuper domus Rabyonis nullus scindât, nisi pro folîis faciondis. Item,... quod medietas incrément! cere bruscorum, in dicta grangia extstcnlium, dictus nobiiis dicte domui Bertaudi solvat, . . , et, quod in fine dictorum lU'" annorum dicti assessamenli capud {sic) diclorum ruscorum , prout accopit, reddere... teneatur. Ilem,... nid medietas lai-oram primi anni dividentur. . . Item, .. quod, anno quolibet, dictus nobilîs Guillclmus de erro .solverc teneatur priuratuî Monlis Mauri, pro pcn- DE BERTAUD. 219 cîone decimarum lerritorii de Rabyonis et Salvassii, viginti sestaria lavorum, medietatem aiinone et aliam medietatembladi tramesii... Item,...quod dictus dom" vicarius faciat . . . approbare . . . conventui de Bertaudo etpost, capitule Cartusie, omnia supradicta... Item, quod . . . sit perpétue inter eos pax . . . Que omnia . . . approba- verunt ... Ad sancta Dei euvangelia, tactis. . . corpora- liter suis propriis manibus dextris, juraverunt. .. Acta fuerunt hec omnia apud Vapincum , presentibus dictis dominis arbitris, in donio heredum nobilis et circums- pecti viri dom* Francissi Ysnardi, jurisperiti condam, ubi tune nobilis et potens vir dom» Guillelmus Galberti, in legibus licenciatus, habitabat ; testibus presentibus ... : nobili Raybaudo Rodulphi, de Mantheerio, et Humberlo Bêche, donato dicte domus de Bertaudo... Ego vero Petrus de Oschiis, notarius publions auctoritate inperiali constitutus, . . hanc cartam feci, scripsi in duobus perga- monis, quod in formam publicam redegi. . . f . * Orig. pjrch. (deux peaux), de 103 lig. Quadviiplc s ignum, en forme do carré renformanl uqc croix, cantonnée d'ovales, et accosté de la 1 'tire J. Au dos : De Rabieu. Arrentamentum grangie Rabionis qui- busdam...y inieque lis or ta ; ddnde accordeum cum renderio (xv« s«). Transactlo fada inter domus Berthaudi et nobilem Guillelmwn de ^erro, de Agnetna^ facta anno Domini M° CCC^ L*», de grangiagio et tenemento de Rabioso (xv« s*). Ilec carta nuîlum amplius valorem ha- èet (xvies*). Cote : D, 315 ; E, 371 ; F, 323. ('). La peste de 1348 fit do grands ravages dans les Alp.\s, comme ailleurs. Cf. Ed. de Laplanc, Hist. de Sisteron, 1813, t. I, p. 129 et suiv.; Chabrand, les grandes épidémies dans le Briançonnais, 1886, in 8<> do 25 p. ; etc. 200. La Roche ■ des- Arnauds , 17 juillet 1352, Arnaldus Flote confitetur non habere jus mictendi AMMALÏA SUA IN PASCUIS DOMUS BeRTIIVUIX *. TyrovERiNT univorsi . . . quod nos Arnaudus Flote, Rupis il Arnaudorum dominus, dicimus publiée et in veritato confltemur quod nos et nostri heredes aut in posterum 220 CHARTES DE N.-D, successores non debemus aliquod avère, cujuscunque generis existât, pon(Te nec pascuare infra termines mo- nasterii de Bertaudo, sine licencia et actoritate propria predicti mouasterii. Et si contingeret nostrum avère quo- quo modo in confines dicti monasterii intrare seu pas- cuare, non est animum nec intentio nostra, ut ex debito, dictum avère in dictis confinis passereseu pascuare facia - mus, nisi tantummodo ex gratia spedali. In cujus rei testimonium, sigillum nostrum inpendente propriuni duximus apponendura. Datum Rupe Arnaudorum, anno Domini millésime IIF LIJ*>, die xvu mensis julii. Orig. pareil, de 8 lig. Sur simple queue, sceau brisé, en cire brune, do 24 sur 20 mm. Le sceau, ou losange, porte un écu, également gq losange, chargé d'un losange d'or et de gueules au chi'f d'or y avec celte légende : f. S* ARNAVDI- FLOltf ; d«r rupi^\ aIi[naldorum], Au dos : Bertaat (xvcs*). Coté : D, 473 ; K, 374; F, 311. ao I . Gap, 18 Janvier 43o2j3. Recognitiones alique de Vapinco • . I. Giraudus Lombardi., IN nomine Domini nostri Jhesu Xpisti, amen. Anno in- carnationis ojusdem millcsimo triscontosimo quinqua- gesimo secundo, die décima octava mensis januarii. No- tum sit. . . quod, ad instantiam . . fratris Laufreydi,vicarii et procuratoris, ut dicitur , monasterii de Bertaudo, ordinis Cartusiensis, Vapinconsis diocof^is, meique nota- rii infrascripti,. . . recognovit Giraudus Lombardi, filins Hugonis Lombardi condam, de Vapinco, se tenere..., sub dominio et sognoria dicti monasterii, in veram.... emphiteosim,quamdam domum, sitam incivitate Vapinci, loco dicto in careria Sancti Arigii, juxta domum diclî monasterii do Rortaudo, ab una parte, et juxta casalo ospitalis Sancti Martini, ex altéra, et juxta casale horo- dum dom' Arnaudi de Trians condam, vicecomitis Talardi, ex altéra, et caroriam publicam, ex parte altéra ; pro qua domo dictus Giraudus facit, . . . singulis annis, in festo DE BERTAUD. 221 natalis Domini, sex denariosbono moncte de servicio . . . Renuncians. . . Actum Vapinci, in domo dicti monasterii. Testes... : Hugo Brutinelli, Giraudus Rodulphi, Guillel- mus Torneatoris, de Vapinco, Guillelmiis Franconis, bro- cherius, habitator Vapinci ; et ego Petrus Micholay, nota- rius... aO». Gap, 18 janvier 1352/3. II. Petrus Avondi. . . . Recognovit Petrus Avondi et eciam Gulllelmus, ejus filius, de voîuntate dicti Pétri, patris sui, ... se tenere . . . possessiones infrascriptas : et primo quemdam cam- puin situm in territorio Vapinci, ad Fontem Fcrioll, juxla terram liberorum Stephani de Ruffo condam... et juxta terram canonie Vapinci... et juxta terram Pétri Audeberti ,. . . pro quo faciunt ,. . . tempore vi[n]demia- rum,... unum sestarium vini boni, puri, franchi et sine ordura, et duos denarios moneto curentis, dicto tempore, ad panem et vinum. Item idem quendam vineam sitam in territorio Vapinci, loco dicto ad Tomafava, juxta terram ecclesio Sancte Golumbe .• . et juxta terram Ros- tagniBeraudi ... et juxta terram heredum Bodoni Reva- lini, . . . pro quo facere promiserunt, dicto tempore, unum sestarium vini. . . et duos denarios. . . Item, idem quendam campum , ., ad Fangirotum, juxta vineam capelle de Rimillu(?),... et juxta terram domine Ray monde deSancto Marcello condam. . . et viam publicam. pro qua faciunt .. tempore vindemiarum, dicto doniino vicario, nomine dicti monasterii, unum sestarium annone bone, pulcre et reci- pientis, et duos denarios ... Actum Vapinci, in domo dicti monasterii (etc., ut supra). . .et ego Petrus Micholay, de BurgondiOjViennensis diocesis, habitator Vapinci, auc- toritate imperiali notarius publicus. . . f . «03. Gaj), 27 janvier 135213 . iij. Guillolinus Gonterii. ... Anno incarnationis.. . millésime CGC*» quinquage- simo secundo, die visesima septima mensis januarii.. . 222 CHARTES DE N.-D. recognovit Guillelmus Gonterii, filius Johannis Gonterii condam, de Vapinco, nomine proprio et nomine Jacobi, fratris sui, se tencre ... quamdam terram, sitam... ad Seymolaciu7n, juxisi terram Lantelrae Poncie,. . . terram Lantelmi Botini, . . . viam puMicam ; . . . pro qua facit. . . tempore vindemiarum, unum sestarium vini... et qua- tuor denarios monete curcntis, ad panem et vinuin, in civitate Vapinci. . . Actum Vapinci, in domo dicti monas- terii. Testes ...: Guillelmus Boti, Authonius, ejus filius, Johannes Malleti, de Vapinco, el ego Petrus Micholay, . . a04. Gap, 27 janvier 1352/3. iiij. Pctronilla, uxoi* Guill'^Imi Sauriai. . . . Recoguovit Petronilla, uxor Guillelrai Saurini, ci vis Vapinci,... se tenere.». quandam terram, sitam in territorio Chasagniarum , loco dicto ad Clôt Olifavt^ juxta [terram] heredum [Johannis] Gonterii condam,. . . terram Giraudi La Cumbes,., . pra qua facit, ... in festo natalis Domini, unum denarium bone monete (]o servicio ettaychiam inmessibus... »05. Gaj), 27 janvier 1352/3. V. Lantelma Poucic, uxor Jacobi Baboti. Recognovit Lantelma Poncie, uxor Jacobi Baboti, de Vapinco,. . . se tenere . . . terram, sitam in territorio Va- pinci, loco dicto ad Sey77tolaciwn, jnxi^ terram heredum Johannis Gonterii,... terram Lantermi Roncini, alias Ghallolii,. . . terram Johannis Malleti, . . . pro qua facit,... tempore vindemiarum, unum sestarium vini ... et qua- tuor denarios monete curentis in civitate Vapinci , ad panem etvinum, predicto tempore vindemiarum... f. 206 . Gap, 28 janvier 4352/3, vj. GuiUolmus Torneatoris. . . . (Anno quo supra), die visesima octava mensis ja- nuarii, . . . recognovit Guillelmus Torneatoris, filius Jacobi Torneatoris, de Vapinco, se tenere... terram, sitam in DE BERTAUD. 223 territorio Vapinci , loco dicto ad Seymolacium , juxta terram heredum Johannis Gauterii, ... viam publicani, . . . terram heredum Michaelis Roncini, , . . pro qua facit . . . unam eminam vini ... et unum denarium. . . Actum (ut supra). Testes ... : Hugo Brutinelli, Gir. Rodulphi, Guillelmus Franconis, brocherius, habitator Vapinci ; et ego Petrus Micholay, notarius. 207. Oap, 28 janvier 135213, vu. FrancLscus Exilradi, de Vomcl. . . . Recognovit Franciscus Exilradi, de Vomel, habita- tor Vapinci, se tenere ... vineara, sitam in territorio in Paluello, loco dicto arf Fontem Sa/ ic. An dos : Domimtf de Rup« dat euidam poicua ^u^d^m in a/fietamentum, Nil ad nos, utputo (xvii*s*). Cotd : G, î ; D, 615 ou «1. »44. 3 novembre i36i . Est pab[s TESTAMEWTr, ouo] 25 FLonENi [dahtur] Bertaudo, per nobileh Andrevah Odonesa, DE Rupe, uxoreu nobilis Kathundi Flote, dohini de Bupk *. IN nomine Domini nostri Jbesu Xpisti, amen. Anno ab incarnatione ejusdem millesimo trccentesirao sexsage- simo primo, die torcia niensis novembris: Noverint uni- vers!.. . quod nob'lis Andreva Odonessa, uxor condam nobilis et potentls viri Raymond! Flote, de Ruppe AruFu- dorum, per graciam Jhesu Xpisti sana mente, concide- rans et attendons quod iiicerta raortis hora semper débet innrudenti[s) animo esse suspecta, plus tamen oaturaliter lidaturcum langor corpnrisimminet et cuminfirmitas 13 est presens, propter quod dicte morlis plus natu- er formidatur eventus. Idcirco predicta nobilis An- a, sana mente, licet languens corpore, rerura suaruni )norum omnium dispositionem per presens nuncupa- DE BERTAUD. 231 tivum testamentum sive scripUs hoc modo fecit, proi' ceriatim et per ordinem, ad elernam rey memoriam, infï riu3 describuntur, et de bonis et rébus suis disposuit ut i dicto testamento, scripto manu moi notarii infrascripti plenius continetur. Et inter cetera dicta nobilis Aiidrev testatrix legavit conventui dorainarum de Bertaudo e que per verba secuntur. Item legavit, jussitatque reliqui predicta nobilis Andreva de predicta summa ducentorur et quinquaginta florenorum auri monasterîo et conventu dominabussanctimonialibusde Bertaudo, pro rédemption anime sue, ut memores sint anime dicte nobilis in sui orationibus et aliis divînis ofSciis, celebrandis secundun bonasintentiones ipsarum et gratias a Deo sibi donatas viginti quinque fiorenos auri, solvendo[s] eisdem intégra liter de predicta summa ducentorum et L florenorun auri. Item, dicta testatrix, in suo dicto testamento, sib heredem universalem constituit et eidem herediconstituî per verba'que secuntur : tn omnibus autem aliis bonis sui corporalibus et incorporalibus, mobilibus et immobilibus juribus et actionibus, ubique sint et in quibuscumqui locis concistant, tam presentibus qnam t\ituri3, Lodovi cumFlote, diloctum flliumsuum, sibi universalem hère dem instituit, ore proprio nominando, et heredem univer salemdicti Lodovici, fllii sui, pro tempore subslituendun eidem Lodovico pupillariter et per fldey coramissum. E si contingent ipsos premori, quod absit, absque heredf légitime, procreato seu procreatis, votuit, juhait atqut mandavit quod eo casu tota hereditas sua ad Annetan Plote, ejus Sliam, cum plures liberos non haberet, plenr jure et libère, bona sua omnia devolvant, ubique sint ubicunque, qualiacunque etquantacunque et in quibus cunque locis existant vel reperiri poterint quoquo mode Et sicvoluit. . . {Le reste manque.) ' Orig. incomplet, parch. de 27 lîg. Au dos : Dame Andrièvt, favaa' de Reyjnond [l'iotr], leigneuf de la Roehe, donne par testamtn 25 florim ior à Bertaud {mw s*}. Colé : C, 98 ; D, 475 ; E, 387 F, 193. 238 CHARTES DB N.-D. »»5. Bertaud, 5 janvier t3G4j5. NOVIIH AUPITUH PER DONUH BERTAUDI GuILERUO Martini, de Glosa, deqiiodah prato et terra, suis IN TEBRITOBiO DE ClOSA *. IN Domine Domini, amen. Anco ejusdom incaruationis miUesimo trecentesimo sexagesimo quarto , et die qainta menais januarii. Noverintuniversi... quod.couvo- catis et congregatis in monasterio Bertaudi, ordinis Gartu- siensis/ ... ..... dictl monasterii, ad sonum campane, ut moris est, reli- gioso viro dom° Petro Mutonia, vicario dicti monasterii Bertaudi, et dotninabus sororibus monialibus infrascrlptis, de dicti dom' vicarii licencia/ ..... Bertranda, priorisaa dicti monasterii, domiBenasana.sub- priorissa, dom* Farinieta, sacristana, Caterina de Sancto Marcello , Guigona de Monte Torserio [sic) , Caterina Fraysseneria, Alamanda de Romanis, Beatri/ . Beleta de Ancona, Helianor de Ruppe, et Garcendade Ruppe, sororibus monialibus monasterii Bertaudi jam- dictî, mstjorem et saniorem partem conventus monasterii predicti facientibus, capitulantibus et capl[tulariter...] dicto dom" vicario, in capitule dicti monasterii, extra clausuram, et dictia dominabus priorlssa, subprlorissa, sacristana et aliis sororibus monialibus supranominatis, infra clausuram monasterii jamdicti. Pre/ . dicte domine, .. . de dicti dom'vicariilicentia,... dederunt ... et coDcesserunt in accapitum sive in emphilheosim perpetuam, et titulo novi accapiti et perpétue empbit eosis ... Guillelmo Martini, de Clusa.. , in et super pralis et possessionibus infrascrlptis,. , . annuo censu sive senicio unius sestarii annone et trium civate .... primo videlicet quoddam pratum et quandam ternim eidem prato contiguam, sites in territorio de Cltisa, in vocalo vulgariter Lacu Sicyt ; confroiitalur cum ili- re quo ilurapud Rabios, ex parte siiperioii .... m] terra heredum Poncii Arnaudi et cum pralo hcrc- DE BERTAUD. 233 dum dicti Poncii Arnaudi, et cum terra heredum Jacobi Ramberti, et cum terra Giraudi Devolodii. Item, unum pratiun apud Rivum Frigidum ; confrontatur cnm . . . itinere quo itur apud Veynetum, et cum dicto Rivo Frigide. . Pro hoc autem accapito... habuerunt a pre- fato Guillelmo Martini ...... florenos. . . parvi ponderis domini Viennensis dalphini... Renunciaverunt. . . Promiserunt. .. Actum infra monaste- rium Bertaudi, in capitule dicti monasterii, in presencia et testimonio Pétri Aurose, Jacobi Ramberti, de Glusa, Johannis Martini, de Ghauduno, Jacobo Disderii,de Chau- duno, Johannes Brimardi, de Rabaono ; et mei Poncii Chaberti, publici imperialis et illustrissimi principis dom* Francorum régis Dalphini Viennensis auctoritate notarius. t- * Voir, ci-après, le n^ 227. 226. Ventavon, 21 mai 1365. Clementis Tornatoris, de Ventaone, [homagium DOM^ LUDOVICO DE MOSTERIIS, DOMINO VENTAONI] "^ . IN nomine Domini, amen. Anno ab incarnatione ejusdem millésime trescentessimo sexagessimo quinto,die vices- sima prima mensis madii. Noverintuniversi... quod, cum mandatum foret (et) preconizatum voce preconia, in loco Ventaoni, mandate nobilis et potentis viri Ludovici de Mosteriis, domini dicti loci, ac nobilis Johannis Richerie, bajuli , per Petrum Hamudi , preconem et nuncium juratum dicti loci, locis consuetis cridas et preconizatio- nes fîeri in dicto loco, quod quecunque persona que tene- ret feuda, possessiones, cultas vel incultas, . . . que sub feudo vel dominio. . . nobilis et potentis viri Ludovici de Mosteriis, domini Ventaoni predicti, . . . teneret, eidem recognosceret. . .; quinymo, quod omnis homo qui teneba- tur ad faciendum homagium ligium vel ad sacramentum fidelitatis dicto domino Ventaoni, eidem prestet et faciat, j934 CHARTES DE N.-D. infra unum mensem proximum venturum . . . Hinc est quod Glemens Tornator, de Ventaono, dicto nobili Ludo- vico présent! volens obedire preceptis, tanquam fidelis et homo ligius ejus, homagium fecit et sacramentum fideli- tatis eidem prestitit, et recognitîonem suam fecit de bonis que tenet pro dicto nobili Ludovico, per modum qui sequitur : Glemens Tornator, de dicto locoVentaoni, confessus fuit et publiée recognovit, pro se et suis heredibus et succes- soribus quibuscumque, dicto nobili Ludovico... esse et esse debere hominem ligium et justiciabilem dicti nobilis Ludovici et suorum, super omnes alios dominos, et ad sacramentum fidelitatis et homagii ligii presentandum. Et ideo eidem nobili presenti et recipienti juravit, ad sancta Dei euvangelia corporaliter libre tacto, pro se et suis heredibus et successoribus, esse bonus et fidelis, et personam ipsius nobilis et suorum tueri et custodire con- tra quascumquepersonas, ecclesiasticas et seculares, jura et bona dicti nobilis illesa servare,et sécréta non revellare, et omnia capitula que in nova et veteri forma homagii seu sacramenti fidelitatis continentur, videlicet incolumen, tutum, honestum, facile, possibile et utile, et omnia alia capitula que in nova et veteri forma continentur, tenere perpétue et servare et nunquam contra facere vel venire. Et in signum dicti homagii, genibus flexis, manus suas tenendo inter manus dicti nobilis Ludovici, in signum subjectionis et homagii ligii, pollices osculavit cum rêve- rentia et honore quibus potuit et debuit. Item, dictus Glemens Tornator, de dicto loco, recogno- vit et confessus fuit publiée dicto nobili Ludovico... se tenere. . . in ephiteosim perpetuam et ad acapitum bona et possessiones que sequuntur, sub servicio et pensione . . . solvendis in festo natalis Domini. . . Item,. . . in festo sancti Juliani, in tribus sestariis bladi, tam pro cavalagio quam mandataria. Item,. . . in omnibus servitutis conten- tis in capitulis scriptis et notatis in instrumente pactio- num et conventionum habitorum inter dominum et homi- nes dicti loci et prout in dictis capitulis et dicto instru- DE BERTAUD. 235 mento, scripto manu magistri Rayraundi Genevesii, notarii publici, plenius continetur ; excepto capitulo de mandataria et servitute ejus, ad quod non tenetur, eo quod, annuatim, in festo supradicto sancti Juliani, solvit et solvere tenetur dicto domino, pro remissione et immu- nitate dicte manda ta rie a quolibet, et immunus est, vide- licet unum sestarium annone sive furmenti, pacte habito ... inter dictes dominum et Glementem... Et, post ejus mortem, si fllios ex eo et corpore ejus légitime procréâtes beredes babeat, dicti âlii et beredes ad dictum sestarium anone persolvendum, aunuatim, ut supra, sint astricti ; et dicti ejus filii, dum stabilitatem et mansionem teneant communiter, etiam plures essent, ad solum sestarium persolvendum . . . Et si dicti filii, per divisiones status eorum, hospitium quilibet teneat, quotquot fuerint, ad dictam servitutem omnino teneantur ; et addictampensio- nem persolvendam per dictum dominum possint compelli ut potuerat ipse Glemens. Si vero ex eo quilibet, beredes femine vel filie superveniant et eidem succédant, ad dic- tum servitium seu servitutem persolvendam minime sint astricte, et nec ad ea nuUatenus teneantur, nec bona ejus S9U heredum predictorum.et minime uxor ejus, nec etiam ejus bona ad id per dictum nobilem Ludovicum possint cogi. Item, recognovit dicto nobili unam domum in loco Ventaoni, juxta domum Pelegrini Gauterii et juxta menia dicti loci, pro qua facit... annuatim septem denarios de servicio... Item, unam terram in territorio Ventaoni, loco dicto od planum Baynoni, juxta terram Bertrandi Pontii, juxta viam publicam, pro qua facit taysiam dicto domino et duos denarios de servitio. Item, unum pratum,... loco dicto in Brisdoyra, juxta Brisdoyram, et juxla viam publicam, pro qua facit. . . obolum de servicio, et taysiam, si romperetur. Item, unam terram in dicto territorio, loco dicto ad Sanctum Arieiem, juxta terram dom* Lantelmi Grigne, et juxta terram domini Ventaoni predicti, pro qua facit taysiam dicto domino et duos denarios de servi- tio et medietatem venationis. Item, unum deffensum,. .. loco dicto m Bricono, juxta defensum Guillelmi Leveti, et juxta deffensum Jacobi Arditi, pro quo servit... 236 CHARTES DE N. -D. médium cuniculum de servitio, tempore venationis. Item, unam terram ibidem, juxta pratum Lantelmi Gaufridi et juxta terram Raymundi Gaufridi, pro qua facit taysiam ... et unum denarium de servitio. Item, unum ortum, . . . loco dicto ad campum Girhavdum, jjuxta terram Ber- trandi Pontii et juxta ortum Bertrandi de Alpo, pro quo servit. . . pictam de servitio. Item, unam vineam ibidem, juxta vineam Jacobi Amati et juxta vineam Johannis Tor- natoris et ejus fratris, pro qua facit. . . quartonum race- morum et obolum de servitio. Item, unam vineam fran- cham,... loco dicto in Vineisenchls , juxta vineam confratrie veteris et juxta vineam Salvatoris Giraudi. Protestans dictus Glemens quod, si. . . aliqua obmisit. . . recognoscere, si fuerit opportunum . . . Obligavit omnia bonasua... Ad sancta Bei euvangelia, tactis scripturis, juravit... Promittens dictus nobilis Ludo viens,.. . sub ypotheca et obligatione omnium bonorum suorum, dicto Glementi... predicta omnia... observare... et eidem démenti esse bonus dominus et legalis, et eum Clemen- tem tenere in eisdem libertatibus, immunitalibus et fran- chesiis, quibus predecessores dicti nobilis Ludovic! hactenus facere et tenere consueverunt dictum Glemen- tem et suos predecessores. De quibus... Acta fuerunt bec Ventaoni, inter duas portas fortalicii, ubi fuerunt testes. . .: Jacobus Salati, Tibaudus Bergognoni et Petrus Odonis, de Ventaono, Vapincensis diocesis. Et ego Laurentinus Laurentii, de Garmagnolia, publi- cus imperiali auctoritate notarius, juratusque dalphi- nalis curie mÊyoris Vapincensis,. . .f . Orig. parch. dZ 46 Ug.Signum en forme d*H enfermant un losange. Au dos : Hoynagiunx et recognitio hec fuit vir\i] illius quœ ftcit Ber- taudi domum heredsm (xvi« s«). Coté : G, 31 ; F 328. 227. La Grande-Chartreuse j 18 mai 1367. {Voir n° 225). Nos vero prior Gartusie, ceterique diffinitores capituli generalis, omnia singula supradicta contenta in pre- DE BERTAUD. 287 senti publico instrumento, si et prout supra eiprimuntur, modo et forma quibus melius de jure potest âeri et débet, auctoiitate capituli generalis, ratificaoïus, approbamus, emologamus et etiam conflrmamus, eaque decernimus habere perpetui roboris finnitatem. Datum sub sigillo domus Gartusie, die xyiij mensis maii, anno Bomini mille- simo trecentesimo sexagesimo septimo, sedente nostro capitulo generali. * Orig. parch. (lacéré et incomplet en iéte, à droite et à gauche), de 25 lig. Au bas, sur le repli : In tettimanium rei geste, et au dessous, sur double queue, fragment de sceau, en cire verte, de 32 mm. SigiU Iwn CARlUjItf... Croix pâtée, au centre, cantonnée de fleurons. Au revers, contre-scel : croix patéc, cantonnée de lettres indistinctes : S. P. G. D(?). Restes de doubles lacs d'un second sceau. Au dos : Placet quod omnes isie littere siçilentur (xiy* s«). Clusa {tv s*). Coté : G, 36; D, 670 ; F, 837. A 228. Monêtier-Allemont, 24 mai 1370. DUiE TERRiE IN COMBÏS ; AFFICTAMENTCM*. NNO ab incarnatione Dominiraiilesimo 111« septuagesimo, et die xxiiu** mensis madii.Noverint universi. . . quod Robilis PellegrinusGauterii, de Venthaono,... concessit ad accaptum et jure accapti, et ad veram. . . hemphiteosim ... fratri Durando, de Bertaudo,... recipienti nomine ordinis monialium de Bertaudo,... quandam terram, sitam in territorio de Venthaono, loco dicto in Combis ; que confrontatur. . . juxta terram nobilis Johannis Riche- rii,... juxta terram Raybaudi de Ceicsia seu suorum heredum, et juxta [rijvum qui decendit de plana de Regina^ cum suis juribus,. . . ad servicium unius denarii, coUibet anno,. . . in festo natalis Domini. Et pro intragio sive investituta, . . . dictus nobilis Pellegrinus*.. con* fessus fuit habuisse unum florenum auri boni;... de quo se contentus tenuit. . . Renuncians. . . Promittens. . . i tactis... euvangeliis corporaliter. . . Actum Monasterii Alamonis, infra domum dicti nobilis Pellegrini Gauterii^ ^38 CHARTES DE N.-D. ubi fuerunt testes. . . : Jacobus Giraudi, de Upaysio, Ste- phanus de Alpo, habitator Venthaoni, et Petrus AguUion, faber de Upaysio ; et ego Odo de Lentino, notarius . . . f »89. Ventavon, 25 mai 1370. ANNO ab incarnatione Domini millesimo Ill^^septuagesimo, et die xxv mensis madii. Noverint univers!.. . quod nobilis Johannes Richere, de VoUhaonOs . . dédit adacca- pitum et jure achapiti, et ad puram et perpetuam hemphi- teosina... fratriDurando, de Bertaudo,... quandam ter- rain, sitam in territorio de Voithaono, loco dicto in Combis; que confrontratur. .. juxta terram prioratus Sancti Martini, et. . . juxta terram monasterii de Bertaudo, juxta rivum de Bramafaniy cum suis juribus, ... ad ser- vicium annuale,. . . in festo natalis Domini, unius denarii de servicio. Et pro intragio sive investitura. . . dictus nobilis Johannis Richere confessus fuit habuisse. . . unum florenum auri boni. . . Renuncians. . . Promitens. . . Jura- vit. . . Actum in territorio de Venthaono, infra domum de de Bertaudo, ubi fuerunt testes. ..: nobilis Pellegrinus Gauterii, Jacobus Gillini et Stephanus de Alpo, habitator Venthaoni; et ego Odo de Lentino, notarius auctoritate sancti Romani imperii consti tutus. . . f. * Orig. parch. de 122 lig. Signum en forme de croix pâtée, ornée. Au dos : Cest pour Ventavon, pour une terre sise aux Combes (xvii« s«). Inféodations de deux terret scituées au terroir de Ventavorij lieu dit aux Combes t faite en faveur du couvent de Berthaut^ Vune par noble Vélegrin Gautier et Vautre, par noble Jean Riohier, Van 1370, (xvm« »•). Coté : D, 863 ; E, 392 ; F, 324. »30. Ventavon, 1 •' min 1370. InSTRUMENTUM EMPTIONIS TERRE DE VenTAVONO*. IN nomine Domini nostri Jhesu Xpisti, amen. Anno ab incarnatione ejusdem Domini millesimo tricentesimo septuagesimo, et die prima mensis junii. Noverint uni- versi... quod nobilis Nicolaus Milonis, de VentaonO) et DE BERtAUD. 230 Aynesia, ejus uxor, scilicet dicta Aynesia, licentia et auc- toritate dicti Nicolay, ejus mariti,.. . dederunt, concesse- runt, transtulerunt et desamparaverunt in acapitum et juris acapiti et ad veram... emphiteosim . . . fratri Du- rando, de Bertaudo,. . . quandam eorum terram, scitam in territorio de Ventaono, loco dicto in Cumbis, que con- frontât. . . juxta rivum de Bramafam et. . . juxta terram nobilis Pellegrini Gauterii, et juxta terram dicti ordinis de Bertaudo,... ad habendum, tenendum et possidendum, vendendum, donandum etperrautandum, et quidquid dicto ordini placuerit faciendum ; ad servicium annuale unius denarii... solvendi, quolibet anno, dicto nobili Nicolao vel suis, in festo natalis Domini. Et pro intragio sive investitura terre predicte, dicti conjugi... confessi fue- runt habuisse. . . a dicto fratre Durando, solvente nomine dicti ordinis, unum florenum boni ponderis et legalis. De quo... Renunciantes . . . Promitentes . . . Aclum Ventaoni, infra domùm dictorum conjugum, ubi fuerunt testes...: Pontius Fabri, de Saysio, Petrus Joyfri, dicti loci, et nobilis Pellegrinus Gauterii, de Ventaono ; et ego Odo de Lentino, notarius publicus auctoritate sacri Romani impe- rii constitutus, qui,. . . occupatus aliis negociis,... [cartam] redigere feci per manus magistri Guillelmi Richauvi; notarii publici de Lassero, et signavi. . . f. Orig. parch. de 68 lig. Signum (voir n* 227). Au dos : Inêtrumenr- tum emptionis cujtMdam terre de Ventaono ; tenet domus [de B«r- t(iudo], tamen est heremum (xv« s»). Ernptio unîtes terre in Ventavon^ in Cumbis, tub oensu (xvuo s«). Coté : G, 3 ; D, 864 ; E, 391 ; F, 191. 231. Oap,4aoûll371. Obligatio L fxorenorum [a domino Ventaoni], tam ex debito quam ex donatione*. IN nomine Domini nostriJhesu Xpisti, amen. Annoincar- nationis ejusdem Domini millesimo tricentesimo sep- tuagesimo primo, die quarta mensis augusti. Notumsit... quod, cum nobilis et poténâ vir dom" LudovicUs de Mos- 240 CHARTES DE N.-D. teriis, miles, dominus castri de Ventaono, Vapincensis dîocesiSy teneatur et dicatur efficaciter obligatus pênes jnonasterium dominarum monialium de Bertaudo, Vapin- censis diocesis,. . . in triginta florenos auri, tam respon- sorio nomine nobilis Dragonete, filie condam dom* Pétri Abonis, militis condam, de Vapinco, uxorisque condam nobilis Pétri de Turreriis, de Talardo, nuncque uxoris nobilis Gaufredi de Forte, de Sistarico, quam etiam rations . . . cujusdam debiti septuaginta florenorum auri, inquibus dictus nobilis Ludovicus de Mosteriis,. . . fuerat obligatus dicto nobili Petro de Turreriis et de dote dicte ejus uxori, ipsius Pétri heredis, prout de dicta oWigatione et debito constare asseritur instrumente seu nota, sumpta manu magistri Lantelmi Arnulpbi, notarii condam, de Ventaono ; . . . item etiam, ex alia parte, idem nobilis dom* Ludovicus eidem monasterio teneretur, . . . ratione quarumdam pos- sessionum per ipsum Ludovicum de Mosteriis seu alium, ejus nomine, captarum, receptarum, infra jurisdictionem et territorium suum de Ventaono, in quibus quidem pos- sessionibus jus petere decibatur dicto monasterio, tara in proprietatibus earumdem, quam in fructibus ipsarum et, ex parte alia, qui precepti fuisse dicuntur per dictum dom"^ Ludovicum seu alium, ejus nomine, et que posses- siones atque fructus ipsarum ad ipsum monasterium per- tinere dicebantur, tam racione legatorum nonnuUorum florenorum eidem monasterio per quamplures personas in eorum ultimis voluntatibus, quam etiam quavis occa- sione, ratione seu causa que eidem monasterio compe- tere posset in ipsis possessionibus et fructibus earum- dem. Hinc est quod, bac die presenti, constitutis, coram me, notarié publico, et testibus infrascriptis, dicto dom** Ludovico de Mosteriis ... et religioso viro fratre Guil- lelmo de Rivilhaco, ordinis Gartuciensis, vicario et procu- ratore dicti monasterii dictarum monialium de Bertaudo, et ad infrascripta plenam habentem potestatem, prout clare constat quibusdam litteris patentibus infrascriptis, * . . . asserentibus inter se fecisse bonum et légale compu- tum ac finale arrestum de omnibus et singulis supradictis : ir- r DB BBRTAUD. 841 prefaius dom' Ludovicus de Mosteriis, ... ad instanciam . . . prefati fratris Guillelmi,. . . recognovit se debere. . . dicto vicario, . . . recipienti vice et nomine dicti menas- teril, pro predicta resta omnium premissorum, videlîcet (in) triginta florenos auri. Et nichilominus, quia dixit erga dictum monasterium et [dominarum ejusdem devotionem maximam se habere, et semper omnibus temporibus vite sue habuisse se dixit, ex deyotione hujusmodi et amore Deiy et pietatis intuitu, ac in redemptionem suorum, idem dom' Ludovicus, gratis et sponte dat, legat^ ... de bonis suis, eidem monasterio, ac attenta ejus paupertate, ultra supradictos triginta florenos auri, viginti florenos auriy et sic sunt in summa, omnibus inclusis et computa- tis, quinquaginta florenos auri dalphinales, yidelicet valoris cujuslibet XII grossorum argent! bone monete domini nostri Pape seu domine regine Provincie. Quos quidem quinquaginta florenos prefatus dom' Ludovicus de Mosteriis . . . solvere ... promisit eidem dom** vicario, videlicet : in proximo festo Omnium Sanctorum proxime venturo, quinque florenos auri ; item, in alio festo Om- nium Sanctorum,. . . alios quinque florenos auri, et sic de anno in annum, et de festo in festum, quinque florenos auri, donec et quousque dicti quinquaginta floreni auri eidem monasterio fuerint per eumdem Ludovicum de Mosteriis vel alium, ejus nomine, integraliter persoluti ; una cum restitutione omnium dampnorum, interesse... Dictus dom« Ludovicus . . . promisit ... Sit quitius et omnino liberatus de omnibus ... in quibus . . . teneretur . . . pênes dictum monasterium . . . Idem dom' vicarîus. . . quitiat. . . Dictus vero dom' Ludovicus ... se. .. submisit . . . compulsionibus curiarum domini nostri Pape, ejusque camere, . . . curie Garpentoratensis, Aquensis, Sistaricen- sis, Diensis, Vapincensis, Ebredunensis ; curieque Serri, Upasii, Montisalquerii, Grationopolis, spiritualium et tem- poralium. . . Jura vit. . . Acta fuerunt hec Vapincî, in cîmi- terio Béate Marie, ante domum habitationis mei notarii, prope ecclesiam Sancti Johannis appellati Rotundi, in presencia et testimonio : discreti viri magistri Bertrandi 16 242 CHARTES DE N.-D. Moynerii, notarii, habitatoris Vapinci, Francisci Albini, de Yapinco, et nobilis Borneli Arnulphî, filii naturalis nobilis Pétri Arnulphi condam, condômini de Cigoerio, testium ... ; et mei Johannis Moynerii, notarii publici, habitatoris Vapinci, auctoritate imperiali constituti. . . f. * Orig. parch. de 70 lig. Signum en forme de croix sur trois gradins, accostés des lettres J et M. Au dos: Ventono {'Liy 8^), Obligation ancienne (xyi* s«). Coté : D, 865 ; E, 398 ; F, 814. 239. Monêlier'AU€monty29maiï377. NOBILI JOHANNl RiGHERIE DEBITUM [PELLEGRINI GaUTERII] SOLVIT DOMUS BeRTAUDI * . IN nomine Bomini, amen. Anno incarnationis ejusdem millésime tricentesimo septuagesimo septimo, et die vicesima nona mensis madii. Per hujus veri publici et auctentici instrumenti seriem cunctis , tam modernis quam posteris hominibus, procul dubio clareat evidenter quod, cum nobilis Johannes Richerie, de Ventaono, Vapin- censis diocesis, et Pellegrinus Gauterii condam, habitator dicti loci, dum vitam duceret in humanis, plures et diver- ses tractatus et contractns invicem exercerint, . . . reperi- returque prefatus condam Pellegrinus erga eumdem Johannem Richerie légitime débiter et obligatus ... in diversis peccuiiiarum quantitatibus , . . . scilicet ... : in XVin florenos auri cum dimidio ; . . . in octo florenos auri et unum sestarium annone ; . . . in quatuor florenos auri : dictusque nobilis Pellegrinus, nuper, sicut Deo placuit, viam universe carnis sit et fuerit îngressus, condito per eum suo ultime testamento, in quo conventum et dominas moniales de Bertaudo heredes instituit, ut fertur, univer- sales ; et, pro exequiis seu funeralibus corporis seu cada- veris ejusdem condam Pellegrini mutuaverit seu presti- terit septem florenos auri, nulla sibi facta seu impensa solutione, neque satisfactione de predictis, prout dicebat ; et, ex post, prefatus Johannes Richerie emerit a religioso ■ GHARras 243 viro fpatreDurando,procuratore conventus etdominarum monialium de Bertaudo, de bonis prefati condam Pelle- grini, quoddam hospicium, situm in loco Monasterii Ala- monis, scilicet infra villam, juxta menia,. . . et quemdam ortum, situm ibidem, juxta fluvium aque Durencie,.,. precio et mercato inter eos stabilito quadraginta floreno- rum auri : quod precium dictus frater Burandus Durandi ab eodem Johanne emptore habuisse . . . confessus fuit. . . Hinc est quod. . . religiosus vir frater Guillelmus de Puteo, vicarius et procurator generalis dominarum monialium et conventus de Bertaudo,. . . venditionem factam.. . per dictum fratrem Durandum Durandi, nomine dicti monas- terii, eidem nobili Johanni Richerie, de hospicio et orto predictis . . . approbavit, confirmavit, . . . una cum salarie instrumentorum et mandamentorum super hoc confecto- rum» taxatorum ad sex grossos argenti, incluse dictosex- tario annone, de expresse consensu et yoluntate dicti Johannis, assendivit (sic) universaliter in summa triginta octo florenos auri bonos, singulo floreno xii grossos bonos valente. Eapropter dictus frater Guillelmus • . . recogno- vit dicto nobili Johanni Richerie . . . dictas pecuniarum quantitates et âorenorum summas superius expressatas per dictum condam Pellegrinum ipsi Johanni veridice et légitime débitas fore. Unde prenominate partes ... de precio dictorum hospicii et orti . . . usque ad summas . . . débitas dicto Johanni per dictum condam Pellegrinum recompensationem debitam fecerunt. Qua recompensa- tione facta, . . . dictus nobilis Johannes Richerie . . . con- fessus fuit ... se. . . dictas . . . summas, . . . sibi débitas. . . . . . per dictum condam Pellegrinum Gauterii, habuisse et récépissé et sibi recompensatus fuisse, in et super precio dictorum hospicii et orti, ei, ut predicitur, venditorum ; ita quod de predictis summis. . . et de omnibus aliis . . . in quibus dictus condam Pellegrinus sibi tenebatur . . . usque in diem presentem se tenuit . . . pro contente et bene pagato ; et dictum fratrem Guillelmum. . . quitavit. ...Et, vice mutua, prenominatus frater Guillelmus... pronominato Johanni Richerie . . . precium supradictorum ^ 244 CHARTES DE N.-D. hospicii et orti... nisi solum et dumtaxat duos florenos auri restantes ad solvendum . . . quitavit . . . Renuncian- tes. . . dicte partes . . . Promitentes • . . Juraverunt. . . vîdelicet dictus f rater Guillelmus, ... ad modum religio- sorum, manu super pectus suum posita, et dictus Johan* nés Richerîe, ad sancta Dei euvangelia, ab eodem corpo- raliter sponte tacta . . . Acta fuerunt hec in loco Monas- terii Alamonis, in domo dicti nobilis Johannis Richerie, extra villam ; presentibus : dominis Jobanne Bricie , Bertranno Odonis, presbiteris, nobili Jacobo Gillini, de Ventaono, et Guillelmo Myedon, babitatore dicti loci, testibus... ; et me PoncioFabri, clerico, de Upaysio, Vapincensis diocesîs, publico ubique apostolica et impe- riali auctoritate notarié... * Copie du temps, parchemin de 62 lig. 1/2. Au dos : De Venuumo. Dominarum nnonialium de Bertaudo (xiv* s*). Quidam fecerat hœr€- dem sfÂorum bonorum domum Bertaudi, qui tamen aîiguid altert debêbat : qxéod debitum solvit domus Bertattdi (xyii« 8«). Coté : D, 886 ; E, 396 ; F, 818. 233. Ventavofty 2 mai 1380. Due donatïones Ventaono*. ANNO Domini millésime GGGLXXX, die secunda mensis madii. Notum sit. . . quod nobilis Lantelmus Gaufridi, de Yentaono, . . . dédit, . . . amore Dei et ut pro animabus parentum suorum Deum rogare debeant, quand am ter- ram suam,. . . sitam in territorio de Yentaono, loco dicto in las CombaSf juxta terram dominarum deBertaudo, juxta terram heredum Radulpbi Jay, videlicet dominabus de Bertaudo... Actum Yentaono, in domo mei notarii infrascripti. Testes . . .: Stepbanus Saracendi, de Yentaono, et Ludovicus Gbache, de Bellejoco ; et ego Guillelmus Rezini, notarius publions auctoritate regia et reginalis in comitatibus Provincie et Folqualquerii constitutus, (h)ac eciam dalpbinalis jaratus« . . f. DE BBRTAUD. 245 334. Ventavon, 24 août 1380. Anno Domini millesimo GCG'' LXXX, die xxiv mensis augusti. Notum sit. . . quod nobilis Laurentius Grigne, de Yentaono, ... ut pro animabus parentum suorum Deum rogare debeant, quandam terram,. . . sitam in territorio de Yentaono, loco dicto ad fontem Hugonencham^ juxta terram monasterii de Bertaudo, Juxta viam publicam, dédit dominabus de Bertaudo... Actum Yentaono, ante domum ubi tenetur curia. Testes...: Jacobus Salvati, Jacobus Bonafides et Petrus Pauli ; et ego (i^uillelmus Rezini... f. * Orig. parch. do 46 lig. Double signum en forme de croix dans on carré orné. Sar le repli : Fratris Durandi (xiv* s*). Instrumentum domu9 Bertaudi de CombiSf quam tenet domut Bertatsdi Ventavonit, et oerta part, adhuo ett umporU, adhuo vacat (zyi* t*). Coté : D, 867 ; B, 397 ; F, 190. Oap, 20 février 1381/2. Clausuli testamenti Simoneti Pessalogii "^. IN Domine Domini nostri Jhesu Xpisti, amen. Quoniam nemo in carne positus est qui possit terribile judicium superni judicis evitare, coram quo unusquisque de factis suis propriis redditurus est plenariam racionem ; et quia nil morte certius, nichilque incercius hora mortis existit : idcirco in predicto nomine dicti domini nostri Jhesu Xpisti, amen, anno incarnationis ejusdem millesimo tercentesimo octuagesimo primo, et die vicesima mensis febroarii, noverint universi quod ego Simonetus Pessa- lotii, mercator, habitator Yapinci, sanus mente, per Dei graciam, corpore et intellectu, et in mea bona, sana, Arma et valida existons memoria, divinum judicium per- timescenSy yolens et cupiens saluti anime mee providere et de me, bonis et juribus atque rébus meis ordinare et disponere in vita mea^ ne de ipsis bonis rébus et Juribus meiSy post obitum meum inter heredes, affines et succes- sores meos questio aliqua oriatur, seu valeat quomodo- 246 CHARTES DE N.-D. libet suboriri , sic mecum facio, condo, ordino et dispono meum ultimnm testamentum nuncupatiyum et meam ultimam voluntatem nuncupativam, et bonorum meorum ac jurium meorum ordinationem et dispositionem ; et de me, bonis, rébus et juribus meis ordino et dispono, in modum qui sequitur infrascriptum. In primis, siquidem, comendo anbnam meam et corpus meum domino Deo nostro Jhesu Xpisto et gloriosissime semperque virgini Marie, ejus matri, totique collegio celestium supernorum ; eligens corpori meo sepulturam, quando divina volun- tate me mori contingent, in ciminterio Fratrum Minorum Vapinciy et in tumulo in quo sunt sepulti ûlii mei, et ante cappelam béate Gaterine ; et volo et ordino michi provi- deri de bonis meis, in omnibus meis expensis funerariis, cantaribus, oblacionibus, vigiliis, novena et capite anni mei obitus, ad voluntatem, cognitionem et ordinationem gadiatorum sive oxequtorum meorum infrascriptorum. [Item, et obmissis quibusdam legatis et ordinationibus per dictum testatorem in presenti testamento suo factîs, sequuntur quedam clausule tangentes monasterium domi- narum monialium de Bertaudo, in bec verba](^). Item lego conventui monasterii de Bertaudo, très florenos auri cum dimidio censuales, in quibus michi tenentur, anno quo- libet, Anthonius Audeodi, alias Mogne, et Jobannes Pelati, basteriuSy de Vapinco, pretextu quorumdam pratorum et camporum simul contiguorum , silorum in territorio Vapinci, loco dicto ad Rivum Jujale ; confrontatur. .. cum dicto rivo,. . . cum duabus viis publicis, quarum una tendit versus Sanctum Johannem de Chassanhiis et altéra, versus Turrim Rotundain[^) , Item plus, lego dicto conventui. . . duo sestaria vini censualia et duos denarios bone monete de servicio , super duabus fayciis vinee simul contiguis, sitis .. . loco dicto in PaZi^Wo, quarum unam tenet Petrus Dorche, corderius, Vapinci, et confron- tatur . . . cum alia faycia quam tenet Gonetus Gorgolhi et. . . cum vinea heredum magistri Jacobi Gaycheti quoniam, notarii, et cum vinea Anthonii Lunelli ; et alte- ram fayciam . . . tenet dictus Gonetus Gorgolli, et confron- r DE BERTAUD. 247 tatur. . . cum vinea dicti Pétri Dorche et. . . cum campo Arnulphi Solome et. . . cum vinea Pétri Bossoni et,. .. a capite, cum vinea dicti Anthoni Lunelli... Item plus, lego. . . duo sestaria vini censualia et duos denarios bone monete de servicio, quoset que percipio super quîbusdam vinea et terra simul contiguis, sitis in temtorio Vâpinci, ubidicitura CMndaitselh ; confrontantur... cum quadam terra Jacobi Alisii, alias Peylraly et. . . cum terra Quil- lelmi Ruffi, alias Rastel^ et. . . cum quadam via publica 2 quas... tenet Anthonius Gastapani, alias Merlhe, de Vapinco. Item plus, lego . . . duo sestaria et eminam vini et unam eminam civate censuales, et quatuor denarios bone monete de servicio, que, quos et quam percipio super quodam prato, sito. .. loco dicto Rétro Castellum ; con- frontato. . . cum rivo Torto et. . . cum prato dotali Pétri Orserie, foresterii ; quod pratum . . . tenet dictus Petrus Orserie, foresterius (•). Item plus, lego. . . directum demi- nium et senhoriam censuum et serviciorum predicto- rum et omnimodam jurisdictionem que ad directum dominium pertinent et spectant. Item plus, lego dominabus monialibus et dominis cappellanis ipsius conventus monasterii de Bertaudo, videlicet cuilibet unum florenum auri semel tantum eisdem solvendum infra annum post obitum meum, rogans ipsos dominos cappellanos, ut missas célèbrent, et dictas sorores, domino Deo nostro Jbesu Xpisto preces effundant, pro sainte anime mee ac parentum et benefactorum meorum. [Item, et obmissis quibusdam aliis clausulis et legatis,. .. sequitur quedam alia clausula tangens dictum monasterium. . . de Bertaudo, sub hiis verbis] (^).Item volo, jubeo, ordino atque mando, quod, eo casu quo dicta Ysoarda, hères mea infrascripta, matrimonium contraheret, post mortem meam, vel alias inhoneste viveret, quod predicta omnia bona mea, excep- tis legatis supra per me factis,dispositis et ordinatis^pleno jure, deveniant et perveniant, absque deductione cujus- cumque Falcidie vel Trabellianice, amore Dei et intuitu pietatis et misericordie et ob Dei reverentiam, et ut preces suas pro me et parentibus meis effundant, ac etiam orent, 248 CHARTES DB N.-D. missas celebrando et alias orationes pro me et parentibus meiseffundendo, ad conventus Fratrum Minorum Yapincî, Kirednni, Briansonii, Sisteroni, Manuasse et Bertaudi. [Item etiam, obmisso quodam legato centum florenorum auri per predictum testatorem in dicto suo testamento facto pro quatuor elemosinis que vulgariter noales appe- lantur , sequitur heredis institutio , gadiatorum sive exequtorum constitutio, et eciam finis et conclusio dicti testamentiy in bec verba] (*). In omnibus vero et singulis aliis bonis, rébus et juribus mois, mobilibus et immobi- libus, presentibus et futuris^ rusticis et urbanis,. . . michi Tolo heredem meam universalem dilectam Ysoardam, uxorem meam ; rogans eam et onerans quatenus omnia supra per me legata. . . exequatur... ; quod si non fecerît, sit redditura rationem in extrême Dei judicio, et mei infrascripti exequtores possint eam compellere, . . . etiam per vendicionem bonorum meorum et eorum festivam distrationèm, quia sic fieri jubeo atque volo, et super hoc etiam onero consciencias dictorum exequtorum . . . Exe- qutores vero sive gadiatores bujus mei ultimi nuncupativi testamenti . . . constitue . . . honorabiles et religiosos viros fratres : gardianum Fratrum Minorum conventus Vapînci; Gondisalvum, presbiterum et hermitam nemoris de Curbagno, et, in defectu ipsius fratris Gondisalvi, fra- trem Matheum, presbiterum et hermitam, ejus socium ; et dominum precentorem majoris ecclesie civitatis Va- pinci qui nunc est vel pro tempore fuerit . . . Quod si forte dicti très exequtores . . . inter se convenire seu concordare non possent super eligendis seu nominandis dictis puellis maritandis , . . . volo quod duo ex eis hoc possint facere et ordinare , ac eciam eligere dictas puellas. Item et lego cuilibet exequtori meo,...pro eorum labore, très florenos auri semel tantum. Hoc est autem meum verum ultimum testamentum nuncupativum et irrevocabile . . * Cassans . . . Hec acta fuerunt Vapinci, dicta et recitata ore proprib dicti testatoris, et in domo ipsius, in testimonio et presencia : nobilis Oberti de Asperis, nobilium virorum magistri Raymundi Macellarii, Ir DB BBRTÀUD. 240 licenciati in medicina, Dreveti Macellarii, fratram, magis- tri Pétri Laugerii, medici, Johannîs Borrilhi, peyrolerii, A.nthonii Audeodi, alias Mogne, Stephani Borjoni, dom* Falconi Genevesii, cappellaoi, civium Yapinci, Bertrandi Amici, de Monte Mauro, testium...; et mei Johannis Gachonis, clerici, civis Vapinci, publici auctoritate impe- riali notarii constitutif qui... presens publicum testa- mentum. . «scripsi. . . in istis duabus pellibus pargamenis. • • • {•) * Orig. parch. (deux peaux), de 109 lig. Triple signum en forme de tourniquet monté sur un piédestal, accosté des lettres J et G. Au dos : Testament de Simonet Pestalot, maroha/nt de Gapf par lequel il lègue beaucoup de droitx aux dames de Bertaud (zvn* s*}. Goté : D, 477 ; E, 192 ; F, 199. — Copie du 22 mai 1404, par le môme notaire. Parch. (deux peaux), de 105 lig. avec triple signum (ut supra). Au dos : Glausula testamenti Symqneti Pessalocii condam, habitatoris Vapinoi (xy« &•). Z/bi stmt plures possessiones,,. rétro Castellum (zvie t^). Coté : G, 96 ; D, 476 ; F, 200. (^) Les mots entre crochets concernent évidemment des clauses testamentaires ommises, parce qu'eUes ne se rapportaient pas à Bertaud. (>) En marge de la copie de 1404, on lit : Tenent unam partem pau- peres Sanoti Latarii, sub oensu XXII grossorum ; tenet aliam partem Stephanus de Ponte, sub censu XXI gros. {}) En marge de la dite copie : Tenet Stephanus Heustachii, 236. Ventavon, 11 mars 1382/3, EMPTIO TERRiE IN VENTAVON. . , *. ANNO Domini millesimo GGCLXXXIJ, die xi mensis mardi. Notum sit.. . quod nobilis Lantelmus Gaufridi, de Ventaono, . . . dédit ... ad acaptum et jure acapti etin emphiteosim perpetuam fratri Durando Durandi.deordine dominabus (sic) de Bertaudo, recipienti vice et nomine dicti monasterii de Bertaudo, quandam terram,... sitam in temtorio [de Ventaono], loco dicto incampo Aenchi^ juxta terram nobilis Bet. . . Grigne, juxta terram nobilis Raymundi Gaufridi et juxta pratum Salrairi Giraudi ; . . . salvo et retento sibi et successoribus suis . . . 250 GHARTB8 DE N.-D» in dicta terra dominio et senioria et landimium, si vende- retur,... et unum denarium de servicio, solvendo, annis singulis perpétue , in festo nativitatis Domini ; et pro acapto sive intragio septem florenis auri ; quod intragium sive acaptum dictus nobilis Lantelmus Gaufridi confessus fuit se habuisse et manualiter récépissé a dicto fratre Durando . . . Actum Yentaono, ante domum dicti nobilis Lantelmi Gaufridi. Testes ... : nobilis Franciscus Riche- rie, Johannes Raymundi, Poncius Odonis et Ponciuç Ste- phani, homines dicti loci ; et ego Guillelmus Rezini, notarius publicus auctoritate rsgia in comitatibas Provin- cie et Folqualquerii constitutus, (h)ac eciam dalphinalis juratus. . . f . 231. Ventavon, 20 mars 1882/3. [Eodem anno,] die vigesima mensis marcii. Notum sit. . . quod nobilis Lantelmus Gaufridi, de Ventaono . . . dédit . . . donacione . . . irrevocabili . . . fratri Durando Duran- di, ... araore Dei et ut rogent Deum et virginem Mariam, ejus matrem, quoddam servicium, quod faciebat dictus ordo dicto Lantelmo Gaufridi, pro quadam terra, per dictum nobilem Lantelmum ad acaptum datam dicto fratri Durando, ... ut continetur . . . instrumente su[m]pto manu mei notarii infrascripti . . . Actum Ventaono, in domo dicti nobilis Lantelmi. Testes ... : nobilis Franciscus Richerie et nobilis Baudonus de Glareto, bomines dicti castri ; et ego Guillelmus Bezini . . . f . * Orig. parch. de 51 lig. Double signum (voir n9 232). Au dos: J?o- niim pro domo Bert^itdi (xiv« s«). Cote : G, 17; D, 864 ; F, 326. »88. Lazer, 11 février 1386/7, ROCOGNITIONES DE VeNTAONO, LaZERO, UpAYSIO Vapinco, etc. *. [Recognitiones de Lazero]. IN nomine Domini, amen. Anno Domini millésime tricen- tesimo octuagesimo sexto et die undecima mensis febroarii. Notum sit . . . quod, ad instantiam nobilis et DE BERTAUD. 251 religiosi dom* Laurentii Amati , vicarii monasterii reli- gioaarum dominarum monasterii de Bertaudo, Vapincen- sis dyocesis, ordinis Gartusiensis, . . . homines et persone infrascripte, de Lazero, recognoverunt tenere, et quilibet perse, nomine dicti monasterii, res et pocessiones infra- scriptas, prout infraparticulariter est scriptum, et debere omnia servicia infrascriptasolvere, anno quolibet, in festo Nathalis Domini. I §. Et primo PetrusBontosii, alias Viui, de Lazero, . . . confessus fuit se tenere ... in directum dominium et perpetuam emphiteosim, quandam terrara suam, sitam in terri torio dicti loci de Lazero, loco dicto Rétro Podium Oilbaudi^ confrontatam . . . cum terra Bertrandi Silvi, notarii, . . . cum terra Guillelmi Hugonis, . . . cum terra Guillelmi Goste : pro qua servit . . . unum denarium de servicio et duo sestaria bladi, ad mensuram legalem dicti loci ; retinendo dicto monasterio laudimia et retencionem, si dicta terra venderetur . . . Promittens. . . ActumLazerii, in domo Poncii Lunari ; presentibus : dom° Géorgie Meanis, presbitero, Bertrando Silvi, notarié dicti loci. II. 5. Idem . . . confessus fuit se tenere, . . vineam. . . ad Fontem Trobatam^ juxta terram Bertrandi Ghabrelli et juxta vineam Poncii Lunarii ... ; — § ... terram, cum quodam nemore, loco dicto ad Qinestum^.,. juxta rivum Ginesti, . . . pro quibus facit.. . unam eminam bladi, unum denarium, unam cuppam vini boni, puri et clari, ad men- suram dicti loci. . . Actum in loco predicto ; presentibus : Johanne Dalmatii, de Ruppe, et Giraudo Pueti, de Devo- lodio. .. »30. Lazer, 12 février Î386/7. iij. § ... die xii> dicti mensis, Poncius Lunardi, ... vineam ... ad Fontem Trobatam, . . . pro qua facit . . . unum quartale vini ... et unum obolum ... ; testibus : Girardo Pueti ... et Folcono Monachi. . . rv. § . . . Falconus Monachi, . . . vineam ... ad Fontem Trobatam,. . . pro qua facit. . . unum denarium de servicio et unum quartale vini ... et medi[eta]tem venacionis. . . 2St GHARTB8 DB N.-D. V. § ... [Idem] Fulquo {sic), nomine Jacobi Monachi, ejus fratris, • . . terram. . . ad Qinestam, juxta bedale de dicte Ginesto, . . . juxta costam Pétri Rostagni, . . . nu*»' denar., obolum et taschiam, si bladaretur, et medietatem vena- cionis ac medietatem atessegni arborum . . . VJ. § . . . Petrus Rasquasii, . . . nemus ... in Podio Gil- baudi, juxta vineam Fulquonis Monachi, juxta blachiam Johannis Silvi,veniendo versus Ginestum, et juxta feudum dicti monasterii [de Bertaudo] ... ; — terram . . . rétro dictum Podium Gilbaudi, juxta masium Bertrand! Silvi desuper, juxta iter publicum de subtus. . . ; — terram,. .. a la Leyssea^ juxta vineam et terram Jacobi Monachi, juxta rivum de Ginesto ... vij. § . . . Nobilis Guillelmus de Meanis,. . . terram ...en Angilosa, juxta territorium de Upaysio, juxta costam Jacobi Bontosii et juxta terram dicti monasterii . . .; — vineam ... ad Ginestum . . . vnj. § . • . Bertrandus Ghabrelli, . . . domum sitam in loco de Lazero, juxta domum heredum Georgii Bonifasii et juxta domum dicti Berlrandi Ghabrelli et viam publicam, . . . duos denar. . . IX. § ... Joannes Silvi,... nemus et... terram... ad Ginestum . . . quod nemus et terram pater (n* peUis) suus emerat ad inquantum, . . . unum sestarium bladi, medie- tatem venationis et medietatem atesegni ... ; — unum chanaberium . . . rétro Podium Gilbaudi, . . . juxta terram Àlamande, uxoris Guiilelmi Sigoterii, de Aygianis . . . ;— terram ... ad Vineam Soletam, juxta iter publicum, per quod itur ad molendinum et juxta rivum de Ginesto.. . »40. Laze7% 13 février 1386/7. X. § . . . Die tercia décima, . . . Stephanus et Jacobus Goleti, fratres, . . . terram ... ad Peyrosam, juxta iter publicum' eundo versus Arseleriis ; . . . testibus : Poncio Lunarii, Petro Pastorelli, Jacobo Bontosii, alias Buffa. . . XI. § . .. Johannes Aymarii, de Sancto Grispino, habi- tator dicti loci de Lazero, . . . terram ... en Angilosa, juxta territorium de Upasio, juxta terram Guiilelmi de DE BBRTÀUD. 253 Meanis et juxta bedale quod decendit de Petra Maura, . . . pro quo facit . • . unum den. et facit dimidium sestarium lavons in dicta terra excrescentis . . . »41 . Lazer. 22 février 1386/7. xu. §. Anno quo supra, xxiJi* die mensis februarii, ad instanciam fratris Johanni Bonardelli, deDeserto, procu- ratoris dicti monasterii, Jacobus Monachi... recognovit ... vineam ... ad Vineam Soleiam^ juxta rivum de Ginesto, et juxta viam per quam itur retro Podium Gil- baudi et viam per quam itur ad molendinum, . . . pro qua . . . servit . . . unam parpaliolam . . . Àctum in loco de Lazeroy in domo Poncii Lunarii ; testibus ... : Guigone Àchardi et Salvatore Hugonis. . . xin. §. Girardus Yincencii, de Lazare, ... terram... ad planum Sancti Juliani, juxta terram Pétri Bontosii et juxta terram Pétri GhabreUi,. . . unum sestarium annone, . . . medietatem venationis et medietatem atesegni arbo- rum. . . Ego Jobannes Sarraceni, notarius. . . f . 242. Ventavon, 14 février 1386/7. De VENTAONO RE[GO]aNiaONES. (m^pellis). xiiiJ. Anno Domini millésime tricentesimo octuagesimo sexto et die quarta décima febroarii, ad ins- tanciam ven. et religiosi vin dom' Laurentii Amati, viea- rii monasterii de Bertaudo, Yapincensis dyocesis, ordinis Cartruciansis, homines et persone infrascripte, de Ven- taono, confessi fuerunt tenere de dominio et senboria dicti monasterii . . . Poncius Jauserandiy . . . recognovit . . . domum . , . infra castrum de Ventaono, juxta domum beredum Jobannis Gilbini et juxta domum Guillelmi Albaudi ; . . . facit novem den. de servicio et lesdam de biis que ven- venderentur in dicto bospicio . . . Actum Ventaoni, in grangia dicti monasterii; testibus...: Jacobo Fions, de Yentaono, et Giraudo Pioti, de perrocbia Sancti Stepbani in Devolodio ; et me Jobanne Sarraceni, notarié. XV. § ». . Bertrandus BenMurdi, de Yentaono». . » vineam 26i CHARTES DE N.'D. ...ad Pessa Chambas, ... juxta vineam Guillelmi Leveti, . . . juxta vineam Jobannis Andrée... ; testibua: Pransciaco Aymé, Petro Morando. . . XVI. 5 ... Franciscus Aymé,.., vineam... loco dicto Appessa Chambas, Juxta vineam AntlLooil Quersl,... Juxta vineam Jacobi Canardoni,... juxta vineam Ber- trandi Bemoardi. . . XTit. S -■■ Baudetus Gambeti,.., nomine GuiUelme, uxoris sue, ... vineam [et] terram... ad Terralhum, juxta vineam Lantelmi Crinhe, ... juxta vineam Pétri Morardi . . . xviiJ. g . . . Baudetus Gambeti, . . . terram. . . ad S£a- lum Passeti, juxta terram Johannis Jnliani, . . . juxta viam publicam . . . Actum Ventoni, in domo Bertrand! Bemoardi ; testibus ... : nobili GulUelmo Besini , et Venteono Gargassii. . . XIX. § . . . Guillelmus Malisanguinis, de Venteono, . . . hospicium situm infra dictum castrum de Ventaono , juxta domum Pétri Morardi ... XX. 5 . . . Ventaonus Gargassii, . , . vineam. . . loco qui dicitur Volona Soteyrana, juxta vineam Jacobi Canardoni, ... juxta vineam Aymarii, ... juxta vineam Jacobi . . : facit unum den. de servicio (iv> pellis) et et medietatem venacionis. .. — § ■■■ Idem i Gargacil,. . . vineam. . . in Volona Soteyrana, am Stepbani Jacomini. . . . Petrus Morardi, . . . domum ... in dicto Castro, im Guillelmi Malisanguinis. . . ; — § ... vineam '.T^alhum. , juxta vineam beredum Stepbani ; facit très oboios de servicio et quintam par- orum et medietatem venacionis. . . .. Jacobus Canardoni,... vineam ... in Vo- rana, juxta vineam monasterii de Clausona ; — im [ibidem], juxta vineam Aymarii Aymarii. . .; ,um,... in loco qui dicitur e» l'adrehc, juxta )bi Gilhini, . . . juxta drayam. ..; — §... ter- Tuit Jacobi Amati condam, ... juxta terram acomini,... juxta /"itmm Combar-um,.., juxta tri Beuevenutl {v petits). , . DE BBRTAUD. 255 XXIII, §. Stephanus Jacomini, . . . terram. . . ad Serrum Boycheii, juxta vineam Lantelmi Jaufredi, . . . juxta vineam Agnesie, filie Johannis Aymardi . . . Testibus. . . : Johanne Sancti Juliani, Petro Andrée et Clémente Tor- neatoris . . . xxiiiJ. § . . . Stephanus Alhaudi, . . . vice Giraudi Ste- phani , . . . vineam ... en Pessa Chambaj . . . juxta vineam Ventaoni Jobie ... — § ... Idem Stephanus, . . . Domine suo proprio, . . . terram ad Comia^ Juxta pratum Poncii Guersi,. . . juxta bedale. . . — § ... Idem,, . . no- mine Selene, matris sue, . . . terram... loco dicto subtus podium de Furchiis^ juxta terram Jacobi Stephani . . . Testibus...: Petro Moreti, cappellano, Petro Andrée et GuUlelmo Leveti . . . XXV. § . . . Johannes Juliani, . . . vineam ad serrum Boycheiiy.. . juxta bedale. . . (vi<* pellis) ;—§... terram... ad mMlum. Passeti, juxta terram Baudeti Gambeti,. . XXVI. § ... Johannes Andrée, ... vineam... a Pessa Chamhas. . . ; — § ... vineam ... ad Malum Passeti, . . . juxta iter per quod itur versus Costas, et juxta viam per quam itur ad domum Stephani Juliani. . . ; — § ... vineam . . . loco dicto an Volona Soteyrana, juxta vineam mo- nasterii de Glausona. . . juxta vineam heredum Antho- nii de Baudimento . . . ; — § ...vineam... ibidem,... juxta vineam Venteoni Gargacii ... ; — § ... vineam ibidem ... ; — § . . . terram, ... ad serrum Boycheti, juxta iter publicum per quod itur ad domum Malesangui- neorumj . . . juxta bedale , eundo versus Gombas . . . — § . . . peciam terre. .. en las Gombas,.. . juxta terram démentis Torneatoris,, . . juxta combam. xxvii. § . . . Hugo Malisanguinis {vu^ pellis), , . . vineam ... ad serrum Boycheti, juxta vineam Ventaoni Juebie,... j iixta viam publicam per quam itur ad Giperiam . . . ; — § . . . ortum ... ad domum de Brisis, juxta iter publicum per quod itur Veniaon, . . . juxta pratum Tibaudi Ber- gonhoni ... xxviij. § . . . Guillelmus Leveti, . . . vineam. . . a Pessa ChambaSj. . . juxta terram Franscisci Malisanguinis. . . ;— S66 CHAHTXS H H. D. § ... pratum ... loco dicto ad pratam Romani... ; — §... vineam... in Volona de Fiçuerîis, juïta Tineam Francisci et Bertrand! de AIpo, fratrum, . . . juxta vineam Lantelmi Crinhe...; — § ... petiam terre ... infiradictos confines. . . xxTX. § . . . Clemens Toroeatoris, . . . vineam ... a Pessa Chambas. ..; — §... terram ... en las Combas, . . . jnxta terram Vincencii Araulphi ...;—§... orinm. . . ad. Borgetwm, . . . juxta itur publicum . . . xxz. § Jacobus Stephanî,. . . vineam. . . ad Terraihum, . . . juxta vineam Nicholai Milonis ... ; — § ... terram . , . subtus podium de FurcMis . . . XXXI. § . . . Bertrandus Fanli, . . . ortam . . . subtus villam, juxta ortum Raymundl Gaufridi, juxta iter publi- cum... XXXII. § , . . Stepbanus Pauli,. . . terram. . . ad campum de VinMaciis . . . ; — § ... blachiam... an Combas Au- Choas, . . . juxta rivum Combanun Antoardarum, et juxta viam publicam(Tiu>p£Ub). . . rxxni. % ... Ludovicns Stephani, nomine Petronille nxorîs sue,... ortum... ad Borgetwn, juxta iter pnbli- com de aubtus... Actum, ubî supra, in domo heredum Bertrandi de Alpo... Testes...: Yentaonus Juebie, ot Franaciscua de Alpo. . . xxiviij.§ ... Ventaonua Juebie,... vineam.., in Vol(ma Sobyroma, juxta vineam dicti monasterii et juxta viam publicam,. . . juxta vineam Hugonis Malisanguinls . XXX.V. §. Pranciscus de Alpo, . .. et nomine Bertrandi, ejus frdtria, ...vineam... en Volona Soteyrana... — % ... terram ... ad Cliardonetum, . . . juxta vineam monasterii de Glausona. . . xxivi. § . . . Nobilia Petrus de Clareto , . . . terram, pralum et domum contiguos, . . . loco dicto ad Petram f^i'hanti jnxta terram Lantelmi Grinbe, . . . julta iter per d itur versus Gostas. . . xivii. § . . . Agneaia , uxor Pétri Benevenuti , Ma annis Aynardi, . . . vineam ... ad Serrum Boysseti, . . . ta «ombam. • . DE BERTAUp. 257 xxxviiJ. § . . . Salvator Giraudi, . . . terram et unam blachiam insimul contiguis [sic), ... ad Podium Bamerii, juxta terram et blachiam Stephani Pauli,. . . juxta rivum et juxta rivum Gombarum Antoardorum,... juxta vlam publicam ...; — §... vineam. . . ad Campum Girbaudi, juxta vineam Ventaoni Jubie, . . . juxta vineam Francisci Richerie... xxxix. § . . . Jacobus Amati junior, . . . vineam in Ve- lona Soleyrana, juxta vineam Aymaroni Aymaronî. . . XL. § ... Bertrandus Giraudi, . . . vineam. . . en Volenuy . . . juxta vineam Ventaoni Gargassii. .,;—§... vineam en Volona Sotyrana, juxta vineam monasterii Glausone {ix^pellis). . . ; — § ... vineam [ibidem], . . XLi. § . . . Jacobus Bernardi, de Teycheriis, . . . nomine Guillolmi Odonis, deTeysseriis, ...vineam ... ad Vila- rium,. . . juxta viam publicam per quam itur versus Cos- tas... XLii. § . . . Petrus Ariey, . . . terram . . . loco dicto in Pede Cosiarum^ juxta terram dotalem Jacobi Gargasii, ... juxta terram Benevenuti,... juxta pratum Pétri de Glareto.. . XLin. § . . . Poncius Michaelis, . . . ortum. . . ad Burgue- ^wm, juxta ortum Clementis Torneatoris . . . xLiiiJ. § . . . Johannes Grani,. . . terram. . . loco dicto Subtus Podium Furoarum, . . XLv. § ... Franciscus Richerie,... terram... ad Ma- lum Rivum,, juxta terram Anthonii RoUandi,... juxta terram Anthonii Eme. . . juxta terram Poncii Tholosani...; — § . . . ortum. . . ad Borgetum. . . xLVi. § . . . Glemencius Morardi, nomine Pétri Gachié, et Catherina , filia Andrée Morardi , uxor dicti Pétri Oachié, . . . hospicium . . . loco de Ventaono, juxta domum Guillelmi Malisanguinis. . . XLVii. § . . . Nobilis Raymundus Gaufridi, de Ventaono, . . pratum ...ad Pratum Romanenchi, juxta viam per quam itur versus Upasium,... circa dymidiam sethora- tam [n^pellis). .. 17 258 CHARTBS DE N.-D. »43. Upaix, 14 avril 1387. [Recognitiones de Upaysio, etc.] L. §. Anno Domini M"" GGG^ octuagesimo septimo et xiiiJ" die mensis aprilis, persone de Upaysio infrascripte, ad postulationem. . . Darandi Durandi, ordinis monasteriî de Bertaudo et procuratoris, . . . recognoverunt . . . : et primo, Johannes Chamelhii, de Upaysio,. . .: peciam terre ... in dicto territorio de Upaysio. . . in Solieras. . . , facit . . . eminam parvam annone. . . et obolum. Li. S ••• Laurentius Pelegrini, ... terram [ibidem] ; facit,. . . in festo beati Juliani, unam eminam parvam. . . LU. § . . . Bartholomeus Auduberti, . . . terram [ibidem], . . . juxta viam publicam. . . LUI. § . . . Stephanus Moychii, . . . terram [ibidem] . . . Liv. § Gatherina , uxor condam Johannis Borrelli (xi* pellis)y . . . terram [ibidem] . . . »44. Ventavon, 25 janvier 13ti8/ 9. XLViiJ. §. Anno Domini M« GGG« LXXXVHJ» et die xxv mensis januarii, Jacobus Ganardoni . . . recognovit . . . vineam, sitam in territorio Monasterii Alamenis^Xoco qui dicitur en la Tr^i^a, juxta vineam Pétri Albi,... juxta viam per quam itur versus Sanctum Glemencium ... Actum Yentaono, in domo seu grangia Bertaudi. Testibus : Glemente Torneatoris, Guillelmo Leveti. . . • • • «45. Bertaud, 2 janvier 1389/90. XLix. S. Anno Domini W CCG" octuagesimo nono, et die secunda mensis januarii, Franciscus et Bertrandus de Alpo, fratres, dicti loci de Ventaono, . . . recognoverunt ... in territorio et districtu Ventaoni, ultra rivum Mer- dariqui...: terram, ad pratum Romanenqui, juxta ter- ram et pratum nobilis Raymundi Gaufridi, . . . juxta pratum nobilis Bertrandi Barnoardi, ... juxta terram Giraudi Filboli...; — | ... terram ad Oardias^ juxta territorium de Upaysio. ..;—§... pratum, . . . ortum,. . . aream infra dictas possessiones ... ; faciunt . . . sex grosses argenti, ita quod unus florenus valeat xii grossos DE BERTAUD. 259 ... Actum in capitulo dicti monasterii de Bertaudo... Testes. . . : dom* Johannes Brissii, cappellanus ; Jacobus Passadraui, de perrochia Sancti Stephani ; Guillelmus Martini, de Ghauduno ; Guillelmus Ricardi, de Rabaono ; et Johannes Sarraceni, notarius. . . »46. Gap, 13 juin 1391 . LV. §. Anno Domini M* CGG« nonagesimo primo et xiu die mensis junii , Johannes Genevesil , habitator de Vapinco,. . . recognovit. . . religiose domine, dom« Ysoarde de Sigoerio, dicti monasterii [de Bertaudo] priorisse, et pluribus aliis ibidem presentibus dominabus dicti monas- terii et sororibus,. . . vineam, sitam in territorio et dis- trictu Vapinci, loco dicte ad FontemRayna, juxta terram dicti monasterii, . . . juxta pratum dom» Pétri Abonis, et dictum pratum est de cappellania ; et juxta pratum Johannis Sochoni, et juxta viam publicam. . .; facit, . .. in festo sancti Andrée, apostoli, quindecim turonenses ar- genti monete Provincialis, et decimum racemorum . . . Actum Vapinci, in domo nobilis Guillelmi de Monte Orcerio, in qua illo tune habitabant dicte domine monia- les ... Testes. . .: Johannes Aloysii et Anthonius Relhe, de Vapinco; et ego Johannes Sarraceni,... de Ruppe Arnaudorum , auctoritate imperiali notarius, . . . [quij grossari feci, in undecim pargamenis simul junctis seu ligatis pergamenorum corrigiis. . . f . * Orig. parch. (rouleau de il poaux, unies par des lanières de parche- min)) de 753 lig. 1/2. Le commencement du rouleau déchiré à gauche. Signa on divers endroits formés par dos entrelacs au milieu desquels il y a les lettres loh[annesj. Coté : D» 869 ; E, 399 ; F, 332. »47. Gap, 25 août 1394 . Regocnitio Johannis âyraudi, habitatoris Salyacii'^. IN nomine Domini, amen. Anno incarnationis ejusdem millésime tricentesimo nonagesimo quarto, et die vice- sima qainta mensis augusti. Universis... manifestum existât. . . quod,. . . ad... requisicionem religiosi viri dom^ 260 CHARTES DE N.-D. fratris Laurentii Amati, cappellani, procuratoris et vicarii monesterii de Bertaudo, Johanues Ayraudi , alias Chays, de Agneria, Vapincensis diocesis, . . . recognovit. . . se. . - tenere. . . in. . . eraphitcosim et sub vero et directe domi- nio et segnoria dicti monasterii... possessiones infra- scriptas...: hospicium sive domum in ScUvatis, juxta pra- tum dicti monesterii. .. et juxta viam publîcam qua itur apud Chanaberios; item,... terram... juxta viam qua itur versus Cigostam, et juxta terram Johannis Arnulphi, et juxta terram dicti monesterii; item,... terram... in Hubachiis, subtus campum vilarii dicti monesterii, et juxta dictum campum et juxta pategum ; item,. . . terram ... in Chalmassa, juxta terram dicti monesterii et juxta terram Humberti Garcini et juxta nemus; item,... ter- ram. . . in CombilliSt juxta terram dicti monesterii ; item, ... terram... super Pratum Boneti, juxta terram Ste- phani Rome ; . . . item, . . . terram ... in Chanaberiis, juxta rivum;... item,... terram... in ViUario de ScUvatis, juxta nemus ; item,. . . quascumque alias possessiones. . . quas Petrus Trucheti condam habebat. . . a collo de Sal- vatis ultra in territorio de Salvatis dicti monesterii, ubi- cumque sint. . . Pro quibus. . . prefatus Johannes Ayraudi . . . servit, . . . annis singulis, dicto monesterio unum tu- ron. argenti, ... in festo Omnium Sanctorum . . . Acta fue * runt hec Vapinci, in domo Potri Montanerii; testibus presentibus ... : nobili Petro Vallaurie, et Stéphane An- thonii, de Vapinco, et Lagerio Grimaudi, de Lazero. ..; et me Jacobo Pelzini, notario publico auctoritate imperiali...*!- Orig. parch. de 64 lig. Signum en forme de carré cloisonné. Au dos : Récognitions de certaines terres à Sauvcts {xvi^ s^). Coté : G, 22; D, 816; Ë, 404; F, 317. ~ Autre orig. parch. do 51 lig. Mémo signum. Au dos : Salvas (xvic s»). Coté : G, 20 ; E, 4(fô; E, 319. !248. Véntavon, 8 novembre 1394. Hegognitio Ventaoni*. IN nomine Domini nostri Jhesu Xpisti, amen. Anno ab incarnaticne ejusdem Domini millesimo tricentesimo nonagesimo iiu*», et die octa[va] mensis novembris. No- r 240. Veniavon, 2 mai 1397, Sententiâ [in favorem] DOMUS BERTAUDIi pro QUADAM DOMO VENTAONI *. IN nomine Dornini, amen. Anno ejusdem incarnationis millesimo trecentesimo nonagesimo seplimo, et die se- cunda mensis madii. . . [Ante] circumspectum virum dom" Guillelmum Rebolli, in legibuslicenciatumjudicem ordi- narium loci de Ventaono pro nobili [et] potenti viro Guil" lelmo de Mosteriis, domicello, loci predicti de Ventaono domino, in quadam civili causa mota et aliquandiu agi- tata, inter scilicet religiosum dom" fratrem Petrum Fabri, yicarium dominarum monialium de Bertaudo, ex ;-»^ .»>>■■ DE BBRTAUD. 261 verint universi . . . quod Biatrix, relicta condam Francissi Bonihominis, castri de Ventaono,. . . ad. . . requisicionem fratris Johannis Bonardelli, [de] ordine monasterii deBer- taudo et procurator et procuratorio venerabilium domi- narum monialium dicti monasterii sive domus dicti monas- terii de Bertaudo, territorii de Ventaono,. .. recognovit... se tenere. . . sub dominio et senhoria dicti monasterii. . . vineam, sitam in territorio dicti loci, loco dicto ad Ser- rum Boyseti, . . . juxta ten^am nobilis Bertrand! Pontii, et juxta viam publicam per quam itur versus domum Paulorum ; pro qua facit... dicto monasterio taychium fructuum excrescentium in dicta yinea,et unum denarium de servicio in festo natalis Domini et medietatem chaste . Renuncians . . • Promitens... Actum Ventaoni, infra do- mum venerabilis viri dom* Jacobi de Galorio ; presentibus • . .: Francisco Richerie, Bertrando et Francisco de Alpo, fratribus, Salvario Gonstancii, dicti loci, testibus...; et me Guillelmo Richaui, notarié auctoritate imperiali cons- tituto. . .f Orig. parch. do 49 lig. Signum ea forme de carré, rcnfei*maiit une croix sur fonds losange. Au dos : Instrvtmentum recognitionis monas- terii de Bertaudo contra Beatrioem^ relictam domini Francisai Boni-' hominis (xve s*). Coté: G, 15; £, 406; F, Sf94. / ri - -"°^ •- 262 CHARTES DE N.-D. una parte, Stephanum Alhaudi, suo nomine proprio ac vice et nomine Guillelme, ejus uxoris, loci de Ventaono, nec non et Lauram, matrem, tutricem ac tutorio nomine Johannetî, filii Pétri Ysnardi, alias Jalhinica^ ac aliorum liberorum suorum, loci de Vitrola, ex alia, tam agendo quam deffendendo,.. . [obtulit petitionem vicarius] menas- terii de Bertaudo, cujus petitionis ténor talis est. 250. [1397]. [Petitio vicarii Bertaudi] * . CoRAM vobis, nobili et circumspecto viro dom® Guillelmo ReboUi, in legibus licenciato et judice ordinario loci de Ventaono, personaliter constitutus venerabilis vir f rater Petrus Fabri, vicarius ordinis et monasterii dominarum de Bertaudo, prout de ejus potes tate constat patentibus litteris, quas exhibuit, dicit et preponit quod, anno pre- senti, Marina, relicta Bertrandi Stephani condam, in sua bona et sana memoria existons, pluries et in presencia (juamplurimorum testium, fide dignorum, nota devotione erga monasterium predictura, gratis et liberaliter dédit dicto monasterio quamdam suam domum, s(c)itam in loco de Ventaono ; confrontatur, ab una parte, juxta carreriam publicam, juxta domos Pétri Albi et ejus fratris, et j uxta domum heredum Johannis Giraudi. ex alia , cum suis juri- bus et pertinenciis ; quam, post ejus mortem, voluit, sine difficultate quacumque, expediri et deliberari ordini et monasterio predicto. Unde, cum ipsa Marina pridem suos dies clauserit extrêmes, et cum nichil aliud hominibus de- beatur quam extremas voluntates deffunctorum adimplere et precipue in piis causis , peciit propterea dictus dom" vicarius, dicto nomine, se mitti in possessionem realem et corporalem domus predicte ; paratus tamen presenlem summariam petitionem justificari per testes sufficientes et ydoneos, de presenti, quos ad hec peciit evocari ; et in hiis summarie et de piano procedi, attenta causa pia de qua agitur ; vestri, domini judicis, benignum ofûcium im- DE BERTAUD. 263 plorando ; attentaque causa pia de qua diceptatur, que de jure est privilegiata, secundum j uris ordinem, attenden- tes quod, de juri comuni, ubi hères se petit mitti inpos- sessionem hereditatis , noD est mittendus , si legitimus contradictor interveniat» sed qui jura potiora habent, obtinere debent in causa . «51 • Ventavon, 1397, [sententia]*. DECERNiMUS et ordinam petitionem et missionem postula- tam per prelibatam tutricem. . . non foreadmitendam, in quantum concernit ipsam domum predictam... Et ulte- rius, visis attestationibus et justificationibus pro parte dicti dom* vicarii productis et oblatis ad justificationem petitionis sue predicte... Et primo, nobilis Guillelmus de Mosteriis, dominus de Ventaono, testis,... dixit verum esse.. . quod, annopresenti, dici audivit Marine, relicte Bertrandi Stephani condam,... quod ipsa volebat dare dictam suam domum. . . monasterio de Bertaudo, .. . quam volebat expediri, post mortem suam,... monasterio pre- dicto... Item, nobilis Lantelmus Gauflfridi, loci de Ven- taono, . . . dixit verum esse . . . quod, ... in domo dicti testis,... in presencia Jacobi Gauffridiet Ludovici, flliorum suorum, et uxoris sue, et eciam uxoris dicti Jacobi Gauiïridi, . . . Marina erat intentionis dandi, post mor- tem suam, monasterio deBertaudo domum suam.. . Item, nobilis Jacobus Gauffridi, etiam testis... Item, nobilis Mantarsina, uxor nobilis Lantelmi Gauffridi ... Item, nobilis Faneta, uxor nobilis Jacobi Gauffridi . . . Item, Petrus Gaudenchi, habitator loci de Ventaono... Item, Ànthonius Stephani... Item, Guillelmus Gauserandi, loci de Ventaono... Item, Jacobus Ysnardi... Item, nobilis Guigo Gillini, loci de Ventaono . . . Visisque attestationi- bus in contrarium productis pro parte dicte tutricis,... cum matura deliberatione pensatis, signe sancte f nos munientes. diceates : c In nomine Patris et Filii et Spiritus 264 CHARTES DE N.-D. sancti, amen» »etaliis seryatisjuris solemnitatibus,... procedimus in hune modum qui sequitur : et quia nobis, dicto judiciy constat. . . quod dicta Marina potestatem habebat donandi cuilibet domum predictam, . . . prout constat publico testamento per dictum condam Bertran- dum Stephani, condam maritum dicte Marine, per dictam tutricem. . . exhibito, . . . facto . . . manu et signe GuîUelmî Resini, notarii publici, sub anno Domini miilesimo m^ octo- gesimo quarto et die xvii mensis septembris. . . : ordina- mus, decernîmus atque pronunciamus dictam domum. . . pertinere. . . dicto dom** Petro Fabri, -vicario, nomine dicti monasterii de Bertaudo, vigore donationis jamdicte... Precipientes et mandantes discrète viro Raymundo Gar- cini, castellano et notarié dicti loci de Yentaono, presenti, ... quatenus... dictum vicarium... in possessionem dicte domus realem et corporalem ponat. . . Repellentes, eadem nostra sententia, propterea, dictam tutricem. . . a petitione domus predicte. Et, ex certis causis nostrum animum moventibus, diffînitionem cause hujusmodi, qua- tinus concernit dictam tutricem et Stephanum Alhaudi, usque diem XX hujus mensis madii suspendentes, nisi intérim in ter se sint concordes. De quibus... Acta et publicata fuerunthec, apud Ventaonum, in pede fortalicii dicti loci, inter duas januas ; testibus presentibus . . .: no- bilibus Francisco Richerie, Bertrando Grigne, Anthonio Giliini, Lantelmo Gauffridi et Jacobo Bonafidey, dicti loci de Ventaono, et pluribus aliis ; et me Raymundo Garcini, notarié publico auctoritate imperiali et dalphinali consti- tuto . . . 25*. Ventavon. 3 mai 1397. DEiNDE vero, anno quo supra, et die tercia mensis madii, ego dictus Raymundus Garcini, castellanus et notarius loci sepedicti Je Ventaono, ad instantiam. . . dicti.. • vicarii, . . . juxta michi coramissa, . . . posui realiter. . . in . . . possessionem domus predicte, ... et dom» vicarius. . . dictam domum et portam iutrohitus dicte domus cum clave clausit et claves proinde cepit et secum portavit, atque DE BERTAUD. 205 retinuit ; présente ibidem dicto nobili Lantelmo Gauffridi, sub cujusdominio dicta domus teneri dicitur. . . Acta sunt hec apud Yentaonum, ante portam dicte domus supra conù*ontate, in carreria. . . ; presentibus. . .: Bartholomeo de Gonstancia, servienti curie dicti loci, Nicholao Milonis, Petro Ysnardi, Guillelmo Richardi et Guillelmo Valan- tini, notarié de Barciloneta vallis Yitrole, et pluribus aliis. . . ; et me Raymundo Garcini, notario publico. . .f. *Orig. parch. allcrë au commencement, de 83 lig. Signum en forme de croix sur double gradin, accostée des lettres R et G. Au dos : Sen^ tence du juge di Ventavon en faveur de Bertaud pour une maUon donnée à Ventavon (xvii« s»). Coté : D, 870; B, 410; F, 325. 853. Orpierre, 30 janvier 1398. Testamentum Petr] Silvi, de Làzero, in fayorem Bertaudi * IN nomine Domini, amen. Anno a nativîtate ejusdera Domini millésime tricentesimo nonagesimo octavo, et die penultima mensis januarii. Noverint universi. . . quod ego Petrus Silvi, alias Chastell, ioci de Lazero, Yapincen- sis diocesis, sanus mente et corpore, et in mea bona et sana memoria per Dei graciam constitutus, cogitansque et attendons quod mors et vita in Dei manus sunt, et vita cujuscunque persone sicut umbra prétérit ; volensque et intendens, Deo propicio, accedere ad Sanctum Jacobum de Galissia in romipetagio, et in pluribus aliis partibus et romipetagiis atque votis per me promissis, nolens recedere ab istis partibus seu alias quovisraodo descedere ab intestate, volensque de bonis mois anime mee salu- briter providere ; et dura habilitas et fas testandi michi adest, miserante gracia salvacionis, facio, condo, dispono testando, et ordino meum testamentum ultimum nuncu- pativum et meam ultimam voluntatem , licet in hiis scriptis redactam, in modum qui sequitur infra. In primis siquidem recomendo animam meam, corpusque meum et 266 CHARTES DE N.-D. omnes actus meos altissimo creatori, domino meo Jhesu Xpisto et béate Marie, gloriose virgini, ejus matri, totique curie celesti. Et quia heredis institutio est caput et fon- damentum cujuscunque testamenti, [idcirco in omnibus, universis et singulis bonis meis, rébus et juribus, mobi- libus et immobilibus quibuscunque, quantacunque, qualia- cunque et ubicunque consistentibus , heredem meam universalem facio, instituo, creo et ore meo proprio nomino et.esse volo/amore Dei et in redemptione pecca- minum meorum, videlicet monasterium sive conventum dominarum monialium de Bertaudo, solum et in solidum. Que domine moniales ejusdem monasterii debeant et teneantur deprecare pro anima mea et meorum. Si quod teslamentum ... reperiretur fecisse nunc usque,.. . illud, ... ex mea certa scientia, revoco. . . Hoc est autem testa- mentum meum ultimum . . . Exequtores vero anime mee et hujusmodi mei ultimi testamenti facio et ordino domi- nas moniales dicti monasterii de Bertaudo . . . Acta, testata et ordinata fuerunt hec Auripelre, in hospicio dom» Johannis Johannis, cappellani curati dicti loci,vide- licet in focanea ejusdem hospicii; presentibus : ipso dom* Johanne Johannis, dom** Jacobo Mayrone, dom» Petro de Blado, cappellanis ipsius loci, Jacobo Cilvi, Johanne Gugni, mercatoribus, habitatoribus dicti loci de Auri- petra, dom** Guillelmo Boneti, capellano curato de Bar- reto Inferiori, et Guillelmo Bernardi, ejusdem loci, testi- bus... ; et me Syffredo de Arzeleriis , de Auripetra » Vapincensis diocesis, notario publico auctoritate hnpe- riali et dalphinali constifuto . . . f . * Orig. parch. de 40 lig. i/2. Signum en forme d'étoile a six rayons iaégaux,avec les lettres: 8jff. de Arseler. Coté : C, 30 ; D. 871 ; E, 411 > F, 302. r DE BERTAUD. 267 S854. Ventavofiy 24 mai 1400, Instrcmentum monâsterii de Bertaudo in Venta voNO "^. IN nomine domini nostrî Jhesu Xpisti, amen. Annoab incarnacione ejusdem Domini millesimo quatresente- simo, et die vicesima quarta mensîs madii. Noverint uni- versi... quod, cum Bertrandus Stephani condam, de Venlaono, teneretur [sic) quoddam hospicium, situm infra castrum de Ventaono, quod confrontatur, ab una parte, juxtahospitium Lagerii Giraudi et juxta hospitium Pétri et Guillelmi Albi, fratres [sic], de Ventaono, et juxta carre- nam publicam, sub dominio et senhoria nobilis Lantelmi Gaufridi, dictiloci, et ad scrvicium annuale triumdenario- rum, ... in festo natalis Domini; dictus vero, inquam Bertrandus Stephani condam dictum hospicium dicitur leg(u)asse Marine, ejus uxori, in sua ultima voluntate, et dicta condam Marina, modo simili, in sua ultima volun- tate, amore Dei, beateque, gloriose, sempei'que vir- ginis Marie et omnium sanctorum et sanctarum, et in rede[m]ptionem anime sue, suorumque peccaminum, atque pro anima dicti condam Berirandi Stephani, ejus mariti, dictum hospitium, cum juribus ejusdem, legavit dominabus monialibus de Bertaudo, Yapincensis diocesis. Hinc est quod . . . nobilis Lantelmus Gaufridi, castri de Ventaono, . . . videns affectionem , quod {sic) dicta Marinahabuit erga dictarum (^2C]dominarum monialium de Bertaudo, ... et atendensplura, varia et diversa servicia, honores, favores, liberalitates eidem fuisse... inpensas per dictarum (^ic) dominarum monialium de Bertaudo,... amore Dei,... donavit... fratri Johanni Brigandi, dicti monâsterii procuiatori,... omnes universos et singulos sensus, servicia, laudimia, dominia et senhoria, que, quod • et quas inde . . . percipit . . . Donator sponte [se] suppo- suit . . . compultionibus curiarum ecclesiasticarum et secularium et specialiter curie Ventaoni, Serri, Vapinci... Renuncians . . . Actum Ventaoni , infra domum dotalis [sic) mei notarii infrascripti ; presentibus ... : venerabili 268 CHARTES DE N.-D. viro dom* Georgio de Meanis, chappellano curato de Monte Ayglino, Glemens (sic) Tornatoris, de Ventaono, et Nicholeto de Ebreduno, de Pinayrolio, textore, Turinensis diocesis, testibus...; et me Guillelmo Richaui, notarié publiée auctoritatibus imperiali et dalphinali. . . f . "* Orig. parch. de 49 Ug. Signum ea forme de croix dans un carré losange, accostée de la lettre G. Au dos : Instrumentum cujtudam domus qite fuit data dominabitê domus Bertaudi, in oastvo Ventaoni, per quandam mulierem, nomine Marine (xv« s<»}. Donation dune maison à Veniavon, ensemble des anses et seigneurie par le seigneur direct (xvii«s«). Coté : D, 872 ; E, 412j F, 358. A 255. Gap, 22 mai 1404. [UâNDATUM GROSSANDl GLàUSULAM TESTAMBNTl] '^. NNO Domini millesimo injc IIUio, et die xxu mensis maîi, constitutus Vapinci, in domo nobilis et circum- spectiviri dom* Arnaudi Baronis, juris utriusque periti, judicis ordinarii curie temporalis civitatis Vapinci et tocius alterius terre temporalis ecclesie Vapincensis, et coram eodem dom** ' judice, venerabilis et religiosus vir frater Guillelmus de Remihone, vicariu3 domus ac mo- nasterii Bertaudi, ordinis Gartusiensis, eidem dom"" judici exposuit providum virum magistrum Johannem Gachonis, notarium de Vapinco, olim sumpsisse testamentum Symoneti Pessalocii condam, mercatoris de Vapinco ; in quo quidem testamento dictus condam Symonetus, inter cetera in eodem contenta, legavit dicto monasterio omnes census et servicia que tempore ejus vite perci- piebat in civitate Vapinci et ejus territorio, prout in nota dicti testamenti comprehensa. Unde, quamvis a dicto testamento per dictum magistrum semel fuerit extrada et grosseta et in forma publica redacta clausula tangens dictum monasterium, que necessario reservanda est in dicto monasterio, indigeatque idem frater Guillelmus, nomine dicti monasterii, alia clausula, a nota dicti testa- msnti extraenda et grossauda, pro portando hinc inde nomine et ad opus dicti monasterii ac pro dictis censibus DE BERTAUD. 269 et serviciis exigendls ; requisivit pro tanto humiliter die- tum dom" judicem, quatenus precipere vellet et digna- retur dicto magistro Johanni, ut a dicta nota itéra to, quod erit secondario , extrahet atque grosset et in formam publicam redigat clausulam predictam , non obstante quod semel, ut pretactum est, ab eodem extracta et gros- sata fuerit. Qui quidem dictus judex hujusmodi exposi- tione et requisitione preauditis, ipsisque tanquam ratio- nabilis anime satagens, recepto tamen Juramento a dicto fratre Guillelmo, more religiosorum supra pectus suum corporaliter prestito, nomine dicti monasterii, quod pre- dicta non petit dolo aliquo seu fraude, sed pro majori ac tuyciori ipsius monasterii jurium conservatione ; pre- cepit et injunxit dicto magistro Johanni Gachonis, pre- sentis et confitenti notam dicti testamenti se olim sump- sisse ac pênes se habere, et clausulam predictam in modum ^prediclum, ipsum monasterium tangentem, qua- tenus, infra decem dies proximos, a dicta nota clausulam predictam tangentem dictum monasterium extrahet atque grosset, et in formam publicam rediget, cum anno die, consule et aliis viribus dicti testamenti ; et inde grossatum tradat dicto notario, sub pena X librarum, satisfacto sibi tamen prius de suo laboro . De quibus dictus magister Johannis ad sui futurorum cauthelam, nec non et dictus frater Guillelmus, nomine quo supra, pecierunt sibi fieri mandatum. Quod sripsi ego Franciscus de Tanco, notarius curie Vapinci, et signe ipsius curie signavi in testimonium premissorum. • Copié (à la fin de l'acte du 20 février 1381/2) de 16 lig. (voir no 836 , no 3). 256. Oap, 30 mai 1405. Monasterii de Bertâcdo, contra Petrum Hathei, de Sancto Stepiiano in Devolodïo, de octo florenis *. IN nomine Domini npstri Jhesu Xpisti, amen. Anno ab incarnatione ejusdem millesimo quatercentesimo quinto, et die penultima mensis madii. Noverint universi 270 CHARTES DE N.-D. . . . quod, ad instantiam . . . providi et religiosi viri fratris Guillelmi de Reognone, vicarii monasterii de Bertaudo, . . . Petrus Mathei, de Sancto Stephano in Devolodio, ... recognovit se debere prefato fratri Guillelmo de Reonhone , vicario , présent! , ... octo florenos auri, ponderis merchandi, et hoc, ratione et ex causa reste laudimii et pro investitura cujusdam domus , que de dominio directe et segnoria ipsius monasterii tenetur per dictum Petrum Mathei, empte et adquisite ab Stephana, relicta Francisci Folqueti quondam, de Vapinco, scite in civitate Vapinci , . . . et de dicta emp- tione constat nota sumptaper me notariuminfrascriptum, sub anno presenti et die undecima mensis aprilis ... Se dictus Petrus supposuit . . . viribus . . . curiarum Vapinci, Serri, Buxi, Montisalquerii, Sancti Boneti,Gray- sivodani et palacii Ëbreduni dalphinalis . . . Actum Va- pinci, in operatorio domus babitationis mei notarii,... presentibus testibus. . .: Giraudo Jauserandi, macellario, de Vapinco, Petro Bernardi, et Johanne Disderii, de Sancto Stephano in Devolodio ; et me Ysnardo Ysnardi, de Vapinco, publico auctoritate imperiali notarié consti- tuto . . . f . * Orig. parch. de 44 lig. 1/4. Signum en forme de triple croix dans un carré accosté des lettres Y et Y . Au dos: ConfesHo in Faptnco ^xv« s»). Coté: B, 4i4;F, 351. «57. [Oap], 11 mars 1405/6. InSTRUMENTUM ORDINATJONIS JUDICIALITER LATE PER DOM. JUDIGEM VaPINCI INTKR MONASTERIUM DE Bertaudo et Petrum Benedicti et Poncium Galicie, pelliparios, de Vapinco, determinis v1nee*. IN nomine Domini, amen. Anno incarnationis ejusdem millésime quatricentesimo quinto, et die undecima mensis marcii. Noverit modernorum presencia, et futu- DBBERTAUD. 27i rorom posteritas subsequitur non ignoret, ad quorum noticiam hoc presens verum et publicum instrumentum pervenerit, quod cum questionis materia jam orta esset, msjorque oriri ac verti speraretur inter venerabilem et religiosum virum dom"^ Guillelmum de Ruonquione, vica- rium domus et monasterii de Bertaudo, ... et Petrum Benedicti ac Poncetum Gallcie, ejus génerum, pelliparios, de Yapinco ; . . . ex eo. . . quod prenominatus Guillelmus de Ruonhoone . . . dicebat . . . quod gentes dictorum Pétri Benedicti et Ponceti, que nuper plantaverunt, in quodam ipsorum Pétri et Ponceti vinea, sita in territorio Yapinci, loco vulgariter nuncupato in Rivo Jujali^ juxta vinea«i ipsius monasterii. . . et juxta yineam Johannis Lauffredi . . . maximum da[m]pnum et prejudicium intuUerant ipsi monasterio de Bertaudo, dirruendo quoddam broassium, quod erat inter dictas vineas ipsorum monasterii ac Pétri Benedicti et Ponceti Galicie, nec non et sindendo ac evel- lendo nonnuUas arbores ibidem existentes, que ad prefa- tum monasterium de Bertaudo pertinebant, et eciam projiciendo terram, lapidum quantitatem in quodam broassio, quod est dicte vinee ipsius monasterii de Bertaudo ; unde salva legali extimacione pro predictis dampnis ipsi monasterio propterea illatis in dictis broas- sio et arboribus, nec non et pro injuriis ipsi monasterio pretextu premissorum, diversimode factis ; petebat pre- fatus donnus vicarius... yiginti et quinque florenos a prenominatis Petro et Ponceto ; ipsis ... in contrarium dicentibus ... se dicto monasterio ... in nichilo teneri, . . . quia in dicta vinea ipsius monasterii nuUum damp- num illatum fuerat. . . Et ulterius, cum plantatores ipsius vinee dictorum Pétri et Ponceti ibidem plantaverint, ad consensum ipsius donni vicarii et dictorum Pétri et Pon- ceti , Guillelmus Abonelli, alias Gerloni, et Johannes Genevesii condam, de Vapinco, metas ibidem apposuerunt et totum debatum inter eos concordaverunt. De quibus quidem metarum appositionibus et de concordia predicta et aliis inde sequtis, prefatus donnus vicarius fuit bene cntentus ; unde dicebant dicti Petrus et Poncetus quodo 272 CHARTES Diî N.-D. dictus donnus vicarius litem seu questionem aliquam ulterius de premissis insurgere eis suscitan) non debebat ; prelibato donno vicario in contrarium adhuc dicente et replicante se de premissis nunquam esse neque fuisse contentum... Tandem [dicte partes] requisiverunt nobi- lem et circumspectum virum dom"" Arnaudum Baronis, juris utriusque peritum, judicem ordinarium curie tem- poralis civitatis Vapinci et totius alterius terre tempora- 11s eoclesie Yapincensis, quathinus... se velit. .. infor- mare. . . [Qui] ita. . . ordinavit et declaravit. In primis... quod mete, que fuerant apposite. . . ad divisionem ipsa- rflm possessionum et broassii, ibidem remaneant. . . Item, et quia. . . apparet quod, versus pedem dicte vinee ipso- rum Pétri et Ponceti, illi qui plantaverunt . . . termines excesserunt et broassium dampnifQcaverunt,... quod dicti Petrus... et Poncetus.. ., suis propriis sumptibus et expensis, ibidem faciant seu fieri facere teneantur, . . . bine ad fectum Sancti Martini,... unum murum seu parietem, de altitudine dicti broassii, a pede dicte vinee îpsorum Pétri et Ponceti, quantum protenditur ac durât, et apparet occupatio que ibidem facta fuit per dictes plantatores, et quod dictum parietem faciant ... in loco dicti broassii derrupti, métis tamen remanentibus . . . Item, . . . quod . . . prenominati Petrus. . . et Poncetus. . . in satisfactionem dampni predicti, et ne sit ulterius ques- tio inter eosdem, predictum parietem, propriis sumptibus ipsorum Pétri et Ponceti, teneantur perpétue manu- tenere, et, cum eumdem ruere contingent, ipsum remu- rare et reedifQcare. Item,. . . quod prenominati Petrus et Poncetus... remittere... deboant... donno vicario duas e)^nimas annone, in quibus idem donnus vicarius eisdem. . . tenebalur, pretextu eorum laboris, nec non et precium duarum pellicum ... Item, ... quod... donnus vicarius remittat, ... et ibidem illico remisit omnes inju- rias et dampna, vice et nomine dicti monasterii... Item... quod... inter partes. . . sit pax et finis... Acta fuerunt bec in dicta vinea ipsius monasterii, prope dictum broas- sium, de quo erat questio, in presentia et testimonio ; DB BSRTAUD. 273 nobilis et circamspecti viri dom' Raymundi Sabine, juris- periti, et magistri Johannis Moynerii, notarii de Vapinco, . . . testium. . . ; et mei Francisci de Tanco, de Lanargiis, Diensis diocesis, habitatoris Vapinci, publie! notarii auc- toritate imperiali ubilibet constituti. . . f . • Orig. parch. de 67 lig. Signum en forme de croix très ornéo sur un double gradin. Coté : B, f ^* dimite nobis ; G, 21 ; E, 415 ; P, 364. 258. Oap, 15 novembre 1406. Gedula sive expostulatio procuratoris Bertaudi advbrsus collegtorem quarumdam degimarum papalium *. IN nomine Domini, amen. Anno incarnationis ejusdem millesimo quatricentesimo sexto, et die décima quinta mensis novembris. Noverint universi . . . quod, constitu- tus et personaliter existens coram venerabili et .magne circnmspectionis yiro dom« Alziario de Sancta Mai'ia, sub- collectore apostolico, venerabilis et religiosus vir dom" Durandus Ricolti, monachus ordinis Gartusensis, ut pro- curator... monasterii deBertaudo, ordinis predicti,eidem dom° subcollectori apostolico exhibuit et présenta vit quan- dam papiri cedulamscriptam,inseappellationem continen- tem, quam legi et publicari peciit, coram eodem dom^ subcollectore, per me; notarium infrascriptum, dicens. . . et appellans, . . . quemadmodum in dicta cedula contine- tur. Gujus quidem papiri cedule ténor. . . est talis. . . : In vestri venerabilis et circumspecti viri dom* Alziarii de Sancta Maria, subcoUectoris apostolici, presencia exis- tens donus Durandus Ricolti, monachus ordinis Gartu- siencis ac procurator . . . monasterii de Bertaudo,... dicitquod, licet monasteria Gartusiensium, per privilégia apostolica, libéra existant a quacunque prestatione et solutione decimarum, talharum,collectarum, subsidiorum, exbactionum et impositionum, quacunque auctoritate impositarum et imponendarum et quocunque nomine nuncupentur, et quod compelli non possint a quacunque • 18 274 CHARTES DE N.-D. auctoritate quarumlibet litteranim apostolicarum, sub quavis forma verborum confectarum vel conficiendarum in posterum, etiamsî de domibus sive de monasteriis et ordine Cartusiensi ac privilegiis eidem ordini a Sancta Sede apostolica concessis et concedendis expressam fa- cient mentionem, et etiam sive eisdem literis caveatur expresse quod omnes persone ecclesiastice et seculares et reguiares quorumcumque ordinum, exempte et non exempte, ad prestationem teneantur et ad contiibuendum in easdem compelli valeant, non obstantibus si prioribus conyentibus seu ordinibus communiter vel divisim sit a predicta Sede indultum quod ad prestationem solutionum hujusmodi minime teneantur, ipsi ordini Cartusiensi^ de ampliori gracia, sit indultum, prout lacius in ipsis privi- legiis continetur : vos tamen nichilominus ipsum procu- ratorem monuistis seu moneri fecistis ut ipse hinc ad diem crastinam, que erit décima sexta dies presentis mensis novembris, solveret et contribueret in dono gra- cioso per clerum trium provinciarum Arelatensis, Aquen- sis, Ebredunensis, dom*^ nostro Pape dudum facto, alias monasterium ipsum de Bertaudo ecclesiastico mandastis supponi interdicto. Unde, cum ipsi religiosi Cartusiensis ordinis ad contribuendum non teneantur, virtute privile- gioriim apostollcorum, sentiens se prenominatus donnus Durandus Ricolti, procura tor. . . monasterii de Bertaudo, agrevatum ; timens quod se et dictum monasterium per vos forcius in posterum agravari, ad sanctissimum domi- num nostrum papam Benedictum, et ad illos ad quem vel ad quos presentis appellationis cognitio, de jure vel con- suetudine, melius poterit pertinere, et a vobis et monitio- nibus vestris in hiis scriptis presentibus, provocat et appellat, electione tamen sibi servata, coram quo causam presentem prosequi volue[ri]t et melius poterit ; submi- tens se tamen, virtute presentis appellationis, idem pro- curator, nomine quo supra, et dictum monasterium de Bertaudo tuitioni et protectioni ac deflfensioni Sancte Sedis apostolice seu illius judicis, coram quo presentem appellationem prosequetun Item, sepe,sepius et sepis- ^ DE BERTAUD. 275 sljne ac cum multiplici instancîa petit apostolos et litteras dimissoiias sibi tradi et concedi ; protestans uichilominus quod per eum, nomine quo supra, non stat, stetit, neque stabit quominus eos recipiat, si sibi tradantur. De quibus, una cum responsione vestri, dicti subcollectoris, siquam duxeritis faciendam, alias sine, petit sibi fieri publicum instrumentum. Et dictus dom' Alziarius de Sancta Maria, subcoUector apostolicus predictus, audito in effectu tenore dicte cedule appellationis, prefatam appellationem non admisit, neque admittere vult nec intendit. De quibus omnibus. . . prefatus dom' Durandus Ricolti, ut procurator, . . . peciit et requisivit sibi fieri, tradi et reddi publicum instrumen- tum per me notarium publicum infrascriptum. Acta fue- runt hec Vapinci, in domo venerabilis viri dom* Giraudi Ghaberti, cappellani de Vapinco, videlicet in introytu dicte domus, in presencia et testimonio dicti dom^ Giraudi Ghaberti et Guillelmi Garcini, filii Johannis Garcini, de Rabaono» ad preraissa testium vocatorum specialiter et requisitorum... ; et mei Francisci de Tanco, habitatoris Vapinci, notarii publici auctoritate imperiali. . , f . ♦Orig. parch. de 46 lig. Signum (voir n* 257). Au dos : Instrumen- tum de decimis (xv© s") non solvendis (xvi® s«). Sans cote. Î659 . Ventavon, 6 janv ier 1 41 9/20, Testâmentum Beatrisie^relicte ClementIsTornatoris, DE VENTAONO * . IN nomine Domini, amen. Anno incarnationis dominice millésime quadringentesimo decimo nono, et die soxta mensis januarii. Explorata fide decrevit antiquitas ges- torum rerum seriem in publica minuta conficere, ne pre- teritorum memoria[m] edax consumât oblivio, sed semper indiscussa maneat probatio veritatis. Eapropter, noscat modemorum presencia, et futurorum posteritas nonigno- ret, hoc presens verum et pubUcum instrumentum visuri, ecturi et audituri, quod cum sit . . . rationi consonura. . . 276 CHARTES DE N.-D. quod (juicumque de bonis « rébus et juribus suis ordinare et disponere volens, de ipsis ordinet et disponat, dum vivit in humanis, ad hoc, ut^ in ejus obitum, inter suos heredes et legatarios in futurum aliquis questionis mate- ria orriri non possit. Et ex eo, quia nil est certius morte, nec incercius hora mortis, mors quippe et vita in manu [Deijet dispositione sunt; idcirco Beatrisia, relicta démen- tis Tornatoris condam, de Ventaono, sana mente,... licet egra corpore, . . . fecit ... et sollempniter ordinavit suum ultimum testamentum nuncupativum . . . In primis, quia anima dignior est corpore dicenda, ipsam primitus reco- mendavit altissimo nostro Creatori qui, pro sainte humani generis, in crucis patibulo mortem subire non expavit, et gloriose virgini Marie, ejus matri, totique curie celestium supernorum humiliter et dévote, ac archangelo Gabrielli. jtem idem legavit et voluit dicta Beatrisia testatrix, et elegit sepulturam suam, dum et quando ipsam mori con- tingent, suum corpus honoriffice cepelliri in ciminterio Sancti Martini dicti loci Yentaoni, et in tumulo dicti dé- mentis, ejus viri. . . Item,... quod octo presbiteri intersint présentes sue sépulture in die sui cepelimenti, et cuilibet ipsorum dentur duo grossi argenti monete currentis in Dalphinatu, solvendi semel dumtaxat. Item, legavit clerico portanti crucem unum médium grossum dumtaxat. Item, . . . clerico pulsanti clara et simbala, ipsamque deffuno- iam{sic), unum grossum argenti . . . Item,. . . pro nono die post ipsius obitum, intersint présentes octo alii cappellani» et cuilibet ipsorum dentur unus grossus et prandium, aut duo grossi sine prandio ... Item,... domino Johanni Grani, cappellano curato dicti loci,.. . sex grosses argen- ti,. . • prout ipse in missis et orationibus suis animam suam recommissam habeat, et, post sui obitum, infra annum, eidem domino solvantur dicti sex grossi, semel tantum. Item,... dom° Guillelmo Silvi, canonico dicti loci,. . . sex grosses,. . . prout habeat animam suara reco- missam in suis missis et orationibus ... Item,... hospi- tali dicti loci Yentaoni . . . unum copertorium laneum. . ., unum pulvinar sine pluma . . ., unum linteamen. . . Item, ... brandono ecclesie Sancti Laurentii. . . duos grosses. . . DE BERTAUD. 277 Item,. . . Marcelle, nxori Anthonii Pelati, ac michi nota, rio infrascripto , ... quamdam terram ... loco dicto in Paludè, confrontatam juxta chanaberiam Salvarii Bor- gonhoni, et juxta terrain heredum Artaudi Boerii, et juxta terram* Ventaoni Gargatii senioris, . . . prout ipsa Marcella, de lavore sive de fructibus qui sunt in dicta terra teneatur et facere debeat unam noalem^ ad modum ipsius loci. . . Item,... predicte Marcelle, propter multa et plurima grata servicia sibi facta per eamdem, et in suis infirmitatibus cotidie impendere non cessât,... qamdam ortum, . . . loco dicto ad Levatam, qui confron- tatur . . . cum itinere reali et. . . cum terra heredum Ber- trandi Poncil . . . Item, . . . eidem . . . unum cacobum tenentem medietatem unius brochate aque ... ; unum copertorium laneum, et unum linteamen et etiam unam bissachiam ... ; unum vas vinaterium tenens quinque saumatas vini . . . Item,. . . Beatrisie, filie Anthonii Pelati, . . . unam orem et etiam unam capram. . . Item, . . . Gilie, uxori Guillelmi Grani,. . . quoddam deffensum, loco dicto ad Briconurriy quod confrontatur juxta deffensum here- dum Anthonii Morandi et juxta deffensum ipsius Gillie. . . Item,... Durando, filio Vissoni Arnulphi, dicti loci,... sex grosses ... Et quia heredis institutio est caput et fun- damentum totius testamenti,. . . idcirco memorata Beatri- sia, testatrix,... heredes universales instituit... dominas moniales de ordine et monasterio Bertaudi, Vapincensis dyocesis, solas et quamiibet ipsarum ... De quibus . . . Acta et publicata fuerunt hec apud Ventaonum, infra domum dicte testatricis; presentibus : Bertrando de Alpo, Johanne de Alpo, âlio Francise!, et Johanne de Alpo, habitatore dicti loci, Johanne Jausserandi, Guillelmo Jausserandi juniore, Johanne Arneudi, Johanne Beneve- nuti, Anthonio Truche et Anthonio Aloysii, testibus .... ; et me Anthonio Autardi, notarié publico de Ventaono, diocesis Vapincensis, auctoritatibus imperiali et dalphi- naliconstituto... f. * Oiig. parch. de 63 lig. Signum en form^ de carré long, accosté de la signature L. Autardi. Au dos : De Ventavon (zvi« s«). Coté : D, 874 ; E, 422 ; F, 374. 278 CHARTES DE N.-D. »60. Berlaud, 18 octobre 1432. Instrumentum Pétri Geneyesii, de duabus tirris [de VaPINCO], VENDITIS PBR MONASTERIUM BeRTAUDI*. IN nomine Domini Jhesu Xpisti, amen. Anno incarnatio- nis ejusdem millesimo quatercentesimo tricesimo secundo, et die décima octava mensis octobris. Universis manifestum existât quod, convocatis,. . . ad sonum cam- pane, ut moris est, videlicet in parlamento, in introytn claustre monasterii de Bertaudo, ordinis Gartusiensis, ad actus infrascriptos, videlicet : honorabili et religioso viro dompno Johanne Volerii, vicario dicti monasterii de Ber- taudo, ac honorabilibus religiosis dominabus Antbonia de Monte Orserio, prioressa, Alaysia Reyneria, Alaysia de Varcia, Antbonia Moynerii, cellereria, Beatrisia Folqueta, Margarita de Monte Orserio, sacristana, Arnauda Flote, Antbonia Brune, Johanneta Brune, Margarita de Avansono, Dragoneta de Aureaco, Guigoneta de Monte Orserio et Antbonia Patrassia, monialibus monasterii predicti, ibi- dem unanimiter ad invicem, infra dictum parlamentum, in introytu dicte claustre, cappitulantibus, et eorum cappi- tulum ad infrascripta , nominibus suis et nomine dicti eorum conventus et monasterii Bertaudi tenentibus et celebrantibus ; et eciam ibidem ad infrascripta peragenda specialiter existente et constituto provido viro Petro Genevesii, de Vapinco, . . . tradiderunt . . . jam dicte domine moniales, ... ad novum accapitum et in veram et perpetuam empbiteosim et ad perpetuum melioramen- tum, prenominato Petro Genevesii , ibidem presenti et aphitanti, . . . quandam ejusdem monasterii terram, scitam in territorio Vapinci, loco dicto ad Fontem Reginam^ juxta iter publicum, et juxta quandam vineam ipsius Pétri, et juxta pratum cappellanie Pugnetorum, et juxta pratum magistri Francisci Arnaudi, notarii et juxta quen- dam violum vicinalem; item, eodem modo,... quan- dam aliam dicti monasterii terram modicam, que est in pede vinee dicti monastgrii,... juxta iter publicum et juxta DE BERTAUD. 279 vineam dom» Jacobi de Sancto Germanclegum doctoris, et juxta quendam violum,... et reservatis.. . directe dominio et senhoria et jure laudandi, investiendi et retinendi ... decimam bladi excrescentis in [eisdem, nec non et quibuscunque aliis Juribus emphiteoticariis ad dominum directum de jure et consuetudine pertinentibus, ac eciam . . . uno grosso Pape vel Régine . pro censu et servicio earumdem terrarum ... in festo nativitatis Domini. . . solvendis. Et pro intragio seu accapito, . . . prenominatus dompnus Johannes Volerii, vicarius, et dicte domine prio- ressa et moniales confesse fuerunt... habuisse... a dicto Petro Genovesii . . . ducentum florenos, quolibet floreno pro duodecim grossis monete Pape vel Régine computato . . . Actum in dicto monasterio, videlicet in parlamento, in introytu dicte claustre, testibus. . .: fratre Johanne Turqui, Johanne Raybaudi, donato, dompno Guillelmo Boniviri, monacho dicti monasterii, Guillelmo Hostachii, Poncio Moteti, Petro Moteti, Poncio Bertrandi et Guillelmo Plasii, de Devolodio ... ; et me Petro Abonis, notarié publico de Vapinco, auctoritate imperiali consti- tuto . . . f . 261 . [La Orande-Chartreuse], 14 mai 1433. Nos frater Guillelmus, prier majoris domus Gartusie, ceterique diffinitores capituli generalis, viso de verbo ad verbum suprascripto instrumente et ejus tenore conside- rato,eum, cum suis clausulis et pactionibus, confirmamus, approbamus et ratificamus. In cujus rei testimonium, magnum sigillum domus Gartusie duximus apponendum. Datum anno Domini M* CGGC*» XXXIU, sedente nostro capitule generali, die XIIIJ* mensis maii. * Orig. parch. do 98 lig. Au bas du premier acte, signum en fprmo d'étoile do huit rayons sur un croissaat. Sur double queuo, sceau rond' en cire verte, do 32 mm. : ... DOM ... GARTVS. M. G Croix avec les attributs de la passion. Au dos : Recognoverunt in tnanibt4^ magistri Joannis Chaballù^ de Veyne, anno Domini miîlesimo Vc quinquagêsirno secundo (xvi^ s*). Coté : G, 2; F, 371. ^Gopio authen- tique, papier ; cotée : D, 428 ; E, 370. 280 CHARTES DE N.-D. Z02. Bertaud, 1 août 1 435. ÂFFIGTÂMENTDM DE RaBIOUS*. IN nomine Domini, amen. Anno Incarnationis ejusdem millesimo quatercenlesîmo quinto, et die décima men- sis augusti. Quia memorie injuriatur oblivio, et ex longin- quîtate temporis sepe fit quod res, clara presentibus, redditur obscura futuris , et sic interdum deciza repullu- lant. . . Unde, noveritmodernorumpresencia, et futurorum posteritas successiva non ignoret quod, existentes et personaliter costituti in monasterio domus de Berthaudo, ordinis Garthusie,Vapincensis diocesis,in capitule ejusdem monasteriiy congregati insimul, ad sonum campane » in eodem capitule capitulantes et eorum capitulum tenentes et facientes, ut moris est in dicte monasterio, videlicet honorabiles et religiose domine Anthonia de Monte Orse- rio,prioressa dicti monasterii Berthaudi^BeatrisiaFolqueta, supprioressa, Margarita de Monte Orserio, sacristana, Alaysia de Varcia, Alaysia Reynerie, Anthonia Moneria, cellereria, Arthauda Flota, Anthonia Bruna, Marieta de Avansono,Dragoneta de Ourit[^ec),Guigoneta de Monte Or- serio et Anthoneta de Patrassio, moniales dicti monasterii Berthaudi ; nec non honorabiles et religiosi viri dompni Johannes Bolheni, vicarius dicti monasterii, et Johannes Boniviri, monachus; omnes simul et quilibet ipsorum in solidum, prout eum tangit, videlicet dicta dom*prioressa et vicarius, de voluntate, consensu et consillio dictarum dominarum monialium et monachi ; dicte domine moniales et monachus, de licentia et auctoritate dictorum domine prioresse et vicarii, unus de concensu alterius, et vice versa, unanimiter et concorditer, eorum nominibus pro- priis et vice et nomine aliorum monachorum, converso- rum et donatorum dicti monasterii absentium, per quos, si necesse fuerit, promiserunt omnia infrascripta facere ratifficari, suis et dicti monasterii expensis,... habita prius, inter ipsos, de infrascriptis matura deliberatione, ut dixerunt, pro evidenti utilitate et proffiquo dicti monas- terii ; et quia grangia de Rabione cedebat in ruynam et per DE BERTAXJD. 281 ipsos non poterat reparari comode et sine magno custu, . . . tradiderunt . . . in accapitum et in emphiteosim perpe- tuam, et titulo puri et irrevocabilis afSctamenti, . . . Stéphane Michaelis, filio Pétri Michaelis, peroche de Agniera in Devolodio, Vapincensis diocesis, ibidem pre- senti,.. . vice et nomine... dicti Petri Michaelis, ejus patris, absentis, et suorum heredum et successorum, ac Petro et Johanni Benedicti, alias de Pechota, fratribus, peroche de Glaza dicti Devolodii, ibidem presentibus, . . . Tidelicet : totum forestum seu grangiam appellatam forestumde Rabious^ situm inter locum predictumde Gluza et manssum de Ays^ cum dicti foresti seu grangie egressibus, ingressibus, regressibus, domibus, casalibus, curtilagiis, plateis, terris, cultis et non cultis, pratis, nemoribus, hormis, pascais, territorio, districtu, rippera- giis, rigagiis et aliis pertinenciis et juribus,. . . exceptis tamen, salvis et retentis directo dominio et segnoria per- pétue, . . . laudimiis, vendis et intragiis,si dictam grangiam seu forestum aut partem ejusdem. . . vendi aut permutari contingent. . . Et concesserunt eo, quia dicta grangia seu forestum incidit in ruynam, et sine magno custu non pos- set reparari, attenta paupertate dicti monasterii, ac etiam pro eo et ad ûnem, ut ipsi Petrus Michaelis, Petrus et Johannes Benedicti. . . teneantur et sint astricti pro dicto foresto, . . . unum ser[vicium] facere el servire, annis singulis, per imperpetuum et in future dicto monasterio deBerthau- do octo florenos monete Pape vel Régis, singulofloreno pro duodecim grossis computato, pro censu et servicio annuali, . . . videlicet quatuor florenos in festo pasche Domini, nec non et, . . . annis singulis, perpétue decem et octo sestaria lavons meyteherii censualia, videlicet novem sestaria frumenti puri et nitidi, ad mensuram dicti loci de Gluza predicta, et alia novem sestaria bladi seu avene nitidi, ad eandem mensuram solvenda, anno quolibet, dicto monasterio, in dicto foresto seu grangia de Rabiota; que quidem decem et octo sestaria lavoris meyteherii censualia exhigantur, leventur et recipiantur in dicta grangia in orea, per dom"" vicarium dicti monasterii, ... aut etiam 282 CHARTES DE N.-D. familiares, aniio quolibet, tempore messium , . . . et quod dicti emphiteote dictes census argenti etlavoris, ut supra cavetur,solvere teneantur sine contradictione quacunque, precize et sine lite, una cum omnibus dampnis, disturbis, grav aminibus et interesse . . . Pro intragio habuisse fuerunt confessi viginti florenos monete domini nostri Pape . . . Dicti emphiteote teneantur et sint astricti , et sui in posterum successores domos dicte grangie edifficare, domificare, construere et reparare, que domus sunt dirupte et venerunt in ruynam; etquascunque posses- siones regere gubernare et cultivare aut cultivare facere pro posse, ut suas proprias, totaliter, et in hune modum quod domus alie possessiones et proprietates dicte grangie non diruantur penitus nec deleriorentur uUo modo ; quin- ymo ipsas possessiones et domos pro posse meliorare et multiplicare teneantur, prout emphiteote proprietates quam in emphiteosim tenent . . . Goncesserunt dicti dompni affictantes dictis emphiteotis . . . cum pactis, formis et conditionibus, conventionibus etretentionibushicseria- tim descriptis et subsequentibus ... Si casus eveniret quod supranominati emphiteote vel sui, per mortalitem,guerras vel alios casus fortuites, non possent tenere vel possidere dictam grangiam de Ràbious cum suo territorio, quod dictum monasterium de Berthaudo teneatur et sit astrictum in hune casum dictam grangiam recipere et reintegrare in possessionem dicte grangie, sine contradictione et sine alio custu, solutis prius per dictos emphiteotas vel sues successores censibus et serviciis supra expressatis et arreyragiis serviciorum, si que deberentur. Item, . . . quod ab inde in antea dicti emphiteote et sui imposterum successores teneantur et sint astricti, tantum quantum tenebunt et possidebunt dictum forestum seu grangiam do Rabious, solvere décimas lavoris cujuscumque generis, et aliorum rerum prioribus, curatis et aliis personis, quibus dicte décime pertinebunt et compétent ac etiam specta- bunt sine quavis contradictione. Item, . . . quod, si esset casus quod dicti emphiteote non possint tenere dictam grangiam vel sui propter mortalitem, guerram, vel alias DE BERTAUD. 883 essent concordes resignare vel remitere, quod dicta grangia, cum suis pertinenciis, reverteretur dicte mo- nasterio de Berthaudo ; quod décime de jure débite pro dicta grangia et ejus territorio etiam revertantur dicto monasterio, prout erant ante hujusmodi afBcta- mentum... Item, ... quod dictum monasterium de Berthaudo possit et valeat, annis singulis, per imperpe- tuum, tociens quociens voluerit et erit sibi necesse, sicut moris est, in territorio dicte grangie de Rabious facere et scindere folhiam seu fuelha pro eorum capris, . . . tan- tum modo, et quod dictum monasterium possit et valeat aducere suas capras dumtaxat in dicta grangia tempore yemali, pro comedendo dictas folhas, sine contradictione quacumque. Item,. . . quod dictum monasterium. . . tenea- tur. . . tradere et deliberare dictis emphiteotis vel suis copiam privilegiorum et libertatum pertinentium dicte grangie et ejus territorio, propriis sumptibus et expensis dictorum emphiteotarum vel suorum. Item,... quod, si dicti emphiteote vel sui successores vellent vendere dic- tam grangiam, cum suis territorio et districtu, aut certam partem ejusdem, quod ipsi emphiteote nec sui successores iillo modo possint dictam grangiam vendere divisim nec separatim permutare nec aliter alienare, nisi totam gran- giam, cum suis pertinenciis, venderent aut permutarent, et non aliter nec alio modo; et, casu quo. . . venderent, permutarent aut aliter alienarent, quod habeant retinere et resservare dicto monasterio census et servicia lavoris pt argenti supra expositis. . . Dictam grangiam. . . conces- serunt supranominatis emphiteotis. . . francham et nitidam ab omni alio onere servitutis et tributi, . . . retinendo. . . solum et dumtaxat directum dominium et seignoriam, intragia et laudimia, si venderetur, perrautaretur aut aliter alienaretur, census et servicia supra expressatos . . . Dantes . . . Obligando . . . Renunciantes . . . Acta et publicata fuerunt premissa, omniaet singula, in dicto monasterio de Berthaudo, infra januam dominarum monialium, in capitule ; presentibus : Anthonio Marini, Guillermo Ser- rasseni, donatis dicti monasterii, Johanne Sarrasseni, 284 CHARTES DE N.-D. Sancti Stephani in DevolodiOi Giraado Hostachi, Baudono Hostachi, Guillenno Hostachi, de Ponte Berthaudi, pero- chee de Rabaf%Of testibns — ; et me Petro de Patrassio, de Delevodio, notarié publico auctoritate imperiali consti- tuto, qui .... hic me subscripsi et signo meo consueto signavi in testimonium omnium premissorum : Petrus de Patrassio. * Copie authentique du 25 juUlet 1537, parch. de 2 peaux, 131 lig. Au dos : AfficUment de Rctbious, 1435 (xvi« s«). Coté : G, 8 ; D, 317; E, i35 ; F, 317. »63. Ventavon, 22 juin 1439 . Instrumentum affigtamenti nobilis Johannis Gdllini, DE VENTAONO * . IN Xpisti nomine, amen. Anno incarnationis ejusdem domini millésime quadringentesimo tricesimo nono, et die vicesiraa secunda mensisjunii. Série hujus presentis instrumenti cunctis pateat presentibus et futuris manifes- tum quod venerabilis et religiosus vir dompnus frater Petrus Micahellis, ordinis Gartusie, procurât or... monia- lîum de Bertaudo, . . . pro utilitate evidenti et comodo pre- dictarum dominamm monialium, que de presenti in dicto monasterio sont et protempore future intererunt, dédit. . . inaccapitum etjureaccapitisive imemphiteosim [stc] per- petuam, nobili viro Johanni Gillini, loci de Ventaono, . . .présent!,. . . quandam terram hermam dictarum domi- narum monialium, . . . scitam in territorio de Ventaono, loco dicto ad Altaretum, juxta iter publicum eundo Serrum a duabus partibus, et juxta terram heredum Lantelmi Pauli et juxta terram dicti Johannis Gillini, emphiteote, . . . salvo et retento dictis dominabus... dé Bertaudo directe dominio, et laudimio si venderetur et une pataco, annis singulis, de servicio, faciendo et soi- vendo... in festo nativitatis Domini, et tayschiam in eadem terra excressensium et provenientium perpétue faciendo et solvendo, ut est moris, in area ; et ad novum DE BERTAUD. 285 intragimn et iuyestituram ejusdem terre , duorum flore- nornm monete. Quod quidem intragium . . . habuisse . . . fuit confessus dictas Arater Petnis. . . Et fait actum . . .quod, si dictas Johannes Gillini vel sui, in eadem terra yellit edifficare seu construere domam foresteriam, quod ipsam facere et edifûcare possit. . . Item,. . . quod sidictus Jobannes vel sui velient facere, in pede dicte terre, vide- licet in cumba^ dimidiam seytoratem prati, quod hoc possint facere. . . Item,. . . quod dictus frater Petrus pre- sentem contr actum rattificare et approbare faciet per dictas dominas moniales de Bertaudo . . . Actum Yentaoni, in domo Bertrandi de Alpo ; presentibus : Jacobo Bonafidey, Guillelmo Benvenuti, de Ventaono, Micahelle Fabri, de Savomono, habitatore dicti loci de Yentaono, testibus ; et me Jacobo Ruffl, de Asperis, habitatore et scriba curie loci predicti de Yentaono, notarié publico auctoritate imperiali constituto. . .f . * Orig. parch.de 68 lig. Signum représentant un cœur surmonté d^une croix et enfermé dans un cadre supporté par un piédestal accosté des lettres J et R. Au bas : < Non est/lrmatap^rconventumBertaudij necunqiMm/îrmabitur;ita e^tterminatumper conventum; quare nichil valet née unqam valebit. Yicarius Bbrtaudi » (xv« s«). Au dos : He Ventaane (xv» s*). Coté : D, 875 ; F, 360. 264. Bertaud, 3 avril 1446. Stephani Gilberti, mergatoris Montis Mauri, aphitamentum*. IN nomine Domini nostri Jhesu Xpisti, amen. Anno demi- nice incamationis ejusdem millésime quatercentesimo quadragesimo sexto, et die tercia mensisaprilis. . . Notum sit. . . quod congregatis . . . venerabilibus et religiosis viris dom® Petro de Métis, vicario venerabilis menas terii domus de Bertaudo,... dono Johanne Régis, procuratore, et venerabilibus religiosis dominabus monialibus ejusdem domus de Bertaudo : Margarita de Avansono, prioressa, Antbonia Moynerie, Biatrisia Fulque, Margarita de Monte 286 CHARTES DE N.-D. Oraorio, Artauda Plote, Johannela Brune, Dragonota de Aureaco, Guigona de Monte Orserio, Artauda Borrelle, Anthonia Patrasse et Catherina Lagerie, presen- cialiter in eadem domo residentibus, domina Anthonia de Monte Orserio tamen absente, ipsaque in grabato existente et per eandam dominam prioressam vocem suam dante, ut ait ipsa dom* prioressa ; . . . informati et informate pri- mitua, ut dixerunt, de infertilitate et pejuramento rerum ipsius domus subdesignatarum et infra limites et termines subscriptos scitarum,... aphitaverunt et in veram et perpctuam emphiteosim et ad accapitum perpeluum seu melioramentum tradiderunt. . . Stephano Giibcrti, babi- tatori Montis Mauri, . . . quandam terram, scitam in terri - torio Montis Mauri, loco dicto apvd Sci-rum Médium, prout consistit dictum Serrum Médium usque ad Jtfon^m Ouavoti, aqna pendente ab utraque parte, prout consistit iter publicum quo itur ad nemus de Salsa; item, quandam aliam terram, scitam in eodem territorio, loco dicto ad Combam Jordana7n,jMiXa iter publicum, a parte subte- riori, quo itur de Nostra Domina de Praiis Devolodium, et prout consistit t'io/um pedis, transacto rivo de Cla- /*fi/o, tendentem versus cftosaie quod est in eadem pos- sessione situ3tum,etprout consistit vuolum decanaberiis, donec et quousque ad rivum quod labitur per eandem combam Jordanam ; item, quandam aliam terram, scitam in eodem territorio, loco dicto a Molha Sola, videlicet in eadem Comba Jordana, juxta iter publicum a parte supe- riori per quod itur de ^iysin Devolodium, prout consistit et continet rivus deffluons per eandem combam, a parte occidentali,et, a parte orientali, prout et quemadmodum continet aller rivus de Clareto usque ad junxionem ipso- mm rivorum, . ■ . retentis,. . . pro censu et servicio ipsa- ossessionum, videlicet, abuna parte, quinque eminas 3 meytaherie, ad mensuram legalem ejusdera loci . Mauri, et, ab alia parte, uno grosso argenti ; salvo- ara , . . directo dominio et j ure prelationis, laudandi, endi et retinendi, tociens quociens ipsas posses- vendi contingent, seu eciam altenari, ... juxta DE BERTAUD. 287 tamen usum et consuetudinem loci predicti Montis Mauri, solvendis anno quolibet, ... in festo beati Martini. . . Pro- mittens predictus Stephanus . . . Gonfitentes . . . domine moniales se habuisse... pro intragio... duodecim florenos monete. . . nunc currentis. . . Actum apud eandem domum de Bertaudo, videlicet in locutorio; testibus... : Johanne Lagerii, de Yitrola, Johanne Mote et Giraudo Hostacii, ISlio Giraudi, de Ponte Bertaudi ; . . . et me Johanne Gre- gorii, nolario publico de Monte Mauro, Vapincensis dioce- sis, auctoritatibus imperiali et dalphinali constituto. . . f 205. [La 0?'ande Charireuse\ 16 mai 1446. Nos frater Franciscus, humilis prier majorisdomus Car- thusie, ceterique difSnitores capituli generalis, pre- sens instrumentum,solerti diligencia referendariorum dicti capituli generalis visitatum cum suis clausulis, actis et dependenciis, confirmamus, approbamus et ratiâcamus. Datum anno Domini M"" CGGC'XL sexto, die xvi mensis maii, sub sigillé nostri capituli generalis in talibus apponi consueto. * Orig. parch. de 101 lig. Signum à la fin du n* 264 en forme d'en- trelacs, avec le mot Gregorii au dessous. Sur doubU lacs, sceau en cire yerte, de 38 mUim... MEDIV MAJO... M.CCCC.XXXV... Croix avec les attributs de la Passion. Goié : G, 41 ; D, 376 ; B, 438; F, 503. 266. [Grenoble, 13 Juillet 1446 (O-l [Fragment d'une requête présentée par les RELIGIEUSES DEBeRTAUD AU GOUVERNEUR DE DaUPHINÉ] ^. nuper ex incendio in eo[rum monasterio] dicte religiose in quadam eorum miserabili domo infra civitatem Vapincencem se rétro. . . .presenti miserabiliter et mendicando, contra formam et modum dicti ordinis, permaneant. Unde, cum dictus ordo Gartu- siensis, ad quem de sainte animarum ipsarum pertinet, disposuerit ipsas supplicantes transferre ad quandam 288 CHARTES DS N.-D. domum ordinis prelibati, que domusDurbonisnuncupatur, quoadusque dictus ordo Gartusie et capitulum générale de ipsis plenius deliberaverit ; et verisimiliter dubîtent dicte supplicantes ne alique persone easdem habeant in suis bonis mobilibus et immobilibus perturbare et moles- tare cuntra {sic) jus et justiciam, cum dicte supplicantes in salragardia et speciali protexione dom* nostri Dalphini existant : eapropter supplicant dicte religiose humiliter, et petunt sibi de remédie provideri, mandando, si placet, omnibus offlciariis delpbinalibus, qui, pro parte dictarum supplicantium fuerint requisiti, quathenus, in locis debi- tis et consuetis, voce preconia, habeant intimare ne ali- quis dictas supplicantes in suis bonis habeat molestare, et, ulterius, ut dicti officiarii dalphinales, arma et penuncellos dom* nostri Dalphini, in ipsarum supplican- tium bonis, mobillibus et immobillibus, habeant affigere, in signum salvegardie et specialis protectionis ; et hoc sub pena centum marcharum argenti per rebelles et tur- batores commictenda ac dicto dom° nostro Dalphino apli- canda, litteras, si placet, super premissis concedendo. {Au dos :) Fiant littere inhibitorie, et sub pena, et apo- nantur penuncelli dalphinales in signum protectionis, etc. Jo. AD. (Pltis bas:) « Ord. execqui ». * Orig. papier, incomplet. — Au dos, traces d'un double sceau rond, plaqué^en rouge, de 45 ■»». — Sur la chemise, traces d'un autre sceau semblable, et ces mots : Durbonis : contre les habitans de la Roche^ des'Arnaudx (xvi« s«). (1). Cf., ci-après, le no 370, lig. 8. »67. Grenoble, 13 juillet 1446. [Sauvegarde du gouverneur de Dauphiné] ** RADULPHus, dominus de Gaucourt, consiliarius et primus cambellânus regius, gubernator Dalphinatus, dilecto nostro casteLlano Gampisauri et Montisalquerii, aut ejus locumtenenti, ac cuicunque officiarioseu servienti dalphi- DE BERTAUD. 289 nali, salutem. Recepta supplicacione priorisse et monia- lium monasterii domus Bertaudi, presentibus annexa, et ipsius considerato tenore, vobis et vestrum cuilibet in soli- dum, harum série precipimus, commictimus et mandamus quatenus, requisitis etiam requirendis, quos nos, tenore presencium, requirimus, in juris subsidium, si sit opus, in exequcionemque salvegardie et protectionis dalphinalis, tam specialis quam generalis, in qua dicte religiose, ut in dicta cavetur supplicacione, existunt, ipsas in eorum boniSy rébus et justis possessionibus, in quibus eas non vi, non clam, nec precario fuisse et esse reperieritis, manu- teneatis, tuheamini et deffendatis, ac custodiatis et protegatis ab omni via facti, violencia, vi armorum, potentia laycorum injuria pariter et offensa, et eisdem in corporibus, familiaribus, sive bonis per quempiam quo- modolibet fienda... et generaliter, voce preconia, more et locis opportunis, et sub formidalibus pénis dom** nostro Dalphino applicandis, ne quis dictis supplicantibus in corporibus, familia sive bonis, offendere aut injuriari, facto vel verbo, per se vel per alium, directe vel indirecte, aut alias quovismodo, seu ipsas in suis rébus et possessio- nibus molestare sive inquietare audeat vel présumât; penuncellos quoque, armis dalphinalibus depictos, in et super suis predictis bonis et possessionibus assignatis et erigatis in signum protectionis et inhibicionum jamdicta- rum, ac eciam removeatis, si, prout et quando, pro parte dictarum supplicantium fueritis requisiti seu alter vestrum fuerit requisitus. Et de exequcione presencium fieri faciatis tôt quot fuerint necessaria publica instrumenta, ne quis ignoranciam pretendere valeat de premissis. Datum Gracionopoli die xiu mensis jullii, anno Domini millésime GGGG" quadragesimo sexto. Per dominum Gubernatorem, ad relacionem Gonsilii quo erant domini Jo. Baiuli et Ja. de Sto Germano, advo- catus âscalis Dalphinalis. Batuti. {Plies bas:) Gratis pro Deo. 19 290 CHARTES DE N.-D. (4« (ios.) Exeguantur per Johannera Viiareti et quem- cunqucallumserviciitem daljihinnlem qui fuerit requisi- tus ; de mandato mci vicecaslellaui retroscripti. {Signé:) De Bjna. »08. 9 décembre 1446. [ ExECUTio Salvagardib.] (Au dos :) Anno quo inlerius, et die ix mensis decenj- bris. Retulit michi, Petro Grassi, notario curie Dalphinalis Montisalquerii subsignato, Johannes Vilareti, serviens et exequtor dalphinalis, se in exequcionepresencium littera- rum domiiiicalium.etdemandatonobilisFranciscido Bona, vicecastelianiMonlis Alquerii.accessisse ad locumRuppis Arnaudorum.adrequisicionemprocuratorisimpetrancîum, et ibidem, voce preconia, proclamasse salvagardiam ac omnia alia contenta in presentibus, et nichillominus teno- rempre3enciumelnotifficassedomine(«i6')ejusderalociRup- pis.penuncellumquedalphinalerapossiiisse in porta doraus de Quint, in si^^num salvagardie, et alia fecîsse, prout in presentibus precipitur. Quam relaclonem scripsi ego prenominatus Petrus Grassi, et signavi. {Signé:] P. Gbassi. ■ Orig. papier, gravcniccit laciJrù, ili; ^S'i lig. 260. [Grenoble, G novembre 1447]. [Requête ai; gouverneur de Dauphiné] *. ExcELLENCiE Ualphlnall humiliter exponitur pro parte vcnerabilium religiosarummonasteriidomusBertaudi, ordinisCai'tusiensis, super eo quod, licetipse supplicantes nt et sint in salvagardia dalphinalis et, ejus vigore, estro mandamenfo et per litteras vestras fuerit ituni, voce preconia, ne quis cisdem snpplicantibus irsonis vel bonis auderet offendero vel injuriari. t lacius apparet ex hujusmodi litteris vestris, cuni n oxequcione, quas exhibent ; ipseque pauperes reli- DE BERTAUD. 291 giose , propter incendium quod eis accidit in dicto monasterio, sint deducto ad extremam egestatera ; nichi- lorninus dominas Ruppis Arnaudorum, a modico tem- pore citra, eorum grang[ijagium, animalia, caseos et cetera bona dicte vallis Bertaudi ipsarum supplicantium reduxit admanus suas seu alias sequestrari fecit, ita quod non possint uti eisdem bonis, nec mercenarii ipsarum supplicancium de eisdem bonis audent capere vel minis- trare : quod cedit in ipsarum supplicancium grave detrimemtum. Supplicatur igitur, pro eorum parte, eis provider! de reraedio opportuno, mandando, si placet, et injungendo dicto domino Rupis et suis officiariis et merce- nariis, et eorum cuilibet, nec non generaliter quibus- cumque aliis, ut a premissis molestationibus et impedi- mentis cessent et désistant, et hoc sub formidalibus pénis ; et quod amodo taies vexaciones inferre non audeant eisdem supplicantibus, earumve animalibus et bonis ; sed dicta impedimenta et sayzinam tollant et relaxent illico, absque niora ; seu eadem excellencia vestra jure superioritatis hujusmodi impedimenta casset et revocet, et alias providori, ut fueritjuris et racionis, vestrum benignum officium implorando. * Orig. papier, de 11 lij:. et 1/2. 270. GrcnohlCy 6 novembre 1447. [Nouvelle Sauvegarde] RoDOLPHUS, dominus de Gaucourt, consiliarius et cam- bellanus rogius, gubernator Dalphinatus , dilectis castellanis Gampisauri, Montis Alquerii, aut ojus locunte- nenti, nec non cuicunquc servienti etofficiarioDalphinali, salutem. Visis supplicatione nobis seu venerabili Gonsilio Dalphinali locum nostrum tenenti, pro parte priorisse et aliarum religiosarum monasterii domus Bertaudi, ordinis Garthusiensis, que, décima tercia mensis juUii, anno proxime preterito, oblata, ac littera nostre provisionis 292 CHARTES DE N.-D. super eadem concessis, exequcioneque a dorso dictarum litterarum descripta, nec non et supplicatione, pro parte jam dicta, die presenti obiata, presentibus annexatis, et ipsarum tenoribus consideratis, vobis et vestrum cuilibet in solidum, tenore presencium, precipimus et mandamus, quatenus domino Ruppis Arnaudorum et ejus officiariis, servitoribus et mercenariis, in ipsa supplicatione mencio- natis, et eorum cuilibet, nec non et generaliter quibus- cunque aliis, de quibus pro parte dictarum supplicancium fueritis requisiti, et eorum cuilibet in solidua:,et subpena pro quolibet decem marcharum argenti, domino nostro Dalphino applicanda, ut a molestationibus etimpedimen- tis, de quibus in supplicationibus ipsius fit mentio , cessent et désistant, nec aliqua inferre quomodolibet audeant vel présumant ; sed omnia inpedimenta et seysi- niSjSique fuerint, tollantet relaxent, actemptataque, si que fuerint, revocent et annullent ; cum comminatione quod alias , ad declaracionem dictarum penarum procedetur et dictis supplicantibus providebitur ut fuerit racionis. Et de excequcione presencium fieri faciatis tôt quot neces- saria fuerint instrumenta, ne quis de premissis ignoran- ciam pretendere valeat in futurum. Datum Gracionopoli, die sexta mensis novembris, anno Domini millésime qua- tercentesimo quadragesimo septimo. Per dominum Gubernatorem, ad relacionem Gonsilii, quo erant domini Ste. Guillionnis, legum et miles, presi- dens, et Jo. Baiuli, utriusque juris doctores. De Villiers(?) [Plies bas :) Gratis pro Deo. ail. 15 mars 1448, [Exécution.] ANNO navitatis Domini millésime quatercentesimo qua- dragesimo octave, et die décima quinta mensis marcii. Presentibus litteris presentatis honorabili et circumspecto ac discretis viris domino Petro Glavelli, baccallario in legibus, vicejudici curie dalphinali Vapinci, et Stéphane DE BERTAUD. 293 Amici, vicecastellano Montis Alquerii ; quibus per ipsos cum honore et reverencia decentibus receptis, jusserunt eas exequi per Guigonem Boerii, servientem dalphina- lem. Qui quidem serviens, yens et paulo post rediens, retulit dictis dom° vicejudici et vicecastellano, ac michi notarié subsignato, inhibuisse magistro Anthonio de Podio, notario Vapinci , ut a molestationibus et aliis inpedimentis, de quibus in supplicationibus et litteris dominicalibus ipsius fit mencio, désistât, et alia fecisse, prout in presentibus continetur ; et sub pena decem marcharum argent! fini dom° nostro Dalphino applicanda. Qui magister Anthonius petiit copiam supplicationis et litterarum dominicalium ac exequtionum ; cui fuit concessa per dictes vicejudicem et vicecastellanum. Que scripta ego Petrus Simeondi, notarius et scriba curie dalphinalis Vapinci, et slgneto meo manuali signavi. P. Simeondi. • Orig. pap. — Les n°^ 266-271 sont protégés par une couverture ou chemise on parchemin, contenant un contrat de mariage entre Etienne Plumelli, de Bonncval, diocèse de Die (Drôme), et Jordane Biain {Blayni\ de Montbrand, diocèse do Gap, daté de Montbrand, 29 décembre 1441, au dos duquel on lit : Contre les hahitans de la Roche- des- Arnaudz pour faire cesser leurs hisultes contre Bertaud fxvii« s'^). Lettres obtenues du gouverneur de Dauphiné, portant inhi- bitions et deffenses au seigneur de la Roche et à ses sujets de n'insul- ter ny injurier les religieuses de Berthaudj à peine de XXV marcs d'argent. Van 1447 (xyii^ se). Coté : G, 2; D, 614. 8T«. Gap, 7 juillet 1449, LlTTERA DaLPHINI PRO RECOGNICIONIBUS FIENDIS ET RECIPIENDIS REDDITIBUS *. LOYS, ainsné filzdu Roy de France, daulphin de Viennois, conte de Valentinois et de Dyois, aux bailli des mon- taignes de Brianczonnoys au siège de Serre et juge de Gap, ou à leurs lieuxtenants, salut. L'umble supplicacion des povres religieuses du monastière de Bertaut, en Gap- pençoys^ de Tordre des Chartreux, avons receue, 204 CHARTES DE K.-I). contenant que, comnif! puis nagm'res lei!. monastère, par fnriune de fnsid('Tées vous mandons et expressément enjoingiions par ces pré- sentes, et j\ chascun de vous, si comme i\ lui appartiendra, queparungou deux sonflisans notaires et jurez vous faites prendre deues infijrmacions, avecquos les tesuioinjr que de la partie desd. religieuses leur seront diz et nom- mez. Ht tous ceulx qui, par lesd. informacions vous appcrront estre lenuz en avoir acouslunn'' païer censés, i>s, pensions, drnizet revenuz aud, monastère, con- rnez ou faites contraindre réaumeiit et de fait et sur ses peines, à nous à appliquer, à rendre, païer et tuer ausd. dames religieuses tout ce en quny ilz leur nt tenuz aux lei-nies et ainsi qu'ilz ont accoutumé ou is passé, et aus.ii ;■( leur rcco;;noislro un nionasIiTe de religieuses de leur ordre, lesquelles le susdit Pape avoue et reçoipt en sa protection, concédant de plus quelques privilèges, conte- nus en la susd' bulle. Coltine n° ■i22. Sans datle : rann(!-e cinquiesme de son pontifical. |du2:>rL-vr. IWiaii 22 ft'vr. 1203]. 278. Bulle du pape Innocent 3', portant exemption des dismes dans le terroir de Berthaud et dépendance d'iceUiy, avec excommunication contre ceux qui voudront présumer de les exiger. Sans datte : Signé Tnnocenlius papa leiiius et plusieurs cardinaux et évéques. Cottée n*42ô. [Vers 1203.] 370. Instrument parlequel appert que Agnès, prieure du couvent de Berthaud, dit avoir fait rédiger par écrit les donnations et privilèges que lieiirmulKn do Forcal- quier et sa femme Rayraonde leur avoint concédés touchant le pasturage. Cofté n° 732. L'an 1214. 3S0. Vente faite par Béalrix de Jarjaye, Louis de Jarjayo et A'Orospcn. frère.s et enfants d'Arnaud Flotte, en faveur de la maison de Kostre-Dame d'Aurouse ou Berthaud , de tout le droit qu'ils avoint dans le terroir de Nostre-Dame de la Fleur et du col do Tapis dans le tènement de la Jarjatle, et de fous les droits qu'ils avoint dans le terroir de Cnvdaiùft, pour le prix et somme de )ls viennois, Coftée u" ^13. L'an 1215. . Donnation faite par r.uilhaume, femme d'Albert , do Montmaur, de tout lo droit qu'il avoildans le de la Cluse et dans les pasturages do Montmaur, n° lïfâ. L'an 1217. . Privil(''go concédé par le comte de Forcalquier k ûd, de la liberté et pouvoir de passer et repasser te sa ferie en allant quérir les provisions néces- DE BERTAUD. 299 saires ù l'entretien desd. religieuses, sans estre subjetà payer aucun p<-*age, tant par eau que par terre. Gotté n^740. L'an 1219. ^ÀSti. Raymond I" de Baux, vicomte de Marseille, concède à Berthaud la liberté et franchise de passer par toute sa terre sans payer aucun péage de toutes sortes de denrées et prévisions nécessaires pour Tentretien dud. monastère. Gotté n°739. L'an 1219. 284. Rainés de Cnslario, pour avoir participation aux prières des religieuses de Berthaud, luy donna à perpé- tuité libre passage par toute sa terre de La Tour d'Égues, et ordonna que tout le bestail de lad® maison, tant allant que venant et portant sel et autres denrées nécessaires pour Tusage de lad® maison, feussent exempts de tout péage. Gottée n° 741. L'an 1219. 285. Privilèges do Raymond Bérenger, comte et mar- quis de Provence, portant exemption à Berthaud de la franchise et liberté de passer par tout son domaine sans rien payer. Gotté n° 743. L'an 1220. 286. Accord passé entre la maison de Berthaud, d'une part, et les Templiers de la Roche, d'autre, touchant plu- sieurs injures et autres menasses que lesd. Templiers avointfaitaud. Berthaud. Gotté n*^ 416. L'an 1220. 287. Ordonnance du juge et assesseur de noble Arnaud Flotte, portant que les Templiers de la Roche n'ont aucun droit do faire dépaistre leurs bestiaux dans le terroir de Berthaud, et que les pasturages de Mata- charra sont communs entre eux. Gottée n° 417. Faite en l'année 1220. 288. Donnation faite par le seigneur de la Roche, nommé Osasèchc, et dame Sibille, sa femme, en faveur des religieuses de S'« Marie d'Aurouso ou Berthaud, de tous les droits (i\x Arberius Richard avoit en la terre de la Roche, lequel instrument est scellé du sceau d'Arnaud Flotte. Gottée n° 418. Faite en l'année 1220. 289* Guilhaume, évéquc de Gap, confirme la donna- 300 CHARTES D8 N.-D. tion que fist Hugues, son prédécesseur, aux religieuses de Berthauil de la moitié du disme qui luy apportenail dune vigne scituée au terroir de Palluel. Cottée a" 419. L'an 1220. 290. Accord fait entre la chartreuse de Durbon et les religieuses de S" Marie d'Aurouse, maintenant Berthaud, touchant le pasturage des cartiers de Montmaur, Dévoluy et la Cluse. Cotté n" 421 . Faite en l'année 1222. 291. Permutation et eschange fait entre la maison de Berthaud et les Templiers de la Roche, lesquels remettent aux religieuses de Berthaud tout ce qu'ils avoint dans les limittesdud. Berthaud, et réciproquement lesd. Templiers reçoivent de la part desd. religieuses le pré qu'elles avoint acquis par donnation à elles faite par la sœur d'Arnaud, seigneur de la Roche; faite lad' permutation soubs l'authorité du seigneur évêque de Gap. Cottée n" 423. L'an 4230. 202. Vente faite en faveur de Berthaud d'une maison seize dans la ville de Gap, pour le prix de 7 livres. Cottée n°933. L'an 1234. 293. E."îtrait de quatre privilèges concédés par le prince Dauphin en faveur de Berthaud, touchant l'exemp- tion des péages, dont le premier est de l'année 1234. Cette n" 764. [1234.] 294. Le senescbal de l'Empereur, appelle Barrallus de Baucls, prend sous sa protection et sauvegarde les monastères de Durbon et de Berthaud. Cotté n' 765. L'an 12^. 295. Donnations faites par Lanlelme, Guillaume et Rostang Martels, frères, en faveur des dames religieuses de Bertaud de tout le droit et toute la seigneurie qu'ils avoint dans tout le terroir du château de Montmaur, tou- -^--' les pasturages fi Montmaur et A Rabioux. Cotées L'an 1236. \. Rémission faite par lo seigneur Guilhaume de aux religieuses d'Aurouse, ordre des Chartreux, de DE BEBTAUD. 301 tout le droit et domaine qu'il avoit sur quelques maisons, pour payement d'un légat qu"Eiigèle, sa mère, avoit fait auxd. religieuses de 50 sols raonnoye de Vienne, dans son testamcut, laquelle rémission est faite soubs l'autho- rité et approbation de la comtesse de Vicnue et Albauois {sic) '. Cottée n° 426. L'an 1237. 897. Isoard d'Aix, seigneur de Ghâtillon, donne et concède aux religieuses de Berthaud le pasturage qu'il avoit acquis de Pierre de Morges, lequel est en Dévoluy. Cottée n" no. L'an 1242. S08. Un petit instrument contenant deux acquisitions faites en faveur de Berthaud, l'une par Jacques de La Pierre, fils de Raymond, de tout le droit et seigneurie du pasturage qu'il avoit au terroir de Dévoluy et de la Cluse, pour le prix de 4 livres, en l'an 1243, et l'autre, faite par Gulço MUos, de la Cluse, en faveur de Berthaud, de tout le droit et seigneurie que pouvoit appartenir aud. Guigo au pasturage de Dévoluy et de la Cluse, pour le prix d'un poulin, valant 00 sols. L'an 1239. Colté n" 428. [1239-43.] 209. Privilège et exemption de tout péage et subside, accordé à Berthaud par Bertrand de Mévouillon, dans sa terre de Mison. Cotté n" 777. L'an 1247. :)00. Donnation faite par Lantelme Laya et ses enfants Amoux et Arnaud j\ la maison de Berthaud de tous les biens et droits qu'ils possédoint au terroir de la Roche, et pour plus de validité y firent appliquer le sceau du seigneur dud. lieu, Osasica, qui esloit présant. Cottée n»433. L'an 1247. 301. Instrument d'un échange de deux pièces de terres qui appartenoint au prieur de la Roche, contre trois autres appartenant à Berthaud. Cottée n" 509. En l'année 1247. 303. Vente faite par le seigneur de la Roche et Montmaur, appelle Oddo, Guilbaume et Isnard, ses frères, ' Ucatrii, comtesse d'Alboo, mère du dauphin Guignes VI, laquelle mourut le 7 avril iffiîi environ. Cf. Ul. Chevalier, Itinér. des Dauph., p. 7. 302 CHARTES DE N.-D. en faveur de la maison Berthaud, de tout le droit de pas- turage qu'ils avoint dans tout le terroir de Montmaur, pour le prix de 38 livres. Gottée n«> 433. L'an 1248. 303« Donnation faite par Guilhaume Augier, seigneur d'Oze, en faveur des religieuses de Berthaud, de quelques exemptions et immunités dans toutes ses terres. Gottée n° 424. Sans datte . '^Vers 1250.1 304. Donnation faite par Raymond de Cadro lalias du Gaire), prévost de Cardaoa (Chardavon), en faveur de Berthaud, d une terre avec les arbres plantés en icelle, seize au terroir do Montmaur, lieu vulgairement appelle Serre de Bolfard, pour laquelle donnation ou cession la prieure dudit Berthaud donne au prieur de Montmaur 100 sols viennois, soubs l'aveu et consentement dud. prieur de Montmaur, et Bertrand Roux, prieur de St'Safrurtiu, et Pierre Gilbaud, prieur de Ventavon. Gottée n" 434. L'an 1251. 305. Guigo, prince dauphin, accorde à Durbon ou Berthaud libre passage et exemption des droits accous- tumés pour tout le bestail dud. Berthaud, et encor des bergers qui conduisent le^ troupeaux par toute sa terre et province du Dauphiné. Gotté n° 782. L'an 1252. 306« Instrument en parchemin dans lequel appert que noble Osasica, seigneur de la Roche, estant redevable aux religieuses de Berthaud de la somme de 21 livres vien- nois, sçavoir 19 livres pour un légat de pareille somme, fait par Agnès de Barret, femme d'Arnaud Flotte, dans son testament, le corps de laquelle fut enterré à Berthaud, et les 12 livres restantes, faisaient en tout 27 livres, sont pour prest fait aud. seigneur de la Roche, et pour acquit- tement de la susd® somme baille et cedde auxd. religieuses un pré appelle Borio, scitué soubs le château de Rabioux. Gotté n"» 435. L'an 1253. 307. Protection et sauvegarde octroyée à Berthaud par le prince Dauphin. Cottée n" 784. L'an 1250. 308. Accord fait à l'amiable, par l'entremise de Ray- DE BEBTAUD. mond, prieur d'Arviere, et Estieiine, prieur de Pommu à ce citiputés par le R. p^ro dom Bernard, sur les qi lions et difl'éranU entre les chartreux de Durbon el religieuses de Berlhiiud, touchant les pasturages et aui droits qui sont du cosié de Rabioux. Gotté n" ■ L'an 1' 300. Donnation fnite aux dames de Bertaud Guillaume Milo de tout le droit qu'il avoit dans toi tfinoment de Montmaur, entre le 7-ieti de Rabious Eioufroid. GottJon" 301. L'an ii 310. Achept fait en faveur des dames de Bertaud Pons de Peti-n, d'un terre seize au terroir do Rabi' pour le prix do 2û sols. Coté n° 302. L'an i: 311. Instrument par lequel appert que par un 1 apostoliq du pape Clément [IVJ les religieuses et moi tère de l'ordre des Chartreux, auront et jouiront mesmes privilèges que les Chartreux. Cotté n" ■ L'an 1: 31%* Confirmations de plusieurs donnations et vei faites en faveur du monastère do Bertaud et par ex{ des communautôs de Rabioux el Sauvas par le seign Raymond de Montauban. Cotées n° 30i. L'an IS 313. Confirmation do toutes les donnations et cont sions que noble 0.sasic/ie avoit faites en faveur des r gieuses de Berthaud : laquelle confirmation est s datte ny signatluro. Cottoe n" ■i27, [Vers 12 314. Confirmation de l'acquisition de Berthaud, Qi et d'autres terres, faite par Arnaud Flotte, fils d'Osasi avec liberté d'aller dôpaistre par toutes ses terres. Col n" 444. L'an lï 315. Vente faite eu faveur de Berthaud d'un scitué au terroir rie Montmaur, lieu dit au col de Vey Cottée n" 800. L'an 12 316. Procuration généralle passée par la communa de la Roche i\ certains particuliers dud. lieu pour Irail 304 CHARTES DE N.-D. * divers affaires, dans laquelle il n'est fait aucune mention de Berthaud ny de Durbon. (Cotée) n** 449. Faite en Tannée 1283. 317. Acte par lequel appert qu'un nommé Rolandus Goluardi, ayant achaipté quelques fonds, scitués au Car- tier de Cassagnes, terrain de Gap, paya les lods au vicaire du monastère de Berthaud, de la directe duquel lesd. fonds relevoint. Gotté n° 940. L'an 1283. 318. Vidimus d'une sauvegarde et protection de Charles, premier né, roy de Jérusalem et de Sicile, en faveur des religieuses de Berthaud. Cotté n° 791. L'an 1284. 310. Hugues de Bauiio, seigneur de Meirargues, fait relaxer par une lettre missive qu'il escrivit à son rentier les choses qu'il avoit saisis à un frère convers de Ber- thaud, à l'occasion du péage qu'il préthendoit luy estre deub ; et ce en vertu du privilège que son ayeul avoit concédé à lad* maison. Cotté n° 738. L'an 1284. 3SÏ0. Instrument par lequel appert que la maison de Berthaud achaipta la franchise d'une vigne au terroir de Gap, laquelle estoit sujette à la censé de cinq sestiers vin, neuf deniers de service et un sestier avoine, pour le prix de 29 livres viennois. Cotté n*' 941. L'an 1284. 381 . Dans le présent sont contenus sept divers actes passés entre les seigneurs de la Roche et les religieuses de Berthaud et St- André de Prébayon, terroir de Ber- thaud, lesquels Osaslca approuve et confirme ce qui a esté fait par ses prédécesseurs, et désampare en faveur des religieuses de Berthaud les droits de lods, trézain, taisses et seigneuries, se réservant led. seigneur le droit et pouvoir de prendre, tant luy que ses subjets, les jeunes faucons qui se trouveront nicher en lad* montagne de Berthaud ; et en considération de toutes lesd. confirma- tions led. Osasica reçoipt comptant desd. religieuses la somme de 200 livres. Cottées n° 451. Faites en 1285. 322. Compromis et ensuite sentence arbitralle entre L DE BERTAUl). 305 les religieuses de Berthaud, et Arnaud Flotte, seigneur de la Roche, joints à luy les habitans dud. lieu de la Roche et des Beaux, sur tous les différants et procès qui estoint entre les parties susnommées. Gotté n'* 507. L'an 1285. 329. Rattiffication d'Arnaud Flotte, seigneur de la Roche, de toutes les ordonnances et sentences arbitralles prononcées par les arbitres ni»mraés en compromis, par luy cy-devant passés et les religieuses de Berthaud, ensemble promet led. Arnaud de faire passer lad° transaction ou rattiffication à ses sujets de la Roche et des Baux, soubs la peine mentionnée aux ordonnances et sentences arbitralles, y adjoutant encor la peine de 50 sols ; dans le présent instrument sont aussy attachés deux petites pièces en parchemin contenant deux lettres, l'une addressée à Mgr Tévéque de Gap et l'autre, à cer- taines religieuses et religieux, prieurs et notaires, aux fins de faire observer tout le contenu -cy-dessus. Gottée n*» 450 L'an 1285. 924. Eschange fait entre Berthaud et Guilhaume Boyer, par lequel ledit Boyer donne aud. Berthaud une terre dans le terroir de La Roche, lieu appelle au Serve Boy on. Gottée n" 591. L'an 1286. 325. Patente de sauvegarde et protection du roy Gharles, prince de Salerne, en faveur de Berthaud. Got- tée n« 798. L'an 1293. 320. Quittance concédée en faveur de religieuse per- sonne frère Nicolas, vicaire de Berthaud, par noble Osa- sica, seigneur de la Roche-des-Arnauds, de la somme de 100 livres viennois, en laquelle lad° maison de Berthaud, se trouvoit obligée aud. seigneur, à raison des confirma- tions, cessions, donnations et concessions qu'il avoit faites en faveur de lad« maison. Gottée n° 457. L'an 1297. 327« Exemption du pulvérage et libre passage dans les terres du Mo7iastère (ÏAla^non^ diocèze de Gap, en faveur de Berthaud. Gotté n« 800. L'an 1298. 20 Î306 CHARTES DE N.-D. 328. Sauvegarde, protection et libre passage concédé par HumbeHitSy dauphin, comte de Vienne el d'Albonois, en faveur de Berthaud, par toutes ses terres. Gottée** n'' 802. L'an 1299. 3S9. Instrument par lequel appert que la chartreuse de Berthaud a droit de vendre ses denrées et autres choses dans la ville de Sisteron et par toute la province, sans payer le droit de cossage ny de leyde, par une sentence du juge de Sisteron. Cotté n° 805. L'an 1302. 330. Eschange entre les Templiers de Gap et le mo- nastère de Berthaud, par lequel lesd. Templiers donnent aud. Berthaud la directe quils avoint sur deux maisons incQTreria Bocharda dans la ville de Gap, et en échange Berthaud leur remet la directe de deux maisons assises in carreria SU Arigii, en lad** ville. Cotté n*» 950. L'an 1304 ^ 33 !• Confirmation et approbation faite par Charles second, roy de Jérusalem et de Sicile, et autres lieux de Provence, des privilèges concédés à la chartreuse de Berthaud, tant des péages, sel, cuir, que autres, par ses prédécesseurs, sgavoir le comte de Provence, appelle Raymond Bérenger, et autres, énoncés dans le présent instrument. Cottée n» 806. L'an 1306. 332. Vidimé de la vente faite par noble Raymond de Montauban, seigneur de Montmaur, en faveur des reli- gieuses de Bertaud, d'une partie du terroir de Montmaur, qu'il confine depuis la montagne d'Aurouse jusqu'à La Beaux, dans lequel tènement se trouve Sauvas et une partie de Rabioux, pour le prix de 120 livres. Faite lad" vente l'an 1248 (cf. le n^ 61 ci-dessus]. Coté n*» 312. Vidimée Tan 1312. 333« Exposition, en forme de requeste, présentée par les religieuses de Berthaud à l'officier de Sisteron sur Vexcès et violances (\}S^Arnai(sdus, seigneur de la Roche, commit en la personne du vicaire et des religieuses, ^ L'inventaire porte, à tort, 1404. BE BERTAUD. 307 lequel led. s' de la Roche, assisté de ses domestiques et sujets, battit outrageusement jusques à le laisser à demy- mort, les religieuses estant contraintes d'abandonner leur monastère. Et parce qu'on négligeoit de rendre justice à Sisteron, on fut constraint d'avoir recours à celle d'Avignon, laquelle ordonna qu'on n'osteroit point les penonceaux qui estoint posés sur le monastère et sur les granges en signe de protection royalle. Cottée n» 466. L'an 1317. iHM. Réparation faite par Arnaud Flotte, seigneur de la Roche, aux religieuses de Berthaud, enprésance des- quelles et de plusieurs autres religieux, il désavoue tout ce qu'il peut avoir fait ou dit contre icelles ou contre leurs biens, se soumettant en tout et partout à la connois- sance et discrétion tant do la prieure que de ses reli- gieuses. Cottée n** 465. Faite en l'année 1317. 335. Bref apostoliq du pape Jean 22°, addressant à l'archidiacre d'Embrun de procurer à pouvoir reppetter les alliénations faites des biens de Berthaud, ordre des Chartreux. Cotté n° 598. L'an second de son pontificat. [De sept. 1317 à sept. 1318.] 336. Lettres de Robert, roy de Sicile, comte de Pro- vence, addressantes au baillif et juge de Sisteron, pour informer sur quelques excès, invasions et injures faites au monastère de Berthaud par quelques personnes de condition ; lesquelles il condamna à restitution et pleine satisfaction de toute chose. Cottées n'' 808. L'an 1310. 33V. Lettres patentes obtenues de Robert, roy de Jérusalem et de Sicile, de la Fouille, Capoue, Provence, Forcalquier et Piedmont, aux fins de faire informer des excès et attentats commis par Arnaud Flotte, seigneur de ia Roche, dans le monastère des religieuses de Berthaud. Cottées n° 467. L'an 1320. 338. Instrument dans lequel il y a trois autres. Les deux premiers sont acquits en faveur de Berthaud, et le troisième est une dispute ei)tre led. Berthaud et le s"" dç 308 CHARTES DE N.-D. la Roche pour quftlques bois qu'il avoit fait couper dans laforestde Berthaud, se fondant sur certain accord fait avec son père, que Berthaud dit n'estre bon, pour n'estre confirmé du Rd Pore; enfin permettent s'en remettre à d'arbitres. Gotté n° 468. L'an 1321. 339. Rolleau en parchemin de plusieurs reconnois- sances faites par divers habitans do la Cluse, en faveur de Berthaud, de diverses pièces scizes dans le terroir de la Cluze. Cotté a" 606. L'an 1333. 340. Vente faite par des particuliers de Montmaur à Guillaume Imbert, dud. lieu, d'un pré et terre, scitués au co! de Sauvas, relevant lesd. pré et terre de la directe et majeur seigneurie des dames de Bertaud, pour le prix de 7 livres 12 sols. Cotée n" .'^14. Lan 1333. 341. Absolution de certains hommes de Dévoluy, de St-Estienne, des exc^s qu'ils avoint commis en C/iamous- set, terroir de Berthaud, obtenue du vicaire de Gap, à condition qu'auparavant que de pouvoir estre absous, ils demanderont pardon aux religieuses et autres de la maison qu'ils avoint offencés, et payée lamande. Cottée D" 470. L'an 1340. 342. Instrument par lequel appert que le seigneur de la Roche se despart, en faveur de la maison de Berthaud, du droit qu'il avoit de prendre annuellement un bellier aud. Berthaud, aU hiendas oves suas. Cotté n» 471. Lan 1342. 343. Instrument par lequel appert que l'archidiacre, le prévoit et un chanoine de l'église de Gap, prétandant avoir le disme de la grange de Quint, taxent sentence d'excommunication et suspension conire les religieuses thaud, qui reff'usoint de le payer. Sur quoy, ayant leur raisons, appellèrent de lail» sentence devant iôge, Cotti!! n" 615. L'an 1343. I. Relaxation faite d'une Jument et quelques charges ins que les collecteurs des dismes du chapitre de ■oint pris et saisis aux religieuses de Berthaud pour DE BEBTAUD. 309 le payement des rnesmes dismes, qu'ils préthendoint leur estre deubs, ayants les susd. collecteurs esté coadainpnés à deux florins d'or pour les frais de la procédure. Gottée n"472. L'aol343. 345. Lettre du Rd père Jean, général de l'ordre des Chartreux ', adressante au seigneur évêque de Gap, sur le sujet des procès qui estoint entre les chanoines de lad' église de Gap et les religieuses de Berthaud. Gottées n" 463. Sans datte [vers 1343.] 346. Lettres patentes du pape Clément, séant on Avignon, en faveur des religieuses de Berthaud pour leur faire trouver par l'entremise de l'évêque de Gap l'au- mosne de 300 florins applicables à la réparation de leur monastère, un peu auparavant brûlé. Gottées n" 459. Sans datte [de 1308 à 1353.] 347. Afflctement donné par noble Guilhaume de Osco- nio et sa femme, à noble Guignes Aymar, d'une terre scituée au terroir de Yentavon, au lieu appelle aux Combes, sous la censé de deux deniers payables annuel- lement à la feste de tous les saints. Cotté n« 862. L'an 1356. 348. Permission concédée par Guilhaume Augier, seigneur d'Oze, de pouvoir dépaistre le bétail de Ber- thaud dans toute la terre d'Oze et y faire s^ourner iceluy jusqu'à six ou sept jours, sens rien payer. Gottée n" 811. [Vers 1358.] 340. Quittance faite par le prieur de Romette, en faveur de Berthaud , de la censé que la grange de Quint luy fait et de tous les arre.srages du passé. N"616. L'an 136* 350. Donnation faite à la chartreuse des religieuses de Berthaud par noble Michel Heibaud, seigufur d'Arge- liers, de la somme de 108 florins, pour lesquels veut qu'il soit construit une chapelle dans le couvent de Berthaud, I Pom ieaa Bii-el, gênerai di:» Cbartreui (U t34t i 1316. 310 CHARTES De N.-D. soubs le tiitre de la Purifficalion de la Ste Vierge ; comme encores il donne auxd. religieuses pour l'entretien du luminaire dans lad* chapelle six ruches plaines ù miel. Cottée n° 478. L'an 1384. 351 . Donnation et cession faite par Béatrix, femme de Jacques Eustache, de Rabous, en faveur de Berthaud, de tous les droits, actions, générallement quelconques qu'elle a et luy competlent sur un légat à elle fait par Hugon Vinia7n, de Montorsier, son père, par son testa- ment qu'il fit, escrivant M° Jacques Agulhe, notaire de Gap. Cottée n« 470. Fait en l'an 1385. 353. Protection et sauvegarde octroyée à la maison de Berthaud par le gouverneur do' la province de Dau- phini^ et, en signe d'icelle, leur permit de mettre en divers lieux de leurs maisons des panonceaux et armes dalphinales. Cottée n° 824. L'an 1388. 353. Vente faite par noble Jean de Rame, en qualité de procureur général de noble et puissant seigneur mes- sire Aynard de Montauhan de Montmaur et seigneur de toute la terre de Dévoluy, en faveur d'Estienne Mathei, d'Agnièles en Dévoluy, d'un bois dud. seigneur de Mont- maur, appelle de Oiiemln, qui confronte le bois de Ber- thaud, proche Rabioux, pour le prix de 13 florins d'or. Cotlé n° 480. L'an 1389. 354. Instrument en parchemin dans lequel sont trois reconnoissances faites par des habitans de la Cluse, en faveur de Berthaud, de quelques terres scizes au terroir de la CluKe et une, au terroir de Montmaur. Cotté n°671. Des années 1388 et 1392. 355. Ri5mission proposée et non acceptée au prieur * aur, des dismes de Sauvas et Rabioux, comme Is à luy payer la pension de 40 sestiers bled à . Cottée n' 703. L'an 1392, 'idimus de six privilèges concédés au monas- jrthaud par |es comtes de Provence, Folcarquier, r DB BERTAUD. Thoulouse et autres, pour l'exiîinptioii des péages da province. Gottée n" 826. Lan 357. Sentence defflnitive du juge temporel de G: fareurde Berthaud. par laquelle il condampne Jat Gautier, de lad' ville, à payer aud. Berthaud les a rages d'une censé de trois deniers sur une maisoi led. Gautier a assize aud. Gap f» carrer ia Sti E: comme aussi de rendre et restituer lad* maison à thaud, estant décheu par le laps de temps du droit phitéote. N" 901. L'an 358. Transaction entre Berthaud et noble Isna Montauban, seigneur de Montmaur et de Dévolu Raymond, son fils aisné, par laquelle lesd. seig ceddent quelques droits de directe aud. couvent de thaud, dont ils avoint esté en différants. Cottée n L'an TABLE CHRONOLOGIQUE - Lm diilTm gru rtaiojtiu lu iias, 29 sept., Gap. - AdéUïde, femme d'Arnaud Flotte, et 9i Aroaud, Hajrinand, Riimbaud et Mainfroid, donnent aui rnligieu Saint-André de Pi-ëbayon (Vauclnse) le territoire dx Bertaud. I18S, 39 sept., La Roche-des-Arnauds. — Acte semblable au dent, constalant, de plus, que le lorriloire do BerUud fut racht chanoines do Gap par les religieuses do Saint-André de PrdI mojCDuaDt 1150 sous de monnaie Viennoise (environ 6,3!% fru 350 sou» de la même monnaie (1,993 Ir.) donni-s à Adélaïde . Ce dernier leur donne 13 livres (1,484 fr.). 16 1228,...et 25 juin. Thèse et Gap. —Accord ootro lesroligieuses do Ber- taud, d'une part, el Roston, Fcraud et Taiil de Quinçon, frères, d'autre, BU sujet de la seigneurie de Guillaume Hugon, de Ventavon. 17 1230, 25 juin, La Cluse. — Bertrand de la Piarre et Ouigues de Trisoaul donnent les droits qu'ils avaient sur les pâturages du Divoluy el do la Cluse. [Cf. 291). 84-86 1231, 8 mai, Aspros-sur-Bufich. — Lagier do la Piarre confirme les rages du Dévoluy, qucfou Lantelme. aonfils, avait donnés, etJourdan , do la Piarre, autres Hh dudil Lagior, approuvant cette confir- on. 18 12, 17 juin, Ventavon. — Guillaume do Moustier, seigneur de isven, confonnëment à la coutume de Ventavon et a la suite d'une ête, adjuge a Bertaud une vigne, située i la Palud, attendu que le DES CHARTES VS N-D. DE BERTAUD. 315 1S35 envimn. — Anuad Milon accorde h Bortaud la faculld de faire paître ses troupeaux dans te territoire de la Cluse. Présents: Humbert, prieur de Bouvante. et Oamier. prieur de Durbon. (Cf. 292.5). SO 1237, sept-, Bertand. — Pierre Jarentes et ses frbres donneotà Bertaud la sei^eurie et les droits qu'ils avaient en Déroluj. 35 1231, Bertand. — Ajrnaud de Barras donne b Bertaud les droits qu'il atait sur les pâturages du Dévoluy et de la Cluse ; il reconnaît avoir retu de Stophania, prieure. 25 sous (113 fr. 50), une paire do souliers (utuu loftalu»), i fromago et 1 tremoi [ou seras). |Cf. 296|. 26 1239, 29 mai, Bertaud. — Guillaume Boissel et Oliviei-, son (ils, donnent les droits qu'ils ont sur les pAlurages du Dévoluj et de la Cluse. 87 1235, St juin, AgniArcs. — Arnoux Martre dou ne les droits qu'il a sur les p&turages du Dovoluy et de la Cluse, et reconnaît avoir reçu de Durand Clari, balle Imagiiief ovtum], 5 sous [28 fr. 50) et un fromage. 28 1239, juil., Bertaud. — Imbcrt et Lantelme Chagnard, frères, flis do Robert, Guillaume Bcroard, do Melamort en Dévoluy, et Guigues Bernard, son Bis ; Imbcrt Chagnard, le rieui, do Ualemort, et Jaussaud, son nts; Pons Aniiel, de Malemorl ; Purgons ; Gérard Simon et Rolande, sa femme, donnent à Bortaud les droits qu'ils ont sur les plturages du Dévoluj. 36-41 1239, 6 noï., Bertaud. — Guignes Miloo, de la Cluse, donne les droits qu'il a sur les pjlurages du Dnvoluy H de la Cluse, et reconnait avoir reçu de Stapama, prieure, un poulain, valant 40 sous {228 fr.]. 29 1240, sept-, Bertaud. -— Milon, le vieux, du Vilar [ou DévolujJ. donne les droits qu'il a sur les pAluragcs du D6voluy. 42 lîtl, 12 mai, Bertaud. — Ouîgucs et Pierre Lavandera, (rères, don- nent les droits qu'ils ont sur les p&Iuragos duDévolu)', et raconoaisscnt avoir reçu de Rambaudo, prieure, 10 sous (57 tr.j et un fromage. 43 1341, 21 mai, La Roche. — Guillaume de PonUs, père et Qls,donnent a Bertaud len pAturages qu'ils possèdecl en Dévolu; et à la Cluse . 21 1242,.. et 1" mai, La Cluse et Bertaud. — Garsende, Adélaïde, sa fiUe, et Guillaume Roland, lic la Piarre, son gendre, donnent les droits et la seigneurie qu'ils ont sur les pàlurages du Dcvoluy cl, de plus, lo Champ d'Aune ; Rayoier en fait autant, pour l'âme de Rostan Raynicr, dont le corps fut porté des Banoes en Champsaur à Bertaud. 30 1242, 1"' nov., Bci-taud. — Gérard Garcin et ses aU, Gérard et Guillaume, donneal à la prieure Agathe les droits qu'ils ont sur les pâturages du Dévolu; et de la Cluse. 31 1242, 4 oct., Bertaud. — Jaussaud Chagnard donne les pâturages provenant des Athénous, qu'il possède en Dévolu;, et reconnaît avoir reçu de la prieure .Agathe 10 sous (57 fr.), un fromage et un serai. (Cf. 297]. 44 1242/3, â mars, Venlavou, — Guillaume de Mouslicrs, seigneur fr.). (Cf. :)04). 69 1252, 22 avril, Oa[i. — Odon dr 1s Boche, chevalier, ven t denier (0 fr. 42). 1: 1379, IZjuil., Lazer. — Othon, évAquo de Oap, du consentement frère Bernard, prieur de Bertaud , décide que ledit Bertaud continuer recevoir les droits qu'il percevait précédemment sur certaines terres Laier ; l'évoque en fera autant sur les terres qui précédemment payaient des tasches et services. 1 1279, 19 sept., Montmaur. — Giraud Blanc, do Uontmaur, vend Bertaudune lerro use au BouTget, pour B livres (912 fr.]. (Cf. 315). 1 1Î81, 23 nov., Oap. — Guillelma Roger, on se faisant religieuse, doi à Bertaud les biens qu'elle possède : une maison sise à Gap, pr^ celle de Roux d'Abon ; des champs à Colombier et à Pailuel, une vi( k Malecombe. 1 1283, 15 mai et 2 juin, Manteyer. — Joardan de Rosans et Ferra: son flls, donnent k Bertaud le droit de bùchorago et de chauffage, pi la maison de Quint, dans la forât de Combonoire, territoire de Mi lejer. Berengaria, fille de défunt Roland de Manlojer et femmo Fcrrand de Rosans, approuve la donation susdite. 114-1 1283, 15 mai et î juin, Manteyer. — Sentence arbitrale par Cypr Augier, de l'ordre des Frères Prêcheurs, Lantelme de Saint-llari sacristo do l'église do Gap, Anselme, chanoine do ladite église, et AI): de Sigojer, Jurisconsulte, aux termes de laquelle le monastère de B taud a le droit de pAlurage dans le territoire de Manl«fer, et, de pi Jourdan de Rosans doit audit Bertaud 70 livres viennoises (Î.980 par suite du legs qui lui a été fait par Giraudo, Qllo de Roland de M teyer et religieuse do Bertaud. ApprobatioD de cette sentence Jourdan do.Roaans. (Cf. 316-7). 116-1 lî83;i, 25 févr., Bertaud. —Arnaud V Flotlo, chevalier, seigneur d Roche-des-Aniauds, se déclare prêt à réparer les dommages qu'il ai causas à Bertaud. Cette déclaration est faite dans l'âgliso du monasli en présence de 20 religieuses, de Pierre do Grenoble, vicaire, d frères et de divers témoins. 1 1284, 5 juin, St-André-de-la-Froyssinonsa. — Guillelma, veuve Bertrand Ariberne, et Bertrand Artaud vendent à Bertaud un champ - k la Freyssinouse, pour 26 sous (148 fr. 20). 1 1284, 5 juin, St-Andre-de-la-Froyssinouse. — Giraud Aillaud, Peileautier, vend à Bertaud deux champs sis k la Freyssinouse, dan domaine de Quint, pour 30 sous (171 fr,). 1 1284, 5 juin, St-André-de-la-Freysslnouse. — Raimhaudo, veuvt Falques Autran, de Peileautier, vend A Bertaud tous les droits qu aTBit a Quint, moyennant 40 sous (228 fr.). 1 22 328 TABLE CHRONOLOaiQUE 12S4. 15 Dov., Gap. — Ouillelma Aribeme et Poas, sod fils, vendent à Bertaud une terre aise k la Froyssbouso, pour 20 sous (114 fr.). iCi. 318-80). 182 12^, Zk avril, Oap. — B. de Honibonnot, pHv6t de l'église do Gap, Tend à Bertaud i deniers (1 fr. 6Si de cens, inposds sur une terre située à Rjou Jugeai et limitrophe de celle de Bertsjd, mojenaaot 40 sous (228 fr.). 123 1285, 10 et 11 déc, Gap. — Arnaud V Flotte, seigneurdelaRoche-des- Amauds, vend k Bertaud un pré sis à Quint, pour 12 livres (1.368 fr.). (Cf. 312J). 124 1Ï9S, 5 mai, Oap. — Pierre Auper, des Baux, vend à Bertaud un champ sis i, Quint, pour 6 livres (681 fr.). 18S 1286, lijuil., La Roche, — Hugues et Guillaume CAaIandWo, frères, Tendent à Bertaud une terre sise à Quint, lien dit Serre-Besson, pour 7 liTTos 20 sous ,'8S5 fr.). 126 1286, 12 sept., La Roche. — Bertaud, en échange d'un champ ajant appartenu à Raymond Osasica, de la Rocho-des-Arnauds, et sis b la Roche, lien dit le Laui, et d'un pré, situé au même endroit, rcçoitde Guillaume Boyer, do la Roche, une terre sise à Scrre-Boyon. 127 1286, 3 et 5 noT., La Rocbo- — Jean et Gérard Arve; vendcat i Bertaud une terre située ad Pertiuvm Nigrvm, pour 6 livres (684 fr.) Volona ta Sobcy rana, qui. chaque année, devait audit Bertaud le cin- quième de la lendaugc, pour le prii do SO sous riennois (342 fr.], et comme garantie, ils donnent deux terres sises audit Ventavon, une k Font-Lombarde et l'autre au Puy. 161 12%, 4 mai, Gap. — Pierre ot Jean Girard, de la Rocbe-des-Aroauds, rendent à Bertaud un pré , sis au coi Ooirant , pour 17 sous (96 fr. 90). 162 1296, 9 août, La Roche. — Oiraude BrondelU, veuve, et son flls Antoine, de la Roche-des-.Vrnauds, en enlranlau monastère de Bertaud, lui donnent diverses terres sises à la Roche, 3 brebis, 3 agneaux et 8 soUers d'épeaulre. 163 1296, 16 août, Gap. — Guillaume Rajbaud, de la Roche, donne à Bertaud une terre sise audit lieu. 164 1Ï96/7, 19 février. — Osasica 11, flls d'Arnaud V Flotte, seigneur do la Roche-des-Arnauds, confirme au monastère de Bertaud les donations faites par ses prédécesseurs : Adélaïde et ses quatre fîts, en IISS (n° 1) ; Arnaud IV Flotte, en 1218 (n" 9) ; le même et ses flls Lanlelmo de Jar- jaje et Osasica I, en 1226 (n' llj ; ledit Oi^Bsica 1 et Sybille, sa femme, vers 1260(0° 15} ; ledit Osasica 1, en lS6i (u° 83) et en 1270 (n» 73). 166 1297, 16 oct., Bertaud. — Raybaudo, prieure, cl quarante-quatre autres religieuses passent procuration à divers religieux, pour gérer leurs intérêts. (Cf. 326). 168 1298, 9 mars, La Roche. — Procuration des habilants de la commu- nauté de la Rocbc-des-.\mauds et des Baux. 167 1298, 19 nov., Vcnlavon. — Raymond Banbcltoi, de Ventavon, donne au monastère de Bertaud diverses lurres sises à Ventavon, lieux dits — . Faya et BerUud, et de plus 15 livres {1.710 fr.). 168 1298, 7 dcc., La Boche, — Sentence arbitrale suivant laquelle les ha- ants de La Roche ot dos Baux ont le droit de bilcherage et de pfttu- ge dans la lorét do Loubet Jusqu'au torrent de Babou, de même que \ religieuses do Bertaud ; mais ces dernières jouissent exclusivement Quinl. (Cf. 327). 159 1291, l4-13&8, Gap et Bertaud. — Reconoaissances eu faveur de Bertaud pour des terres sises A Pierre- Fiche (?), au Fresno, aui Terme», au Sémolas, k Monlalquier, près de la Luye, au Paluel, à TrcschAtcl. (Cf. 348). 811-S8S 1361, 3 nov. — Andreva ou Andriève, veuve de Raymond Flotte, 3S8 TABLE CRHONOLOOIQUE de la Rocbe-des-Arnauds, donne par tosttmonl eu moitastère da Ber- Uud 250 florins (13.5S7 fr. 50). 224 1364/5, 5 jaDv., Bertaud. — Les religieuses de B«rtaud (an nombre de 11 eoviroD] vendent A Guillaume Martin, de la Cluse, divenes terres sises à la Cluse, lieux dits LaeSec et Riou-Proid... 22S 136K, 21 mai, Ventavon. — CUmeat Tourniaire, de Ventavon. [qui léga ensuilo au mouastâro de Bertaud tous ses biens), Tait hommage de fidélité * Louis de Moustiers, seigoenr de Venlavon, el reconoaît tenir da lui diverses possessions sises A Ventavou, lieux dits la Plaine de Be;noD, Saint-Arej, Champ-Oirbautl, etc. 228 1367, 18 mai, la Grande- Chartreuse. — Le prieur de la Qrande- Cbarlreuso approuve la Tente du 5 janvier 136i/5. ICf, 349), 227 1370, 24 mai, Uonétier-Allcmout. ~ Noble Pellegrin Gautier, de Voutavou, donne en cmpbjtéose k Bertaud une terre aise aux Combes, moyennant 1 florin d'or (54 (t. ^}, pour droit d'investiture et une pension de 1 donier (0 fr. ii) par an. 228 1370, 25 mai, Ventavon. — Noble Jean Richier, do Yentavon, donne eu empbytdose A Bertaud une terre sise A Ventavon, lieu dit aux Combes, moyennant 1 florin (54 fr. 35) pour droit d'inveslitnre et 1 denier (0 fr. 42) do cens annuel. 229 1370, 1" juin, Ventavon. — Noble Nicolas Milon, de Ventavon, et Agnès, sa femme, donnent en cmphyt^oso A Bertaud une terre sise A Ventavon, aux Combes, moyennant I floriu ^ fr. 35) pour droit d'inves- titure et 1 denier (0 fr. 42) de cens annuel. 230 1371, 4 août, Gap. — Louis de Moustier, chevalier, seii^eui de Ventavon, reconnaît devoir A Bertaud 50 florins d'or(enTiron 2.717 fr. 50), chacun de 12 gros (4 fr. 25). 231 1377, 29 mai, Monêtior-AUomonl. — Noble Jean Richier, de Venlavon, reconnaît avoir reçu du monaslAre de Bertaud 18 florins d'or ili (1.005 fr. 47) et autres sommes Alui dues par Pellegrin Gantier, dont ledit Bertaud était héritier. 238 1380, ! mai, Venlavon. — Noble Lantelme Gaufredi, de Veotavon. donne A Bertaud une terre sise A Ventavon, aux Combes, A cAlé de la terre de Bertaud. 2S3 13S0, 24 août, Ventavon. — Noble Laurent Crigne, de Ventavon, donne A Bertaud une terre sise A Ventavon, ad fonum Hvgo- nencham. S34 1381^, 30 févr., Gap. — Simonet Possalot, marchand, do Oap, par testament, donne A Bertaud 3 florins d'or 1/2 (190 fr. £2) de cens annuel imposas sur des terres sises i Btal Jugeai; divers revenus sur dos vignes sises au Pallucl, A Chemdaiatlh et A TrescbAtel, el d'autres Iroils. 236 . 13S2/3, 11 el 20 mars. Ventavon. — Noble Lantelme Gaufridi, de Ven- :avoQ, donne en emphytéoso A Bertaud une terre, sise A Ventavon, lieu lit champ Aenc, moyennant 1 florins (3B0 fr. 45) pour droit d'invcsti- ure et 1 denier (0 fr. 42) de cens. (Cf. 350-1). 236 1386/7, 11-22 févr., Laier.— ReconnaiiJSanceE en faveur de Bertaud DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. i pour des terres lisM à Lazer, Ueax dits Retrv Podium Gilbaudi, FonUm Trobatarn, ad Gine*tum, à la Leyaea, ad Fineam Soletam Pfyi-aiam, en AngiUtt^. etc. 238- 1386)7, 14 révrier, VodUvoi). — Recoaaaisstaces on ItyevK do Bert pour des biens sis A Veatavon, lieux dits ad Terralkum, Vol Soteyrona, ad Comha», ad Giperiam, Volona de Figaeriis, pod> de Purehiit, ad Borgetum, ad Pelram Picham, Pasa Chami etc. S 1387, 11 avril, Upaii. — Reconnaissances ea faveur de Bertaud, p d^-'s terres sises k Upaix, lieu dit in Solierai. (Cf. 352). S iSaSfl, 25 janï., VeutavoQ. — Roconnaisiance pour une vigne sis. Mon^tioF-Allemont, lieu dit «n la Trflha. (Cf. 353]. S 1389/90, 2 jaoT., Bertaud. — Racoonaissance pour des lerres sise VuDtavoD, ultra rivum Merdariqvi ad Gardiat. i 1391, 13 juin, Gap.— Reconnaissance pour une vigne sise A Oa Fonlreine. (Cf. 353-5). S 1394, 25 août, Qap. — Reconnaissance pour des biens sis Sauvas. S 1394, 9 DOT., Vonlavon. — Reconnaissance pour une vigne sis 1377, 2-3 mai, Ventavon. — Procédure et sentence judiciaire, en i desquelles le monastère de Bertaud prend possession d'une maison, il Ventaion, qui lui avait été dauniSe par Marina, veuve de Bcrti ËUenne. 24S-i 1398, 80 jflDv., Orpierre. — Pierre Siki, dit Chaiull, de Laier, li tous ses biens au monastère de Bertaud. 1 1400, 24 mai, VentaTon. — Noble Lantelme Gaufridi, do Venta donne i Bertaud tous les droits qu'il avait sur la maison léguée nag audit Bertand par Marina, veuve de Bertrand Etienne. (Cf. 350). ] 1404, 2! mai, Gap. — Arnaud Baron, juge do la cour tcmporclli Gap, sur la demande du vicaire do Bertaud, donne l'ordro d'eiln d<)s minutes de Jean Oachon, notaire do Gap, le testament de Sim Pessalot. 1405, 30 mai, Oap, — Pierre Mathieu, de Saint-Étienne en Dér< reconnaît devoir h Bertaud B florins (434 fr, 80), pour l'investiture c maison appartenant audit Bertaud et (isc à Gsp. 130516, 11 mars, Oap. — Sentence judiciaire ou sujet des limites c vigne sise A Oap, lieu dit Riou Jugtal. 1406, 15 nov., Gap. — Protestation du procureur de Bertauil au des décimes pontîflcalos dont ledit Bertaud sa prétendait exe (Cf. 357-8). 1419/20, 6 janv., Ventavon.— Béotrii, veuie de Clcment Tourni do Ventavon, teste en faieur dos religieuses de Bertaud, 1132, 18 oct., Bertaud. — Los religieuses de Bertaud, rdunies en pitre [an nombre do 13), donnent en empbjtëoso & Pierre Odnevè Gap, deux terres, sises A Oap, b Fontrcioe, moyennant 200 <1< 330 TABLE CHRONOLOGIQUE (iO.870 fr.), la dime du blé cl I gros (4fr. 5S| do cens annuel. Dom GuU- iaumc, jouerai des Chartreux, approuve ce contrat (14 niai 1433). 260-2S1 1435, 10 août, Bertaud.— Les rcliglBuses do BorUud, réunies en cha- pitre (au nombre de 12) donnenl co empbjteose à Pierre Michel, et 4 l'ipfi'i' i>[ Jean Btaoit, d'Agnièrcs en Dâvulu;, uujloniaiDe sis k la ieu dit le Foresl de Rabioui, moycDoant 20 florins (1.087 fr.) >il d'cQlroe, 8 florins (134 fr. 80) de cens annuel, 18 selicrs do ijue année, ot autres conditions. 262 5 juin, \'onlavoo. — Le procureur du monastère de Bertaud 1 emphytcose à noble Jean Gellin, de Ventavon, un herme ou fliche, situco àVentavon, lieudit£'Jutar«(, moyennant ^florins 0] pour droit d'enlrée et 1 palac (0 fr. S5) de cens annuel. 263 i avril, Bertaud. — Les religieuses de Berlaud réunies en cha- i nombre de 12) donnent en cmphytéose i Etienne Gilbert, de ui', une terre sise audit Moolmaur, au serre du Milieu, moyen- florins (tM2 fr. 20) pour droit d'entrée, 5 hémines de blé mê- la mesure de Moutmaur, et 1 gros d'argent (4 fr. 53) do cens Dom François, général des Cbartioui, approuve ce contrat li-16}. 264-265 13 juU., Grenoble. — Requête présentée au gouverneur de Dau- ir les religieuses de Bertaud, dont le monaiîtèro venait d'élre , Elles eiposenl qu'elles ont clé obligées de se relirer à Gap, : misérable maison, leur appartenant, et elles demandent que ins soient pla;és sous la sauvegarde et la protection du Dau- ec autorisation d'ériger dans leurs terres les panonceaux del- : ce qui leur est accordé. 266 13 juil., Grenoble. — Raoul de Oaucourt, gouverneur de Dau- rend los religieuses de Bertaud et leurs biens sous la sauve- ilphinalc. Par ordre de François de Bonne, vico-chfllelain do uier, cette sauvegarde est notifloe aux habitants et au seigarur cho-des-Arnauds (9 déc, 1446). 267-268 6 noT., Grenoble]. — Nouvelle requête au gouverneur de Dau- r les religieuses de Bertaud au sujet des violences du seigneur che^des-Arnauds. 269 i novembre, Grenoble. — Nouvelle sauvegarde accordée par le sur do Dauphiné aui religieuses de Bertaud, et notification sauvegarde A maître Antoine du Puy, ooUire do Gap (15 mars 270-S71 ' juil., Gap. — Louis (XI), dauphin, sur k requête à lui pré- •r les povres religieuses du mona.^tére do Berlaut en Gapcn- t'ordre des Chartreui " dont le monastère a été naguère brulê rtunc de fou », enjoint aux tenanciers dtidit monastère de payer ins accoutumées et de passer de nouvelles reconnaissances. 272 TABLE ALPHÂBÊTIQ NOMS DE LIEU, DE PERSON^ (L« cbifffM renvoïeni am mwtnt du Rwoei Le H du mot Dd dn Bru A Ul! : BuiM-AlpM, Boarbe>-du Rhônt FiicbpukiinimliiJx. L« nom. d Dt le iéf,n H>ulei-Alp«^Lî ng» (-) nmvti^ 1. moi <,«i l.d.,lieadilimi Ql.. moaugoei ilï. TOye. A-, 5. 7. V. Apnes. Aatais. filia OarccDE, 30. Aaisudus, de Friiysenosa, G8. Abbatissa S. Pntri de Subripis, T7. Abe d'cD) Ruffua, 131. Abeliiti (Wi), 8. Abonelli (Ouil.) atia* Gerloni, 257. Abonis )DragoDela^, nobills, Glia Pttri. mor Petn de Tuiroriia et poslea Gaufredi de Forte. 231 ; - Guil., 147; — Pctrus, 70, 73, Ziâ : Petrus, miles, de Vapinco, 231 ; — Petrus, notarius, 260; - RuffuB,il3; — Wi„70. Abos, de Vapinco, 8i. AcalandroQua (Jac.) aliaa Cbalan- Acardus (Jac), prier de Rocba, 91. Acalaira.n. Achardi (Giiigo), 241 : - GuLl.. not., laî; _ Jac, do Rupo, 142; — Petrus, 92. AcharsCn), 21. Acbatayre (Ravm.}. IM. Achinardi (Guil), 133. Ad. fJoh.). 266. Adalasia, A -ajdis. A- aysia, uior Arnaudi Flola, 1, 135. Ademaris (Giraudus). 171. Ademaiius (Deude), 85. Advocatut flaeali) dalphinali3,261. Adrecb lE' l'). A - hc{eQ 1'), 17,242. L. d. de Ventavott. Aomari (Jac,), miles, 80. Acmars (Berlr.), 46. Aenc, A - cbi (Campus), 15S, 175, 177, 236. L. d. de Ventano». Affairiam, Affare . A - arium. aff.], 19. AiniariusiGuil.), Aimes de Vapîuco. Airaudi (\'.], 4. AirauE (Petrus), 1 Ail (d'), lïoard, 2! Alamanda, monîi Guil. Sigolerii Atamandi (Guil.) c Alamannus, cler Clusn, 48, 62. Alamaoicus, A-dj AlamoD (Mouastè Alai'di (Lantelmu! SIeph.. 136. Alaudi (Gi.),deP — Guil., capellam 120, 121. 332 TABLE ALPHABETIQUE Alays, uxor Pétri Laure&cii, 82. Alaysia, priorissa, 198. Alba (de), 109. Albalisterius, 61. Alhasagna, Albassana, Albeissana (de) Isoardus, 144 ; -- Jac, capellaaus, 17; — Paris , 47. Aubessagne. Albea (d'), Albenni (mons), 61, 62, 63, 65, 67, 69, 70, 71, 7è, 82, 86. Albertetus, 47. Albcrti (Pelle grinas), 110. Alberz (denz), 10. Albi [Blanc] (Guil.), de Veataono, 254; — Gisandus, 138; — Pe- trus, 244, 250, 254. Albini (PraDciscus), de Vapinco, 231. Alboois (Cornes), et, Albon (D.). Albus (Giraudus), de Monte Mauro, 112. V. Albi. Alexis, 7. Algoudus, canon. Ulciensis, 54. Alhaudi (GuU ), 242 : --. Steph., de Ventaono, 242, 249, 251. Alinnes, monialis, 156, 161. Alisii (Jac.) alias Pevtral, 235. Alodio (de), Pe., de Asperis, 47. Alos, ia est servicium, 66. Aloysu (Anth.), 259; — Joh., de Vapinco, 187, 246. Alpam (Versus), 158. V. Alpum. VAlp ou VAupi mont, de yen- tavon. Alpechini rVinca), 49. Alpo (de), Bertr., de VentAono, 226, 242, 245, 248, 259, 263 ; — Fran- ciscus. 242, 245, 248, 259; — Joh., filius Francisci, 259; — Steph., 228, 229. Alodia, Aloia. 3, 219. La Luye, riv. qui noMe à Gap et se jette dans la Durance, Alpum, 176, cf. 158. V. Alpam. Alsona (de), Petinis.jurisperitus, 197. Altaretum (ad), 263. L, d. de Ven- taoon, Alvernas (Petrus), 57. Alvini (Jac), sacerdos, 68. Alysu (Pc.), 139. Alzoaa (de), Pe, index de Ventaone, 178, 179. ^ Amalbertis (de), 85. Amati (Guil.), 164; — Jac, 226. 242 ; — Jac, junior, 242 ; — Lau- rentius, fréter, nobilis et vica- rius, 238, 242. 247. Amarz (P.), 13. Ambianensis (Robertus), not., 99, 100, 104, 105, 106, 109, 113. Ambrosia, monialis, 185. Amedeus, Diensis episcopus, 57, 61. Amelis (Pon.), de Mala Morte, 38, 39. Amcricus (Arnulfus), 11. Amesuras (des), rochacium, 52. Amici (Bertr.), de Monte Mauro, 235. ' Amici, vicecastellanus Montis Al- querii, 271. Ancella (de), Alaysia, monialis, 185; — Francisca, monialis, 185. An~ celle. Ancona (de), Beleta, monialis, 2fô. Andegavia, 88. Anjou, Andraci. A-cii, A-tii (Petrus), de Rupe, 157, 167 et n. Andréas, frater, 158. V. Antrojno, Andrée (G.), da Rupe, 157; — /oh., 242; -Petrus, 101, 242. Andrieve (Guiilelma), 151. Anera, 38. V. Agneria. Anfroyno (de), Andréas, frater, 156. V. Andréas. Angelas, monialis, 156. Angolici (Rodulphus), 74. V. An- glici. Annlosa (en), 239, 240. L. d. dtf Lazer. Anglici (Rodulphus), 55, 79. Anglicus (Anricus), 119, 120, 121. Anna, monialis, 156 ; — priorissa, 20. Anibaut, 86. V. Aribaut. Annella, 187. AgnieUes, Annera, 28. V. Agneria. Annetta, uxor Thomasini Johannis, 212, 213. Annolft ',Gi.), de Rupe, 157. Annolli (G.), de Rupe, 157. Anselmus, de Rupe, 127. Anthonii (Steph.), de Valpinco, 247. Anselmus, 74 n. V. Assclmus. Antonavis (de), 8. Antûnaves. Antonius, diaconus, 77. Antravenae, 66, 98, 186, 170, 177. Entrevennes (B.-AO- Antravenna (de), W. 64. Aols (Ge.), diaconus, 46, 66. Apatcgare, 185. Apodiare, 144. Aplensis bajulus, 85, ci vis,- 85; — episcopus, 5. Apt (VX Apulie (ducatus), 183. ta PouUle (Italie), Aquensis (curia), 231 ; — provincia, 258. A tx-en-Provence (B.-du-iî.). Aquis, 195. Aix-en-Provenoe, Arnarcsterii (Bertr.), deMautherio, 192. Arbores (ad), A-ribus (de), 153. L, d, de la Moche, Arcei (Guii.), de Ventaono, 175. Archeri (Guigo), 159. Archerii (Baudetus), de Rupe. 160 ; — Calandre. 14 ; — Guigo, de Rupe, 157, 160, 171. Arco (Joh.), frater Guiniaise, 58. Archidiaconi (Pratum), 131. Archidiaconi Vapin.^ 49, 61, 343. Archidiacre d^ Embrun, 335. Archipresbyter Cam,piSauri^ 60. Ardisono (de), Beatrix, monialis, 185, 192. Arditi '(Jac), 226. i CHARTES DE N.-D. DE BERTA 1 (Pont.), 67. V. Ajdul- !.. de Rupe, It 50. Arteliers, 157. m. de Laragne. (de), O.. 21. no (do), k. Ane. nom de la de St.-Pierre-d^Argençon. P.), 9 n. A-da, A-ut, Arribaud , 133, 186 et n, 140. L. d. L lOuillelma]. de Podio Lau- 119, 120. 121. 122. (BerlP.), 119 ; — Poûcius, ctrus), W2, 3ipauduii). 159. (Ouil.). 220. D. ::: Arina, mouton. P.}, de Rupe, 157. us. S. Ruphi canoQ., 1. (dos), rochatium, 52. Les iru, mont, de La Clute. . (Petrua); 167; — Steph., (Petrus), M; — Vinccnl., Tum (pratum), 153. L. d. de Tim (Rupig). y. Rupo. . 171. tus, filius Ossactcce, mititis, (Ard.). de Rupc. 157; — .phus.de Pratis, IKi n; — de Vantoone, 1*1 ; — Fran- ;. nnt., 260; — Jac, 77 ; — .61,101,102; — P.,deRupe, - Poncius, 225; — Slnph., do s. 157, 159, - Steph., de 157. s, Btius Ossacicce, mil i lis, ), 50; miles, 93; — pros- , de Rocha,153. s (OuilO, diaconus, t03. s. V. FlolB. (Joh.). 259; - Michacl, lOÏ. rnioie, Arniov (Jo.). 163; — i2; — Steph."de Rupe, 157, Peirus), frater, 104, .22,77. , faber, 32, 35, 43 ; fraler, (Giraudus), Munlis Maitri, (Bornetus), nobilis, flIiuE ilis nobilis Potri, ï:îl ; — idus. 259 1 — a. 151; — liraudus, miles. 49, 30, 52: Jl., doiiiicellus. 116; miles. .16 ; ^ Jac, Monlis Mauri. - Joh., 247; — LagPi' minus do Cig cenlius, 242; Vonlaono, 25 Aroutpbus, prioi 61. Arrosa (Joceran. Stcph., 160; Sloph., 160. Arscleriis [Versu Artaldi, Artaud Ouil., Isoardus, 4; - 1,4, 14; — 1 Arlaudus, de la Artaust (Bcrtr.), Arvo; (Oiràldus) Pe., Petrus, 1 Arvière (Prieur com, de toch\ ' (Peti-us), '.C'k tra, uot., : Ascolmus, cleric 97, 98. Aspcris (de), 15, lur-huich. Aiperis (de), Bon Jo., 18; -J. 57 ; - Uaritiu — Obertus, ni pus, 220. Aspcromonte (de Assolinus, de De Assolmus, canon. Asselmui, miles Pétri Hostagn Assincllo (de), F tcnsis, 8.Ï. AteaulAs (de), 44 Ausegni ai'corb Atfarium. 62. V. Au. (Umbertus), \ Aud<;bauçt (Pétri Audebaudus (Jac Audcberli (Auth. Job., not., lE 202, Audeberlus, cai 129. Attdomarii. A-rs Rupe, 157; — sus, 13, 20 ; - Audeodi alto) M. Auduberti (Barlb Auçerii (Cjprii Predicalorum. 46; bajulos d W., dominus i Augcrius, de la I TABLE ALPHABETIQUE Attgiar (Guil.), Beigneur d'Oie, 303, Auraariua, de Ribcriis, not-, 81. Aunss (dp), ïtriclus, 30. 47, 5S. L. d.dela Cliue. Auraùa, A-sica (BaibalduK do), 2, 5, 6. Orainon [B.-A.]. AuraysoD (d'), Raymonotua. filius Jacobi et Dcpos G. de Uoslerlis, 66. OraUon [B.-A .]. AurcBco (de), Drogoaela. rnooiaUs, Ï60. 264. V. Ourit. Auresfl, Aureso, 110. V. Aurosa. AuribulU |Gi.|, do Rupo, 15.3, 157, 100. 162 ; — RajmuDduï, 160. Aurioli (Pe.), IM- Auripelra, 98, 253. Orpierre. Auriple, A-E. (ilonthoiiusl, 150;- F^anciscu^i. 150; — Guillelmn, mo- oialis, 150: — Jacobus, 150; — Pi'., 150. Auroja, Aurosa, AuroSG, Aurossa. Aurousa. Auroscna (Arnulphus), frater, 159, 167, 171 ; de Rocha, 185; — Berlr., 133;— G., de Rupo, 160; — Cuil., de Rupc, 1.32; — Jacobus, de Clusa. 185, 188, 189; — Johannes. frater, 143, 14*. 156, 158,159. 167, 168, 169. 170, 176, 178. 180; — Mar- garita, monialis, 156: — P., de Rupo, 157, 160; — Potrus, fralcr, 170, 225; — Rajmundus, 188, 189 : — Steph., 125, 143 ; de Rupo, 134,157. 167.171. Aurosena (Joh.), 144. V. Auroja. Aurosa, Aurosia,l, 4. 7, 12, 13, 15, - 62,63, 65.67, 69, 70, 71, 72, ), 332. Auroitse. mont, du ivoluv, près de Beriaud. ise (N.-D. dY 280; — reli- usos, 896; -(Sle Marie d"), t, tiO. BertauC ou La Crotte, n. de La Boche^ei-Arnauds. lus (Ambrosius), de Curbagno, di (Aolb.;, ,, de Ve] ni, A-nni (Faloo). de Podio utorio. 68, 120, 121. fODO (de), Marçarila, monialis, ) ; prioressa, 2t4 : — Mariela, \pe.). 128. Il (Guil.), do Vaiioco, filius tri, 202. 211. 212, 213, 221; - ie, 73. . , ''<"!?'>}, à ., , du Rupe, l3i Qlius. 57. V. .\idulphus r, A.rdi. A-rii. A-ri«. A-rius rnesia). fllia Joh.. 242; - Ar- idus, 164; — Aj-marius, 242; _ __, Joh., de Sto Cni- pÎDo, habilator de Lazero, 240, Ï42; — Ysnardus, 6. Aymaronî (Avmaroiiu;], 242. Avmo(FraQCiscus),242; —Jacobus, 208. 222. Ajmorici, A-cus (Laolel.), nol., de Vapinco. 198, 199; - Steph., DOt-, 173, V. Eïmerid. Aymoneti (Poucïus), capellaaus. 216. Ajnaudi (G.I. de Rupe, 157, 160: — Jac, de Rupe, 157, 159; - Joh., 242; — Pclrus, de Rupe, 1S7, 157. Aya (Mansus de). 262, aU. Les Ayes, ham, de la Roche. Ays îde]. Isoardus, Y-«, 34, 46, 48, 57,61. V. Aix. Aineria (de), Lagerius, 140. Cf. BaboU (Jac), de Vapinco, 2(S, 210, Bailles , ,. BaiUi des MoDlaieues, 272. Baiu., BaiuU, BaïuU. Bajulus (G.), 21;— Joh., 267, ?7Û;— Potrus, 109. 115, 116, IIT- BajuU,62, 85, 226; — Aplcnsis, 85; — de la Clusa, 25; — Mao- therii, 99. 184: — Rupis Arn., 167 ; - Sistarici, 185, 195, 196, 197: — Vapioci, 47; — de Vcn- taone, 66. ^1. Balbi (Ja.). 47; — Ste., 47. Balbis (de), Joh., Vapinconsis, 64. Balbs (Ge.), 30; — Sleph., Jac, 3(1 ; — de Clusa. 26, 30. 32. Balcio. B-cis. B-ciis (de), Baai, 95, 125, 155, 157, 159, 166, 323. Le» Baucc, eom. de la Roche. Balisli;rii (Berth.j, domicellua, 184. Balma, B-mas. B-mi» (de), 47, 52, 54, 57. 61, 153, 166. La Baume, L. d. de la Roche. Balma Amaudi, 57. La Baume- det-.A mauds. Balma (de la). Ce.. 22; - Job., de Rupo. 157. Balme (Jota.), 100. Balmis (d«]. Rai. capellanus eplï- copi Vapin.. 51. 52. Banb<;lim(Borti'.).91,158;— Rajm., de Vcntaooo, 158. 170, 176 177. Bannas (Las). 30. Les Bannes, Aain. d'A ubestagne. ^ DES CHARTES DE N. D. DE BERTAUD. 335 Bannum. 124. Baracio (de), Alaysia, subpriorissa, 185; — Laureta, monialis, 185. Baralis fPontius), 73. Baraz (de), Arn., 26., Barata^ 84. Barba, 9. Barba, de la Rocha, 155. Barballi (Guil.), not., 82. Barbarii (Pe.), 136. Barbitor, 71. Barciloneta Vallis Vitrole, 252. Bar- cilonnette. Barletum de doa., 39. Bareti (Pellcgrinus), 101. Bareric (Ray m.), 18(6. Barnerii (Podium), 242. L. d, de Ventavon. Barnerii (Joh.J, de Rupe, 160. Barnerius, villicus, de Rocha, 1. Barnieili (Guigo), 9. Barnoardi (Bertr.), nobili.^. 245. Barnosa, monialis, 35. Baroois (Arnaudus), judex Vapin., nobilis, 255, 257. Barrais (Poncius), 73. Barracio, B-tio (Barracia de), prio- rossa, 192; — Laureta, monialis, 192 ; — Sebilia, monialis, 185. V. Baracio. Barrels rPetrus), 8. Barret(ae), Agnès, femme d'Arnaud Flotte, 306. Baretto Inferiori (de), 253. Barret- le-Bas. Barium Rupis Amaudorum, 127 ; — Vapinci, 144. Bartolomeus, barbitor, 91. BanieUus (W.), 25. Bastardus, 184. Basterii (Steph.), not., 185, 188, 189. BasteHui, 2d5. Batuti, 267. Baucis, Bautis, Baux (de). Barra- lus, 294 : — Hugues, 319 ; — Raymond, 283. Les Baux {B,- du-R.}, Baucio, Baucis (de), 102, 222. V. Balcio. Baudemar (Oddo), 10. Baudetus, 166. Baudi (Tibaudus), not., 761 , 178, 179. Baudimento, Baudu-o fde), Anth. 242; — Salvator, 91, 97, 151, 158. Baudoine (Biatrix), monialis, 77. Baudoini (Albortus), de Rupe, 153 ; — de Luco, 153. Baudus (Job.), miles, senescallus, 195. Bausani, Baussanni (Joh.), de Rupe, 160 ; — Pe., de Rupe, 137, m ; — Steph., de Rupe, 160. Bautio, Baux (de), Y. Baucis. Les BattXf ham. de la Roche. Baylo, B-les (Jac), 64. Baynoni (Planum), 226. Beynon, l. d. de Ventavon. Bealis, 131. Beata Maria de Aurosa, 166. N.-D. de Bertaud ou la Crotte. B. M. de Bertaut, 46, 51 n. N.-D. de Bertaud ou la Crotté. B. M. de Gradibus, 165. Au Monê- tier-Allemont. B. M. de Pratis, 193. Au Sauvas, com. de Montmaur. B. M. de Salarobaudo, 77. Celle- Robaud [Var). Beata Maria Magdalena de Rupe, 157. La Rocke-deS'Arnauds. Boate Marie Vapinc. (cimiterium), 231. Beatrisia, B-trix, comtesse d'Albon, 296 n ; — femme de Juc. Eusta- che, 351 ; — filia Anth. Pelati, 259 ; — mater W. de Mosteriis, 46 ; — monialis, 225 ; — relicta démentis Tomatoris, 259; — uxor Arnaldi Flota, 1 bis ; — uxor Vill. de Mosticr, 12. V. Biatrix. Beaux (La), 332. V. Labeos. Lor béoux , tor. de La Clttse et de Montmaur, Beaux (Les), 332. V. Balcis. Becea (Sleph.), 16. Bechc, B-che, B-chi (Humbcrtus), donatus, 198, 199, 218, 221. Bccheti (Petrus), 54. Bedale Subteriore, 137. A La Roche. Beinet (La.), 58. Beldinard (ad), 153. L. d. de la Roche. Belins (Joh.), 146. Bella (Andréas). 145. Bellojoco (de), 98, fSS.Beaujeu, ha- meau de Ventavon, Bellomontc (de), W., not., curie Vapin., 62, 63; capellanus S. Honorati, 65 ; capellanus cpiscopi Vapin., 71 ; not. Otonis, cpiscopi Vapin., 72, 78, 79 ; canon. Va- pin., 87 ; arcÉdiaconus Vapin.. 103. Belvezer (de), U^o, 1 bis. Benasana, subpriorissa, 225. Benedicti alias de Pechota (Joh.), de Clusa, 262 ; — Petrus, 262. Benedicti (Petrus), pelliparius, de Vapinco, 257. Benedictus (Joh.), 130; — papa, 258: — Pe., frater, 31, 32, â3, 43, 44, 47, 49, 50. Benevent (de), Ant., 10. Benevento (de), Alarda, monialis, 185 ; — Alaysia, monialis, 185. Benevenuti (Guil.), de Ventaono, 263; — Joh., 259; — Petrus, 242. Beraudi (cubicula), 160. Boraudi (Jac), de Rupe, 160; — Joh., de Rupe, 157 ; — Poncius, 336 TABLE ALPHABETIQUE capellanus ecclesie B. Marie Mag- daiene Templariorum de Rupe, 127, 128 ; — RosUgnus, 202, 218. Bercngaria, uxor Ferrandi de Rosa- nis, 114, 115 116, 117, 135. Berengarius (W.), 35. Bérenger (Raymond), comte de Pro- vence, 285. 331. Bergognoni, B-nhoni (Tibaudus), 226, 24!^. Berjoni (GuiL), 187. BerioDus (Steph.) 108. Berio (Martinus), 88. Bermundi (Pe.), miles, 80. Bermundus, frater, ^ICK) : prior do- mus de Bertaudo, 104, 109, 110, 111. Bernard (Dom), 308. Bernardi (Bprtr.). 158, 170, 177 ; — Bertr., de Ventaono, 242 ; — Guil. 145 ; — Guil., de Barreto Inferiori, 253 ; — Ouiraldus, 1 : — Jac. de Teycheriis, 242 ; — Joh., 175; — P., 175; — Potrus, 256 ; — Petrus, frater, de Lumis, 181 182, 185, 188 ; — Poncius presbyter, 181. Bernoardi (Bertr.), 242. Bernardus, domiuus S. Saturnini, 85 ; — Guigo, fiUus W., 37 ; — notarius, 1 ; — sacerdos S. An- dreel, 1 bis ; — W., de castro Maie Mortis, 37. Bernudi (Pontius) , sacerdos , de Rupe, 157. Beroasii (Petrus), 148. Berolfi, Berols (Petrus), 5, 11. Beroni (Petrus), conversus, 69. Berors, B-out (P.). 3. Berort, 19. Berra (de), Hugo 101. Bertau, 16... ; Bertaudum, 1, 5, 8, 9... ; Bertaut , 2, 6, 10, 16, 22- 24, 47... ; Berthaudum, 153, 262...; Berthaud,273,274... Berthud, 118 n.; (et presque toutes les chartes), Bertaudf monastère de femmes, de Tordre des Chartreux^ sis sur la corn* actuelle de La Roche- des-Arnauds, vers Habou, au lieu dit la Crotte. Bertaudenses, 145. Bertaudeni, 19. Bertaudi fV^allis), 269. Bertaudorum (Domus), 131. Bertaudo (de) Guil., clericus, de Va- pinco, 123, 124, 130, 131, 144, 146. Bertaudum, 158, 164, 170, 177, 188...; Bcrtaud, 168 n... Ber- thaud, 187 n, 274... Ferme de Ventavon. Bertaut (de) G., frater, 9. Bertolomeus, sacerdos, 88. Bertrand de Forcalquicr, 219. Bertranda (Johanna), monialis, 185. Bertranda, priorissa, 225. Bertrandi (G.), de Rupe, 157 ; — Joh., de Annela. I87 ; — Petrus, 112 ; Poûcius, 260 ; — Poncius, canon. Chayracii, 174 ; — Rodul- phus, miles, 59. 73 ; — Vincen- tius, de Rupe, 153, 157. Bertrandus, abbas de Luira, 12 ; — frater cenobii S. Andrée. 1. Bertrandus, canon. S. Ruphi, 14. Bessea (terra de la), 18^. L. d. de Lazer. Beyrrit (Giraudus^, frater, 68. Bias (Arnulfus), I06. Biatrix, relicta Francisci Bonihomi- nis, 248. Y. Beatrisia. Biganni, B-nus ^i.). de Rupe, 160. Biochana (de), lo7. V. Bochani. Bo- chaîne j vallée du Grand Buech. Blacha, 150. L. d. de Gap. Blacha, B-che (Joh.), frater, 193 ; — Lagerius, de Rupe, 157; — P.. de Rupe, 157 ; — Petrus. de Rupe, 223:— Petrus, filius Steph., 137; — Steph. de Rupe. 137. Blado (de) Petrus, capellanus, de Auripetra, 253. Blanchard! (Michael), not., 181 Blanchonis (Steph.), 168. Blandina, 10. Blayni (I*etrus), 271 n. Bochani (Serrum de), 86. L. d de Montm,aur. Bocharda (carreria) 330. Rue de Gap. Bochcti (Pe.), 64. Boerii, 19 ; — Artaudus, 259 ; — Gi., de Rupe, 157; — Guigo, servions dalphinalis . 271 ; — Guil., 124. y. Boyerii. Boeti (Lagerius), Rupis Arnaudo- rum, 172. Boetii (Raymbaudus), 174. Boiset, Boisetz, Boisset, Boissetz (Gc.), 23; — Oliverius, filius W. 22, 27 ; - Ugo, Ugos, 13. 22, 23, 25, 30 ; — W. 13, 24, 25, 27. Bolc (de), 57. BoU (D.) Bolfart (Serre de), 304. L. d. de Montmaur. Bolheni (Joh.), vicarius, 262. BoUati (Jac), frater, 219. Bolo (Bertrandus), 151. Bompar (Martinus), 76. V. Bonspars. Bona, Bonna (de), Franciscus, nobi- lis, vicecastellanus Montis Al- querii, 267, 268 ; — Giraudus, not. episcopi Vapin., 14, 16, 17. Bonafemena, B-mina, monialis, 156, 161. Boaafides, B-dey (Jac), nobilis, de VenUono, 234, 251. 263. Bonardelli (Joh.), de Descrto, fra- ter. 241, 248. Bonavalle (de), 57. Bonneval (D.). Boneti, B-tus (Guil.), capellanus cu- ratus de Barreto Inferiori, 253; Joh. 9; — Joh., frater, 161 ; — Petrus, 1, 23. V. Boniti. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUI — Slcph,, di not., lÛ, 135, 167, 169,172; retU. BoroUi (ViQca). 49 Borrilhi (Joh.jj J>^. Itcph.), 116. .aDlelmus), 111; — Ni- lo Laisero, 182; — Pe- 9 (Àgerius), miles, 64 ; 7 ; — Giraudus, jurispe- ■; judeï curio Vapin., B: — Guil.. not.. 191; 15», 160; - Joh., do 7; — Joh., de Vapinco, — Jousaudus, 103 ; — s, miles, 6i; — Raimb., io Laul«rio, 64 ; — fratcr Roll., miles, 54 ; ilphus, Ro-s, miles, 68, 46; — Roll., milos, 54. Ilclmas. de Vontaone, 91. 14. V.Bonfil, Bonsfll, i (Franciscus) de Ven- ;ius), presbyler, 1*5. V. lit.) do Rupe. iDu. !, BDnusniii,-liuE(Bert.) 3c., de Vapmco, 30,32 ; Iphus, 3. 5. 3. V. Bompar. (Jac), 239; aliat Bufla, Petrus, 241 ; atiai Viui, ■o, 238 ; — Ugo, convar- — w., - - - 3,4! - P., 3, 18; ape. 157,1(10; — Raym Sorrelli. , rocha, rochaclum, 82 de Montmauir. BuF-m (ad), 242. L. d. : Uè. L. d. de Bertaud. 1.1, 127; — Steph. 235. , Borno (do, d'oo), 48, 57, . dt Montniaur. I. de], 82. doutomauro, 69. ,), de Lus, 106. Umbertus) 78. lulus, 46. 18. V. Borrelli. rtaudaj, moaialis, 264. lus (Jacobetus), 79; - 3; — Polrus, 127. 181 ; ■ilhi (Joh.j, DP (de) W.,92: ■ Bosc. -cofdo.del), 49, 50,60; — Bosckaragium, i 135. Bosii (fl.), frater, " ■ ■■'■ .sFsli □i (Petnis , !oUo (d^, P (Anth.l, so, 217 ; — do Rupe. i Botini (Lanklmu! Boto (Guil.), 136. r L. d. de Vent Boychi(Riperia).) Bojer. -n, -rius 125, 126. 127, V. Boerii. Boy» |del). Rosta licie Templi d BojEseti (P.), frai Boysseti, (Seirun Ventavon. V. BoTsscEo (de), 01 BojEsoni (Af.), d Bracholi (W.), 16 Bramafam (de), r de Venlavon, Brandonut eccle VeoLaouo, 2M Breios (Poncius). Brianczbanojs, i Bricius (Guil.), IC Bricono (in), -um de Vtntanon. Brigand] (Joh.). f] Briniardi (Joh.), ( Bcisdovra. 226, 1 Brisis (de), domu! Brocasixim, 257. Brissii jJoh.), a Brocberii (Joh.), — PetruB, de Brocherias. 201, BrODdolli (Anton Bruna, -e (Alay 161 ; - Antht 262 ; — Johai 204. 338 TABLE ALPHABETIQUE Brunardi (Durandas), deRocha, 163, — Steph., 131. Brunera fNicolaus), 29. Bruneria (Nicolaus), fratcr, 61. Bruaeta (Michel), conversus, 60. Bruaeti (Ar.), i bis; — P., 5. Brus (B.), 21; — W., 21. Brutinelli (Hugo). 201. 206. Buffa, 240. V. Boutosii. Buiro, Buyre (de\ rupis, 55, 86. V. Butiri. Le Pic de Bure^ n\ont, de La Roche y Montmaur et Saint- Étienne-en-Dévoluy. Bulco (de), Pon., 1 bit. V. Bolc. Bunibel (de), pratum, 50. L. d. de Montmaur. Buos (Raim.), 20. Burcio, de Monte-Mauro, 50. Burgundio (de), Vienucnsis diocesis, 202. Bourgoin (/.). Burriani (Peregriuus) , jurisperitus, 52 Buscliardi (Joh.). 152. Butiri, Butri (rupis), 58. 61, 62, 65, 67, 69, 70, 71, 72. V. Buire. Buxi (curia), 256. Le Buis (D.) Buysardi, Buvssardi (Joh.), de Rupe, 133, 157, 168. faballi Armati, bajulus, 81. V. Chavalarmato. Cabassole (Joh^, miles, magister racionalis, 183. Cabestagno (de), 112. Chabestan. Gabruna, 1. Cadro (de). Caire (du), Raymond, prévôt do Ghardavon, 304. Gafîarelli (Joh.), 150. Gaiart (Humbertus), 7 ; -— Ro., 4. Galandrea. 4. Galma, -o (de). Pondus, 67 ; — Steph., frator, 9, 17. Galvetum, 8, Chauvet, ham. de Gap. Galvetus, mons, 52, 81. Mont, de la Cluse. Gampi Sauri (castellani), 267, 270. Ganipo Sauro (de, in), 30, 60, 192. Le Cfiampsaur. Gampum Girbaudi (ad), 242. L. d. de Ventavon. Gampus canonio Rétro Ghastel, 150. Canallolare, 131. Ganardoni (Jac), 242, 244. Ganonici Gardaonenses, 64, 86, 129 ; — Ghayracii, 174 ; — S. Ruphi, 14 ; — Ulcienses, 67 ; — Vapin- ccnses, 1 bis, 14, 70. 76, 83, 87, 111, 114, 169, 180, 202. Ganonie Vapin. (terra), 222. Gantclla, 216. V. Montis Mauri. Capellae: béate Gaterine Fratrum Minorum Vapinci, 235 ; — de Ri- millu (?) . 202 ; — domus milicie Templi de Rocha, 83, 157 ; — fortalicii Arnaudi Flote, 223 ; — ordiaata par Guil. Ariundi, 220. Capellaniy cappellani, 22. 65, 155, 215, 216, m, 223, 235, 242, 245, 258, 259 ; — castri Manteerii, 54 ; — cura tus de Auripetra, 253 ; — de Balcis, 166 ; — de Bertaut, 17, 161, 245..., etc ; — de Glusa, 188 : — ecclesie B. Marie Magdalene de ordine Templarioinim de Rupe, 127; — de Frayssegnosa, 119, 120, 121; — de Lazero. 111; — de Rometa, 70 ; — do Rupe Ar- naudorum, 142 ; — episcopi Va- pincensis, 51, 52, 54, 55, 59 ; — S. Dcaidcrii, 28; — S. Eusebii, 72 ; — S. Honorati, 67, 73 ; — S. Pétri de Subripis. 77. Capellania, capp-a, 246 ; ^- Pu- gnctorum, 260. Capitulum ecclesie B. Marie Vapin.. 100,145,273;— Bertaudi, 156. Capud bruscorum, 199. Gapue (principatus), 183; cf. 337. Capoue (Italie). Carcers (Isnardus), 22. Gardaon, 304. Ghardavon {B.-A.}. Gardaonenses, Gardio-s : canonici, 64, 129 ; — ccclesia, 131 ; — ordo, 86. Gardossensis (ordo). V. Garthusiensis. Caregare 131. Gario (do), GuU., not., 102, 103, 107, 180. Garpentoratensis (curia), 231. Car- pentras ( F.]. Carrerie Vaptnci : Bocharda, 330 ; — Major, 59; — S. Arigii, S. Erigii, 201, 330. 357. Garthusia, Gartusia, 193, 198, 199, 226, 261, 262, 263. La Grande Chartreuse (/.). V. Ghardossia. Garthusiensis, Gartuciensis, Gartu- siensis, Gartutiensis, Gartrucian- sis, Ghardoccnsis (ordo), 52, 135, 155, 156, 181, 185, 189, 201, 211, 219, 231, 238, 242, 255. 258, 266, 269, 270, 272, etc. V. Ghardo- ccnsis. Gaslario (de). Raines, 284. Cassa, 80 rr Ghasse. Gassagnes, 317. S, Jean-de-Chcusa- gneSf ç^uart. de Gap. Castellani : Gampi Sauri, 267 ; — de Manteerio, 132 ; — Montis Alcruerii, 267 ; — Rabahonis, 145 ; — Ventaoni, 251. Gastellarium, 79. Le Châtelar^ l. d. de Gap. Gastelleto (de), 170. Le Castelet, h. de Laraqne. Gastellum Vonno, 61. V. Vena. L. d. entre La Roche et Montmaur. Gastello (de), Aynardus, Aptensis, 85. Gastillonis (Dominus), 57. Châtillon (D.). k DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAU ; de Aotravonis, 185 ; — ds la, i8. 81 ; — do Devoloi, 57 ; le Laisero. Laiaro. 111, 18S ; de Mala Morte, 81 ; — de ilbeerio, 54, 64, IIS ; — de ite Mauro, 107. 140, 193; — Rupe, 137, 148, 159; — do itaoD. 46, 66 ; — S. SalurniQi, — episcopole DioDse, 57. Vetcri (de), 47. Château- ix-Ut- Vei/na. nu9 (RaiDaudus], 85. ina, monUlis, 156; — alia Lialis. 156 ; — uior Joh. Bor- i, 243; — uior Pétri Oachié, lE, 5. M, Caudumi (terrilorium), 1, . Chaudun. i, 5. V. Cbauia. f, CaïsllerU, -nus (Bcrnarl), — Umboplus, pater, 62 ; — bcrius, fitius. 62, 67. Ceasii, Ceascii (Jac), de lero, 182 ; — Steph.. de Rupe, 160. rei, 88. V. SiciUa. [Pe.l, 8. !.i, de Bupa, 160. as, de Manteerio, lOS. (W.), 86. (Gi.). de Rupe, 157 ; — P., dic- t*olalu8. 157; — Pelrus, fra- 185. 186, 1H8. i (Durandus), 151. o (de), Augorius, 176. Poirus), de Rupe, 172. tria, S60. de), Steph., de Agniera, 188, (de), Ravbaudus, 2Î8. lia (Joh.}. de \ ejoe, 861 n. ids (Laatelme el Rodulphe), es, de VenUvoD, 274. V. ti (Giraudii9), capollamis, de inco, 258; — Ponciua, nol.. tagai (Rostagoua), 176. (LudoTicus), deBelIojoco, Zii. ird, -rdi, -t iLantelmus), — Odonolus, Z; 171. ;! (Angoleta), 3; — Vilelnius, - Hugo, 3. cens, -nus (Bermondus), do estagDo, 112; — Ja., 9 n ; — isaudus, 9j. Iria (Arnaudus), 186. 127 ; — de Rupe, 160; -Cuil., 126; ■onîlla. 153; — Vgo, 126. lai (OiraudusJ, 91 ; — Vtlel- ,91. Chalezanorum (lot. Ghalie [Guil- . scol Ghsili (H.), Je Ru| Chalm, Chalm», (d,!), Steph., fra Chalmassa. 247. L oom' de Monti, ChalmOQ (de). 103. ChaloU, Chalolli, • alias RoQciai. ' MetloEur!, de Ri Petrus, de Rup 166. Chai loi iua, de Ran GhnUolo (de), Hug Challon CJac), de . Cha lotus (Josaaudi Chalpins (de), Stef Chalvet, 60. L. de vélum. Chalveti (Jac), 73 Monte Cluao, 1! Chalïioi (B.), de F Chamba (Rajmuiii ChamelMi (Job.), i Chantes |do). Amei Chamousset (do, ei entre Rabow et Chanaberiis ^n), - L. d. lia Sauv: ChaaartU, -du a ( de Castro Maie 36, 38 ; — Jaus berti. 38, 44 ; - — Robertua, 36 Cbandauselh [a), Z Chaotmals, 163. V, Chapbaudi (Lanteli Chapbaudorum (tel Chapelle de la Pur Capellc. Chapullus (W.), ca] ChapuciM, 216. Chapucius (Hugo), Chantaonenais (pre Chardocensis, -ossi 192. V. Carthua Chordossia. 189. ChardoQotum (ad). Ventapon. Charles II, roi de ! — prince do Sa Charthu^ieaais, Chi 118. 147. V. Ca Chasaguas, Chaasa — LnK^^u^i "<'' 148. 149. ChasaU, 264. Ckaeia, 248. V. Ca Chasagnianiia (tcrr Cassagaes. Cbassagois. Chassa (do). 150, 235. ChostcU, 253. V. S. 340 TABLE ALPHABETIQUE GhasteiUono (d<:), iS. Cf. 297. Chd- tilloti-en-DioU |D.). Chastilono (de), Albcrtus. il. Chatbaudi (Lantclmus). de Vcq- taane, pator, 158, 164 : — Hlius, 165; — RaduUus, R-phus, 46, 158 ; — Bodiilphus, 161 , — Ray- mundus, 16t. Chalbaud (Pratum), 64. L. d. de Ventanon. ChauchaYcii (contrata). -ohaiçl {al], 67, 86. L. d. de ta Cluse. Chaudunnum. Chaud un iim, 145, 1^, 223, 215. Cliaudun. Chausoncrius (îjtcph.), 99, Chauvini (Raym.), 109. Chauvinus, 1. Chauza, 2. V. Cauiha. Chavaillers (llmborlus), 5i. V. Ca- valer et Chavallep. Chaialct, -to (in), IDS. L. d. dn Sauviu. Cbaîallec, -lerii, -lera, (G.), do Rupe, 157 ; — Giraudus, oJios Trovet, K3 ; — Imberlus. de Va- pÎDCO, patcr, 32, 47 ; — filius. 47; — Jacobas, alia$ DaDiello, 223 ; — P.i.t; — l'etrus, de Rupe. oiiiw Troveli, 157, 208; — Sal- vator, de Muute Orsorio, 156; — Umburlus, 64. Chavatcrc. miles, 93 n. Chaîne (Jnh.j, 71, 72. 73. CbajQos iHugo], de Vauinco, 75. Chayracii(caDoaicusJ, 174. Chay», Chavsii (Joh.) do Angnoria, 185 ; — Petrus, 81 ; — Poncius, prior Durboois, 138, 189. V. Ayraudi, 247. Chens (de), Odo, 61. Chors[acs), [J2. ,Afon(. de la Cluse. Chevere (d'en), Henricua, castolla- DUs Rabahonis, 145. Chieras (Las). Stepb., donatus. 192. Chincatrix, 101. Chii-ogrilli. 5, 30 n. V. Cirogrilli. Chivallerii (Sleph.), de Rupe, 157. V. Chavaller. ChivcEi (Stepb.), 2^0. Ciasci (PoDCius), do Rupe, ^157. V, Cigauteriô (de), Bor., 109; — Hcn- ricus. lombnrdus, 107 ; — Petrua, 109. V. Cigoterio. Cigoerio (de), Citçoheriuin (apud), 6i, 231, Sigoyer. Cigosla, 65. 67, 69. 70, 71, 2(7. La '■■' "■■. de Montmaur. Llbei'lus, junspcnlus, udui lui-PB cnpiluii Pou., 18. B. Mario Uagdalene do Râpe, 142;— B, Mario Vapinci, Ml; — Fratnim Minorura Vapinci , 235; —S. Martini Vcotaoni, 259. Cinquentim, 151. Cirogrilli, cirrogrillorum (Tcnaljo), (de), Sloph.. fratep, 155. Clapelosiora, 8a. L. d. de S. Sa- vournin {Vaiicluiej. Claporlus (ad). 186. L. .d. de Ven- \ (ad). 109. L. d. dt La ^"K l2, Clara, uior Guil. Arcci, 175. Clarct, ClarclQ td<-). adrocb. cumba, rivus.61,02, 63. 65. 69. 70, 71. 72, 82. 86. 193, 264. U Rif, tor. de Montmattr. aaruli (Giraudus), de S. Juliaoo, 185. Clareto (de), Baudonus, Dobilis, àe Ventiioiio, 237 ; — Polru», nobi- iis, 242. Claris, (Bornardus), frater, 87, 104. 161 ; — Duraadus, convcr adniiaijtrator gcncrniis, proeu- rator Bcncralis, maeister orium. 21, 24, 26, 27. 28. 29 30, 31, 32, 3:i, 35. 36. 37, 38, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 54, 55, 56, 58, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 74, 75, 77. 78, 79, 80, 81,83. 86,92,93.95,97.100; ~ Petrus frater. 105, 106, 108, 138, 139, 140, U9. Claris. 9. Clausonna (de), Pe., 16. ClauaoDna. abbaUa. 12 ; monaste- riuni, 242. Claasonne. Clauaura, 225. Claustra ; Bcrlaudi. 166 ; — occle- siu de Giniaisa. 58 ; — do Man- thcerio. 114, 116. Clacarius Sistarici. 195. Clarelli (Arnaudus), 208 ; — Pelrus, vicmuls, 159. icra, NycM, Njuro, 114 i(rivus), Ï4î. Toi: de Vttt- d, en las), Combas Aq- , -Antoni'dorum (ad), -Au- an), Combis Bertfiigariis mbis (inj, 91, 228, 229. 230. î. 347. Les Combei. L. d. (in), 247. L. d. d«3 Sauaas. 1 (de). EgidiuE, jitrispcri- bitator \^piDci, 180. I, 11. la : Aroaldi Flote, 54; — ,'inamalîs, 150. lonei impériales, 11. io de Ventaone, 16. 12, 13, 56, 69, 86, 180... Coqui (Joh.). 76. GoplorLi {Styjh.j, do Vopinci Corderias, ZSt. Coreardi (Quil.), 154, 166. 1 rcardi et Corrcardi. Corna (do), Po., bajulus de ¥■ Coraans, -nz (de), Arnaudus. 1er Durbonis, 52. Coruatus (Potrus), 92. Corps (de). Cuil., £96. Correardi (Raymb.j, do Lu V. Coreardi. Correolam, 223. Correxa, 171. Correo, h. de Corl (Giraudus), do Aspui Cortesii (Salvalor), not-, J8l Coi-tosius (Raynaudus), 72. Corvi (G.), do Rupe, l57. Cosat (del), nions, 52. Le tnont. de Montmaur. Cossoli. V. Coceli. Costabclla, 50. L. d. de Mo Costa (do la), Roslagnus, Vilk-lma, 68. Coala (doj Poncius, not., 19 Cuuslanci (Amulphus), de Ri Coslarum (in pede), Costas Le/ Cottes. L a. de Vea Cosle (Guil). 238. Cotorii (Joh.), 78. Criiruo, Crin ho (Bot.), i Bertr., nobllls, 251 ; - lius, do Vonlaono, â4 ; telmus, 226. Crinii'slni (do), Guil., frat rius, 191. Crioa, Ci'Jnha, Criona (de), rispcrilus, 141 ;- Polru 98, 141. Crialioufl, Iratcr, 185. Crucis (Pratum), 8. Cugoi (Joh,), meroalor do A Curatorius (Petrus), 85. Cui-aci : de Auripotra, 253 BarretB Infonoci, 25) Monte Ayglino, 254 ; taoni, 2S9. Curbagno de), iU, 235. (B.-A.). Curie: Buii, 256; — de Vapinci, 271 ; - Gray 256;— Guillelmide Mosi — miMor VapiDci, 226 ; tis Alquorii, 256, 2R8 ; therii, 18-i ; — paiaciL dalphinalis, 256; — S 256; — Serri, 254,^6; tarici, 195, 231 ; — It VapiDci, ffiS, ^7; ~to: sieTapin.,»5, 2:i7; — TABLE ALPHABETIQUE LJactilis, clericus.de Uoslciiis S'i DalmocU. -su . -Ui , -lii , (Ghalvi- nusi, de Rupn. 157; - Joh.. d< Rupe. 157, léO. 181, £83; — Pe- trus, 104. 106; _ Pontius, 181 : Dalpbiniitus, M7, Ï70, 305. LeDau- DafphM, 823, ÏÎ5, 2G6, 270, £71 272. 293. DanicUo, 223. V. Chavallcrii. DatiliunlRichaTusl, 110. Decani Vapin., 1. 198. Décime, 11, 82. 86. Drllaia (Uiro). U. Dcgnaco, Deanisco (àe), Joh., cle- ricus, nol., t&S, 171. Derbono (de), 105. V. Durbo. Deserlo Ido], ail. Le Disert, eoir,.* d, Chdtillon-le- Désert. Deusnosgardo , 153. Dovolio (de), 7 ; Devolodlum, 9, 18. *5, 57. 81, 106, 155, 159. 160, Mi, 198. 2*2, 256, 260, 262. 264 ; Do- TolORium, 22, 23, 24. 26. 27, 28, 29, 35, 36. 38, 39, 40, 41, 42 43, 44 ; Doïoloi, 10, 13, 57 ; Devo- lois. 45 ; Devolott (de), 21 ; D6- voluy. 290, 297. 298, 341, 353, 358. Le Dévoluv. Doïolodii (Berlr.). 185, 188 ; — Du- randus, 75 ; — Oiraudus, 225. Devolodio (de). Asselmus, 133 ; — Nicolaus. 163. DoTolodius (Duraadus), ci vis Va- pinci, 73 ; — Polcus. 152. iÏBvoIogia (Beatrii), tcstis, 22. JoTQlois (Jac), 13, 26 ; — Pe., cle- ricuf, 23, 30; — Steph., 22, 30 ; 3ia, 57. DU (Dr.). 31a (de), 0.. nionialis, 161 ; — Jo- hann a, monialis, 161. DiaeoTii, 46. 66, 67, 103. >iensls : curia, 231 : — diocesls, 257 ; — episcopi, 14. 57. Dicus. Dio, Dio4, Dious. 61 ; — Odo, -s, 34. 47 ; — Pe., fratcr Dionenc, 10. Disderii (Jac), de Chauduno. 225; — Joh. de S. Slephano in Devo- lodio. 256. Diu, de Rupe, 124. Oius. de Monle Mauro, 32, 47, 62. V. Dieus. Qivionc (de) Ouido, bsiulus Sista- rici, 196. 197. ùo (W.), sacerdos, 71. Doa, 39. Dotiit'niM Ose et Manlekerii. 145. Dominui Vapmcemis, 84, 109. 123. Dominici (Matbeus), not. curie Sis- tsri, 183. Domut : curie apud Rabahoncm, 145 ; — Foina, 54 ; — milicio Templi de Rocha, 48. 64, 83 : ~ ecclesie S. Pelri do Rupe, 1;J7 ; — Templi do Tftlnrdo, 110. DonarcÛis (Balma), 93. V. Balma. Donafi, 71, 76, 87, 187, 188, 192, 198, 199, 218, 221. 260, 262. Doni (Andréas), 80; — Huga, Huguola, 80. rellus, sacerdos. 68, 87. Dorche (Potrus). corderius Vapinci, 235. ^ Douçani. -sans -zani (Joh.), de Va- Çinco, 37, 76 ; — Marinus, de 'apiuco, 158, Crayo. 242. Droguais (Joh.). 188. Du., procurator, 15, V. Clari et Duranduti. Du., sulor, 47. Duarum, Duorum Rupiuni (SIricUis), "" L. d. de Montmaur 'nuUlmi do Raybaudi c thaerio. 1%. Durandi (Jac), do Rcorterio, 109 : — Pe.. 66. Duraudus, canonicua Vapiu., 14 ; — con'ersus, 13 ; — frater. 4, 5, 8, 9,11,12;— alius, frater, 155, 228, 229, 230, 232, 236, 237, 243 ; — sacerdos do Rocha, 1. Durbo (de). 20 ; Durbo. 15. 52. 83, ,-^. .. : burboQ, 290, 294, a„, 308, 326. Durbon, chartreuse, coin' de S. Julien-en-Bochaine. Durbonenses, 13. DurcQcie (aqua). 232. La Durance. " * (Bcrtranuus), loûbardus, 180. Dun is (Hugnnetus). , 272. Dioii (D. 117. (D.). Ilibrod. (Oiraudus), c Ebreduuonsis curia, 231 ; — prcpo- aitus, 64 ; — provincia. 258. Ebreiuni (eonventus), 235. Ebreduno (de). Anna.momalis. 185 ; — Bruneta, monialis, 185 ; — Nicholulus, de Pinaïrolio, ten- ter. 254. Ebredunum, 256. Embrum. EccUsiae r B. Marie de PraUs, 193 ; — B. Marie Magdalrao, de or- dino Templariorum. 127 ; - B. Marie Vapin.. 100; — de Ber- taudo, 18... ; — de Giniaisa, 58 ; — de Manteheilo, 64 ; — do Monte Mauro, 52 ; — domus mi- lirie de Rocha , 48 ; — major Vapin,, 220 ; — S. Golunibo, 202, DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. 343 M; — S. Johannis Rotundi Va- ' in., 231; — S. Laurcnlii de ■entaoDe. 19, 80. 88, 250; — '>. Uartini Ventaoni, 170 ; — S. 'ctri de Monte Mauro, 61 ; — S. 'etri de Rocha, 51, 52, 68, 126, 37; — VapiDci, 16. ;e9, 03. Lei Ecougu {!.). ni fRaybaudus), 169. Iphi (Henricus). not., 123. Ludi (Gi.), lïO. V. Ejuaudi. li (Petnis), 162 ; — Stepb-, de lupe, leO; — VinceoLus, do tup*. 160. as, Elis (inagisler),frsicus,68,6». iTicipatio, 57. iTxta (archidiacro d'|, 335. 1 (Anth.), 242; — Riporlus, 176. >. Jacutator, 104. èle, mère do Ouil. de Corps, 299. ilbaudi (Podium), 8. ^Ibaudus (Pc), prior de Ventaoû, odo (d'I, coUis, 76, 1», L.iLde a Roche. icopi : Dionses, 14, 67, 61 ; — )igaonsis, li ; _ Vapinoen- es, 1, 3, 5, a, 9, 12, 14, 16, 7, 18,50,51, 52,54, K, 59, 60, il, 62, 63, 67, 68, £9, 70, 71, 72, 3, 74, 75, 76, 78, 79, 83, 84, 86, 17, 90, 92, 100, 111, 119, 123, 126, 28, lao, 13i, 133.135. 136, 145, 46, 150, 154, 289, 323. 345, 346; icopi (Oddo), 137. V. Eïesqne. udi (Oiraudus), frator, 99, 113. icDgarJa. uxor Asselmi de Ro- :ha, 90. lum sive pasquerium, 223. ndi (Ouil.), 150, 218. ndorum (domus), 218. ieu (JohJ, 153. haloas (B.), 3. harena, 52. hareoa (de 1'), Bobertos, frater GiDiaiseJ, 58. hirolii (Joh.l. de Monle Mauro, .39; — Pe., 138,139. hirolionim (foas), 139. L. d. de Montmaur. hirolus (Giraudus), ModUs Mau- ■i, 112. ofor. -rius (Durandus), frater,48, i9.50, K. V. Scofarius. oferii (Lanlolmus), 144. ot (l'elrus), 75 lonjarda, uior Steph. Blacho, 137. lenjorde (Falcolina), de Masailia, nonialU do Subripis. 77 ; - Ma- -ia. priorissa B. Marie do Sala- :obaudo, 77. «ron (di Pofrus, I. lerons (Ge.), fliius Slepb.. frater, CT, 29, 32, 47 ; — Jacobus, 26, 50; — Sleph., frater, 12, 32, «, 49, 50. Espina [h"), 15. L'Épint. Estableria. prier de Tcsa, 17. Estreç. -Ipcich, -trecl, -treict, -treig du Montmaur. de Monta Mauro, MoDiis Msuri, rivi Sigoste, 61, 62, 63. 67, 72. Lettret, l. d. de Montmaur, Etienne, prieur do Pommiers, 308. Eudo (O.), do Rupc, 160. Eustaoho (Jar.), de Rabous, 351. Evesquc (0.1, de Rupe, ICO; — Guigo, 163. V. Episcopi. Evesques (Poncius), 159. Eiilradi (Fraociscus), de Vomel, 207. Ej-lrardi (Franciseus). 221. Ejaaudi [Giraudusi, de Mauterio, ' 134. V. Einaudi. Eyraudi (Michscl). babitator Ra- baoni, 215. V. Eraudi. Ejsaurati (Guil.), 139. Evsauratis (du), pratura, 149. L. d. dit Sauvas. Ejsmidus, frater, 166, V. Ysmidoni. Fabcr (At.), conversus, 60; — Mi., diolus Mala Musca, 66 ; — Petrus, do Vapinco, 64 ; — Bol. laoda, moiUafis, 173; - Ros- t«ugnt:s, de Furmiero, 172; — Steph., do Vapinco. 173. Fabtr, 32, 35, 42, 43, 228. Fabri (Bertrandus), 78; — G., 16; — G., de Rupe, lliO;— Girau- dus, 75; — Guil., 182; - Ouil., de Serro, not., 166, 167;— Jac, not., 182: - Joh.. 138; - Lan- lelmus, 116: — Mîcahcl, do Sa- Yornono, M3 ; - P., de Rupe, 157;— Petru», bajulas, 62; — Pelms, de Bortaudo. 137 ; — Pe- trua. frater, 249, KO, 251; — Honlios, 169; — Pontiua, cleri- cus, de Upaysio, not., 232; — Pontius, de Saysio, 230 ; — Steph., de Rupc, 133, 157. Faiola IP.). S. Falca, Falche, uior Oddonia Epis- copi, 137. Falctdia. 235. Falco, 120. V. Autrani, Falco, de Podio Lautorio, miles, 54. Falcooa, uxor Richauvi Malaura, Fangirotum (ad), 202. L. d. de Gap. Fara (do), Bonifacius, migor iudei comitatuum Proïincie et Folchal- querii, IK; — Hugo, clericus et £ot., 73, 74. 75, 76, 84, 86, 87,89, 90. 92: -Jac, nol., de Vapinco, 198, 199 ; — R., ofSciaUs Vapin. TABLE ALPHABETIQUE 159 ; — Bodulphns, judci Vapin., 181. Farella (Gi.), de Rupo, 157, 100. Fai iela, 225. Faucberii (Felrus), fratcr, 18û. Faucon», 321. Faurc (Joh.). 1. Faurcs (P. . 13. Paya (En), 158. 176. m. Forlt de Ventavon fi du Bertac. r Rsjm Utri. Felistii'(Guil.).deMonleMauro,189. Feoudvm, 1»8. F/udum eccUsie Vapin., 61. Feraudi [Petrus). 150. Fcrioli (Fons), 202. L. d. de Gap. Ferrarius (Steph ), 102. Festa: apoMolurum Philippi et JacobI (("mail. 98; — B. Marie srp 1cm- bri): m sept.). 189; — B. Juliani (28aoûl) 135; — B. Mîchaclis (29 sept.), 8iî, 112; — carnisprivii. i:)l, 1^; — nalaliï Domini (2j d.-c.), 158, 186, 2(M,20i, 208, 2i6, 228. 229. 2:8, 248. 254 ; — nali- ïitalis Domini (id.), 236, 26.S; — Omnium Sanctonim 11" nov.]. 84, iW, 116. 188, 189, 193, 211, 215, Zaï, 247:— Pasche, 158, ÏB2; — S. Andrcp (:» nov.), 14J, 185. 34G; — S. Johannis Baplisle lâ.l juiD , 134; — S. Juliani (28 août) 22<), 243: — S. Marlinilll nov.), 251, 261; — rosurreclionïs Do- mini, 158. Figuorïis (Volona di) 242. V. Velo- Filholi (Giraiidus), 245. Filini (Giiil.), de Laisero. Jnc, 182; - Pelrus, 11 Filioli. Fillol (DurandusJ, 87, Ittl. Filiiinnaluralii. 231. Filolus. Eutor, 77, 43. Finnnis IJob.) de Rupc, 157. Fi«cut. (38, 79. V. Phisicus. Flendina, monlalis, 156, 161. Ftaaala. 41. FloHudi (Petrus). !7. FloriaE, uior PoDcii Baralis. 73. Flovis IJac), de Yenlaono, 212. Flota (Arnaldus). 1. 4, 9. 14, 15, 16, 21. 54. 2T^, 275, 288, 288 ; — Amaudus de Balma, 52; ^ Ai-- naudus, &lius Osasichc, 83, 94, 314, 322, 323; — Arnaudus, miles, 118, 121, 127; pator, i'i,. 306, 3:13, 334. 3.37 ; — Amaudus. sc- cundus, Glius. miles. 155, 159, 194, 195. 196. 197, 200, 223; - Ludovicus, lllius Ravmundi et Andreïe O.lonesae, 22"4 ; — Mai- rrcduF, Malf-s, 1, 155; — Bai- Imldus. Ra^uibaudus, 1, 4, 155, ^5- — Raimuadus Raym-s, 1, t, 155. 275; — Baymundus, et Audrevo Odoocfse. 224; — Ar- nauda, moniulia, 260; — Arthau- da. 262, 261; - monialis, 116, 15ti ; priorissa, 155; — Philipa, priorissa. 219; — uïor Bodulphi BcrL-andi, S9. V. Âdalajsia, Sibî- Foeganna milicic Tenipli de Rupu, Foillas (de), Albcrlus, sacrista Dicn- sis, 57. Foieo. - cos (Pe.). fratcr. 5, 17. Folhia stu fuelha,S62. Folliculus, collis, 1, 155. L. d. de la Hoche. Forcalquerium, 101, 186; Folchal- qucrium. 1^5; Fotqualquvrium, SÏJ; Forcakarium, 88; Forca!- cheriiim, 118; Forcalchers, 85; Forchalquerium, 163, 197 ; For- calquier, S79, 282, 337, 357. For- çalgvirr{B.-A.) Folqualcai-îi (comos), 80. Fulqucla (BcalmiaJ, monialis, £60 ; subpricipi-ssa. »1?, 264. V. Fulque. Folqueli (Franciscus), de Vapinco, 25li, Fontu (del. Rodulphus, miles, 48: — V. et \V., 14. 19. FoQlainilium, .52. L. d. de Veynfs. Foiilem Rajna (adj, Rcginam (ad), 246, 260. Fontreine, quart, de Gap. Fores. I. 235. Fore.stum seu çratigia, 262. Forojulïensis diocesis, T7 ; — epis- copus. 77. Frèjvi (Var). Foruerii lOuiraldus), 1 ; — Marinus, 130. Forrinc,-nic (Agnes), 1 13. Fortaliùtan : Arnaudi Flote, 223 ; — casti'i de Lazaro, Ht ; — curie Ventnoni, 76 ; - Maniheeru, 115, 117; - Ventaoni. 98. 226. Forte (de),Gaurridus.deSistarico,231. Fraiscao^a, 54. V. Fraysenosa. L» Freyssinouse. Franc ia, 85. La France. Francia (Marinus), lOS. Franciscus, nrior Carthusic. [Dmn FrançaU Alaresme, 14:i7-63], 2li5. Franconessa (Jncoba), nioter Joh. OriniBudi 148. Francoois (Cuil.). de Lurs, brcche- rius, 20l,20û,215, 220. Franco rum (rei), 225. J^Vati-ej Bcrlfludi. 12, 17, 46, etc. ; — Guiuiaise. 5^. Fratrcs minores Vapinci, 23."i. Fraj-sen (ad), 215. L. d. de Gap. Fraysenosa, -sinosa, -sinoia. -csc- piiosa, -ssenoSB, 68. 119, 120, 122, 129, 134, 184, 192. Fraysoneria Ide), Uurandus, cano- nieus Vapin.. 169. Fravsseneria (Catcrina), monialis, 22:;. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. Vontmaur. Isricus, imperalor. 1, 18; rei, 9. aaaz (OirauduB). 12, ichel, -eta, -eti, Presgct (JacO' His), sacerdos de Rocfia, 21 ; — oh-, I3b; — Petrus, 11, «, 67. rni (ArDulitbuB, 173. rseli (Jac.1, nol., 176, 181; - uondus, Dieosis, 57. ^ni (Slepb.). 129. mia (Jac), 79. yo, -onis (Po.), coovorsua, 9, 13. :anim (Podium), Furchiis [po- liom de), M2. L. d. dt Venta- K>ns (Rû.j, 3S, 40. mierio (de), 148, 178. Furmeyer. □D (de), Martinus, 17. ., Apteasis cpiscopua, 5. allana, 11. [>elli(Bertr.),capellauusdoClusa, 88. \àè (Petrus), VA. V. Gajcheli. kopis (Joh.l, clericuî, civU Va- linci, not.,ï^, 255, ileto (de), Joli., fraCor, vicarius. lerti (Gui1.),jurisper lUs licenciatus, oTSc 98, 199; " .alU Vapia.. us, 92. :hetorum (afare), 68. . V. Oaliti. cic (Poacetus), pelLiparius, de 'apinco, 257. et (de), Petrus, 12, 46. na (Pe.). 21. phonus (Petrus), 169. snia (S. Jacobus de), S53. S. Joe- «e» de CompoiUlU (Eïpaanei. tz, Oualitz (Cuil.), de Monte lauro, 105; — Petrus, 105, 106; - Rajmundus, 105. ardus, canouicus Carda ooensis, 5; — Guigos. 32; — Laotel- lus, 31. V.Galardi. .rio(del,jBC.,248. erius, Iralcr de Vallo B. Mario, 0. iba, 211. V. Gorgolhj. ibetl (Baudotus), 242. , 272. 289, 291, 292, 317, 320, 23, 327, 330,351, 357. V, Vapin- Garcins (Porta), 59. P. Oarcinelli (Joh.), 160; de Rupe, 157 ; — 1 OarsiuoUi. Garcinetlus, solor, 27. Garcioi, -nus (Ge.).30, 1 de RabaoQo, 25«; — 247 ; — Jac, de Vall rio, 209, 221 ; - Joh de Rabaouo, 1^ ; Rupe, 160 ; — Ode diclus Chuuardus. di — Poncius, de Dev — RajmbauduR, 8; dus, caste lia uus et oni, 251, 252; - Guarsini. OarciQoruin (terra), 193, Garde (Jac.) jurisperitn: Gardias (ad), 245. X. d Gardiaaut Pratnim K pinci, 235. Oardiolani(ad),82. 1,.de ""flf - I, -teouU9, taonus, seoioF, 259. Gariua, monialis, 156 ; langui Fabri. 172, Garini (RBïmundus), 151 Oariuus (Slmeon). (te. GarnaudijW.j, 47. Garoerii (Pelrus). de Bt prior Durbouis, 20, i rator, 13 V, Guarue Garrelli (Petrus), 15. 1 Oarsens. -eux, de Pelra GarsinelU (Joh.), 73. V Gascheta, 68. Oascheli (Jac), de Ham — Johauna, 169 ; — 110. V. Guaschetua. Gastapani (Anth.) alita . Gaucourt (de), Radul] gubernator Dalphinai Gaudemara (Bealrii), 65 Gaudemarii, -rius, -ra 216 ; - Bortr., 141 ; Joh., Qiius Andrée, 65. Gaudemarius, 58, — pi Gaudencbi IPetrus), bal taooi, 25l. Gauderigni (Bertr.), 148 Ga«diaas, 169. Oaufredi, -fridi, -frid (Ber.) 88: — Ber., i Bemardus, 151 ; — — Gnil., miles, de V 96, 97, 98i —Jac, Venlaono, 251 ; — 141, 164; — Laoteln de Ventaono, 226. Z 252, 254; - Ludori 16 TABLE ALPHABETIQUE de VeaUono. 251; — Riym., □obUis, de Ventaono, !26, £35, m, Ub; — Wi, 8. lufridua. V. Laucello. Luiiudus, 11. iuIIeriuii(Joh.), not., 94. luserandi IGuil.), de Ventaono, »1. lutberti (Ponc), de Uanteerio, 98, lutBiii, -erius, -ers, -ier (Anth.), de Rupe, 157; — Ar., deRupe. 15T, leO ; - Bor., 80; — Bortr., 97 ; - J«c. M7 : — Joh., £06 ; - Joh., d'Anari, 38 ; — Joh., not,, 9&, 155; — Pellearinus, nobilis. de VenllvMO. 236, 223. 229, 230, 46; - Poirus, 1^ ; - Pondus, 158. 176. 177: — Ramundus, 175; — W.. 76. Cf. OoQlerii. luterii IMolendinum). 64. «utérins, 19; — do Rupo, 157; — Il (Giraudus|. 144 ; — Guil., 209, '2Î1 ; — Petrus, de Moote Maure, 189; — Slepb., de Rabahouo, 143. iseti (Jac), de Mau- - . . -Jac, not. 235; - Steph., de Manterio, 134. - V. Gauhié, Oascheti. lydaai 4 ; — Petrua, 1 ; — Raibaudus, ajb-8, 130. 1T3. noois (Bermundus), 57. a (W.), judei curie Vapin., 70. eti (Jac), 211. laentu, 106. i (Anth.), 269 ; — Joh.. capel- QQs caratus Veolaoni. 243, 259. , Grassi (Gauterius), 130: — ., 33, « ; — Pc, frator, 46; — ellBgrinus, de Bupe, 160; — etrus, 8; — Petru«, nol., 268; - RostagDus, 8; — W., 47. iaetli, alia3 Oarciaua (Joh.), 9. ioDODoU (0.), de Rupe. 157; - Guil.. ffl ; — Joh., d3 Rupe, 160 ; — ., do Bure, 157. audi (JoD.), (le Malborc in De- jlodio, U6 ; — Lagerius, de atero, 247: — Maria, aliaê arina, de Malborc, 146. ona. 57. Grimant, C Glandage ona (de), Hugo ; Poolius ; Ray- undus, 72 ; — Urabertus, de ûDte Mauro, 60, 72, 82. ounhs, iO. laudo, 61. V. Trisoaudo. (W.), 28. «eli (Guil.), de Rosams, uat., 4, 115. 116, 117. 1 (Joh.), ftl. Stoph. Chausouerii, icia (GuiUelroe), do Monte Mau- itii (VÏncoDlius). 138. da (de), Hugo, canonicus Ulcien- s, capolUuus episcopi Vapin., neriu9, prior Durbonis, 51, 52, I. V. Oarnerius. relli (Pelrus). miles, 52. V. sini (Petrus), dictus Cbaftoart, 1. V.Garcini. cbetus. 54. V. Gascheli. 'Oli (Morrum), 264. L. à. de {ontmav/r. Guelis (Rogerius), 22. V Ouersi (Anth.). 242; - 242; — Sleph., 242, Ouersis (de), 3.53. BoUde Ouichardus, de Monte — miles. 82, Guichart, 10. Guigo, Ouigonis (Ar.), d: --'- '- Rupe, 163; 157. Ouigo, Quigos, capelU Cliisa, 30: — darphic 307 ; — filius Emou frater Durbonis, 105 — sacerdos, 16; — episcopus. 9. Guilini (Gauterius), 66. Guilinus, 1. Guilis (Petrus), 7. V. Ooe GuilJelma, rnooialis, 15 mouialis, 156 ; — ui Oambeli, 242; — Oïo erii, 127; - uior Cigauterio, 109; — i Alhaudi, 249. Ouillelmus. capellanus c gno; , 119; Ambelli. 150; — epi pinc, 14, 155, 181, 1! ty. Clapon, Sclapont et miles, 270. Guinaudus. 12. Guinasia, Guiuase. Ouiai et n. V. Qiniaisa. Guinossa (W.), 3. Guioni (Coudamina de), ( la Rooke. Ouiraut (en col), 168. V. de ta liocht. Ouirameudi (Rostagnus) tus 197. Ouilberti(Po.). 46. Ouilfrodua. 18, 22. Oula des Amesuras. 52. haut-Étriiit. l. d.de Gubas, faber, Trat^r Giai Oulosi (Arnulphus), 215. Outturis (P.), sacerdos, I ïlamundi (Petrus). pre Hasdrea (Guil.), oiclus Bupe, 167. V. Audrei Heibaud (Michel), scigui liers, 350. Holysabet. priorissa, 77. Hemo. Hemes (Riperlua ISô; de Ventaono, i' TABLE ALPHABETIQUE Hanrici (RaTinbaudus), deHanlerio, bajulus, 99. Haoricus, comas Lomelli, 81. Herbortua, prior de Pelra, 18. Sermita do CurbagQo, 2K. ITominei Arnaldi Plota, 9. Honorali (Houoralus), 18*. Honoratug, frater, ^. Boipitatis S. Johannis Jerosolïmi- lani de Vapiaco, 37, 64 ; — S. Uartini do Vapinco, 73, 201 ; — VonUoni. £59. HosUcii. -chi, -chii (Baudonus), 262 ; — Giraudus, pater et (liius, do Foule Bartbaudi. 262, E64 ; — Guil., dB Ponte Bertbaudi, 260, Hugo, epîacopai Vapin., 8, ; frater de Durbona, 105 ; - civitatia Vapinci, 39. Hugoliai (Raymundua), 98. Hugonencha (Fous), SS4. L. d. de Ventanon. Hugonia (Ouii.}, 238 ; — Salvator, 841; - WL, n, 17. Huguelus, 113. Hombert l•^ dauphin. 326. Humberti (Job.l, 198 ; — QuU., Monlis Maim, 193. V. Imberl. Illsrii (Job.), de Rupe, 160. Imbert jOiûl.), do Montmaur, 340. Tnotndtwm moDaalerii Bertaudj. M6 269, 272, 346. lodia, abbatUsa S. Pétri de Subri- pia, 77. Injuria facta domioabus de Ber- taut, 28, 66, 93. 155, 194. loaocent III, 277, 278. Insula fonliï S. Genesii, 101, 102. Ulé-ëxtr-la-Sorguet {VX lotermoDlibas (do), Borreilus, pro- curator episcopi Vapin., 63. Uola, 64. Isnardi (Praaciscus), jurLiperilus, 198; ~Lantelmus,fraler,33. 49. 50, ■ ' . [■a, 22. J acobus, sacerdos de Bertaud, 4, 19, 20, 26, 27, 29. 30. 32, 6, 37, 3S. 42, 43, etc. Jil.), 129: - Vicea- Mantucrio, 132: — Vin- 04. 3. intelmiis). 242. . milea, 66. Jausso-i (Bai'tli.) , do loïa. 184, IM; — QLrau- collatius, de Vapiaco, »6; — Ouil., junior, 259; — Job., 259; — Poncius, 242. Jauzaudi {LaDtelmus), miles, 55; — MasIoDus, mile:!, 6. Jauzavidus, miles, 5. Javaudana (Alasia), 102. Javaudanorura Blacha), 150. Jay (Rodulphus), 233. Jean (Dom), généraL des Chartroui, Jeau XXII, pape, 335. Jcriiîslnni, (18, 186, 197. 318, 331. Jobie, Jueblo (Bertr.). 175 ; — Ven- lapnuï, 242. Joco fViiioeiilius), 13. Johnnaa, inoaiali^ 156 ; — alia monialis, 156 ; - uioc Pe. do Oia. 18i. Jobannus, capcUanus, 43, 44 ; — frt- tor, 12, 85, 87, 15.5. JohaamoLIGuil.], not., 116. Johannis (GervasLus), de Rupe, 157 ; — Job., capi^llaaus curatua de A.UFipctra, 253; — Ravbaudus, 173; — Tbomaainus, 212, 213. Jolium, 185. Jordacii (Ouido), 1 ; — Laatelaïus, 131, 144; — Pelrus, 113; Jordans (W.), 22. Joyfri (Potrus), de Saysio, 230. Judicis (Wi.i, presbyter, 8. Judicu. U, 6j, 67. 68, 69, 70, 73, 74, 81... ; - comitatus Vienne et Albonis, 82 ; — curie Vapin., 64 ; — opiscopalis Vapin.. 59, 60 ; — pro Dobili Osaaicca, 157. — Sia- tarioi, 183, 196, 197 ; — temporel do Oap, 357 ; — terre capitull Vapin., 145: — Vapinci, 89, 181, 272 ; — VoQtaoni, 178, 219, 250. Juliana, monialis, 156. Juliani (Joh.), 24â ; — Pe., de S. Stephano, 38 ; — Sanctus, clori- cus, 65; _ Steph., 242. Jullianus (Raymuadu»), 85. Juramentam : in anima, 141 ; ~ supra peclua, ^^, JurUperiti. 61, 114. 116, 141, 144, 154, 159, 176, 180, 183, 198, 199, xvarolus, KapuUos. cornes Proïii cie, 80, 88; — Guil.. 110; - Labeos (un, in, de|, Labao^o 'm\ Lab«osuni (aai, 4. 48, 52. 55, 60, 61,62,63,65,67, 69,70, 71, 72, DES CHARTES DE N,-D. DE BERTAUD. 349 82. y. Beaux. Ixibeoikfff tor. de La Cluse et Montmaur. Lâcha (G.), de Rupe, 160. Lacu Sicyt, 225. L. d. de La Cluse. Lager (Pere=Pierre), 10. Lagerie (Gatherina), moaialis, 264. Lagerii, -rius (Hamberlus), de Lucio, 161 ; — Ge., 24 ; — Joh., de Vi- trola, 264. Lagerius, capellanus majoris ecclosie Vapinci, o6. Laia (de), Aalais, 16; — Ar., 4; — Lantelmus, 16 ; — Lombarda?:, 16 ; — Raimbaldus, 16. V. Laya. Laiserum, 182. V. Laserum, Laza- rum. Lazer. Lajardi (Bermundus), 151. Lambcrti (Jauzaudus), 8. Lambertus, conrearius Otonis, epis- copi Vapin., 75; — de Asperis, capellanus, 65 ; — Galvanz, 12. Laubertus, 11. Lantclma, fllia Dulcie » uxor W. Odoziis, 59. Lautelmi (Goirandus), frater, 47. V. Goirandus. Lantelmu.<«, capellanus castri Man- teerii , 54 ; — conversus, 56 ; — de S. Laurentio, 68 ; — episc<^pus Dignensis, 14, 155; r— films Ra., 21 ; — frater, 79 • — monacus, 13; — prier de Petra, 22 ; — tes tor, ol. Larnagiis (de), 257. Larnage (D.), Lasaruin, Lasserum, 177. 230. V. Lazarum. Laucello. -unsello (de), Gaufridus, episcopus Vapin . [Geoffroi de Laincel, évèque de Gap, de 1289 à 1315], 143, 144, 146, 147, 150, 154 n, 156, 164, 169, 172, 173, 174, 180, 185. Laudimiurrij 24. Lods. Laufredi, -freydi, -ffredi (Guil.), vi- carius, 19é, 201, 211, 220; — Joh., 257. Laugelas (de), Gaterina, monialis, 161 ; — Margarita, monialis, 161. Laugerii \(Guil.), ^rocurator domini S. Saturnini, 8o; — Petrus me- dicus, 235 ; — Poncius, de Bello- joco, 98- Launardus, sacerdos, 11. Laura. mater Johanneti Ysnardi, 249; —monialis, 161. Laurencii , -tii (Albertus), 82 ; — Bertr., 82, 151 ; — Joh., de Rupc, 157 ; — LaureQtinus, de Carmagnoïia, not., 226 ; — Oli- verius, 82 ; — Petrus, 82 ; — Pon- cius. 82. Laureucius, -tius, capellanus do cu- ria, 46 ; — sacerdos, Gù. Lau5 (ad), 127, 137. Lac de la Hoche. Lautardus, frater, 161. Lautaudus (Bertr.), 90. Lautaret, collis, 13. V. Altaretum. L. d. entre la Cluse et St-Julien- en-Buchaine. Lauterii, -rius (Guil.), frater, 102, ia3; — Jac, de Rupe, 160 ; — ^.,104. Lautoudi (Martinus), 150. Lavandera (Guigo), 43; — Pe., 43. Lavor, lavor meyCeheriu^y 199, 240, 262. Lauzeto (de^, Steph., not., 112. Laya (de), Âlaysia, monialis, 156 ; — Arnaud, 30) ; — Lantelme, 300 ; — Lombardus, Lum-s. miles, 49, 50, 51, 52 ; — Margarita, monia- lis, 185, 192 ; — Raymundus, mi- les. 118. V. Aya, Laia. Laya (de), nomus, 81. Bois de la Cluse, Laydeti (Petrus), 122, 156. Laynardi (Raymundus), de Yen- taone, 88. Lazarum, Lazerum, 111, 158, 164, 177, 182 et «, 288, 239, 240, 241, 247 . V . Laiserum , Lasarum. Lazer, Léchas. Lochiis (de), Leschiis (de), 13, 47, 198. Mon:, de la Cluse. Lentino (de), Odo, not., 228, 229, 230. Leonnardus, 8. Levatam (ad), 259. L. d, de Ven- tavon, Let'eti (Guil.), 225. 242, 244. Leyssea (a la). L. d, de Lazer. Licenciatus in medicina (nobilis), 235. Lignaragium, 135. Lius (de), rupis, 85. L, d, de Satur- nin (Vauclvtse^. Loba (Guillelma), de Monte Mauro, 108. Lobeto (de), nemus, 159. Louhet, bois de la Roche, Gf. Lupetum. Lobo (Gi.), 73. Looutorium, 264. Lombarda (Fons), 151. L. d. de Ven- tavon. Lombarda, monialis, 156 ; — mater W. do Pootiz, 22. Lombardi, Lon-i, 109, 180. De Lom~ bardie [Italie). Lombardi, -dus, Lonbardi, (Ge.), presbyter, 28 ; — Giraudus, do VaDinco, 201, 211, 217, 220, 221 ; — Ucnricus, 54, 64 ; — Hugo, 201 ; — Pontius, 28 ; — Raybau- dus, de Manthorio, 184 ; — Ros- tagnus, 220. V. Lombartedi. Lombardus, medicus, 12. Lombartedi (R.), de Manteerio, 129. Lomelli (comos<, 81. Loys (XI), dauphin, 272. Luco (de) Mar., not., 110. Lugduno (de), Villelnius, 16. Luira, abbatia, 12. Lure (i^.-A.).* Lumis (de), 182. V. Luns. TABLE ALPHABETIQUE Lunardi, -rii (Pddcîus), !38, £39, UO, . L. de 241. Lunar.-arl, (Podium) , 2, VentaBon. Luaelli (Aolh.), 235 ; — Martinus, frater, 145. Luna, Luais (de), 47, 57, 63. Lus (D.]. Lupctuui, coUis, 1, 155. Loubet , col de la Roche. Lurs Ide), 215. Lus (de), 106. V. Lumis, Luus. Lus (dej Laolulmus, i MabUia, rooDialis, 156, 161, MabUo (Joh.). 63. Maceia (B.l, 17; — Petrus, 70; ' W., 17. V. Maceya. Macellarii, -lus (Drcvetus), nobills, 235 ; — Polrus, do Podio Laule- rio, iOO ; — Baymundus, nobilis, liceuciatus in modicina, 235 ; — Steph., 72; - Wi., 55. Macellariut, 256. MacoUi (Ar.), de Rupe. 157. Maceya (Bertr.), caooD. Vapin., 76 ; judei, 73 ; vices gerens episcopi Vapin., 72, 73: — Pelrus, 62. V, Mace^- Magâter Calvett, 8. Magiiter ovittm, 2S. Magtiter racitmalU magne curie, 183. Magna mortaiitat, 199. îiahayragijmt, iSÈt. V. Mayragium, Maheriee. maieria, 56, 169. Mflifredi (ArtaWus), 1. Uairigas, Muiieas, 2. Maingas (de), Uicbael, capellanus, Major eecleiia Vapinci. 86. Major prior Cartucietteta, iS5, Mala Comba, Cumba, 84, 113, 146, 215. MaUcombe, lor. de Gap. Mala Morte (de), 38, caslrum, 37, 81. Malemort, chat, ruiné de St-Éùenne-en-Dècoluy. Mala Musca, 66. V. Faber. Malaptoria de Roca. 16. Malfliira ([.antalrous), 36 ; — Ri- 120, 122. Devolodioj 148. Matt- am. d'Agntèrea. t (de), rochalium. 62, . 69, 70, 71, 72. V. ^dont. dAgnières. leoriim (domus), 242. V. S' g;'' ioono, 242; - Guil., 242; - Hugo, 242. Mallaiari (Albertus), 193; — Steph., Malloti Uoh.), de Vapinco, 203, 205, ■us), 141; — Ravm.,148. IL. Mcleli. is (Fraociscus), de ^■cn- Malons (Baim,), 12. ■■ d Riïo, Malum Ri 242. MaîHf, tor. t Malum, Mallum Passeti (ad), 242. Maupat, l. d. de Ventacon. Mandamenta : de Clusa, 18, 199 ;— Devolodii, 18. Manias(Las), 61, 69, 70, 71. Le» Manje», bois de Montmaur. MenoDC (W.). civis ApUtnsiB, B5. Mancta, monialis, 156, 16t. Manganella (Job.), do Rupe, 157 ; — Pe.,42; — Pc, fra^tr, 4, 5. Mant {à la) Pc. Raymuadi. 150. L. d. de Montalquier, c de Gap. Mantcer. -teerio, -terii. -teberio, •tberio, -tior (de), Alasia, 61ia Lantelmî, 64; — Franciscus, not., 184 : — Guido, t ; — Hugo, 68; — Lantelmus. miles, 54, 64 ; — Raybaudus, filius LaDtélmi. mi- los, 64, Iffi ; — Bolandus, RoU-s, frater Lantelmi, 3, 54, 64, 68, 114, 115, 116 ; - Steph., 64. V. Be- reogaria, Dulcia, Qirauda. Manteorium, -teherium, - téier, -te- rium, -teyerium, -Iheerimn, -the- rium. 54 et n, 64, 68. 93. 9B, 99, 102, 114, 115, 116, 117, 129. i3î, 134, 135, 137, 145, 153, 184, 192, 198. Manteyer. MaulelagliDo (Jac.j, de Rupo. 160. Manuasso (Couveotus). 235. Manot- que [B.-A.) Marcella, uior Antb. Pelati, 259 ; - uior Pétri Achardi, 92. Marcelli (Arnaudus), de Bupe, 162 ; — Quil., de Furmierio, 1*2; — Stopb., 9. Marcclliui, -uus (Bernardus), 1 ; — Jac, de Bupe, 157. 159; — fra- tor, conversus, 46, 52, 60, 72, 88, 89. 90, 93, 97, 98. Marchesii (Ândrcasl, fralcr ordinis Predicaloruni. 186. Marini (Aalb.), doDatus, 262. Mareafava (Jac), de Vapinco, 84-— wi., clericus, 61 ; diaconus, 67, 89. Maria, 91 ; — de MoDtbraut, monia- lis, 42, 43, 47 ; — de Vapinco, moDÎaljs. 36. irina, relicla Bertr. Stephani, 250, 251,254;— uior OuS. Raym- baudi, 132. Marinus, archipresbyter de Campo Sauro, 60, cf. 61 ; — de S. Ju- ,70. Man-o (Berlr.), 149. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. 351 MartelA (Amaudus), bajulus Rupis Ara., 167, 172 ; — Rostagnus, 1. Martels (Ouil.) ; Lantelme ; Ros- tanç, 295. Martini, -^nus (Bcrtr.^ de Monte Claso, not., 157; — Giraudus frater, 106. 112. 141 ; — Guil.', 176 ; — Guil., de Chauduno, 245 ; — Guil., de Clusa, 225; — Jac, 73, 108; — Jac, de Valle Gaudcma- rio. 221 ; — Joh., 140 i — Joh., de Chauduno, 225 ; — Potnis, 67 ; — Raym., de Rupe, 157 ; — Wi., 73. Martinus, archipresbyter do Campo Sauro, 61, cf. 60 ; — de Rabaon, 43; — frater, 147, 150 ; — frater de Durbo, 20; — prior domus Bcrtaudi, 103; — prior Montis Riui, 155 ; — saccraos, 12. Martra (Arnulfus), 28. Masalgnis (de), liugo, judex curie Vapin., o6. Maslons, 12. Masoerii (W.). 33. V, Massoerii. Massilia (de), Bertranda, monialis de Subripis, 77. Marseille (B.-du-D.) Massoerii (Guil.), frater, ^, 96, 97, 98. Matacharra , Mathachara, Matha- charra, «rrum de Monte Mauro, 61, 70, 107. Matacharre, ham. de la Roche. Mataroni (Poncius), de Rupe, 157. Mataronum (Pratum), 138. L, d. de la Roche. Mataysina (Mura). La Mataieine Matolda, .sacnstana de Subripis, 77. Malhci (Etienne), d'Agniellos, 353; — Jac. de Vapinco, pater et filius, 216 ; — Petrus, de Rome ta, 70 ; — Petrus, de S. Stephano in Dcvolodio, 256. Mathous., prosbyter et hermita de Gurbagno, 235. Mathias, Matia, monialis. 156, 161. Mauda (Steph.), de la Clusa, 22, 23. Maurelli, -lus (Arnaudus), de Raba- on, 36; — Ge., 36 ; — G., frater, 175, 185 ; — Giraudus, de Monte Mauro , 140 ; — Joh., frater Giraudi, 140 ; — Lantelmus, de Monte Mauro, 187; — P., 3: — Radulphus, 164; — Ra^^baudus, Raymb., canonicus Vapin., 70 ; gerens vices judicis opiscopalis, 59 ; judei, 65, 67. Mauricii (ReboUus), de Rupe, 157. Maurini, -nus (Durandus), capella- nus monasterii S. Pétri do Subri- pis, 77; — Joh., de Rupe, 136; -Pc, 33. Mauroi (Joh.l, de Rupe, 160. Maynerius, 92, Mat/ragium, 135. V. Mahayragium. Mayrone (Jac), capellanus de Auri- petra, 253. Mayronis (de), Rostagnus, judex Sis- tarici, 183. Mei/rones{a.-A.) Maysonjde), 214. V. Pclati. Meana (P.), pater et filius, de Rupe, 160. Meanas, -nis (de), passus,64, i32. L. d. de Montrer. Meanis (de), Georgius, presbyter, capellanus curatus ae Monte Ayglino, 238, 254; — Guil., nobi- lis, 239, ^^40. Medici, 12, 235. Cf. Fisici. Medullione (do), Raymundus, epi- scopus Vapin. [Raymond de Mé- vouillon^ evéque de Qap de J282 à 1289], 123, 126, 128, 130, 131, 135, 143, 145, 156, 169. MeirarçueS, 319. Meyrargues {S. du-Rj) Meleti (Petrus), frater. 130. V. Ma- leti. MeUe, 176. V. Merle. Melosi (Pe.J, canonicas Vapin., 83. Menia seù barri ville Vapiuci, 144 ; ^ Ventaoni, 226. Mensura logalis Montis Mauri, 264 ; — Vapinci.21i, 216,220. Mentayié, 64 n, V. Manteerium. Afwca tore*, 147, 253, 255. Mertennarii Bertaudi et Durbonis, 52. Merdariqui (Ri vus), 245. Tor. de Ventavon. Merdos (Pratum), 64. Merle, Merlle (Amclius), jurispcri- tus, 176; — Jac, Lonbardus, mercator, 147, 159, 173, 180. Morlhe, 235. V. Gastapani. Merule (Pontius), 68. Mes (de). Philipus, 170. Mescla (Joh.), de Clusa, 185 ; — P., de Pelafol, 33 ; — Raynerius, 188. Métis (de), Petrus, vicarius, 264. Mevouillon (de), Bertrand, 299. Michael, -élis, -cllis, Michel, frater, capellanus, 161 ; — Andréas, 58 ; — Arnaudus, de Clusa, 172 ; — homo datus, 2 ; — Petrus, frater, 263; —Petrus, de Agnicra. 262 ; — Poncius, 242 : — Poncius, fra- ter, 176, 180, 185, 194, 197 ; — RaVmundus, 58; — Steph., 262. Micholay (Petrus), not., de Bureon- dio, Yiennonsis diocesis, 201, 202, 203, 206, 211, 214, 215, 216, 218, 219, 220. Miles (Petrus), 11. Miliciay 5. Milicia Templi de RoHa, 48, 82, 99, 133, 134, 157. 159. Milites ,22,48, 49,50... Militis (Joh.), 133. Milo (Alamandus), 18 ; — Arnaldu9, 20; —Guil., 309; — Joh., 55; TABLE ALPHABETIQUE taono, 230, S Milos, 51; — G.'., 2*; — Uuigo, S», 2», 30, 38, 298 ; — Guigo, Guigos, de Cluaa, 47, 52: miks, 60; — Po.,31: — vutus, dcViIsrio, it\ — Villoliiiutus, filiusGuigoms,4'7. Uilos {deaz), Uotclmus, 2f . MiDcardi (Guil ), 124, us, 60 i MLra'bJlio74 ; — V. Montbonoul. HoDbrant, 42. V. Mons Branl. Monestcr (pedagium del), 2. LeMo- nitier-A llemont. Moneta Provincialis. 246 ; — Vian- DEDsU, Viens, 1 Mi, 8, 13, 17.... MoDmaur, 10. V. Montmaur. Monoi iGaufredus). oot., 197. Mons Alquerius, 150, £18. 231, 2^, 2in. 868, 270. Montaiqvier , quart- d<^ Gap. Mons Avghnue. 182. Mont^glin. Mons Brant, 57. 271. MontWant. Mons Clusus, 157, 159, 168. Mont- clui. Mons Oardinus. 131. Montgardin. Mons Maurus. 4, 10, M, 47, 48. r.O, 52, 55, 5fi, 57, 58. 61, 62, C9, 70. 71,72. 78, 82. 104, 107, 108, 112, 138. i:j9, 140, 142, 168, 185, 187, 188, 189, 193, 199, 281, 29(1. 295, 302, 304. 313, 332. 340, 353, 354, %5. 358. Montmaur. Mons Orserius, 64. 150, 351. Mont- orai'cr. c de St-Jain-S.-Nieolai. MoDsUer(duj,Guil..274.V.Mosteriis. MontagliDR, -ajelina (Emm.), 8. MODlalin, 15. MoMèglin. MoDlallna, monialis, 156. Montanerii (Arnubhua), 211, 219 ; — Petrus, 247. Montarsina, uior Lantelmi Gauf- fridi, 251. Montauban (de) Avnard, Isnard, 353. 358 : — Raymond, 312, 332, 358. V. Moole Albani: Vapin., 64, 7(. V. Monbonout. Montbonnot (!.]. MonIbranC (de), Uniberlus. 23. Monte Albano (de), Gaucherius. de- canus Vapin.. 198 ; - Haybauda, priopissa. 169, 170; — Raymun- dus, Hlius Isoardi d'Ars, 48, 56, 57,61,81. V. Montauban. Monte Amato (de), tlufo, 74. 75. Muale Bonoudo (de). R., prcpositus Vapin.. 123; - \Vi.. TO. Moal«batoado (de), Bcrtr., do Say- sio. 214. Monte Mauro {Ail). Oulchardus, mi- les, 138; — Lumbarda, munialis. 185 : - Odo. miles. 67 ; — Sleph., fi'aler,9; — W., 67 ; — Ysnardus. 67. V. Monlmaur. Monte Orcerio, Orserio, Torserio (de), Aolbonia. prioresra, £60, Blis, — Guieona. Guipoueta. moui 225, 260, 262. 264 ; — Guil.. __ bilis, 264 ; — Margarita, sacria- tana, 260. 262. 264 ; — Baymun- da, moDialis. 156. 161. Monte Toraorio (de), 223. V. Monlo Mons Alque- rius. Monlalqtiiir, quart, de Montis Mauri (Arnulphus) . alins Cantolla. cbapu^us, de Vapinco, 21$. Moutis Mauiri (eastïum), 4. V. Mons Montis Riui (prioi-), 1m. Siontriai, couc. de Chartreux, eom* de Meounci (Var). Monlmaur (de), Steph.. 20. V. Monte Mauro. Monlmaur (Estreet de), 62. V. Es- Montorsier. -serio (de) , 64, SM. V. Monte Orcerio. Morandi (Anlh.). 259. Morandus (Pelrusl, 242. Morardi (Andréas), 242; — Calhe- riOB, 242 ; - Clemencijs. 242 ; - Pclrus. do Vcntaono, 186, 242. Morelli (Ponc), do Bellojt.co, 98. V. Maurelli. Moreta (G.]. 9. Moreti (Petrus), capcUanus, 242. Morçi's, Morsriis (de), Ajnarda. ir" a GuBvoli (ad). 264. L. d. de Moskriis iIote (Guil.), 169; — Joli., 264 ; — Petrus, 169. Moteti (Petrus); 260; — Poncius, 260. Motoniai (Albertus), frater, 131. V. Moutoninus. Moutoni (Gaufridus). frater milicie Templi, 157, 159. Moutonii (G.), de Rupe, 157. Moutoninus (Albertus) 122. Moychii (Steph.), 243. Moyeti (Guil.). not., 108. Moyneria, -ni (Anthonia), celleraria, 260, 262, 264; — Bortr., not., ' habitator Vapinci, 231 ; — Joh., not., do Vapmco, 231, 257. Munie Mauro (de), 107. V. Mons Maurus. Mura Mataysina, 192. La Mure (i). Mûri Vapinci, 73. Muschcria (mons) , 1 . Moussière, mont, et h. de la Roche. Mutonis (Petrus), frater. 225. Muysseria (mons), 1^. V. Muschcria. Myedon (Guil.), habitator Ventaoni, 232. Mymundi (Ar.), de Rupo, 160 ; — G., de Rupe, 182. Na, 10, 74, 140. Nasoerium, 153. Nefis (de), R., 3. V. Nephis. Neraore (do), Steph., frater, 131, 143. Nephis (de), Anna, monialis, 185 ; — Rodulphus, 94. Neveria, -rie (Joh.), de Rupe, 157. Neylla^ 185. Nicholai, -cholaus, -colai, -laus, -lay (Bertr.), 110; — Bonifacius, 9, 14. — Nicolaus, fllius Nicolai, 143, 144; — S., Steph., 3, 9, 11, 14. Nicholaus, -colas, -colaus, frater, 155 ; — index, 74 ; — physicus, 79, 143, 144 ; — vicaire, 326. Nigrelli (Jac), canonicus Vapin., 180. Nigri (Steph.), 128. Nigrum foramen, 54. L. d. de la Roche. Noalea, 235, 259. Nodo (de), collis, 93. V. Ennodo. Noire, Noyrc (de), Arnulphus, de Vapinco, 15Ô, 159. Nore (de], Ar nu If us. 11. Nostra Domina de Pratis, 264. At^ Sauvas^ quartier de Montmaur. Notre-Dame d'Aurouse, 280. V. B. Maria. Notre-Dame de la Fleur, 280. A « la Jar jatte », Cher gaie ^ m-oni. de Veynes. Notarii, 1, 59... ; domini Ozaciche, 95 ; — Jordani do Rosanis, 115. Novieiij 4. O., 21. Oddo, Odenis, Odo, Odonis (Bau- donus), nobilis, de Rupe, 223; — Bertr., presbytcr, 232; — Guil., 276 ; — Guil., de Rocha, 118; — Guil., de Toisseriis, 242 ; — Guil., filius Guil., militis, 130; —Guil., miles, de Vapinco, 130 ; — Joh., 113, 131 ; — Joh., not., 180 ; — Jordanus, monacus, 223 ; — Pe- trus, de Ventaono, 226 ; — Pon- cius, 236 ; - W., 1, 59;— W., miles, 73, 84. Oddon (col d'), 276. L. d. de la Ro- che. Odo, capellanus, 155 ; — episcopas Vapin., 155 (V. Oto) ; — miles, 15o ; — miles, de Roca, 56. Odoncssa (.Andreva), nobilis, uxor Raymond! Flote, 2:U. Odonetus, 146. Officialis Vapin., 159, 189, 198. Oirria, 100. OtyrCy 131. Oliver, -rius, 10, 11. Olivarius, prepositus Chardaonensis, 17. Oliverii, -vers (G.), 4 ; — Guido, 144 ; — Raymundus, prior do Der- bono, 105 ; — S., 3. Opère (de). Guil., not., 163. Opilionis (Olo), 126. Orcelli, Orsella, Orselli, Orssclli, Orssi (Guil. et W.), frater, 88, 93, 9d, 98, 104, 105, 114, 115, 116, 119, 120, 121, 130, 131, 135, 146, 154. V. Ursolli. Ordo Cartusiensis, 52, 77,... fV. Car- thusiensis) ; — de Bertaudo, 230 ; — Predicatorum. 116, 186. Oronatus (R.), 94. V. Honoratus. Oroseca, 280. V. Osacica. Orserie (Petrus), foresterius, 235. Orsella, Orselh, Orsselli, Orssi. V. Orcelli. Osacica, Osaseca, Osasècho, Osasica, Osasicha , Osasiche , Osasicca Osasicha , Ossasica , Ossasicca , Oszesiccha, Ozacica, Ozacicha, Ozasica, Ozasicha, 4, 14, 52, 83, 93, 94, 95, 288, 300, 306, 313, 314. 321, 326 ; — bajulus Vapin., 47 ; 25 354 TABLE ALPHABETIQUE — dominus de Rocha, Rupis Ar- naudorum, 61, 155, 157, 1d9, 167, 171 ; — filius Arnaudi [Flote], 155 ; — miles, 48, 49, 50 ; — pa- ter Arnaudi, 48 ; — Perrinus, 127 ; — Raymandus, de Rupe Arnaudorum, 127. V. Flot a. Oschiis (de), Pctrus, not., 198 199. Osconio (de). Oui!., 347. Ose (domiuus), 145. V. Oza. Oze. Osilius, preceplor milicie Templi Vapinci, 110. Ossasica, -sicca, 48, 61. V. Osacica. Oszesiccha, 167. V. Osacica. Oto, electus Vapin., 68, 69; episco- pus Vapin., [Othon de Grasse^ évêque de Gap. de 1251 à 1281], 70,71, 72, 73, 74,75, 76, 77, 78, 82, 83, 84, 86, 87, 89, 90, 92. 100, 103, 109, 111, 119, 120, 130, 136, 146, 15i, 155. Ourit (de), Dragoneta, 262. V. Au- reaco. Oza 149. V. Ose. Oze. Oza (do), Pe., bastardus, 184. Ozacica, -cha, 93, 94, 95. V. Osacica. Ozasica, -cha, 155, 171. V. Osacica. Oze, 303, 348. V. Ose, Oza. Oze. P., 7. Pabaus (Guigo), 35. Paez (Giraudus), 1 13. Pagani (Guil.), 115, 117. Paia (Joh.), frater Giniaise, 58. Palacium Ebreduni dalphinale , 256. Palier (Joh.), 113. Palliza (Sismundus), 57. Palluel, Palluelo, Paluello, -elo fin), Palueys (Lo), 113, 130, 146, 207, 220, 235, 289. Le Palluel, l. d. de Gap. Palude (de, in), 19, 259. La Palud, l. d. dé Ventavon. Papani (G.), frater, 185. Papia (Hugo) 47. Paraçt (Raymundus), 67. Paratgius, 16. Pareti (Ainardus), 22. Paris, lestis, 67. Parlamentum, 260. Parpaliola, 241. Panonceaux delphinaux^ 352. Parlatoriuni pictum, 67. Parrocha (JacT), 150. Parrochia, perocha, perr-a: B. Ma- rie de Ayneria, 148, 185, 188, 198, 262 ; — de Glusa, 86, 262 ; — de Monte Mauro, 86 ; — de Rabono, 262; — S. Stophani de Devolodio, 149, 242, 245. Parllmentum, 168. Passadraui (Guil.), S. Stophani, 245- Passaor de Sagna Longa, passao. rium, 129, 159. Paschayragium. pascua, pasotiers 10, 13, fe. Pastorelli (Petrus), 240. Patrasse, -ssia, -sso (de), AnthoDcta, Anthonia, monialis, 260, 262,264. Patrassio (de). Petrus, de Devolo- dio, not., 262. Pauchetus, alia^ Rochetus (Arnau- dus), 9. Paula, monialis, 156, 161. Pauli (Bertr-), 242 ; — Lantelmus, 263 ; — Petrus, 234 ; — Petrus, de Podio Lauterio, 115, 117 ; — Poncius, 91 ; — Steph., 242 ; — Ysoardus, de Oza, 149. Paulorum (Domus), 248. Pauperes S. Lazarii, 2.35 n. Pavia (Hugo), Vapincensis, 61. Payrolc (Steph.) , de Rocha, 157. Payrolerii (Ghanotonus), 208. Payroleti (G.), de Rupe, 160, — Martinus, de Rupe, l57 ; — Po- titus, de Rupe, 157. Pe., presbyter, 9 ; — prior de Vee- neto, 14 ; — sacerdos, 5. V. Pe- trus. Pcdagerius (Bernardus), not., 182. Pedimontis (Gomes), 186. Le Pié- mont. Peile, 57. V. Poilia. Pelafol, 33, 55. Pelafol {L). Pelafol (de), Pelafolli (Guigo), fami- liaris Bértaudi, 55; — Lantelmus, nobilis, not de Monte Mauro, 188, 189. Pelati (Anth.), 259 ; — Beatrisia, fi- lia Anthonil, 259; — Bertr., alicu de Mayson, 214;— Jac, 147; — Joh., basterius, de Vapinco, 235. Polegrini, -nus, Pell-i (Arnulphus), Ruppis Arnaudorum, 112 ; — Falconus, de Auripetra, 98 ; — Guil., 106 ; — Laurentius, 243; — P., de Rupe, 157. Peloti, -tus (Guil.), 187; — Rober- tus, 95. Pellogrina (Agnesia), uxor P. Bor- relli, 181. Pellices, 257. Pellipariif 257. Pelliparius (Jordanus), 9; — Pc., 9. Pelliprandio (in), 133. L. d. des Sauvas, quart, de Montmaur. Pelosa (Gui.), 26. Pelzini (Jac), not., 247. Penna (de). Petrus, bajulus Sista- rici, 183. Penna, -ne (P.), de Rupe, 157 ; — not., 80, 88. Penehcuorii (Franciscus), 173. Pennonu^ regius, 183. V. Panon- ceaux, Penuncelli. Pentacochium, -chochium, collis, 1, 1 bis. V. Potra Gucha. L. d. de La Roche. Peolan (de), Joh., frater, 58. DES CHARTES DE N.D. DE BERTAUD. 355 Peollar (culmen del), 82. L. d. de Montmaur. Penuncelli dalphinalcs, 266, 267, 268. V. PennoQus. Fera (Bodonus), de Vapinco, 218. Fera Fichi(ad^, 211, 212, 213. 214. V. Fetra Ficha. L. d. de Gap. Fepegrini (Guil.), 119, 120, 121. Feregrinus. judex, 11. Fererii (campum), Fcrerium (ad), 93, 153, 166. L. à. de la Roche. Perocha^ perochea^ perrochia^ 242, 245, 262. V. Parrochia. Perrinus, de Rupe, 124, 155. Perrocha (Wi.), monacus Darbonis, 51, 52. Fertanayra (Pe.), 126. Pertucz Nier, Pcrtusum Niginim (ad), 128, 159. L. d. de la Roche. Fessa Chamba (ea) -bas (ad), 242. L. d. de Ventavon. Fessalocli, -tii (Simonctus), mercator, habit ator Vapinci, 235, 255. Petineti (PetrusJ, 217. Fetra, 18, 22, 30. La Piarre. Fetra Gucha, 155. L. d. de la Ro- che. V. Pentacochium. Fetra (de), Agaes. 26 ; — Bertr., 24, 25, 47 ; — Bertr., miles, 49 ; — nepos Gaigonîs Milonis, 47; — Oe., 22 ; — Guigo, 4, 47; — Jaco- bus, 32, 47 ; — Lantelmus, 22 ; — Lantelmus, fllius Latgorii, 18; — Lantelmus, miles, 48 ; — Lat- gerius, 18 ; — Jord., 18 ; — Mi- los, 22 ; - Pc., filius Pon., 22 ; — Poncetus, 22; — Pon., vêtus, 22; — Pons, 310; — R., 18; — Rai., 32; — Raibaldus, 4; — Raym., 14 ; — Raymbaudus, 155, 187. V. Pierre (delà). La Piarre. Fetra (de), pratum, 52. Fetra Ficha, 92, 242. V. PeraFichi. L. d, de Gap. Fetra Maura, 240. L. d. de Lazer. Fetra Rossa, 60. L. d. de la Roche. Fetra Tallata, 81. L. d. de la Cluse. Fetra Viiidi (de), Raybauda, sub- priorissa, 192. Pétri (Oiraudus), procurator Ray- mundi Utri, 53, 55 ; — Cuil., âe Monte Mauro, 138, 139 ; — Guil- lelminus, 1)%. Fetronilla, priorissa, 93, 96, 97 ; — uxor Guil. Saurini, 204 ; — uxor Ludovici Stophani, 242; — uxor Ponlii Dalmazii, 181. Petrosa (vinea de). 8. Petrus, convorsus, 63 ; — frater Peyroneti, 139 ; — monacus ec- clesie de Rupe Arnaudorum, 137. Peyrarctum (ad), 167. L. d. de la Roche. Peyrolcrii^ 235. Feyroleti (Gi.), de Rupe, 157. .Peyrona (na), Giraudus, 74. | Peyronetus, 139 ; gencr Guillelme Gualicic, 138. Peyrosam (ad). 240. L. d. de Lazer. Feutrai, 2^. V. Alisii. Philipa, monialis, 156. Philipi (Amedeus), 211 ; — Barth.. de Vapinco, 131, 172. Physicusy 143. V. Fisicus. Piedmont, 337. Piémont {Italie). Pierre (de la), Jac, 298 ; — Ray- mond, 298. V. Fetra. Filati (Guil.), de Mura Mataysina, 192. Pina, 88. Pinayrolio (de), 254. Pignerol (Italie). Pinea (coUetus de), 52. L. d. de Montmaur. Piot, Pioti, Piotz (Giraudus), S. Ste- phani in Devolodio, 242 ; — Jac- met, 7. Pisansonum in Gampo Sauro, 192. Pisançon^ ham. de Bénévent-et- Charbillao. Piscaria Arnaudi Plote, 223. Pistor (W.), 105. Plaenotus, 81. L. d. de la Cluse, Plasii (Guil.), de Devolodio, 260. Podii Lunarii (terra), Podii Lunaris (condamina), Pooio Lunart (de). Podium Lunar (ad), 2, 5, 141. il d. de Ventavon. Podii Lautcrii. Podio Lauterio {deu Giraudus, de Podio Lauterio, llô, 134; -* Guil., 110, 134 ; — Joh., 134; — Petrus, llO, 134; — Ysoardus, 14. Podio (de), Anth., not. Vapinci, 271; — Guil., judex Sistarici, 196, 197; — Rodulphus, 131 ; — Steph., 55, 64, 71. Podio Lauterio (do), 54, 64, 100, 115, 129, 134. Pelleautier. Podio Lauterio (de), Falco, miles, 54. V. Falco. Podium, 151. V. Podii Lunarii. L, d. de Ventavon. Podium Engilbaudus, Gilbaudi, 111, 238, 239, 241. L. d. deLazer. Podium Lauterii, Lautcrium, 122, 159, 192. V. Podio Lauterio. Podius Lautorius, 152. Poictier, 272. Poilla (de), Hugo, domicellus, 57. Poiza, Poysa, Poyssa (Arnaudus), 150. Polenus equarum, 29. V. FuUi. Polla (Raimbalt), 1. Pollinus (GirauQus), 107. Pollis (Joh.), 16. Pomairo (al), 50. L. d. de Mont- maur. Pomeriu7n S. Martini de Vapinco, 47. Poncie (Lantolma), uxor Joh. Ba- boti, 203, 205. Poncii, -tii (Bertr.), 226, 259; — Bertr., nomlii, 248. 356 TABLE ALPHABETIQUE Poncius, 12 ; — frater, 52. Ponte (de), Steph., 235 n. Ponte Bertaudi, Berthaudi (de|, 262, 264. Berthaux ou Berthaud^ ham. de Rabou^ distinct de N.-D. de Bertaud ou la Crotte^ corn* de la Roche. Pouticio, -tisio, -tis, -tiz (de),^ Bya- trix, monialis, 192; — W., 21, 22 ; — W., tilius, juvenis, miles, 21, 48. Pontii Goirandi (coUis), 61. V. Goy- randi. Pontiliarium, -Uarium (àd), 167 eln. L. d. de la Roche. Pontius, elcctus Vasionis, 1 ; — fra- ter, 71, 76, 87. Pontiz, 22. V. Ponticio. Porcha (Jac), not., 85. Porta (de, de la), Alasia, uxor Laurcntius. ;■ Lszarii (Pauperei}, 235 n. A Gap. il Marcelli (Lantelmug), miles, 73 ; Stepb., 92. V. 8«. Marcello. J' Martini (ciminterium), 259 ià Ventavon) ; — hospitalis, ÏOt (à Gap) ; — priorstus. 229 {à Ven- — '- _ lorr. (W K\S\ 4-n tavon) (85 (iftid). |i Ruphi (csDooiciJ, 1, 4. i' Spirltus de Mluthnno II 184. ;• Erigio (de), Petrus, I ,, 158, m, ITT, advocatus fiscaÛs dalphl lis. Î80, 267. S° JuliaQo (de), Arnaudua, 105; — Berlr-, 89. j° LaureDtio (de), Hugo, domicellus, 57. Jo Marcello (do), Andréas, 147 ; — Catorina. Katbe-a, iiioiua1is,i85, 225 ; — Giraudus, miles, 55 ; — Lantelmetus, 118; — Lantelmus, mileii, 55, 5S, 61; — Lantelmus, SacrisU Vapin., lU, 116 ; - RoUandus. Rotl-s, 1, 114, 116; Bajmbaudus, filius Dulcio, 59;' — RajmuQdus, 202. '■>" Paulo (de), Hugo, judei episcopi Vapin., 73. J" Arielem (ad), 226. L. à. de i" Erigium (idi, 131. L. d. de Gap. im Maiimum (ad), 141. L. d. de Ventavon. >■ Andréas de Fraisseguosa, Fraj- sioosa, prope FrBissnosam;i54, 64, 68. 99. no. 119, 120, lït , 34, 184, i^. Saint-André, ç[uari. de La PreUainouie. Andréas de Prato Baione, 1. Saint-André de Pribaion (Vau- Clemenoius, 244. L. d. du Mo- nitiei^AUemont. Crispinus, 240. Saint-Créjpin. Desidcrius, 28. Saint-ûudier en Dèooluy. Honoralus, 65, 67. Saint-Bono- ratde Lérlni. Jacobus de Qallssia, 253. Saint- Jacgua de Compostetle (Espa- gne). .«). S* Paulus, 1. S' Johaaaes do Chassauhiis, £35. 5. Jean de Ghauagnrt, quart, de Gap. S' Joliaoncs JorosnUmilaDus , 37. Hôpital de Saint-Jean de Jéru- salem à Gap. S" JulLaous, 7Cf, 185. S. JuUen-en- llockain'.. S' Laurontius, 68, 69. S, Laurent- du-Crot. S* Laureatius de Ventaone, 158. Égliie de Ventavon. S> Martinus de Vapiuco, 47. Ane, église, préa de Gap. S- Michael, -lis, de la Clusa, 24. 30. .Saint Michil de la Cluse [Pié- . Paul-TroU-Ch&- do Monta Mauro, 61 . Montmattr. S» Petrus, de Roca, -Rocha, 21, 51, " 54, La Roche. S' Ruphus, 1. Saint-Ruf. S> Saturninus, 85. Saint-Saturnin (Vaucluse). S* Splritus de Mantherio, 184. Man^ Si Slephanus ia Devolodio, 3S, 149, 2i2, 245, 256,262. Saint-Éiienne en DéBoluy. S» Xpistoforus, 85. Saint-Ckrieto- phe (D.j. S' André de Prëbayon, »il. S' Eti*OQO-en-D6voluv,341. S' SaffurUn, prieuré, 304. Sangnia, Sannia Longa, 101, 184. V. Sa^a LoDga. Sans (Giraudus), de Vapinco, 82. V. Sancli. Sanf Maime (do), Is., 19. Santelli (Jac), 150, Saoïa (na), monialia, 156, 140 . Saoruoois (Po.), 19. Saraeondi, -raseni, -rasseui ; Sarra- Scrrasscoi (Arnaudus), 159; Aruaudiis, capellanns de H 142 : — Arnaudus, capoila Ïresbyter, sacerdos de Balciïs, 57, 159. 166 ; — Gi., de Rupe, 157, 162; —Giraudus. lOi ; — Guillclmctus, 122; — Guilielmus, dooatus, 262 ; — Jacobus, 137 - Joh., do Rupe, 245, 246 ; - Jph,, fralor. 100, 120, 121, 122, 127, 129, 132, 133, 135. 137, 152, 153; — Joli., not,, 241, 242; — Joli., SI Stephani in Devolodia, 262; — Lanlernius, 168 ; — P., Pe-, Petrus, do Rupo, 122, 126, 127, 128, 134, 137, 142, 155, 159, 161 ; — Steph.pdeVontaono, 233. Saiolus, 188. Sarraccni, -cenus, Sarrasseni,,.. V, Saraceadi. DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. 361 Sarras (na), prioressa, 10. Saacis (apud), 218. V. Salsa. Saunerius (Jac). 82. SaurÎDi (Giraudus) , de Vapiaco y 220; — Guil., ci vis Vapinci, 204. Saureti (Jac), clericus, 123. Savina (de). Potrus. 92. V. Sabina. Sauvas, 312, 332, 340, 354. V. Sal- vacis. Savornono (de), 263. Savoumon, Saysino (de), 65. Saysio (de), 214, 230. Le Saix. Scabiosus (Po.), f rater. 5. Rcafia (Johanna), de Rupe, 133. Scalerium, 65. Sceusia (de), Jac, prior Dorboais, 144. SchalancoDus (Ta1ai*dus), 83. Schaloni (Jac), 14. Schalphagium, 135, Scicilia. 118. Y. Sicilia. Scalis (de). Scala , près Amalfi {Itct- lie), Sclapono (de), Guil., episcopus Va- piu., 155. V. Glapon, GuiUelmus. Scofarius, -ferii (Bonitus), 99 ; — Durandus, 26, 38, 46. Scola/rU^ 125. Scriptor episcopi Vapin.y 52. Seasce (Jonanua), 152. Seascius (Rostagnus), 146. V. Gea- 8cii. Secherium (Gampum), 185. L, d. de Ventavon. Sectatoris (W.), de Rosams,64. Secureto (de), B., 1 bis. Secusie (Rupis), 64. Céûse^ mont, de Mantéyer. Sepneras (Steph.],de Devolodio.106. Seilancndum, coUis, 93. L. d, de la Roche. Seiai (Guigo), 162. Selena. mater Steph. Alhaudi, 242. Sementerium S. Pétri do Roca, 21. V. Gimenterium. Semolacium (ad), 173. Semolas, L d. de Gap. Sénéchal de T empereur, 294. Senesoallus Fopchalquerii, 103 ; — Provincie, 194, 195, 196. Septom Fratres, 52. L. d. de Vey- nés. Seraoium, 31, 44, 76. Serasii (Pc), 21. Seraut (W.), 21. Serracius, 64. V. Seracium. Serras, priorissa, 23. V. Sarras. Serrasseoi. Y. Saraceni. Serraut (de), rupis, 48. L. d, de Montmaur, Serre, 272. Serres. Serre Bexo (ad), Serrum Bexum, -Boxum, 126 et n. Serre-Besson^ à Quint. Serre Boy on, 324. Y. Serrum Boyo- num. L. d, de La Roche. Serre (de), Araulphus, presbyter ChauduQui, 145. Serre de Bertaut (Lo), 191 n. Ber- taudde Ventavon. Serre de Bolfard, 304. L. d. de Montmaur, Serre Royo (a), 181. L. d. de La Roche. Serri (curiaj, 231, 254, 256. Serro (de), 154, 166, 167. Serres. Serro (de). Guil., nobLlis,dc Agueria, 198, 199 ; — Steph., pater Guil. 198. Serrum, 263. V. Serro. Serrum Boyoaum (ad), 127. Y. Serre Boyon. Serrum Mediam (apud), 264. L, d. de Montmaur. Serviens curie de Yentaono, 232. Seures (W.), 58. Seymolacium (ad), Sevmolas (ad), 203, 205, 206, 209, i^lO, 217, 221. Y. Semolacium. L. d. de Gap. Seytre (Guil.), 153. Sibilia, -ille, uxor Osasiche, 15, 155, 288. Siblet (Petrus), predicator Diensis, 57. Sicile, -lia, 186, 197. 318, 331, 337. Sicile (Italie]. Sigoerio (de), Aynarda, monialis, 185 ; — Guillelmeta, monialis, 185; — Ysoarda, priorissa, 246. Sigosta, rivus, 61. V. Cigosta. Sigoterii (Guil.), de Aigianis, 239. Silvi (Bertr.), not., 238, 239; — Guil., canonicus, de Yentaone, 259 ; - Joh., 239 ; — Petrus, alias Ghastell, de Lazero, 2.73. Simeondi (Petrus), not. et scriba curie dalphinalis Yapinci, 271. Simiana (do), Guirannus, 5. Simon (Gc), 41. Y. Svmon. Sislaricensis (curia), 195, 231. Sistarico (de}, Aiaysia, monialis, 185; — Raymundus, 79 Sistaricum, 183, 186, 194, 195, 196, 197, 2Si,329,S3S.Sisteron(,B.'A), Soannati (Jac). 124. Socba (Jac), 173. Sochoni (Joh.), 246. Solaury (vinea), 182. L, d. de Lazer. Solerias (de), condamina, 8. Solerii (Sadaronus), 98 ; — Ysnar- dus, cie Antravenis, 98. Solieras (in), 243. L, d.^ d'Upaix. Solome (Àrnuiphus). 235. Sonau (Campus), 153. L, d, de La Roche, Sorfeuja (Asterius), 131. Sparono (ae), Guil., officialis Yapin., 189 ; — Raybaudus, bajulus Man- therii, 184 ; — Raynauda, monia- lis, 185 ; — Ronsolinn, monialis, 185. Spate (Raymundona), de Balnia,166. Sperona, monialis, 156, 161. 26 TABLE ALPHABETIQUE Sper. is (Steph.}, frater. 19 2 ix. 1, sacerdos, 18. Spiulerii (Job.), de Rupe, 160 ; — G., de Rupe, 160. SIephaaa, monialis, 156; — rclicla Krancisci Folqucti, 236. Stcphauota , uior Pctrï GuarsLoi. 171. Stcphani (Anth.). fôl ; — Bertr., de Veûtaono, 250, 251, ^4 ; — Girau- dus, 8i2; — G.,_presbytor, 175 ; — Jac, Ï12; — Ludoïicus, iAS; — PoQcius, 236 ; — Rajmundus, pnonssa, 26. T. 3B, 39, 40, [42]. SiepbaDus, canonlcus Ulciensig, ca- pellanua cpiscopî Vapin., 67 ; — capcllarius, 58 ; — taber, do ClusB. 60; — murator, 36; — prepositus Vapin., 1 ; ~ sacor- dos, 12. Stepbanus (OUverius), 8. Stûphaoia, Slopania. V. Slephania. Suavei, -vium (campum). 93, 172. L. d. de La Hoche. SubcoUector apoUoUcus, 258. Sufectiis, aufictus capcllanus, 66, Sufel, Suffet (Bertr.), 12, ifi. Suaann (Fods na}, 153. L. d. de La Roche. Sutor, i, 27, SI, 43. 47. Sjhilla, monialis, 156. Sjmcon, clericus, scriptor episeopi Vapin., 52, K, 60. Svmeoms (Arnaudug), de Uanthe- ., lia. 117. 'Ge.), 38. \. a li [Jac), 184. Tacil (Pe.), 150. Talardi, -lars, -llar (Joh.), 153 ; — P., 21 ; — Petrus, de Hocha, 95; TaUrdi{Vic8comes}, 201. Talardo (de), Talai^lum (ad, apud), 99, 110, 216, 231. Tatlard. Tancii (Joh.), de Rupo, 157. Tanco (de), Fraociscus, de Lama- "•■- ""t. curie Vapio., 255, 257, ■iU.), 12. _ icus), 128; — Girardus, 161, 167; -- Joh., frater, i, 126. 137, 1«, 148. 149, ï, 175; - Pc, 24, 29; - "■■ ■ Stoph., 128. .). ;l7. Sleph.). ,13. Templarii de Rocha, 76, 286, 291 ; — de Vapinco, 110, 330. Templariorum (campum) , 83 (a Quint); — ordo, 127. Templi (domus) de Rocha, de Rupe, 64, W4, 167, 168 ; — de Talario, 110. TompLi (ciïDiterium), 171 ; — ecclesia, lil; — terra ea Tonbarel, 171. Teneio, 151. U (Sl«ph.), fi lo (de). Gui Termines (ad), 216. La Terma, l. d. de Gap. TerrofOne (m), 115. Terraihum (ad), 242. L. rf. de Ven- Territorium Bertaudi. de Bertaudo. 1. 155. TeiTusio (de;, Mabiiia, monialis, 1B5. Tesa, 17. Thèze {B.-A.]. Textor , 61, 25i. ■ Toilor (Raymundua), frater, 9. Teychcriis, Tejssenis (de), 242. L. d. de Ventacon. Tholosani (Jac), frater, 193; — PoDcius, 242. Thomas, monacus, 13. Thomasius (Jac.], not., 18-3. Thoulouse (comte de), 356,rou[ouje. Tiani (Steph.), de Rupe, 157. TiugalU (P.), do Vapinco, 163. Tingna. 144. Tirallus (Lanbertus), 124. Tisonus (Bertr.). 108. Toardo (do), Dulcia, monialis de Subripis, 77. Toohabueu (Guil.), not., 126, 128. 133, Toferius, frater, 130. Tolsani (Michael), frater niilicie Templi. 134. Toraasji'etrus), de Mootorserio, 64. V. Thomas. Tomes (dels). 85. Tonbarel (en), 171. L. d. de La Ro- Torcais, -ali (Ge.). frater, 19, 51. V. Toroafava (adj, 202. L. d. de Gap. Tornstor, -tons (Clemens), de Vcu- taono, 226,242, 254, 259;— Joh., 226. Torncaloris (Guil,). de Vapinco, 201. 206.217 ; — Jac, pator Guil.. 206. Torquais, -quasius, -quatius (G.), 58, 61 ; — Oo., 44: — Oi., Oiraudus. frat-T. 49, 50, 5J, 52. V. Torcais. Tour d'Eguos (La), 284. La Tour d'Aigiua (Vauctate). Treballi (Arnulphua), 146. Trabellianica, 235. Treiminiï (de), Jo., !0. Trelha (en la), 244, l. d. du Moni- tier-AUcmont DES CHARTES DE N.-D. DE BERTAUD. 363 Tremerii (Jac), 67. Tremoi, 26, 27, 36, 39, 40, 41, 42. TremsalU, 86. Trentenarium de lana^ 30, 47. Treuas (de), Pon., 29, 37. Treuenc (Poncius). f rater, 52. Trians (de), Arnaudus, vicecomes Ta- lardi, 201. Trîsoaudo, -aut (de). Gui., Guigo, -gos, 28, 30, 32, 47, 61, 62, tô; — Lantelmus, 29, 30, 32, 47, 61. 62, 63 ; — Lantelmus, miles, 48. Trivis (de), 118. Trobata (Pons), 238, 239. L. d. de Lazer, Troletius (Guilletus), 103, Tronel, -nelli, Trons, Tros (B.), 19; — Bcr., 2; — Bern., 80- — Ber- trandus, Bertranz, 5. le, 91 ; — P., 19 ; — Poncius, 9. Trovet, 223. V. Chavallerii. Tniché, -cheti, -chctus'Anth.), 259; — Pe., capellanus S. Desiderii, 28 ; — Petrus, 247. Trupheuz (Radul.), 13. Turçïui (Joh.). frater. 260. Turinensis diocesis, 254. Turin (Italie), Turreriis (de). Petrus, nobilis, do Talardo, 231. Turris domxM episcopalis Vapin. 55. Turris Rotunda, 235. La Tourronde, quart, de Gap, XJTgo, prior Giniaisc, 58. Ugonis (Vill.), 5. Ulcienses canonici, 54, 55, 67. Oulx {Italie}. Ulcio (de), Bonifacius, 8. Umberli (Giraudus), 68; — Jac, 140 ; — Rodulphus, 113. Umbertus, canonicus Cardaonensis, 64 ; — prior Vallis S. Marie, 20. Universitat clericorum Vapinci, 87 ; — de Rupe Arnaudorum, 157. Upasii (curia), 231, 240. Upasium, -paysium. 228, 231, 232, 239, 242, 243, 245. Upaûv. Ursellt, 106. V. Orcelli. Urserio (Guil.), frater, 100. Urtici (Isnardus), 153. Ûsauna, 9. TJtbaudus, 28. Utri, -tris (Arnulphus), 156; — Ray- mundus, 53, 9i ; — W., 16. vT^acce, Vacha (Julianus), 62, 90. Vacherii (Gonstancius), 47 ; — 0., frater, 161 ; — Go., 37. Vado (de), Rodulphus, 57; — W., 57. Valançano (do), Arnaudus, 90. Valandi (Arnulphus), 133. V. Val- landi. Yalantina (Johanua), 149. Valantini (Guil.), not. de Barcilono- ta Vallis Vitrole, 252. Valentini (Guil.), not., de Vapinco, 198. IW. ^ Valentinois, 272. Yalgranis, 64. Vallandi.—angdi (Arnulphus), 153; — Bertr.,l53, 172; — Bet., de Rupe, 157. 160; — G., 160 ; — Joh., de Rupe, 157. Vallardorum (Campus), de Rupe, 153. Vallaurie (Petrus), nobilis, 247. Vallc Gaudemario (de), 220. Le Val- gaudemar. Valle Navi^i (de), Petrus, frater, 183. Valleni (Gi.j. 133. Vallès, 52. Vaux, quart, de Veynes. Valleta (Vinea), 59. L. d. de Gap. Vallis Sa Maria, 20. Le Val Ste- Marie, com^ de Bouvante (D.). Valons (Laurentius) , capellanus episcopi Vapin,, 71. Valserras, -ris (de), Pe., prepositus Kbredunensis, 64 ; — R., sacrista Vapin., 11. Vapiencis, 9 n. De Gap. Vapincensis (curia), 231. Vapincnis, 5. Vapinco (de), Guillelma, monialis, 185; — Joh., de Baucis, habita- tor Vapinci, 222; — Kathe- rina, monialis, 185; — Lantelma, monialis, 185 ; — Odo, 125, 146 ; — Petrus, de Baucis, 222 ; — Rodulpha , monialis, 161. VapiQCura. 1, 3, 11, 16, 17, 53, 55, 59, 62, 65, 67, 70, 71, 72, 73, 74, 75. 76, 78, 79, 84, 86, 87, 89, 90, 92, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 109, 113, 122, 123, 124, 125, 130, 131, 135, 136, 143, 144, 146, 147, 150, 152, 154, 169, 173, 174, 180. 187. 198, 199, 201, 202, 203, 204- 10, 211-18, 220-22, 231, 235, 246, 247, 255-8, etc. Gap. Vapis (col de), 280. L. a. de la Cluse. Vaqueriis (ae), Aycardus, 85. Varcia (de), Alaysia, monialis, 260, 262. Varii (Guigonetus), Ibis; — Pon- cius, 1 bis. Vase (caméra cum), 71, 86. Vasio, 1, Vaison ( Vauclt^e). Vassali (Isnardus), frater, 114, 116. Vaumilio (do), Guil., nobilis, procu- rator Ârualdi Flote . 197. Vaus (domus de), 189. V. Vallès. Vayceyr , -ser, -seyr (Andréas), de Veyncto, J89; — P., de Rupo, 157, 160. Vayseyroti (Steph.), do Rupe, 160. Vayssalo (caméra cum), 111. Vcene, Vcne, Vencto, Veineto (de), Bosius, 62 ; — Falco, 10, 67 ; — Falco, dominus, dompnus, lo don, 60, 62, 63 ; — Falco, major. h 364 TABLE ALPHABETIQUE 50 ; — Falco, lo mecers, micerias, 50, 62; — Raymundus, 67; — Richaudus, i ; — Richauvas, 67. Veeneto (de), prior, 14. Veenotum, 52, 67. V. Veyne. VeheiureSy 169. Foin {Revieure, en patois , regain). Vena, Venna (de), Venne (castel- lum), 61; castruni, 62, 63, 65, 67, 69, 70, 71, 72; collis, 86, 138, 142; culmcn, 82. Mont, et col entre La Roche et Montmaur. Ventahono, -taion, -taone, -taono, -tavon. -tavono, -tauno (de), 2, 5, 6. 11,12, 17,46, 66,80, 88,91, f^ 97, 98, 141. 150, 151, 164, 170, 175, 176, 177, 178, 179, 182, 183, 186, 191, 226, 228, 229, 230, 232, 2a3, 234, 236, 237, 242, 244. 249, 250, 251, 252, 254, 259, 263, 274, 304, 307. Ventavon, Vontaion, -taone, -taono (de), Gau- terius, 6, 12; — Guilleima, mo- nialis, 185 ; — Is., 80 ; — Jac, 12 ; — Petrus, 12, 19. Vercheria, 171. Dot. Vemeunij 153. Vert (Raymbau'la), monialis, 156 ; prioressa, 185, 188. Veyne, Veynotum, 148, 189, 223, 315. Vei/nes. Voyneto (de), Guigo, 148. V. Vecne. Via de Vapinco, 54 ; — eterna 64. Vialis (Nicholûus), de Rupe, 157 : — Steph., 163. Vianes (de), Petrus, 57. Vicaire de Gap, 341. Vicarii de Bertaudo, 123, 155, 173, 185, 188, 191, 198, 201, 211, 220, 242, 260, 262, 264. Vicecofnes Talardi, 201. Vicegerens judicis episcopalis Va- pin., 59. Vicejudex curie dalphioalis Va- pmci, 271. Vienna, 82. Vienne (I.). Viennesio (in), 223. Viennois, Vilar (W.), 74. Vilareti (Joh.), serviens dalphinalis, 267. Vilario (condamina de), 52. X. d. de Montmaur, Vilarium, 106, 247. Vilarium (ad), Villarium de Salva- tis, 42, 242, 247. Quart, de Mont- maur. Vile ta (de), Anselmus, domicellus, 149. Villarii Armandi (Rivus), 127. Tor. de la Roche. Villa Veleri (de), Petnis, 139. Villelmus. abbas de Clausonna, 12. Villiers (de\ 270. Vincencii (Girardus), de Lazare, 241. Vincentius, fratcr, 5, 8, 11, 13. Vinea canonie Vapin., 59, Vinea Soleta, 2^9, 241. L, d. de Lazer. Vinoisenchis (in), 226. L. d, de Ven- tavon. Vinhiaciis (de), 242. L. d. de Venr- tavon. Viniam (Hugon). de Montorcier, 351 . VioIIi (Joh.), de Rupe, 157. Violum, 264. V. Vuolum. Vitalis (Jac), fratcr, 185. Vitrola, 61. 249, 255, 264. Vitrolles. Vitrola (de), Ja., 8 ; — Raim., 12; - Ugo, 12. Viui (Jac.), de Rupe, 160 ; — Joh., de Rupe, 157; — P., de Rocha, 157. V. Bontosii. Vius (Petrus], 87. Viviani (Jautredus), 46. Vivianus, de Luns, 47. Volena, Volona de Figueriis, 242 ; — la Sobeyrana, Sobeyrana, So- byrana, 151, 175, 242; — Sotey- rana, 242. L. d, dA Ventavon, Volerii (Joh.), vicarius, 260. Voloio (de), 4. V. Devolio. Vomel (de), 207. Vaumeilh (B.-A,), Vorze en Léchas, 47. Vuolum, 264. V. Violum. VV •> decanus Vapin., 1 ; — epis- copus Vapin., 1; — prior Durbo- nis, 13 ; — prior ecciesie de Monte Mauro, 86, etc. V. Guillelmus, Villelmus. Wi., 63 (v. Montbonout)^; — capel- lanus de Rometa, 70, — capel- lanus S. Honorati, 67, 73 ; — magistor Galveti, 8 ; — monacus, 21 ; — prior de Antonavis, 8. V. Guillelmus. Willelmetus, de Monte Mauro, do- micellus, 62. Woni, 85. 'Y'nibardi (Jac), 19 n. Ysimbardi (Joh.), 216. Ysmidonus, frater, 169. V. Eysmi- dus. Ysnardi (Franciscus), jurisperitus, 199 ; — Jac, 251 ; — Johannetus, de Vitrola; 249; — Petrus, alias Jalhinica, 249, 252; — Ysnardus, de Vapinco, not., 256. Ysnardus, frater cenobii S. Andrée [de Prato Baione], 1. Ysoarda, uxor Simoneti Pessalotii, 235. V. Isoarda. Yvandi (Poncius), 77. ADDITIONS ET CORRECTIONS OBSERVATION. — Le signe 2 reut dire au liio de; cf., conférei; 1 , ligne; N^, n% nnméro ; n*. note ; P.. p., page. P. vui, 1. 10, lire plusieurs siècles 7 près d'un siècle. P. IX, n., 1. 3, des Bancs; de Rabou, P. xiii, n. 3, 273 ; 278. N* 1, 1. 10, [territorijum. P. 2, n. (1), cf. la note 2 de la p. XXVIII. No 5, 1. 12, gloriosisfdmê. N« 10, l. 3. Dionenc ; Dio nene;— 1. 4, tornout 2 tornont. P. 18, n., 1. 2, S" see marie de BERTA VDO (cf. p. liv). N» 14, 1. 4, Vapincensis ; — 1. 10, Jarj[aia et Osasiche] (cf. p. 167,1. 16). N« 15, 1. 1, 1260 7 1226; -1. 4, [Osasicha] 7 [Arnaudus Flota] (cf. p. 164, l.fô, et p. 167, 1. 30). N» 16, n., I. 2, 565 7 563. N» 20, 1. 1, avant le 11 février 1232 7 vers 1235 (cf, p. xxiiï, 1. 12). N» 21, 1. 13, mettre un point après Roca. — 1. 191, madio. 7 madio^ N» 23, 1. 7, virgule après Gonters. N» 35, 1. 1, 35-45 7 35-44. No 47, 1. 1, Bertaud. P. 42, n. 1. 7, BERTA VDO 7 BERTAVT (cf. p. liv). P. 45, 1. 22, Treuenc 7 Trenenc. No 54, 1. 6, probablement d[o- min]us 7 d[ict]us (cf. p. zuu, n. 1). No 60,1. 31, Ar. 7 At. No 64,1. 1,12487 1348. P. 90, 1. 16, domo. P. 9o, 1. 25, W», prior. No 99, 1. 1, Tallard. No 104, 1. 2, Reçalem, de. P.124, 1. 30, monialis. No 118, 1. 3, SE 7 DE ; — dern. 1. Baicis 7 Valoio (cf. n* 125, 1. 4). P. 139, n. 1. 10, pattée. No 133, 1. 10, Pétri. P. 155, 1. 5 Mari[n>. P. 159, 1. 31, Andrieve. P. 160, 1. 3 et 20, prati 7 proti. P. 161, 1. 5, dominarum ; — 1. 6, prsedictœ. P. 169, n, 1. 2, Transaltus; — ef- facez la note (2). Cf. la n. 3 do la p. xxvm. P. 170, 1. 5, Guillelme ; — 1. 25, 167 7 159-163. P. 173, 1. 19, Carnirs]privii. No 160, 1. 12, St. Eleni ; — l. 17, Barneri; — 1. 22, Richaudi. P. 181, 1. 6, Raymundono. P. 195, 1. 16. Peut-être faudrait-il corriger Boyo 7 Royo. P. 199. n. 1. 2, de Bertaud. No 187, 1. 12, quocunqiie. No 192, 1. 9, inviccm. .r*» 366 ADDITIONS ET CORRECTIONS P. 222, 1, 10, Anthonius. N« 208 2 708. P. 236, n., 1. 1, de ; 62. P. 224, n., l. 4, 866 2 886. No237, n.,1. i, 233; 232. P. 256, 1. iO, iter ; itur. P. 260,«. 1. 4, F. 319. P. 261, 1. 2, Francisci. Xo 232, 1. 7, introhitus. P. 271, dcrn. l.,contentus. . . quod. P. 275, dern. !.. Iccturi. N« 271, 1. 3, nativitalis. No 274, 1. 4, terroir de. N° 311, 1. 3, monastères. No 346. 1. 6, 1379 environ ; 1308 à 1352 (cf. la n. 2 de la p. xli) . P. 315, 1. 14, 1239. P. .316, 1. 41, 1246. P. 340, art. Clément, VII ; Vou VI OBSERVATION. Je recevrai avec gratitude l'indication des corrections qu'il y aurait lieu de faire subir encore aux chartes de Bertaud, et surtout communication des documents relatifs à ce monastère qui me sont inconnus, car je n'ai pas la prétention de publier toutes les chartes de Bertaud qui peuvent exister. . . J'ai seulement mis à profit les res- sources que j'avais sous la main. Je désire qu'un autre puisse se livrer à de plus amples recherches et retrouver d'autres chartes inédites de Bertaud, pour les publier à son tour. Mais je ne pense pas qu'il en existe beaucoup en dehors de celles que j'ai pu réunir. Gap, 14 novembre 1888. P. G. TABLE DES MATIÈRES Pages Introduction vu Chartes de N.-D. de Bertaud 1 Tahleau chronologique des chartes . . . dont les ori- ginaux ou les copies. . . très probablement sont perdus 297 Table chronologique et analytique 313 Table alphabétique des noms de lieu, de personnes, etc . . 331 Additions et corrections 365 Observation 366 \ \ \ \ \ > < \ PRINCIPALES PUBLICATIONS DE M. PAUL GUILLAUME Desorîzîone itorioa e artîttîoa dî Monte Gatsîno. — 1'^ éd., 1S74, iii-16 dft 21K) p. ; 2« éd. 1880, in-Kî do 284 p. (Épuisé.) i Eflsaî historique sur Tabbaye de Gava t'près Naples}, d'après des documents inédits. — Naplcs. 1877, in-S" do 026 p. Au lieu do 15 fr Fr. 1^ Le Mystère de Saint Enttache joué en 1504. — Gap, 1883, 1^-80 de HT) p. (Il no reste que quelques exem- plaires.) Fr. G 5iJ Le Mystère de Sant Anthonî de Viennes, publié d'après une copie de 1503. — Gap, 1884, in-8o de cxx-.224 p. et fac- similés Fr. 6 îjf} Le Mystère de Saint Pierre et Saint Paul, publié d'après un ms. du XV siècle. Gnp. 1887, in-8'> de xx 'Z)6 p. Fr. 6 5() Le Mystère de Sanct Poncz, pul)lië d'après un ms.du XV^^ siècle. — Gap, 1888, iQ-8« do xvi-213 p Fr. 50 Inventaire sommaire des Archives départementales des Haates-A.lpes. Séries A, B, G - Oap, 1887, in-4» de 434 p.. - Fr. 12 » EN SOUSCRIPTION A pour paraître en lSd9 et en 1890 Histoire générale des Alpes Maritimes et Cottiennes et parti- oaliérement d'Embran, leur métropolitaine, par le P. Marcellin Fournier, etc. — 2 forts volumes grand in-8o, d'environ 750 pages chacun. Prix des deux volumes : sur beau papier, 20 fr.; sur papielr^de Hollande, 35 fr. Adresser les souscriptions à M. l'abbé Paul GUILL.VUME, archiviste du département i\ GAP (Hautes-Alpes). Gap. Im['r. Jouglard Pèke et Fils. a M fi t !■ if A 4» 10 '^^l